На денешен ден
11 јуни – На денешен ден
1509.- Англискиот крал Хенри VIII се ожени со првата од шесте жени, Катерина од Арагон. Подоцна, поради одбивањето на папата да го поништи бракот, кралот раскинал со Ватикан и во 1534 година ја основал Англиканската црква.
1572.- Роден е англискиот поет и драматург Бенџамин Џонсон, познат по своите алегориски драми. Овој специфичен тип на театар, наречен „дворска маска“, датира од средниот век, а во првата половина на 17 век процвета на дворот на Стјуарт. Во светската литература влезе со сатиричната комедија „Валпоне или лисицата“, која се игра и денес.
1727.- Умре британскиот крал Џорџ I, првиот британски монарх од династијата Хановери (1714-27). За време на неговото владеење, моќта на кабинетот беше зајакната.
1776.- Роден е англискиот сликар Џон Констабл, еден од креаторите на модерниот пејзаж во европското сликарство. Тој беше еден од првите што го напушти студиото и сликаше директно во природа, внесувајќи ја во сликарството досега непознатата поезија на атмосферата. Тој се смета за претходник на Вилијам Тарнер и француските импресионисти.
1859.- Умре австрискиот државник принцот Клеменс Метерних, највлијателната личност во Европа речиси 40 години како шеф на дипломатијата (1809-21) и канцелар на Австрија (1821-48). Се смета за олицетворение на апсолутизмот. Со рускиот цар Александар I го основал Светиот сојуз чија главна цел била да ги задуши националните движења во Европа.
1864.- Роден е германскиот композитор и диригент Ричард Штраус, директор на Виенската опера. Претставник е на доцниот романтизам, иако делата од последниот творечки период кореспондираат со уметничките правци на 20 век со експресионизмот и неокласицизмот („Тил Ојленшпигел“, „Салома“, „Кавалер со роза“).
1880.- Родена е американската пацифистка Жанет Ранкин, првата жена што станала член на американскиот Конгрес. Како жесток антимилитарист, таа беше единствената во американскиот парламент што гласаше против објавување војна на Јапонија по бомбардирањето на Перл Харбор во 1941 година.
1891.- Велика Британија и Португалија потпишаа конвенција за поделба на сфери северно и јужно од реката Замбези во Африка, со што Нјасаланд (сега Малави) стана британски протекторат.
1895.- Роден е рускиот државник Михаил Александрович Булганин, учесник во Октомвриската револуција, министер за вооружените сили на СССР (1947-49), претседател на Советот на министри од февруари 1955 до март 1958 година, кога е заменет со Никита. Хрушчов. Како противник на десталинизацијата, тој беше отстранет од сите позиции.
1910.- Роден е францускиот океанограф Жак-Ив Кусто, пронаоѓач на апаратот за нуркање аквалунг и подводната камера. Доби три Оскари и Златна палма во Кан во 1956 година за филмот „Светот на тишината“, кој го сними со Луис Мал.
1918.- Италијански воени бродови го потопија големиот австроунгарски воен брод „Свети Стефан“ во Првата светска војна во Јадранското Море, на околу 70 километри северозападно од Задар.
1936.- Осум високи советски воени водачи, меѓу кои и маршалот Михаил Тухачевски, беа уапсени, осудени на тајно судење, а потоа погубени во Москва. Тоа беше почеток на масовна чистка во военото раководство на тогашниот СССР.
1942.- Во Вашингтон е потпишан договор меѓу СССР и САД за взаемна помош во Втората светска војна.
1949.- Погубен е Коци Ксосе, албански револуционер, еден од основачите на албанската комунистичка партија и министер за внатрешни работи од 1946 година.
1955.- Во автомобилската трка „24 часа Ле Ман“ загинаа 80, а беа повредени повеќе од 100 луѓе откако три автомобили удриле во салата.
1963.- Виетнамскиот будистички монах Куанг Дук бил запален на клада во Сајгон, градот Хо Ши Мин, во знак на протест поради односот кон будистите од страна на владата на Јужен Виетнам.
