На денешен ден
1 декември – На денешен ден
1455.- Починал италијанскиот скулптор, златар и сликар Лоренцо Гиберти, кој ја направил познатата врата во крстилницата на катедралата во Фиренца. Неговото дело „Коментари“ е вреден документ за проучување на италијанската архитектура и сликарство.
1640 – Португалија ја врати својата независност по востанието со кое беше соборена шпанската влада. Две недели подоцна војводата од Браганца (Браганка) беше крунисан за крал на Португалија под името Жоао IV (Жоао). Шпанија ја призна независноста на Португалија дури во 1668 година.
1761.- Родена е Мари Тусо, која се прославила правејќи восочни маски на луѓе погубени во Француската револуција, а во Велика Британија во 1802 година поставила постојана изложба на восочни фигури на нејзините современици (денес Музејот на Мадам Тисо).
1821.- Доминиканската Република, која ги сочинува источните две третини од карипскиот остров Хаити, тогаш познат како Хиспаниола, прогласи независност од Шпанија.
1822.- Основачот на бразилската империја Дом Педро е крунисан како прв император на Бразил под името Педро I.
1825.- Умре рускиот император Александар I Романов, кој за време на владеењето 1801-25 година. ја проширил територијата на Русија (Грузија 1801, Финска 1809, Бесарабија 1812, Азербејџан 1813). По поразот на Наполеон во Русија во 1812 година, тој одигра водечка улога во антифранцуската коалиција на европските сили и беше еден од главните иницијатори за создавање на Светиот сојуз во 1815 година. Успешно водеше војна против Отоманската империја ( 1806-12) и им помагал на српските востаници.
1906.- Во Париз е отворено киното „Omnia Pate“, првата сала во светот наменски изградена за прикажување филмови.
1918.- Со одлука на данскиот парламент, Исланд се стекна со независност.
1918.- Покраината Трансилванија, порано дел од Унгарија, т.е. Австро-Унгарија, се обедини со Романија. Романија го вклучувала и романскиот дел на Банат и некои други провинции. Романците го слават овој датум како национален празник, Денот на обединувањето.
1918.- Во Белград било прогласено Кралството на Србите, Хрватите и Словенците, со кнезот Александар I Караѓорѓевиќ за регент, а Белград за главен град.
1925.- Во Локарно, Швајцарија, меѓу европските држави беа потпишани договори за гаранција на мирот и неповредливоста на границите. Најважен е Рајнскиот пакт со кој Германија, Франција и Белгија се обврзаа да ги почитуваат границите, а Германија прифати демилитаризација на Рајнска област. Овие договори Хитлер ги прекршил во 1936 година, кога ја окупирал Рајнската област, а потоа ги нападнал Чехословачка (1938) и Полска (1939).
1934.- Во Ленинград е убиен Сергеј Киров, близок соработник на Сталин, член на Политбирото и секретар на Централниот комитет на Советската комунистичка партија. Убиството на Киров беше причина Сталин да започне жестоки конфронтации со неговите противници.
1936.- Умрел италијанскиот писател Луиџи Пирандело, добитник на Нобеловата награда за литература во 1934 година, еден од најзначајните драматурзи на 20 век, кој отворил нови патишта за модерната драматургија. Од неговите 44 драми собрани под наслов „Голи маски“, најпознати се „Џакомино“, „Хенри IV“, „Шест лица кои бараат писател“.
1971.- Во Караѓорѓев, на седницата на Претседателството на Сојузот на комунистите на Југославија, дел од раководството на Сојузот на комунистите на Хрватска – носители на политиката на т.н. масовно движење. Потоа следеа „чистки“ во политичкото и економското раководство во Србија, Словенија и Македонија, што спречи обид за политички и економски реформи во СФР Југославија.
1973.- Умре израелскиот државник Дејвид Бен Гурион, водачот на борбата за создавање на државата Израел и нејзиниот прв премиер во 1948-53 година. и повторно во 1955-63 година.
1981.- Во најголемата несреќа во историјата на југословенската авијација, авионот „ДЦ-9 супер 80“ на љубљанскиот „Инекс-адрија авиопромет“ се урна во планина кај Ајачио на Корзика. Сите 178 патници и членови на екипажот загинаа.
1988 – Беназир Буто (Буто) стана премиер на Пакистан, како прва жена на чело на исламска земја.
