На денешен ден
11 јануари – На денешен ден
347 – Роден е византискиот император Флавиј Теодосиј I, наречен Теодосиј Велики, последниот владетел на обединетата Римска империја (379-395). Сакајќи да воспостави најсилно можно државно единство, тој го прогласил христијанството за државна религија и ги забранил паганските култови. По неговата смрт, неговите синови ја презеле власта, Хонорија на Запад и Аркадија на Исток.
1503.- Роден е италијанскиот сликар и гравер Џироламо Франческо Марија Мацола, познат како Пармиџанино, најзначајниот претставник на маниризмот во Горна Италија. Открил нови можности во техниката на офорт. Тој е познат како портретист и сликар на фрескоживопис во Парма, Рим и Болоња.
1569.- Во Англија, под покровителство на кралицата Елизабета I (Елизабета), за прв пат беше организирана лотарија во катедралата Свети Павле во Лондон. Приходите се користеле за обнова на утврдувања, пристаништа и други јавни работи.
1735.- Почина црногорскиот епископ Данило I Петровиќ, основач на династијата Петровиќ, кој подоцна станал световни владетели. Ја освоил српскиот патријарх Арсеније Чарнојевиќ во 1696 година во Сечуј. На покана на Русија, тој влегол во војна против Турција во 1711 година, а во 1718 година учествувал во венецијанско-австриската војна против Турците. Тој ги зајакнал односите со Русија со посетата на императорот Петар Велики во 1715 година и значително го подигнал угледот на Црна Гора. По неговата смрт, го наследил неговиот внук Сава Петровиќ. Ликот на владиката Данило во акцијата против потурицата го отпеа Његош во „Горски венц“.
1811.- Соборот на сите народни старешини во Србија го основал првото старателство (министерство) во времето на Првото српско востание. Министерот за образование стана најучениот Србин во тоа време, ректорот на Големата школа во Белград, Доситеј Обрадовиќ.
1843.- Австрискиот император Фердинанд I, во времето на најголемиот подем на илирската преродба, ја забранил употребата на илирското име, особено во „весниците и јавните документи“.
1886.- Во Њујорк започна првиот шаховски меч за светскиот шампион меѓу Вилхелм Штајниц и Јоханес Цукерторт, кој го доби Штајниц со резултат 10:5, со пет нерешени. Титулата ја бранел во 1889 и 1892 година во натпреварите против Михаил Чигорин, но во 1894 година бил поразен од Емануел Ласкер. Тој го напишал „Учебникот за модерен шах“, кој се смета за основа на модерната шаховска стратегија.
1919.- Романија ја анектирала Трансилванија, која била дел од Австро-унгарската монархија до нејзиното распуштање во 1918 година.
1922.- Првиот пациент излечен од дијабетес со инсулин бил 14-годишниот Канаѓанец Леонард Томпсон.
1928.- Умре англискиот писател Томас Харди. Тој се сметаше за најдобар англиски писател на своето време, наречен „последниот голем викторијанец“, но поради неговиот либерален став за љубовта и бракот, тој дојде во конфликт со општествените конвенции („Под зеленото дрво“, „Далеку од лабавото Толпа“, „Враќањето на домородците“, „Теса од Д’Арбервилите“, „Непознат Јуда“).
1942.- Јапонците го окупираа Куала Лумпур во Втората светска војна.
1946.- Основачкото собрание во Тирана ја прогласи Народна Република Албанија.
1962.- Повеќе од 3.000 луѓе ги загубија животите под лавина што го затрупа селото Хуаскаран на перуанските Анди.
1966.- Умре Алберто Џакомети, швајцарски скулптор и сликар со италијанско потекло, чие обемно, разновидно и уникатно дело го претставува изразот на речиси сите доминантни уметнички движења на 20 век. Од 1931 година работи на надреалистички просторни конструкции и екстремно издолжени бронзени човечки фигури („Автомобили“, „Проект за еден квадрат“, „Седум фигури и една глава“).
1970.- По 32 месеци борби во граѓанска војна во која загинаа еден и пол милион луѓе, нигериската армија го задуши сецесионистичкиот бунт во провинцијата Биафра. Водачот на бунтовниците, генералот Чуквуемека Одумегву Ојукву ја напушти земјата еден ден по падот на Овери, главниот град на Биафра.
1989.- Пред Собранието на Црна Гора се одржа масовен собир на граѓани на кој се бара смена на државниот и партискиот врв. Под силен дводневен притисок на демонстрантите, тоа раководство поднесе оставка, а група млади комунисти предводени од Момир Булатовиќ и Мило Ѓукановиќ стапија на политичката сцена во Црна Гора.
2000 – Алжирскиот претседател Абделазиз Бутефлика (Бутефлика) донесе општа амнестија за членовите на Исламската армија за спас и за возврат побара распуштање на нивната организација.