1970.- Умре рускиот државник Александар Фјодорович Керенски, член, а потоа и претседател на Привремената влада по Февруарската револуција во 1917 година во Русија. Бил соборен во Октомвриската револуција во 1917 година. Тој емигрирал во Франција во 1918 година, а од 1940 година живее во САД.
1970.- Последниот американски војник ја напушти воздухопловната база Вилус во Либија, на барање на полковникот Моамер ел Гадафи (Моамер, Гадафи), кој го собори кралот Идриз I на 1 септември 1969 година.
1970.- По еднонеделниот судир во Јордан, кралот Хусеин и палестинските герилци потпишаа договор за прекин на огнот.
1979.- Умре американскиот филмски актер Џон Вејн, ѕвезда на западните филмови („Кочија“, „Аламо“, „Рио Браво“).
1981.- Во земјотрес во југоисточната иранска провинција Керман загинаа најмалку 1.500 луѓе.
1984.- Умре италијанскиот политичар Енрико Берлингер, генерален секретар на Комунистичката партија на Италија (1972-84). Главниот јунак на „еврокомунизмот“ и стратегијата на „историскиот компромис“, тој 12 години беше лидер на најголемата комунистичка партија во Западна Европа. Тој ја ослободи италијанската комунистичка партија од советското влијание, но и покрај неговата голема популарност, не успеа да ги донесе комунистите на власт во Италија.
1990.- Умре историчарот Васа Чубриловиќ, учесник во атентатот на австроунгарскиот престолонаследник Франц Фердинанд во 1914 година во Сараево, професор на Универзитетот во Белград, член на Српската академија на науките и уметностите. По Втората светска војна бил директор на Балканскиот институт и министер во југословенската влада. Автор е на околу 70 историски книги и студии.
1999.- Почетокот на распоредувањето на мировниците на Косово доведе до големи тензии кога рускиот баталјон во текот на утрото неочекувано премина од БиХ на територијата на СРЈ и вечерта пристигна во Косово како прва единица на меѓународните сили. Русите потоа го окупираа аеродромот во Слатина во близина на Приштина.
2000.- Полициските сили на ОН во Косово соопштија дека повеќе од 500 луѓе, главно Срби, биле убиени во годината кога меѓународните сили биле стационирани на Косово.
2001 – СР Југославија стана членка на Банката за меѓународни порамнувања во Базел. На собранието на банката беа поделени акциите, златните и девизните средства на поранешна СФРЈ, кои беа складирани во таа банка.
2001 – Тимоти Меквеј е погубен во американскиот федерален затвор во Индијана. Тој беше осуден на смрт за бомбашкиот напад врз федералната зграда во Оклахома Сити во април 1995 година, во кој загинаа 168 луѓе.
2001.- Новинарот Милан Пантиќ е убиен на влезот од неговата зграда во Јагодина, со повеќе удари со тап предмет во главата. Како дописник на Вечерњи новости, Пантиќ објави неколку написи за економскиот криминал во областа Поморавље. Непознати се сторителите на ова убиство.
2003.- Бомбаш самоубиец уби 17 луѓе, а рани 100 на отворен пазар во централната улица Јафа во Ерусалим. Одговорноста за нападот ја презеде терористичкото движење Хамас.
2004.- Специјалната комисија на владата на Република Српска призна дека во 1995 година во Сребреница биле извршени злосторства против илјадници муслимани.
2005.- Умре поранешниот португалски премиер, генерал Васко Гонкалвеш, кој водеше четири привремени влади по револуцијата од левицата во 1974 година.
2008.- Умре поранешниот виетнамски премиер Ву Ван Киет, главен реформатор на земјата во текот на 1990-тите.
2010 – Започна 19-тото Светско првенство на ФИФА, за прв пат на африканскиот континент, во Јужноафриканската Република.
2013 – Грчката влада одлучи привремено да ги затвори државната телевизија и радио како дел од мерките за штедење.
2017.- На предвремените парламентарни избори во Косово најмногу гласови освоија коалицијата на Демократската партија на Косово, Алијансата за иднината на Косово, Иницијативата за Косово и десет помали партии. Кандидатот на оваа коалиција Рамуш Харадинај стана премиер.