1989.- Михаил Горбачов, како прв советски водач, го посети Ватикан и со папата Јован Павле Втори се договори за воспоставување дипломатски односи меѓу СССР и Ватикан.
1991.- На референдумот во советската република Украина, огромното мнозинство гласачи гласаа за независност од СССР.
2000 – Водачот на Националната акциона партија Винсенте Фокс беше инаугуриран за претседател на Мексико, завршувајќи го долгиот 71-годишен период на владеење на Институционалната револуционерна партија. Тоа беше прв пораз на партијата од 1929 година.
2001.- Јапонската кралска двојка, принцезата Масако и престолонаследникот Нарухито, го добија своето прво дете, ќерката Аико, по осум години брак.
2002.- Поранешниот премиер Јанез Дрновшек е избран за претседател на Словенија.
2004 – Умре холандскиот принц Бернард (Бернхард), татко на кралицата Беатрис. Бернард де Липе-Бистерфелд (Липе-Бистерфелд) е роден во Германија, а станал крал на Холандија на 7 јануари 1937 година, кога се оженил со тогашната холандска кралица Јулијана.
2010 – Конгресот на САД одлучи да плати 4,6 милиони на американските Индијанци и црните фармери, кои со децении чекаа Вашингтон да одговори на нивните тврдења.
2011 – Помина Криста Волф, литературен критичар, романсиер и есеист, еден од најпознатите писатели во поранешна Источна Германија („Московски приказни“, „Рефлексии за Криста Т“, „Разделено небо“, „Без места – никаде“, далеку) „Што останува“).
2013 – На локалните избори во Косово, владејачката Демократска партија на Косово и опозициската Демократска алијанса на Косово освоија мнозинство градоначалници во албанските области, додека Граѓанската иницијатива Српска убедливо победи во општините со српско мнозинство.
2013 – Во Хрватска се одржа референдум за брак, на кој граѓаните изјавија дека Уставот на земјата го дефинира бракот како заедница на маж и жена.
2016 – Тајландскиот престолонаследник Маха Ваџиралонгкорн официјално се искачи на тронот, наследувајќи го неговиот неодамна починат татко Бумибол Адуљадеј, кој владееше 70 години.
2017 година – Колумбискиот конгрес го ратификуваше изменетиот мировен договор меѓу владата и Револуционерните вооружени сили на Колумбија (ФАРК), откако претходниот договор постигнат на крајот на септември беше отфрлен на референдум. Се проценува дека 220.000 луѓе загинале во вооружените конфликти во Колумбија кои траат повеќе од 50 години.
На денешен ден
Светот на денешен ден (8 ноември)
1520 – По наредба на данскиот крал Кристијан II, во „Стокхолмската крвава бања“ биле убиени повеќе од 80 шведски свештеници и благородници. Настанот предизвикал востание под водство на Густав Васа, кое во 1521 година ја ослободило Шведска од данската власт.
1620 – Во близина на Прага се одржала битката кај Бела Гора – првата голема битка од Триесетгодишната војна.
1805 – Диздарот на Смедерево, Мухарем Гуша Бошњак, му ги предал клучевите од градот на Караѓорѓе, со што Смедерево станало еден од првите градови ослободени во Првото српско востание.
1858 – По победата кај Грахово, Црна Гора добила меѓународно признати граници со Отоманската империја, гарантирани од Русија, Австрија, Франција и Прусија.
1889 – Монтана станала 41-та држава на Соединетите Американски Држави.
1895 – Германскиот физичар Вилхелм Конрад Рентген ги открил рендгенските зраци, по кои и се наречени. Во 1901 година ја добил првата Нобелова награда за физика.
1917 – Основан е Советот на народни комесари – новата влада на Советска Русија со Ленин на чело. Лев Троцки станал комесар за надворешни работи, а Сталин – за националности.
1923 – Осуетен е неуспешниот „Пуч во пивницата“ во Минхен, предводен од Адолф Хитлер и генерал Ерих Лудендорф. Хитлер бил уапсен и осуден на пет години затвор, каде ја напишал својата книга „Мојата борба“ (Mein Kampf).
1931 – Во Кралството Југославија се одржале парламентарни избори, на кои излегле над 2,3 милиони гласачи.
1937 – Во Минхен бил прикажан нацистичкиот пропаганден филм „Вечниот Евреин“.
1941 – Основана е Комунистичката партија на Албанија.
