На денешен ден

01 април – На денешен ден

Објавено пред

4 години

на

април 1, 2021

Од

Порта.мк

1572 година – Со востанието на протестантите против шпанскиот крал Филип Втори, Холандија ја започна својата борба за независност. Во следните децении, заедно со Англија, Холандија водеше немилосрдна борба за надмоќ над морињата и колониите со веќе ослабената Шпанија.

1815 година – Роден е германскиот државник и политичар Ото фон Бизмарк, првиот канцелар на обединетата германска империја, познат како „Ironелезен канцелар“. Тој беше претседател на Берлинскиот конгрес во 1878 година, на кој европските сили воспоставија нов баланс на моќ во југоисточна Европа – намерата на Русија да создаде голема Бугарија беше спречена, а Србија и Црна Гора се здобија со меѓународно признание.

1868 година – Роден е францускиот поет и драматург Едмонд Ростанд, кој со голем успех го оживеа романтичниот театар среде натурализмот. Неговиот „Кирано де Бержерак“ ја освои публиката и се одржуваше на репертоарите на светските театри до денес.

1918 година – Во Велика Британија е основано Кралското воено воздухопловство (РАФ).

1920 година – Роден е јапонскиот актер Тоширо Мифуне, кој се стекна со светска слава толкувајќи ги улогите на самураите, особено во филмовите на режисерот Акира Куросава. Тој се прослави со филмовите „Рашомон“, „Седум самурај“, „Крвав трон“, „Шогун“.

1924 година – Германскиот суд го осуди Адолф Хитлер на пет години затвор за обид за државен удар во ноември 1923 година, но тој беше амнестиран на 20 декември. Во затворот, Хитлер ја напиша книгата „Mein Kampf“ (Мојата борба) во која го претстави концептот на „новиот поредок“ и расната надмоќ на Германците.

1933 година – Во Германија започна прогонството на Евреите со бојкот на нивниот бизнис и блокирање на сметки во банка.

1939 година – Заврши тригодишната граѓанска војна во Шпанија, при што загинаа повеќе од еден милион луѓе и бегаа од земјата. Во следните 36 години, Шпанија беше под диктатура на генералот Франциско Франко.

1945 година – Американските трупи слетаа на јапонскиот остров Окинава, започнувајќи ја последната фаза во сојузничките сили што продираа во Јапонија во Втората светска војна. 183.000 војници, 1.727 авиони и 1.321 воени бродови учествуваа во оваа најголема амфибиска операција во Пацификот. Борбите во кои беа убиени 7.000 американски и 100.000 јапонски војници завршија на 2 јули.

1946 година – Изградбата на железничката пруга Брчко-Бановиќи започна со првата работна акција на младите во повоена комунистичка Југославија. 60.000 млади луѓе од цела поранешна Југославија учествуваа во изградбата на 90 километри пруга.

1948 година – започна советската блокада на Берлин.

1970 година – Белградското радио „Студио Б“ започна да емитува програми од зградата на куќата за весници „Борба“.

1975 година – Камбоџанскиот претседател Лон Нол побегна во Индонезија, откако Кмерите Руж го опколија главниот град Пном Пен.

1976.- Во Париз умре германскиот сликар и вајар Макс Ернст, еден од основачите на дадаистичкото движење во Келн. Во 1924 година, во Париз, им се придружува на надреалистите и станува еден од најистакнатите претставници на тоа движење. Тој воведе нови техники во современото сликарство – фотографија со колаж и техника на фротажа. Роден е во 1891 година.

1983 година – Во катастрофалниот земјотрес во Колумбија загинаа повеќе од 500 лица, а повеќе од 1.500 беа повредени.

1996 година – Најголемата банка во светот е создадена со спојување на Митсубиши банка и Токио банка.

1999 година – Воздушен напад на НАТО врз СР Југославија го уништи мостот Варадин на Дунав во Нови Сад.

2001 година – Поранешниот претседател на Србија и СР Југославија Слободан Милошевиќ беше уапсен во Белград под обвинение за злоупотреба на својата позиција за време на неговото десетгодишно владеење (1990-2000) и со тоа стекнување лична корист и придобивка за Социјалистичката партија на Србија. Милошевиќ беше предаден од српските власти на Меѓународниот трибунал за воени злосторства во Хаг во јуни истата година.

2001 година – Американски шпионски авион се судри со кинески ловец над Јужното кинеско море, по што американски авион беше принуден да слета во кинеската воена база во Хаинан. По извинувањето од американската влада, Кинезите на 13 април ослободија 24 члена на екипажот.

2003 година – Британски суд осуди двајца Алжирци на 11 години затвор за собирање пари за терористичката мрежа Ал Каеда. Тоа беше прва пресуда за врски со Ал Каеда во Велика Британија.

2003 година – Умре Мајкл etетер, американски театарски и филмски актер кој ја играше улогата на г-дин Нудл во познатата детска серија „Улица сусам“.

2005 година – Умре Харалд Јунке, една од најомилените германски телевизиски, филмски и театарски starsвезди, која многумина ја нарекуваат Германец Френк Синатра.

2009 година – Со свечено поставување документи за ратификација во Стејт департментот, Хрватска и Албанија станаа полноправни членки на НАТО.

2010 година – Умре американскиот филмски и ТВ актер он Форсајт на 92-годишна возраст. Светската популарност ја стекна со улогата на Блејк Карингтон во серијата „Династија“.

2014 година – Ер Србија го направи својот прв лет од Белград до Будимпешта, означувајќи повторно воспоставување авиокомпанија помеѓу двата града, по 22-годишна пауза.

2016 година – Белградскиот муфтија Хамдија Јусуфспахиќ, кој почина на 31 март, е погребан покрај турбето на Шеик Мустафа, недалеку од џамијата Бајракли. Тој беше избран за муфтија на Исламската заедница на Србија во 1994 година, а во 2006 година стана првиот реис-у-улема на ИЗС.

2017 година – Рускиот поет, романсиер, режисер и сценарист Евгениј Евтушенко, симбол на една ера на Советскиот Сојуз, почина на 85-годишна возраст во САД.

Тагови:1 Април Porta.mk На денешен ден

Следно

2 април – На денешен ден

Не пропуштај

31 март – На денешен ден

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

4 дена

на

септември 10, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).

Политика и атентати

1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.

Култура и личности

1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.

Несреќи и катастрофи

1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 2 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 2, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🛡️ Воени битки и борби

31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.

📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки

1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.

✈️ Откритија, истражувања и летови

1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.

✊ Протести и демонстрации

1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.

⚰️ Смртни случаи на познати личности

1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 1 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 1, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🕊️ Смрт и загуби

1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.

⚔️ Војни и конфликти

1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.

🌍 Политички и државни настани

1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.