На денешен ден
1 декември – На денешен ден
1455.- Починал италијанскиот скулптор, златар и сликар Лоренцо Гиберти, кој ја направил познатата врата во крстилницата на катедралата во Фиренца. Неговото дело „Коментари“ е вреден документ за проучување на италијанската архитектура и сликарство.
1640 – Португалија ја врати својата независност по востанието со кое беше соборена шпанската влада. Две недели подоцна војводата од Браганца (Браганка) беше крунисан за крал на Португалија под името Жоао IV (Жоао). Шпанија ја призна независноста на Португалија дури во 1668 година.
1761.- Родена е Мари Тусо, која се прославила правејќи восочни маски на луѓе погубени во Француската револуција, а во Велика Британија во 1802 година поставила постојана изложба на восочни фигури на нејзините современици (денес Музејот на Мадам Тисо).
1821.- Доминиканската Република, која ги сочинува источните две третини од карипскиот остров Хаити, тогаш познат како Хиспаниола, прогласи независност од Шпанија.
1822.- Основачот на бразилската империја Дом Педро е крунисан како прв император на Бразил под името Педро I.
1825.- Умре рускиот император Александар I Романов, кој за време на владеењето 1801-25 година. ја проширил територијата на Русија (Грузија 1801, Финска 1809, Бесарабија 1812, Азербејџан 1813). По поразот на Наполеон во Русија во 1812 година, тој одигра водечка улога во антифранцуската коалиција на европските сили и беше еден од главните иницијатори за создавање на Светиот сојуз во 1815 година. Успешно водеше војна против Отоманската империја ( 1806-12) и им помагал на српските востаници.
1906.- Во Париз е отворено киното „Omnia Pate“, првата сала во светот наменски изградена за прикажување филмови.
1918.- Со одлука на данскиот парламент, Исланд се стекна со независност.
1918.- Покраината Трансилванија, порано дел од Унгарија, т.е. Австро-Унгарија, се обедини со Романија. Романија го вклучувала и романскиот дел на Банат и некои други провинции. Романците го слават овој датум како национален празник, Денот на обединувањето.
1918.- Во Белград било прогласено Кралството на Србите, Хрватите и Словенците, со кнезот Александар I Караѓорѓевиќ за регент, а Белград за главен град.
1925.- Во Локарно, Швајцарија, меѓу европските држави беа потпишани договори за гаранција на мирот и неповредливоста на границите. Најважен е Рајнскиот пакт со кој Германија, Франција и Белгија се обврзаа да ги почитуваат границите, а Германија прифати демилитаризација на Рајнска област. Овие договори Хитлер ги прекршил во 1936 година, кога ја окупирал Рајнската област, а потоа ги нападнал Чехословачка (1938) и Полска (1939).
1934.- Во Ленинград е убиен Сергеј Киров, близок соработник на Сталин, член на Политбирото и секретар на Централниот комитет на Советската комунистичка партија. Убиството на Киров беше причина Сталин да започне жестоки конфронтации со неговите противници.
1936.- Умрел италијанскиот писател Луиџи Пирандело, добитник на Нобеловата награда за литература во 1934 година, еден од најзначајните драматурзи на 20 век, кој отворил нови патишта за модерната драматургија. Од неговите 44 драми собрани под наслов „Голи маски“, најпознати се „Џакомино“, „Хенри IV“, „Шест лица кои бараат писател“.
1971.- Во Караѓорѓев, на седницата на Претседателството на Сојузот на комунистите на Југославија, дел од раководството на Сојузот на комунистите на Хрватска – носители на политиката на т.н. масовно движење. Потоа следеа „чистки“ во политичкото и економското раководство во Србија, Словенија и Македонија, што спречи обид за политички и економски реформи во СФР Југославија.
1973.- Умре израелскиот државник Дејвид Бен Гурион, водачот на борбата за создавање на државата Израел и нејзиниот прв премиер во 1948-53 година. и повторно во 1955-63 година.
1981.- Во најголемата несреќа во историјата на југословенската авијација, авионот „ДЦ-9 супер 80“ на љубљанскиот „Инекс-адрија авиопромет“ се урна во планина кај Ајачио на Корзика. Сите 178 патници и членови на екипажот загинаа.
1988 – Беназир Буто (Буто) стана премиер на Пакистан, како прва жена на чело на исламска земја.
1989.- Михаил Горбачов, како прв советски водач, го посети Ватикан и со папата Јован Павле Втори се договори за воспоставување дипломатски односи меѓу СССР и Ватикан.