1942 – Сојузничките сили под команда на генерал Двајт Ајзенхауер започнале со искрцување во Северна Африка. Операцијата завршила во мај 1943 година со победа на сојузниците.
1944 – Во текот на Народноослободителната војна биле ослободени Штип, Неготино и Струга.
1959 – Обединетата Арапска Република и Судан потпишале договор за користење на реката Нил.
1960 – Џон Ф. Кенеди го победил Ричард Никсон на претседателските избори во САД, станувајќи најмладиот избран претседател во американската историја.
1971 – Издаден е четвртиот студиски албум на „Лед Цепелин“, кој го содржи легендарниот хит „Stairway to Heaven“.
1977 – Грчкиот археолог Манолис Андроникос ја открил гробницата на Филип II Македонски во Вергина.
1989 – Даглас Вајлдер е избран за гувернер на Вирџинија – првиот Афроамериканец на таа функција во историјата на САД. Истовремено, Дејвид Динкинс станал прв црн градоначалник на Њујорк.
1991 – Југословенската морнарица воспоставила поморска блокада на Хрватска.
1992 – Започнала Митровданската офанзива – една од најжестоките битки во војната во Босна и Херцеговина, во реонот на Невесиње.
1995 – Република Македонија станала 38-ма членка на Советот на Европа.
1998 – Суд во Бангладеш изрекол смртни казни за 15 поранешни офицери, обвинети за убиството на претседателот Шеик Муџибур Рахман во 1975 година.
2001 – Припадниците на српската единица „Црвени беретки“ започнале бунт во Кула, кој завршил по десет дена со преговори со владата.
Истиот ден, францускиот Сенат усвоил закон за ограничена автономија на Корзика.
2002 – Советот за безбедност на ОН ја усвоил Резолуцијата 1441, со која се бара разоружување на Ирак.
2006 – Прогласен е новиот Устав на Република Србија, со кој Косово е дефинирано како составен дел на државата.
2010 – Европската Унија ги укина визите за граѓаните на Босна и Херцеговина и Албанија.
2016 – Доналд Џ. Трамп е избран за претседател на САД, по победата над Хилари Клинтон
На денешен ден
Светот „На денешен ден“ – 30 октомври
1762 – Роден е францускиот поет Андре де Шение, кој ги споил класичните поетски форми со новиот романтичарски дух. Се спротивставил на јакобинската диктатура и бил погубен на гилотина во 1794 година.
1817 – Симон Боливар ја формира првата независна влада на Венецуела.
1830 – Починал Петар I Петровиќ Његош, црногорски епископ и државник. Тој го донел првиот закон на Црна Гора (1796) и основал централно судско тело (1803), обединувајќи ги завојуваните племиња.
1864 – Со Виенскиот мир, Данска им ги предала Шлезвиг, Холштајн и Лауенбург на Прусија.
1869 – Во Белград е отворен Народниот театар, дело на архитектот Александар Бугарски. На свеченоста е изведена сликата „Посмртна слава на принцот Михаил“ од Ѓорѓе Милетиќ.
1905 – Рускиот цар Николај II го издал Октомврискиот манифест, со кој биле воведени граѓански слободи и избран парламент – Думата.
1910 – Починал Жан Анри Динан, швајцарски филантроп и основач на Црвениот крст, добитник на првата Нобелова награда за мир (1901).
1918 – Словачка се одвоила од Унгарија и со Чешка ја формирала Чехословачка, првата држава создадена по распадот на Австро-Унгарија.
Истата година Турција капитулирала во Првата светска војна, со што престанала да постои Отоманската империја.
1922 – По „Маршот кон Рим“, Бенито Мусолини ја формирал првата фашистичка влада во Италија.
1938 – Радио драмата „Војна на световите“ на Орсон Велс предизвикала паника во САД – слушателите поверувале дека станува збор за вистинска инвазија од Марс.
1973 – Отворен е Босфорскиот мост, што ги поврзува Европа и Азија.
1974 – Мухамед Али се вратил на боксерскиот ринг и со нокаут го победил Џорџ Форман.
1975 – Принцот Хуан Карлос го наследил болниот диктатор Франциско Франко и ја презел власта во Шпанија.
Истата година се случила авионската несреќа на „Инекс-Адрија“ кај Прага, во која загинале 75 патници.
1990 – Кина објавила дека има 1 милијарда и 13 милиони жители.
1995 – На референдумот во Квебек, 50,6% од гласачите се изјасниле против независноста од Канада.