2001 – Владата на Бурунди и бунтовничката група Хуту, едно од двете етнички малцинства, постигнаа договор за повлекување на своите трупи од Демократска Република Конго.
2003.- Индиската влада и движењето Нага, едно од најстарите сепаратистички движења во Азија, постигнаа договор за траен петгодишен прекин на огнот.
2008.- Умрел Сер Едмунд Хилари (Хилари) од Нов Зеланд, првиот човек кој го освоил врвот на светот Монт Еверест и станал легенда како еден од најголемите авантуристи на 20 век.
2010.- Умре Ерик Ромер (Жан Мари Морис Шерер), француски режисер, сценарист и филмски критичар, родоначалник на францускиот „нов бран“, уредник на „Филм томови“. Работел на повеќе од 50 филмови, од кои режирал 24, меѓу кои најпознати се „Ma nuit chez Maude“ и „Claire’s knee“ (Le genou de Claire).
2014.- Почина поранешниот израелски премиер и генерал Ариел Шарон, кој беше во кома од јануари 2006 година, откако претрпе мозочен удар. Шарон ќе остане запаметен по повлекувањето на израелската армија и евакуацијата на еврејските доселеници од Појасот Газа во летото 2005 година, шокантен пресврт за лидерот кој долго време се залагаше за населување на окупираните територии.
2015 – Кандидатот на ХДЗ Колинда Грабар-Китаровиќ победи во вториот круг од шестите претседателски избори во Хрватска, со што стана првата жена на функцијата претседател на Република Хрватска.
На денешен ден
Светот на денешен ден (18 ноември)
Среден век и големи откритија
-
1477 – Основан е рускиот град Екатеринбург.
-
1493 – Кристофер Колумбо за првпат го здогледува Порторико; следниот ден се истоварува и островот го нарекува Сан Хуан Батиста.
18. и 19. век
-
1739 – Со Белградскиот договор Отоманската империја го враќа Белград и териториите северно од Западна Морава.
-
1865 – Во Њујорк се објавува расказот на Марк Твен: „Прославената скокачка жаба од округот Калаверас“.
Почеток на 20. век
-
1903 – САД потпишуваат договор со Панама за неограничено користење на Панамскиот канал.
-
1905 – Принцот Чарлс од Данска станува крал на Норвешка под името Хакон VII.
-
1909 – САД испраќаат два воени брода во Никарагва по масакрот што го наредил диктаторот Хозе Сантос Зелаја.
-
1910 – Започнува Мексиканската селска револуција, предводена од Панчо Виља и Емилијано Сапата.
Првата светска војна и последици
-
1918 – Латвија прогласува независност.
-
1918 – Белгиската армија повторно влегува во Брисел по четиригодишна германска окупација.
1920-ти и 1930-ти
-
1926 – Џорџ Бернард Шо ги одбива парите од Нобеловата награда.
-
1928 – Во Њујорк е прикажан „Паробродот Вили“, првиот анимиран филм со Мики Маус.
-
1936 – Германија и Италија ја признаваат владата на Франциско Франко во Шпанија.
Втора светска војна и по неа
-
1941 – Прв судир меѓу четници и партизани во Хрватска, во Почитељ.
-
1943 – 440 авиони на британските Кралски воздухопловни сили го бомбардираат Берлин, со минимална штета.
-
1945 – На изборите во Бугарија победува комунистичкиот Отечествен фронт.
Втора половина на 20. век
-
1959 – Премиера на филмот „Бен-Хур“ во Њујорк.
-
1969 – „Аполо 12“ слетува на Месечината – второ успешно слетување на човечка мисија.
-
1971 – „Лед Цепелин“ го објавува својот безнасловен албум („Led Zeppelin IV“).
-
1978 – Масовното самоубиство во Џонстаун: 913 жртви.
-
1982 – Боксерот Дук Ку Ким умира по мечот со Реј Манчини, што предизвикува реформи во боксот.
-
1987 – Пожар во лондонската метро-станица Кингс Крос: 31 загинат.
-
1988 – Претседателот Реган потпишува закон со кој дилерите на дрога можат да бидат осудени на смрт.
-
1990 – Првите општи избори во СР Босна и Херцеговина.
Распадот на Југославија
-
1991 – ЈНА го освојува Вуковар.
-
1991 – Мате Бобан ја прогласува „Хрватска заедница Херцег-Босна“.
-
1991 – Македонското собрание го усвојува Уставот, прогласувајќи независност.
-
1993 – Јужноафриканските лидери го одобруваат уставот што го означува крајот на апартхејдот.
Кон крајот на векот
-
1996 – Пожар во тунелот под Ла Манш.
-
1998 – Алис Мекдермот ја добива Националната награда за книга за „Шармантниот Били“.
