На денешен ден
1 октомври – На денешен ден

1684.- Починал францускиот писател Пјер Корнеј, поет со морална големина и патриотски и епски ентузијазам, еден од најзначајните претставници на француската класична трагедија („Сид“, „Хорас“, „Сина“, „Полиект“).
1754.- Роден е Павле I Петровиќ Романов, руски цар (1796-1801), син и наследник на Екатерина Велика. Плашејќи се од навлегувањето на идеите на Француската револуција, тој ја заштитил својата власт со репресија и терор, а во 1798 година се приклучил на „Втората коалиција“ (со Англија и Австрија) против Наполеон. Тој беше убиен во 1801 година во заговор на судски службеници.
1878.- Во Ниш била отворена првата гимназија, а во првата учебна година биле запишани 49 ученици. 1892.- Родена е српската писателка и класичен филолог Аница Савиќ-Ребац, професорка на Универзитетот во Белград („Проблеми на античката естетика“, „Древна демократија и општествени проблеми“).
1904.- Роден е американскиот пијанист со руско потекло Владимир Хоровиц (Хоровиц), еден од најголемите пијано мајстори во историјата на музиката. Тој го напушти СССР во 1925 година, а кога се врати за прв пат во 1986 година, доживеа триумф на концертите во Москва и Ленинград.
1910.- Јапонија ја анектираше Кореја и ја вклучи во Јапонската империја.
1914.- Турција, како сојузник на централните сили во Првата светска војна, ги затвори Дарданелите за бродовите на земјите од Антантата.
1918.- На чело со англискиот полковник Томас Едвард Лоренс, познат како Лоренс од Арабија, Арапите со помош на Британците го зазедоа Дамаск од Турците во Првата светска војна.
1924.- Радио Белград започна со емитување на програмата. Во експериментални емисии инженерите Михајло Симиќ и Добривоје Петровиќ емитуваа концерти од предавателот во Раковица со учество на пејачи од белградската опера. Во спомен на првото емитување, 1 октомври беше востановен како Ден на РТВ Србија.
1926.- Во Белград бил отворен пазарот на Зелени венц.
1928.- Во СССР беше прогласен Првиот петгодишен план, петгодишен план за развој на индустријата и продолжување на колективизацијата на земјоделството.
1938.- Германската војска влегла во Чехословачка и ја окупирала Судетска земја по Минхенскиот договор на Германија со Велика Британија и Франција.
1943.- По едномесечна битка во Втората светска војна, сојузниците го зазеле Неапол.
1946.- Меѓународниот воен трибунал во Нирнберг прогласи 22 функционери на нацистичка Германија за виновни за воени злосторства во Втората светска војна. 12 се осудени на смрт, тројца на доживотен затвор, а останатите на казни од 10 до 20 години затвор.
1949.- Во Пекинг беше прогласена Народна Република Кина на чело со Мао Це Тунг. Чу (Џоу) Енлаи беше назначен за прв премиер и министер за надворешни работи.
1957.- Умре српскиот биолог и физиолог Иван Џаја, професор на Универзитетот во Белград и член на Српската академија на науките и уметностите, кој се здоби со светска слава со своите истражувања на физиологијата на длабоко изладен организам.
1979.- По 70 години под контрола на САД, зоната на Панамскиот канал беше формално предадена на Панама.
1982.- Водачот на Христијанско-демократската унија Хелмут Кол (Кол) стана шестиот канцелар на Западна Германија, наследувајќи го социјалдемократот Хелмут Шмит (Шмит).
1988.- Српскиот и југословенскиот филмски актер Павле Вујисиќ, кој се прослави во бројни филмови и телевизиски серии („Капата на господин Вујиќ“, „Кој пее таму“, „Маратонците го трчаат почесниот скут“, „Место на синото небо“). умрел.
1988.- Михаил Сергеевич Горбачов стана претседател на Президиумот на Врховниот совет на СССР на местото на Андреј Громик, кој се пензионираше претходниот ден. Креаторот на политичките и економските реформи, Горбачов беше и последниот лидер на Советскиот Сојуз.
1989.- Данска беше првата земја во светот што дозволи хомосексуални бракови.
1996.- Советот за безбедност на ОН ги укина економските санкции наметнати на СР Југославија во мај 1992 година поради нејзината вмешаност во војната во Босна.
1997.- Полицијата со брутална сила ги растури мирните демонстрации на албанските студенти во Приштина и во пет други градови во Косово. Студентите побараа враќање во универзитетските институции и настава на албански јазик.
1999.- Во Белград умре Мирослав Чангаловиќ, доајенот на белградската оперска сцена, шампион на операта на Народниот театар.
1999.- Руските сили влегоа во Чеченија откако ги поразија чеченските исламисти на територијата на Дагестан во текот на август и септември.
2000.- Продолжија протестите на граѓаните низ цела Србија поради непризнавањето на победата на кандидатот на Демократската опозиција на Србија, Воислав Коштуница, на претседателските избори во СР Југославија. Силни полициски сили влегоа во рудникот Колубара во обид да го спречат штрајкот на рударите.
2003.- Партијата на Руандскиот патриотски фронт на претседателот Пол Кагаме (на Пол Кагаме) победи на парламентарните избори во Руанда. Тоа беа први повеќепартиски избори во Уганда од 1962 година, кога земјата престана да биде белгиска колонија.
2006 – Општи избори одржани во Босна и Херцеговина, шести по ред од крајот на граѓанската војна во оваа земја; Одржани парламентарни избори во Австрија; Одржани локални избори во Унгарија; Во седум општини во Србија се одржаа локални избори.
2012.- На парламентарните избори во Грузија победи коалицијата „Грузиски сон“ на Биџин Иванишвили и ја презеде власта од партијата на тогашниот претседател Михаил Саакашвили „Обединето национално движење“.
2012 – Започна земјоделскиот попис на Србија, прв од 1960 година.
2013.- Во Босна и Херцеговина започна пописот на населението, прв по 22 години.
2015 година – Тринаесет убиени, седуммина повредени, е билансот од вооружениот напад на 26-годишен млад човек во колеџот на заедницата Умпква во американската северозападна држава Орегон.
2017.- Во Каталонија, една од седумнаесетте автономни региони на Шпанија, се одржа референдум на кој излегоа 42,3 отсто од 5,34 милиони Каталонци со право на глас, од кои 2,26 милиони гласаа за независност од Шпанија. Шпанската полиција со употреба на сила затворила 440 избирачки места при што биле повредени околу 880 граѓани и полицајци.
2018 – Почина големата француска шансона Шарл Азнавур. За време на неговата седумдецениска кариера, тој компонираше 1.000 песни, а беа продадени повеќе од 100 милиони ЦД-а од неговите песни. Глумеше во повеќе од 60 филмови.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (10 септември)

