На денешен ден

01 април – На денешен ден

Објавено пред

4 години

на

април 1, 2021

Од

Порта.мк

1572 година – Со востанието на протестантите против шпанскиот крал Филип Втори, Холандија ја започна својата борба за независност. Во следните децении, заедно со Англија, Холандија водеше немилосрдна борба за надмоќ над морињата и колониите со веќе ослабената Шпанија.

1815 година – Роден е германскиот државник и политичар Ото фон Бизмарк, првиот канцелар на обединетата германска империја, познат како „Ironелезен канцелар“. Тој беше претседател на Берлинскиот конгрес во 1878 година, на кој европските сили воспоставија нов баланс на моќ во југоисточна Европа – намерата на Русија да создаде голема Бугарија беше спречена, а Србија и Црна Гора се здобија со меѓународно признание.

1868 година – Роден е францускиот поет и драматург Едмонд Ростанд, кој со голем успех го оживеа романтичниот театар среде натурализмот. Неговиот „Кирано де Бержерак“ ја освои публиката и се одржуваше на репертоарите на светските театри до денес.

1918 година – Во Велика Британија е основано Кралското воено воздухопловство (РАФ).

1920 година – Роден е јапонскиот актер Тоширо Мифуне, кој се стекна со светска слава толкувајќи ги улогите на самураите, особено во филмовите на режисерот Акира Куросава. Тој се прослави со филмовите „Рашомон“, „Седум самурај“, „Крвав трон“, „Шогун“.

1924 година – Германскиот суд го осуди Адолф Хитлер на пет години затвор за обид за државен удар во ноември 1923 година, но тој беше амнестиран на 20 декември. Во затворот, Хитлер ја напиша книгата „Mein Kampf“ (Мојата борба) во која го претстави концептот на „новиот поредок“ и расната надмоќ на Германците.

1933 година – Во Германија започна прогонството на Евреите со бојкот на нивниот бизнис и блокирање на сметки во банка.

1939 година – Заврши тригодишната граѓанска војна во Шпанија, при што загинаа повеќе од еден милион луѓе и бегаа од земјата. Во следните 36 години, Шпанија беше под диктатура на генералот Франциско Франко.

1945 година – Американските трупи слетаа на јапонскиот остров Окинава, започнувајќи ја последната фаза во сојузничките сили што продираа во Јапонија во Втората светска војна. 183.000 војници, 1.727 авиони и 1.321 воени бродови учествуваа во оваа најголема амфибиска операција во Пацификот. Борбите во кои беа убиени 7.000 американски и 100.000 јапонски војници завршија на 2 јули.

1946 година – Изградбата на железничката пруга Брчко-Бановиќи започна со првата работна акција на младите во повоена комунистичка Југославија. 60.000 млади луѓе од цела поранешна Југославија учествуваа во изградбата на 90 километри пруга.

1948 година – започна советската блокада на Берлин.

1970 година – Белградското радио „Студио Б“ започна да емитува програми од зградата на куќата за весници „Борба“.

1975 година – Камбоџанскиот претседател Лон Нол побегна во Индонезија, откако Кмерите Руж го опколија главниот град Пном Пен.

1976.- Во Париз умре германскиот сликар и вајар Макс Ернст, еден од основачите на дадаистичкото движење во Келн. Во 1924 година, во Париз, им се придружува на надреалистите и станува еден од најистакнатите претставници на тоа движење. Тој воведе нови техники во современото сликарство – фотографија со колаж и техника на фротажа. Роден е во 1891 година.

1983 година – Во катастрофалниот земјотрес во Колумбија загинаа повеќе од 500 лица, а повеќе од 1.500 беа повредени.

1996 година – Најголемата банка во светот е создадена со спојување на Митсубиши банка и Токио банка.

1999 година – Воздушен напад на НАТО врз СР Југославија го уништи мостот Варадин на Дунав во Нови Сад.

2001 година – Поранешниот претседател на Србија и СР Југославија Слободан Милошевиќ беше уапсен во Белград под обвинение за злоупотреба на својата позиција за време на неговото десетгодишно владеење (1990-2000) и со тоа стекнување лична корист и придобивка за Социјалистичката партија на Србија. Милошевиќ беше предаден од српските власти на Меѓународниот трибунал за воени злосторства во Хаг во јуни истата година.

2001 година – Американски шпионски авион се судри со кинески ловец над Јужното кинеско море, по што американски авион беше принуден да слета во кинеската воена база во Хаинан. По извинувањето од американската влада, Кинезите на 13 април ослободија 24 члена на екипажот.