-
1999 – На самитот на ОБСЕ во Истанбул е усвоена Повелбата за европска безбедност.
21. век
-
2002 – Тимот на Ханс Бликс пристигнува во Ирак како ОН-инспектори за нуклеарно оружје.
-
2003 – Хашкиот трибунал го обвинува Милан Бабиќ за злосторства против човештвото; подоцна осуден на 13 години.
-
2003 – Последна седница на коалицијата ДОС во Белград.
-
2004 – Русија го ратификува Протоколот од Кјото.
-
2004 – Чешка укинува задолжителен воен рок и преминува на професионална армија.
-
2006 – Тони Блер признава дека интервенцијата во Ирак била грешка.
-
2006 – Поплави во авганистанската покраина Бадгис: 53 загинати.
На денешен ден
Светот на денешен ден (8 ноември)
1520 – По наредба на данскиот крал Кристијан II, во „Стокхолмската крвава бања“ биле убиени повеќе од 80 шведски свештеници и благородници. Настанот предизвикал востание под водство на Густав Васа, кое во 1521 година ја ослободило Шведска од данската власт.
1620 – Во близина на Прага се одржала битката кај Бела Гора – првата голема битка од Триесетгодишната војна.
1805 – Диздарот на Смедерево, Мухарем Гуша Бошњак, му ги предал клучевите од градот на Караѓорѓе, со што Смедерево станало еден од првите градови ослободени во Првото српско востание.
1858 – По победата кај Грахово, Црна Гора добила меѓународно признати граници со Отоманската империја, гарантирани од Русија, Австрија, Франција и Прусија.
1889 – Монтана станала 41-та држава на Соединетите Американски Држави.
1895 – Германскиот физичар Вилхелм Конрад Рентген ги открил рендгенските зраци, по кои и се наречени. Во 1901 година ја добил првата Нобелова награда за физика.
1917 – Основан е Советот на народни комесари – новата влада на Советска Русија со Ленин на чело. Лев Троцки станал комесар за надворешни работи, а Сталин – за националности.
1923 – Осуетен е неуспешниот „Пуч во пивницата“ во Минхен, предводен од Адолф Хитлер и генерал Ерих Лудендорф. Хитлер бил уапсен и осуден на пет години затвор, каде ја напишал својата книга „Мојата борба“ (Mein Kampf).
1931 – Во Кралството Југославија се одржале парламентарни избори, на кои излегле над 2,3 милиони гласачи.
1937 – Во Минхен бил прикажан нацистичкиот пропаганден филм „Вечниот Евреин“.
1941 – Основана е Комунистичката партија на Албанија.
1942 – Сојузничките сили под команда на генерал Двајт Ајзенхауер започнале со искрцување во Северна Африка. Операцијата завршила во мај 1943 година со победа на сојузниците.
1944 – Во текот на Народноослободителната војна биле ослободени Штип, Неготино и Струга.
1959 – Обединетата Арапска Република и Судан потпишале договор за користење на реката Нил.
1960 – Џон Ф. Кенеди го победил Ричард Никсон на претседателските избори во САД, станувајќи најмладиот избран претседател во американската историја.
1971 – Издаден е четвртиот студиски албум на „Лед Цепелин“, кој го содржи легендарниот хит „Stairway to Heaven“.
1977 – Грчкиот археолог Манолис Андроникос ја открил гробницата на Филип II Македонски во Вергина.
1989 – Даглас Вајлдер е избран за гувернер на Вирџинија – првиот Афроамериканец на таа функција во историјата на САД. Истовремено, Дејвид Динкинс станал прв црн градоначалник на Њујорк.
1991 – Југословенската морнарица воспоставила поморска блокада на Хрватска.
1992 – Започнала Митровданската офанзива – една од најжестоките битки во војната во Босна и Херцеговина, во реонот на Невесиње.
1995 – Република Македонија станала 38-ма членка на Советот на Европа.
1998 – Суд во Бангладеш изрекол смртни казни за 15 поранешни офицери, обвинети за убиството на претседателот Шеик Муџибур Рахман во 1975 година.
2001 – Припадниците на српската единица „Црвени беретки“ започнале бунт во Кула, кој завршил по десет дена со преговори со владата.
Истиот ден, францускиот Сенат усвоил закон за ограничена автономија на Корзика.
2002 – Советот за безбедност на ОН ја усвоил Резолуцијата 1441, со која се бара разоружување на Ирак.
2006 – Прогласен е новиот Устав на Република Србија, со кој Косово е дефинирано како составен дел на државата.
2010 – Европската Унија ги укина визите за граѓаните на Босна и Херцеговина и Албанија.