На денешен ден
Светот на денешен ден (8 ноември)
1520 – По наредба на данскиот крал Кристијан II, во „Стокхолмската крвава бања“ биле убиени повеќе од 80 шведски свештеници и благородници. Настанот предизвикал востание под водство на Густав Васа, кое во 1521 година ја ослободило Шведска од данската власт.
1620 – Во близина на Прага се одржала битката кај Бела Гора – првата голема битка од Триесетгодишната војна.
1805 – Диздарот на Смедерево, Мухарем Гуша Бошњак, му ги предал клучевите од градот на Караѓорѓе, со што Смедерево станало еден од првите градови ослободени во Првото српско востание.
1858 – По победата кај Грахово, Црна Гора добила меѓународно признати граници со Отоманската империја, гарантирани од Русија, Австрија, Франција и Прусија.
1889 – Монтана станала 41-та држава на Соединетите Американски Држави.
1895 – Германскиот физичар Вилхелм Конрад Рентген ги открил рендгенските зраци, по кои и се наречени. Во 1901 година ја добил првата Нобелова награда за физика.
1917 – Основан е Советот на народни комесари – новата влада на Советска Русија со Ленин на чело. Лев Троцки станал комесар за надворешни работи, а Сталин – за националности.
1923 – Осуетен е неуспешниот „Пуч во пивницата“ во Минхен, предводен од Адолф Хитлер и генерал Ерих Лудендорф. Хитлер бил уапсен и осуден на пет години затвор, каде ја напишал својата книга „Мојата борба“ (Mein Kampf).
1931 – Во Кралството Југославија се одржале парламентарни избори, на кои излегле над 2,3 милиони гласачи.
1937 – Во Минхен бил прикажан нацистичкиот пропаганден филм „Вечниот Евреин“.
1941 – Основана е Комунистичката партија на Албанија.
1942 – Сојузничките сили под команда на генерал Двајт Ајзенхауер започнале со искрцување во Северна Африка. Операцијата завршила во мај 1943 година со победа на сојузниците.
1944 – Во текот на Народноослободителната војна биле ослободени Штип, Неготино и Струга.
1959 – Обединетата Арапска Република и Судан потпишале договор за користење на реката Нил.
1960 – Џон Ф. Кенеди го победил Ричард Никсон на претседателските избори во САД, станувајќи најмладиот избран претседател во американската историја.
1971 – Издаден е четвртиот студиски албум на „Лед Цепелин“, кој го содржи легендарниот хит „Stairway to Heaven“.
1977 – Грчкиот археолог Манолис Андроникос ја открил гробницата на Филип II Македонски во Вергина.
1989 – Даглас Вајлдер е избран за гувернер на Вирџинија – првиот Афроамериканец на таа функција во историјата на САД. Истовремено, Дејвид Динкинс станал прв црн градоначалник на Њујорк.
1991 – Југословенската морнарица воспоставила поморска блокада на Хрватска.
1992 – Започнала Митровданската офанзива – една од најжестоките битки во војната во Босна и Херцеговина, во реонот на Невесиње.
1995 – Република Македонија станала 38-ма членка на Советот на Европа.
1998 – Суд во Бангладеш изрекол смртни казни за 15 поранешни офицери, обвинети за убиството на претседателот Шеик Муџибур Рахман во 1975 година.
2001 – Припадниците на српската единица „Црвени беретки“ започнале бунт во Кула, кој завршил по десет дена со преговори со владата.
Истиот ден, францускиот Сенат усвоил закон за ограничена автономија на Корзика.
2002 – Советот за безбедност на ОН ја усвоил Резолуцијата 1441, со која се бара разоружување на Ирак.
2006 – Прогласен е новиот Устав на Република Србија, со кој Косово е дефинирано како составен дел на државата.
2010 – Европската Унија ги укина визите за граѓаните на Босна и Херцеговина и Албанија.
2016 – Доналд Џ. Трамп е избран за претседател на САД, по победата над Хилари Клинтон
На денешен ден
Светот „На денешен ден“ – 30 октомври
1762 – Роден е францускиот поет Андре де Шение, кој ги споил класичните поетски форми со новиот романтичарски дух. Се спротивставил на јакобинската диктатура и бил погубен на гилотина во 1794 година.