1998 – Започнала НАТО мисијата „Орловско око“ за надгледување на воздушниот простор над Косово.
2000 – Во Мадрид, автомобил-бомба убила судија од Врховниот суд и уште две лица; нападот се припишува на групата ЕТА.
2001 – Лондонскиот клуб на доверители ѝ го намалил долгот на СР Југославија за 600 милиони долари.
2003 – Донаторска конференција во Хаг обезбедила 15,7 милиони евра за судот за воени злосторства во Сараево.
Истата година, Џулио Андреоти бил ослободен од обвинението за вмешаност во убиството на новинарот Кармине Пикорели.
2006 – Аугусто Пиноче, поранешен чилеански диктатор, бил ставен во домашен притвор за злосторства извршени за време на неговото владеење.
2008 – Починал Исмет (Ицо) Вољевица, познат хрватски карикатурист и автор на стрипот „Грга“.
2011 – Росен Плевнелиев бил избран за претседател на Бугарија.
2012 – Ураганот Сенди го погодил источниот брег на САД, одземајќи најмалку 39 животи и оставајќи милиони без струја.
2017 – Светската метеоролошка организација објавила дека концентрацијата на CO₂ во атмосферата достигнала рекордно ниво во 2016 година.
2020 – Починал митрополит Амфилохие, лидер на Српската православна црква во Црна Гора, од последици на COVID-19.
2022 – Луиз Инасио Лула да Силва е избран по трет пат за претседател на Бразил.
На денешен ден
Светот на денешен ден (28 октомври)
1492 – Кристофер Колумбо ја открил Куба за време на своето прво патување преку Атлантскиот океан и ја прогласил за посед на Шпанија.
1628 – Кралските трупи, предводени од кардиналот Ришелје, го зазеле хугенотското (протестантско) упориште Ла Рошел по неколкумесечна опсада.
1636 – Во Кембриџ, Масачусетс, бил основан Харвард колеџ – најстарата високообразовна институција во Соединетите Американски Држави.
1704 – Починал англискиот филозоф Џон Лок, еден од основоположниците на емпиризмот и либералната филозофија. Неговите дела, меѓу кои „Преглед на човечкиот разум“, „Писма за толеранцијата“ и „Два трактати за владата“, извршиле силно влијание врз понатамошниот развој на европската мисла.
1746 – Катастрофален земјотрес во Перу ги уништил градовите Лима и Каљао, при што загинале најмалку 18.000 лица.
1836 – Била прогласена федерацијата меѓу Перу и Боливија.
1884 – Роден е Милоје Милојевиќ, српски композитор, музиколог, педагог и критичар, професор на Музичката академија во Белград и еден од основачите на српската музикологија. Тој го основал белградскиот оркестар „Collegium musicum“ и е автор на дела како „Четири дела за пијано“, „Мелодии и ритми од Балканот“ и „Пред величеството на природата“.
1886 – Американскиот претседател Гровер Кливленд ја открил Статуата на слободата во њујоршкото пристаниште. Статуата е подарок од Франција, дело на скулпторот Фредерик Огист Бартолди.
1891 – Силен земјотрес на јапонскиот остров Хоншу (Нипон) усмртил околу 10.000 лица и оставил повеќе од 300.000 луѓе без домови.
1914 – Роден е американскиот микробиолог Џонас Едвард Салк, кој во 1953 година ја развил првата ефикасна вакцина против детска парализа.
1918 – По распадот на Австро-Унгарија, Националниот комитет ја презел власта во Прага. Република Чехословачка официјално била прогласена во ноември 1918 година со Томас Гариг Масарик како прв претседател.
1919 – Во САД стапила во сила забрана за продажба на пијалаци со повеќе од половина процент алкохол.
1922 – Околу 40.000 фашисти, т.н. „црнокошулаши“, предводени од Бенито Мусолини, тргнале од Неапол во „Маршот кон Рим“. Два дена подоцна, кралот Виторио Емануеле III му го доверил мандатот на Мусолини да формира влада, со што започнал фашистичкиот режим што траел до 1943 година.
1923 – Починал Стојан Протиќ, српски политичар и публицист, еден од основачите на Радикалната партија и прв премиер на Кралството на Срби, Хрвати и Словенци. Бил уредник на весниците „Самоуправа“ и „Оџек“.