2003 година – Британски суд осуди двајца Алжирци на 11 години затвор за собирање пари за терористичката мрежа Ал Каеда. Тоа беше прва пресуда за врски со Ал Каеда во Велика Британија.

2003 година – Умре Мајкл etетер, американски театарски и филмски актер кој ја играше улогата на г-дин Нудл во познатата детска серија „Улица сусам“.

2005 година – Умре Харалд Јунке, една од најомилените германски телевизиски, филмски и театарски starsвезди, која многумина ја нарекуваат Германец Френк Синатра.

2009 година – Со свечено поставување документи за ратификација во Стејт департментот, Хрватска и Албанија станаа полноправни членки на НАТО.

2010 година – Умре американскиот филмски и ТВ актер он Форсајт на 92-годишна возраст. Светската популарност ја стекна со улогата на Блејк Карингтон во серијата „Династија“.

2014 година – Ер Србија го направи својот прв лет од Белград до Будимпешта, означувајќи повторно воспоставување авиокомпанија помеѓу двата града, по 22-годишна пауза.

2016 година – Белградскиот муфтија Хамдија Јусуфспахиќ, кој почина на 31 март, е погребан покрај турбето на Шеик Мустафа, недалеку од џамијата Бајракли. Тој беше избран за муфтија на Исламската заедница на Србија во 1994 година, а во 2006 година стана првиот реис-у-улема на ИЗС.

2017 година – Рускиот поет, романсиер, режисер и сценарист Евгениј Евтушенко, симбол на една ера на Советскиот Сојуз, почина на 85-годишна возраст во САД.

Тагови:1 Април Porta.mk На денешен ден

Следно

2 април – На денешен ден

Не пропуштај

31 март – На денешен ден

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 25 јуни

Објавено пред

10 часа

на

јуни 25, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 25 јуни, хронолошки подредени значајни настани што се случиле низ различни години и делови на светот. Еве краток преглед на најважните случувања по категории:

🎭 КУЛТУРА И УМЕТНОСТ

1822 – Почина Ернст Хофман, германски писател и композитор. Неговата фантастична литература го инспирирала Жак Офенбах да ја создаде познатата опера „Хофманови приказни“.
1997 – Почина Жак-Ив Кусто, француски океанограф и изумител на „водните бели дробови“ (Aqualung), симбол на подводната ера.

⚔️ ВОЕНИ И ПОЛИТИЧКИ НАСТАНИ

1876 – Битка кај Литл Биг Хорн: пораз на американската војска од страна на Сиуксите предводени од Лудиот Коњ.
1950 – Започна Корејската војна, еден од најзначајните конфликти на Студената војна.
1991 – Словенија и Хрватска прогласија независност од СФРЈ, што доведе до војна во регионот.
1995 – Државен удар во Катар, при што шеикот Хамад бин Калифа Ал Тани го симна својот татко од власт.

🏛 ДИПЛОМАТИЈА И МЕЃУНАРОДНИ ОДНОСИ

1966 – Југославија и Ватикан ги обновија дипломатските односи.
1988 – Потпишана Декларацијата за односи меѓу ЕЗ и ССЕА, симболично зближување Исток-Запад.
2024 – Ален Берсе, поранешен претседател на Швајцарија, е избран за генерален секретар на Советот на Европа.

🗳 ДЕМОКРАТИЈА И ИЗБОРИ

1993 – Ким Кемпбел стана првата жена премиер на Канада.
2005 – Махмуд Ахмадинеџад избран за претседател на Иран.
2023 – Киријакос Мицотакис и неговата партија Нова демократија победија на изборите во Грција; Алексис Ципрас поднесе оставка.

🌍 КОЛОНИЈАЛИЗАМ И НЕЗАВИСНОСТ

1847 – Прогласување на независноста на Либерија, основана од ослободени американски робови.
1975 – Мозамбик стана независна држава по 477 години португалска колонијална власт.

🎤 ПОП КУЛТУРА

2009 – Смрт на Мајкл Џексон, кралот на попот, чие музичко наследство останува безвремено.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 21 јуни

Објавено пред

4 дена

на

јуни 21, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 21 јуни, хронолошки подредени значајни настани што се случиле низ различни години и делови на светот. Еве краток преглед на најважните случувања по категории:

🔱 Средновековие и рана модерна ера

1377 – Почина Едвард III, англиски крал чии претензии за францускиот престол го иницираа почетокот на Стогодишната војна.
1527 – Почина Николо Макијавели, познат по своето политичко дело „Принцот“, кое го инспирира терминот макијавелизам.
1791 – Обидот за бегство на Луј XVI и Марија Антоанета заврши со нивно апсење во Варен, што дополнително го поттикна падот на монархијата.