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
Војни и мировни договори
-
1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
-
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
-
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
-
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
-
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
-
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
-
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).
Политика и атентати
-
1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
-
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
-
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
-
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
-
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
-
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
-
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
-
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
-
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
-
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
-
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
-
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
-
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
-
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.
Култура и личности
-
1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
-
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
-
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
-
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
-
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
-
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
-
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.
Несреќи и катастрофи
-
1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
-
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 2 септември

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Воени битки и борби
-
31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
-
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
-
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
-
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.
📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки
-
1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
-
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
-
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
-
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
-
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
-
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
-
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
-
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
-
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.
✈️ Откритија, истражувања и летови
-
1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.
✊ Протести и демонстрации
-
1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
-
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.
⚰️ Смртни случаи на познати личности
-
1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
-
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
-
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
-
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
-
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
-
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
-
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
-
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
-
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
-
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 1 септември

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🕊️ Смрт и загуби
-
1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
-
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
-
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
-
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
-
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.
⚔️ Војни и конфликти
-
1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
-
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
-
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
-
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
-
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
-
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
-
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
-
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.
🌍 Политички и државни настани
-
1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
-
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
-
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
-
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
-
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
-
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
-
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
-
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
-
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.
🌋 Природни катастрофи
-
1923 – Земјотрес во Јапонија: уништени Јокохама и дел од Токио, 142.000 жртви.
-
1962 – Земјотрес во северозападен Иран, 12.000 жртви.
🎭 Култура, наука и спорт
-
1972 – Боби Фишер го победил Спаски и станал светски шампион во шах.
-
Спорт12 часа
(ФОТО) Кичевски „ФК Напредок“ ги наполни трибините со љубители на фудбалот, а играчите им возвратија со победа за почеток на сезоната
-
Спорт23 часа
„ФК Напредок“ денес на домашен терен го игра првиот натпревар од новата сезона, ве повикуваме сите на градски како во старите добри времиња
-
Хороскоп1 ден
Хороскоп за недела (14 септември)
-
Хороскоп10 часа
Хороскоп за понеделник (15 септември)
-
Спорт2 дена
Анчелоти до Нејмар: „Во денешно време е морате да бидете во добра форма“
-
Магазин21 час
Microsoft потсетува: Остануваат само 30 дена…
-
Магазин21 час
iOS 26, iPadOS 26, watchOS 26 и macOS 26 пристигнуваат на 15 септември – компатибилни уреди и нов дизајн