1991.- На референдумот во советската република Украина, огромното мнозинство гласачи гласаа за независност од СССР.
2000 – Водачот на Националната акциона партија Винсенте Фокс беше инаугуриран за претседател на Мексико, завршувајќи го долгиот 71-годишен период на владеење на Институционалната револуционерна партија. Тоа беше прв пораз на партијата од 1929 година.
2001.- Јапонската кралска двојка, принцезата Масако и престолонаследникот Нарухито, го добија своето прво дете, ќерката Аико, по осум години брак.
2002.- Поранешниот премиер Јанез Дрновшек е избран за претседател на Словенија.
2004 – Умре холандскиот принц Бернард (Бернхард), татко на кралицата Беатрис. Бернард де Липе-Бистерфелд (Липе-Бистерфелд) е роден во Германија, а станал крал на Холандија на 7 јануари 1937 година, кога се оженил со тогашната холандска кралица Јулијана.
2010 – Конгресот на САД одлучи да плати 4,6 милиони на американските Индијанци и црните фармери, кои со децении чекаа Вашингтон да одговори на нивните тврдења.
2011 – Помина Криста Волф, литературен критичар, романсиер и есеист, еден од најпознатите писатели во поранешна Источна Германија („Московски приказни“, „Рефлексии за Криста Т“, „Разделено небо“, „Без места – никаде“, далеку) „Што останува“).
2013 – На локалните избори во Косово, владејачката Демократска партија на Косово и опозициската Демократска алијанса на Косово освоија мнозинство градоначалници во албанските области, додека Граѓанската иницијатива Српска убедливо победи во општините со српско мнозинство.
2013 – Во Хрватска се одржа референдум за брак, на кој граѓаните изјавија дека Уставот на земјата го дефинира бракот како заедница на маж и жена.
2016 – Тајландскиот престолонаследник Маха Ваџиралонгкорн официјално се искачи на тронот, наследувајќи го неговиот неодамна починат татко Бумибол Адуљадеј, кој владееше 70 години.
2017 година – Колумбискиот конгрес го ратификуваше изменетиот мировен договор меѓу владата и Револуционерните вооружени сили на Колумбија (ФАРК), откако претходниот договор постигнат на крајот на септември беше отфрлен на референдум. Се проценува дека 220.000 луѓе загинале во вооружените конфликти во Колумбија кои траат повеќе од 50 години.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден: 19 август
На денешен ден 19 август, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
⚔️ Империјализам и воени конфликти
-
14 година: Смртта на Октавијан Август означува крај на ерата на основачот на Римското Царство.
-
636 година: Битката кај Јармук – клучна пресвртница во арапските освојувања и падот на византиската моќ на Истокот.
-
1691 година: Австриско-турски судир кај Сланкамен – дел од големите европско-османлиски војни.
-
1878 година: Австроунгарската окупација на Сараево – вовед во политичките тензии на Балканот кои ќе кулминираат со Првата светска војна.
🧠 Наука и техника
-
1819: Смртта на Џејмс Ват – човекот што ја усоврши парната машина, симбол на Индустриската револуција.
-
1979: Повраток од рекорден престој во вселената – важен момент за советската вселенска програма.
-
1996: Средба на меѓународни космонаути на „Мир“ – симбол на соработката во пост-Студена војна доба.
🎭 Култура и уметност
-
1883: Родена Коко Шанел – икона на модата.
-
1929: Смртта на Сергеј Дјагилев – револуционер во балетот и сценската уметност.
-
1936: Убиството на Федерико Гарсија Лорка – симбол на интелектуалната жртва во Шпанската граѓанска војна.
-
2009-2016: Смрт на неколку значајни фигури од оперската, книжевната и филмската сцена, меѓу кои Хилдегард Беренс, Мирко Ковач, Мира Ступица.
🌍 Политички превирања и државни удари
-
1953: Удар во Иран со поддршка на ЦИА – клучен настан во иранско-американските односи.
-
1991: Обид за државен удар во СССР – пресуден момент за крајот на Советскиот Сојуз.
-
2020: ЕУ не ги признава изборите во Белорусија – контекст на современи европски политички конфликти.
✈️ Технологија и летови
-
1871: Роден Орвил Рајт – пионер на воздухопловството.
-
1960: Судбината на Гари Пауерс – шпионски инцидент од Студената војна.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден: 14 август
На денешен ден 14 август, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Историски битки и политички настани
-
1385 – Победата на Португалците во Битката кај Аљубарота ја обезбедила независноста на земјата.
-
1867 – Обид за балкански сојуз против Отоманската империја.