⚔️ Војни и револуции

1813 – Во битката кај Виторија, силите на Велингтон ја поразија француската војска – крај на француската власт во Шпанија.
1919 – Германски морнари самоиницијативно ги потопија сопствените бродови во Скепа Флоу – еден од најмасовните чин на уништување на сопствена флота.
1942 – Фелдмаршал Ромел го освои Тобрук, заробувајќи 25.000 британски војници.
1945 – Јапонските трупи се предадоа на Окинава, клучна победа за САД во Втората светска војна.
1970 – Бразил го победи Италија на финалето на СП – станува прв трикратен светски шампион.

🎓 Култура, наука и уметност

1852 – Почина Фридрих Фробел, основачот на првата градинка.
1905 – Роден Жан-Пол Сартр, водечки егзистенцијалист, Нобеловец (кој ја одби наградата).
1908 – Почина Римски-Корсаков, автор на дела како „Шехерезада“ и „Шпански каприц“.
1933 – Родена Франсоаз Саган, авторка на култниот роман „Добро утро, тага“.
1948 – „Колумбија рекордс“ ја издаде првата винилна долга плоча (LP) – револуција во музичката индустрија.

Политика и општество

1963 – Папа Павле VI беше избран; Шарл де Гол ги повлече поморските сили од НАТО.
1971 – Меѓународниот суд го прогласи владеењето на Јужна Африка над Намибија за нелегално.
1981 – Социјалистите на Митеран победија во Франција – значаен пресврт во француската политика.
1990 – Повторно отворање на берзата во Унгарија, симбол на економска трансформација.
2012 – За прв пат половина од француската влада беа жени – чекор кон родова еднаквост.

🕯️ Смрт на значајни личности

1970 – Почина Ахмед Сукарно, првиот претседател на Индонезија.
1969 – Умре Морен Коноли, првата жена која ги освоила сите 4 Гренд Слема во една година.
2001 – Почина Џон Ли Хукер, легенда на блуз музиката.
2003 – Почина Леон Урис, автор на „Егзодус“.
2000 – Почина Слободан Иниќ, политиколог и основач на Демократската партија.

⚖️ Судски и правни настани

2002 – Драгољуб Милановиќ, поранешен директор на РТС, осуден за смртта на 16 лица во НАТО бомбардирањето.
2016 – Жан-Пјер Бемба, поранешен потпретседател на Конго, осуден на 18 години затвор за воени злосторства.

🌍 Современи конфликти и трагедии

1990 – Катастрофален земјотрес во Иран, со околу 100.000 жртви.
2007 – Објавен бројот на загинати во војната во БиХ: 97.207.
2017 – Масакр во Брија (Централноафриканска Република), само ден по мировен договор.
2020 – Српската напредна партија освои доминантно мнозинство на изборите во Србија.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 3 јуни

Објавено пред

3 недели

на

јуни 3, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 3 јуни, хронолошки подредени значајни настани што се случиле низ различни години и делови на светот. Еве краток преглед на најважните случувања по категории:

Политика и војни
1808 – Роден е Џеферсон Дејвис, претседателот на Конфедерацијата во американската Граѓанска војна.

1818 – Британија ја завршува последната војна против Маратите, зацврстувајќи ја својата контрола над Индија.

1940 – Завршува евакуацијата од Денкерк, еден од најважните настани во Втората светска војна.

1999 – Слободан Милошевиќ го прифаќа мировниот план за Косово, што доведува до прекин на НАТО-бомбардирањата.

Култура и уметност
1875 – Умира Жорж Бизе, автор на операта Кармен.

1899 – Умира Јохан Штраус Младиот, познат по валцерите и оперетите.

1924 – Умира Франц Кафка, чија литература имаше длабоко влијание во 20 век.

1926 – Роден Ален Гинсберг, битнички поет, автор на Howl.

2009 – Почина Коко Тејлор, „кралицата на блузот“.

2016 – Почина Мухамед Али, шампион во бокс и симбол на борбата за човекови права.

Наука и технологија
1965 – Едвард Вајт станува првиот Американец што „прошетал“ во вселената.

1973 – Совјетскиот авион Туполев 144 се урива за време на аеромитинг.