1932 – Роден е Спирос Кипријану, кипарски државник и прв министер за надворешни работи по стекнувањето на независноста на Кипар во 1960 година. Во 1977 година станал претседател на државата по смртта на архиепископот Макариос III.
1940 – Италијанските трупи ја нападнале Грција од Албанија, откако Атина го одбила ултиматумот со кој Италија барала воени бази на грчка територија. Со помош на Германија, Грција била окупирана во април 1941 година.
1962 – Официјално завршила Кубанската ракетна криза: советскиот лидер Никита Хрушчов наредил повлекување на ракетите од Куба, а американскиот претседател Џон Ф. Кенеди ја укинал поморската блокада.
1974 – Арапските лидери, меѓу кои и јорданскиот крал Хусеин, усвоиле декларација со која се повикува на создавање независна палестинска држава.
1982 – Социјалистичката работничка партија на Шпанија, предводена од Фелипе Гонзалес, извојувала убедлива победа на општите избори.
1995 – Во пожар во метрото во главниот град на Азербејџан, Баку, загинале 289 лица, а 270 биле повредени.
2000 – Во Косово се одржале локални избори под покровителство на ОН. Демократската лига на Косово, предводена од Ибрахим Ругова, извојувала убедлива победа. Србите ги бојкотирале изборите, а југословенските власти не ги признале резултатите.
2001 – Американскиот претседател Џорџ В. Буш формирал Група за следење на странски терористи, предводена од државниот обвинител Џон Ешкрофт, со задача да идентификува и депортира странски државјани кои нелегално престојуваат во САД.
2002 – Високиот американски дипломат Лоренс Фоли бил убиен во Аман, Јордан. Тој ја раководел канцеларијата на УСАИД во американската амбасада и бил првиот западен дипломат убиен во таа земја.
2005 – Починал големиот актер Љуба Тадиќ, член на Белградскиот драмски театар, Народниот театар, Ателје 212 и Југословенскиот драмски театар. Настапувал во повеќе од 60 филмови и бројни радио и телевизиски драми.
2008 – На претседателските избори на Малдивите, Маумун Абдула Гајум ја изгубил власта по 30 години. Опозицискиот кандидат Мохамед Нашид, кој повеќепати бил затворан за време на неговото владеење, ја однел победата.
2011 – Починал писателот и филозоф Радомир Константиновиќ, автор на влијателниот есеј „Филозофија на Паланка“.
2013 – Починале Тадеуш Мазовиецки, првиот некомунистички премиер во Источна Европа по Втората светска војна и активист на движењето „Солидарност“, и Александар Тијаниќ, новинар и директор на Радио-телевизија Србија.
2018 – Жаир Болсонаро победил на претседателските избори во Бразил и станал 38-ми претседател на земјата.
2020 – Србија добила нова влада со 21 министерство и двајца министри без ресор, предводена од премиерката Ана Брнабиќ во нејзиниот втор мандат.
2022 – Европскиот парламент и земјите-членки на Европската Унија се договориле да ја забранат продажбата на нови возила со мотори на фосилни горива од 2035 година, во рамки на климатскиот пакет „Подготвени за 55“.
Истата година, Елон Маск ја купил социјалната мрежа „Твитер“ за 44 милијарди долари.
2023 – Починал актерот Метју Пери, познат по улогата на Чендлер Бинг во серијата „Пријатели“. Причината за смртта била предозирање со кетамин; пет лица се обвинети во врска со неговата смрт, меѓу кои и неговиот асистент и неколку лекари.
-
Хороскоп1 денХороскоп за недела (16 ноември)
-
Хороскоп2 денаХороскоп за сабота (15 ноември)
-
Скопје1 денЦУК: Двете жени се пронајдени во црн пат помеѓу Долно Количани и Батинци и се во добра здравствена состојба, истите биле државјанки на Македонија
-
Спорт1 денДриблинг атракции, фудбалски надигрувања и фер плеј. Фудбалски викенд во Кичево, дечињата на „ФК Кичево“ активни во сите генерации
-
Спорт11 часа(ЖИВО) У17: Македонија – Русија во вториот контролен меч, кичевчанецот Војчески во стартниот состав
-
Временска прогноза1 денОд вторник следува промена на времето во Македонија
-
Спорт4 часа(ФОТО) У17: Русија поуспешна од Македонија во вториот контролен меч, одигран денес во Струмица
-
Македонија5 часаПоради сообраќајка прекин во сообраќај кај Валандово