-
1920 – Потпишан договорот за Мала Антанта.
-
1941 – Атлантската повелба ја дефинира визијата за поствоен свет.
-
1947 – Формирање на Пакистан, значаен геополитички момент.
-
1996 – Крајот на ерата на апартхејдот: Јужноафриканската национална партија оди во опозиција.
-
2015 – САД и Куба ги обновуваат дипломатските односи.
⚔️ Воени конфликти и кризи
-
1900 – Крај на Боксерската буна.
-
1945 – Јапонија капитулира – крај на Втората светска војна.
-
2006 – Прекин на огнот меѓу Израел и Либан.
-
2013 – Египет во криза – вонредна состојба по смртоносни судири.
🧪 Наука и технологија
-
1457 – Првата книга во боја: „Мајнцовиот псалтир“.
-
1777 – Роден Ханс Кристијан Ерстед, откривачот на електромагнетизмот.
-
1893 – Франција воведува први регистарски таблички.
🧍♂️ Значајни личности (родени/починати)
-
1777 – Ерстед (научник)
-
1956 – Починал Бертолт Брехт, драматург.
-
1988 – Смрт на Енцо Ферари, основач на Ferrari.
-
2004 – Починал Чеслав Милош, нобеловец.
-
2010 – Починал Херман Леонард, легендарен џез фотограф.
-
2012 – Починал Светозар Глигориќ, шаховски велемајстор.
🌍 Катастрофи и трагедии
-
2005 – Пад на авион во Грција (121 загинат).
-
2017 – Поплави во Сиера Леоне (310 загинати).
-
2018 – Уривање на мост во Џенова, Италија (43 загинати).
-
2021 – Земјотрес во Хаити (над 2.200 загинати).
-
2022 – Пожар во коптска црква во Каиро (41 загинат).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 27 јуни
На денешен ден 27 јуни, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🌍 Историски настани:
- 1801 – Британски и турски сили го поразуваат Наполеоновиот гарнизон во Каиро, ставајќи крај на француската инвазија на Египет.
- 1905 – Почеток на бунтот на екипажот на крстосувачот „Потемкин“, еден од првите знаци на револуционерно движење во царска Русија.
- 1932 – Сиам (денешен Тајланд) преминува од апсолутна во уставна монархија.
- 1946 – Додеканеските острови официјално ѝ се доделуваат на Грција по Втората светска војна.
- 1950 – Југославија го воведува самоуправувањето, уникатен модел во социјалистичкиот свет.
- 1954 – Во Обнинск, СССР, е пуштена првата нуклеарна електрана во светот.
🕊 Политика и конфликти:
- 1991 – Почеток на војната за независност на Словенија, што трае само шест дена.
- 1997 – Претседателот на Таџикистан потпишува мировен договор, ставајќи крај на граѓанската војна.
- 1999 – Алжирската влада предлага амнестија за исламските екстремисти за прекин на долгогодишното насилство.
- 2011 – Меѓународниот кривичен суд издава налог за апсење на Моамер Гадафи.
🎭 Култура, наука и општество:
- 1838 – Роден Банким Чандра Чатерџи, пионер на индиската литература на бенгалски.
- 1989 – Починува Жил Алфред Ајер, истакнат британски филозоф.
- 2000 – Усвоена Варшавската декларација за демократија.
- 2023 – Земјата изгубила 4,1 милиони хектари тропска шума за една година.
🎸 Музика и поп култура:
- 2002 – Почина Џон Ентвисл, басист на легендарната рок-група The Who.
-
Кичево2 денаОВР Кичево лиши од слобода кичевчанка која вчера на „Магистрален пат“ возела со брзина 107 км/ч
-
Кичево2 денаИграорците на КУД „Бисер“ од Кичево во Полска, се натпреваруваат за најубава македонска носија на меѓународен фестивал
-
Спорт1 ден(ВИДЕО) Кичевски „ФК Напредок“ со полна пареа ги започна припремите за новата сезона, сонот е познат – „Враќање на победничките патеки“
-
Хороскоп1 денХороскоп за вторник (19 август)
-
Македонија15 часаМВР соопшти за деталите околу сообраќајката кај с.Ботун на магистралниот пат Охрид-Кичево, каде учесници беа два автомобили и едно тешко товарно возило
-
Култура18 часаДенес е празник, „Преображение Господово“ – За многу години!
-
Хороскоп5 часаХороскоп за среда (20 август)
-
Македонија2 денаДенес во Штип, Македонската Армија одбележува 33 години од своето формирање, три децении исполнети со професионализам, посветеност и храброст