2016 – Доналд Џ. Трамп е избран за претседател на САД, по победата над Хилари Клинтон
На денешен ден
Светот „На денешен ден“ – 30 октомври
1762 – Роден е францускиот поет Андре де Шение, кој ги споил класичните поетски форми со новиот романтичарски дух. Се спротивставил на јакобинската диктатура и бил погубен на гилотина во 1794 година.
1817 – Симон Боливар ја формира првата независна влада на Венецуела.
1830 – Починал Петар I Петровиќ Његош, црногорски епископ и државник. Тој го донел првиот закон на Црна Гора (1796) и основал централно судско тело (1803), обединувајќи ги завојуваните племиња.
1864 – Со Виенскиот мир, Данска им ги предала Шлезвиг, Холштајн и Лауенбург на Прусија.
1869 – Во Белград е отворен Народниот театар, дело на архитектот Александар Бугарски. На свеченоста е изведена сликата „Посмртна слава на принцот Михаил“ од Ѓорѓе Милетиќ.
1905 – Рускиот цар Николај II го издал Октомврискиот манифест, со кој биле воведени граѓански слободи и избран парламент – Думата.
1910 – Починал Жан Анри Динан, швајцарски филантроп и основач на Црвениот крст, добитник на првата Нобелова награда за мир (1901).
1918 – Словачка се одвоила од Унгарија и со Чешка ја формирала Чехословачка, првата држава создадена по распадот на Австро-Унгарија.
Истата година Турција капитулирала во Првата светска војна, со што престанала да постои Отоманската империја.
1922 – По „Маршот кон Рим“, Бенито Мусолини ја формирал првата фашистичка влада во Италија.
1938 – Радио драмата „Војна на световите“ на Орсон Велс предизвикала паника во САД – слушателите поверувале дека станува збор за вистинска инвазија од Марс.
1973 – Отворен е Босфорскиот мост, што ги поврзува Европа и Азија.
1974 – Мухамед Али се вратил на боксерскиот ринг и со нокаут го победил Џорџ Форман.
1975 – Принцот Хуан Карлос го наследил болниот диктатор Франциско Франко и ја презел власта во Шпанија.
Истата година се случила авионската несреќа на „Инекс-Адрија“ кај Прага, во која загинале 75 патници.
1990 – Кина објавила дека има 1 милијарда и 13 милиони жители.
1995 – На референдумот во Квебек, 50,6% од гласачите се изјасниле против независноста од Канада.
1998 – Започнала НАТО мисијата „Орловско око“ за надгледување на воздушниот простор над Косово.
2000 – Во Мадрид, автомобил-бомба убила судија од Врховниот суд и уште две лица; нападот се припишува на групата ЕТА.
2001 – Лондонскиот клуб на доверители ѝ го намалил долгот на СР Југославија за 600 милиони долари.
2003 – Донаторска конференција во Хаг обезбедила 15,7 милиони евра за судот за воени злосторства во Сараево.
Истата година, Џулио Андреоти бил ослободен од обвинението за вмешаност во убиството на новинарот Кармине Пикорели.
2006 – Аугусто Пиноче, поранешен чилеански диктатор, бил ставен во домашен притвор за злосторства извршени за време на неговото владеење.
2008 – Починал Исмет (Ицо) Вољевица, познат хрватски карикатурист и автор на стрипот „Грга“.
2011 – Росен Плевнелиев бил избран за претседател на Бугарија.
2012 – Ураганот Сенди го погодил источниот брег на САД, одземајќи најмалку 39 животи и оставајќи милиони без струја.
2017 – Светската метеоролошка организација објавила дека концентрацијата на CO₂ во атмосферата достигнала рекордно ниво во 2016 година.
2020 – Починал митрополит Амфилохие, лидер на Српската православна црква во Црна Гора, од последици на COVID-19.
2022 – Луиз Инасио Лула да Силва е избран по трет пат за претседател на Бразил.
-
Кичево2 дена„ЕВН КЕЦ Кичево“ најави прекин на електрична енергија на овие локации, работите на терен се планирани за вторник и четврток
-
Кичево19 часа(ФОТО) Кичево: Се работи во населба „Иванидол“, чекор по чекор до реализација на сите ветувања за подобар по квалитетен живот за сите граѓани
-
Хороскоп1 денХороскоп за вторник (18 ноември)
-
Македонија2 денаПоскапи нафтени деривати од ноќеска, ова е новата цена за источен литар
-
Спорт2 денаВажен натпревар, врвен судиски тим. Макеле ќе биде главен судија на Македонија – Велс во Кардиф
-
Временска прогноза22 часаВо овој момент се формира влажен бран кој носи обилен дожд и невреме!
-
Македонија2 денаНелегално ја преминал границата „Ќафасан“, потоа превезувал огревно дрво без таблици и без документација
-
Хороскоп7 часаХороскоп за среда (19 ноември)