1817 – Симон Боливар ја формира првата независна влада на Венецуела.
1830 – Починал Петар I Петровиќ Његош, црногорски епископ и државник. Тој го донел првиот закон на Црна Гора (1796) и основал централно судско тело (1803), обединувајќи ги завојуваните племиња.
1864 – Со Виенскиот мир, Данска им ги предала Шлезвиг, Холштајн и Лауенбург на Прусија.
1869 – Во Белград е отворен Народниот театар, дело на архитектот Александар Бугарски. На свеченоста е изведена сликата „Посмртна слава на принцот Михаил“ од Ѓорѓе Милетиќ.
1905 – Рускиот цар Николај II го издал Октомврискиот манифест, со кој биле воведени граѓански слободи и избран парламент – Думата.
1910 – Починал Жан Анри Динан, швајцарски филантроп и основач на Црвениот крст, добитник на првата Нобелова награда за мир (1901).
1918 – Словачка се одвоила од Унгарија и со Чешка ја формирала Чехословачка, првата држава создадена по распадот на Австро-Унгарија.
Истата година Турција капитулирала во Првата светска војна, со што престанала да постои Отоманската империја.
1922 – По „Маршот кон Рим“, Бенито Мусолини ја формирал првата фашистичка влада во Италија.
1938 – Радио драмата „Војна на световите“ на Орсон Велс предизвикала паника во САД – слушателите поверувале дека станува збор за вистинска инвазија од Марс.
1973 – Отворен е Босфорскиот мост, што ги поврзува Европа и Азија.
1974 – Мухамед Али се вратил на боксерскиот ринг и со нокаут го победил Џорџ Форман.
1975 – Принцот Хуан Карлос го наследил болниот диктатор Франциско Франко и ја презел власта во Шпанија.
Истата година се случила авионската несреќа на „Инекс-Адрија“ кај Прага, во која загинале 75 патници.
1990 – Кина објавила дека има 1 милијарда и 13 милиони жители.
1995 – На референдумот во Квебек, 50,6% од гласачите се изјасниле против независноста од Канада.
1998 – Започнала НАТО мисијата „Орловско око“ за надгледување на воздушниот простор над Косово.
2000 – Во Мадрид, автомобил-бомба убила судија од Врховниот суд и уште две лица; нападот се припишува на групата ЕТА.
2001 – Лондонскиот клуб на доверители ѝ го намалил долгот на СР Југославија за 600 милиони долари.
2003 – Донаторска конференција во Хаг обезбедила 15,7 милиони евра за судот за воени злосторства во Сараево.
Истата година, Џулио Андреоти бил ослободен од обвинението за вмешаност во убиството на новинарот Кармине Пикорели.
2006 – Аугусто Пиноче, поранешен чилеански диктатор, бил ставен во домашен притвор за злосторства извршени за време на неговото владеење.
2008 – Починал Исмет (Ицо) Вољевица, познат хрватски карикатурист и автор на стрипот „Грга“.
2011 – Росен Плевнелиев бил избран за претседател на Бугарија.
2012 – Ураганот Сенди го погодил источниот брег на САД, одземајќи најмалку 39 животи и оставајќи милиони без струја.
2017 – Светската метеоролошка организација објавила дека концентрацијата на CO₂ во атмосферата достигнала рекордно ниво во 2016 година.
2020 – Починал митрополит Амфилохие, лидер на Српската православна црква во Црна Гора, од последици на COVID-19.
2022 – Луиз Инасио Лула да Силва е избран по трет пат за претседател на Бразил.
На денешен ден
Светот на денешен ден (28 октомври)
1492 – Кристофер Колумбо ја открил Куба за време на своето прво патување преку Атлантскиот океан и ја прогласил за посед на Шпанија.
1628 – Кралските трупи, предводени од кардиналот Ришелје, го зазеле хугенотското (протестантско) упориште Ла Рошел по неколкумесечна опсада.
1636 – Во Кембриџ, Масачусетс, бил основан Харвард колеџ – најстарата високообразовна институција во Соединетите Американски Држави.
1704 – Починал англискиот филозоф Џон Лок, еден од основоположниците на емпиризмот и либералната филозофија. Неговите дела, меѓу кои „Преглед на човечкиот разум“, „Писма за толеранцијата“ и „Два трактати за владата“, извршиле силно влијание врз понатамошниот развој на европската мисла.
1746 – Катастрофален земјотрес во Перу ги уништил градовите Лима и Каљао, при што загинале најмалку 18.000 лица.
1836 – Била прогласена федерацијата меѓу Перу и Боливија.
1884 – Роден е Милоје Милојевиќ, српски композитор, музиколог, педагог и критичар, професор на Музичката академија во Белград и еден од основачите на српската музикологија. Тој го основал белградскиот оркестар „Collegium musicum“ и е автор на дела како „Четири дела за пијано“, „Мелодии и ритми од Балканот“ и „Пред величеството на природата“.
1886 – Американскиот претседател Гровер Кливленд ја открил Статуата на слободата во њујоршкото пристаниште. Статуата е подарок од Франција, дело на скулпторот Фредерик Огист Бартолди.
1891 – Силен земјотрес на јапонскиот остров Хоншу (Нипон) усмртил околу 10.000 лица и оставил повеќе од 300.000 луѓе без домови.
1914 – Роден е американскиот микробиолог Џонас Едвард Салк, кој во 1953 година ја развил првата ефикасна вакцина против детска парализа.
1918 – По распадот на Австро-Унгарија, Националниот комитет ја презел власта во Прага. Република Чехословачка официјално била прогласена во ноември 1918 година со Томас Гариг Масарик како прв претседател.
1919 – Во САД стапила во сила забрана за продажба на пијалаци со повеќе од половина процент алкохол.
1922 – Околу 40.000 фашисти, т.н. „црнокошулаши“, предводени од Бенито Мусолини, тргнале од Неапол во „Маршот кон Рим“. Два дена подоцна, кралот Виторио Емануеле III му го доверил мандатот на Мусолини да формира влада, со што започнал фашистичкиот режим што траел до 1943 година.
1923 – Починал Стојан Протиќ, српски политичар и публицист, еден од основачите на Радикалната партија и прв премиер на Кралството на Срби, Хрвати и Словенци. Бил уредник на весниците „Самоуправа“ и „Оџек“.
1932 – Роден е Спирос Кипријану, кипарски државник и прв министер за надворешни работи по стекнувањето на независноста на Кипар во 1960 година. Во 1977 година станал претседател на државата по смртта на архиепископот Макариос III.
1940 – Италијанските трупи ја нападнале Грција од Албанија, откако Атина го одбила ултиматумот со кој Италија барала воени бази на грчка територија. Со помош на Германија, Грција била окупирана во април 1941 година.
1962 – Официјално завршила Кубанската ракетна криза: советскиот лидер Никита Хрушчов наредил повлекување на ракетите од Куба, а американскиот претседател Џон Ф. Кенеди ја укинал поморската блокада.
1974 – Арапските лидери, меѓу кои и јорданскиот крал Хусеин, усвоиле декларација со која се повикува на создавање независна палестинска држава.
1982 – Социјалистичката работничка партија на Шпанија, предводена од Фелипе Гонзалес, извојувала убедлива победа на општите избори.
1995 – Во пожар во метрото во главниот град на Азербејџан, Баку, загинале 289 лица, а 270 биле повредени.
2000 – Во Косово се одржале локални избори под покровителство на ОН. Демократската лига на Косово, предводена од Ибрахим Ругова, извојувала убедлива победа. Србите ги бојкотирале изборите, а југословенските власти не ги признале резултатите.
2001 – Американскиот претседател Џорџ В. Буш формирал Група за следење на странски терористи, предводена од државниот обвинител Џон Ешкрофт, со задача да идентификува и депортира странски државјани кои нелегално престојуваат во САД.
2002 – Високиот американски дипломат Лоренс Фоли бил убиен во Аман, Јордан. Тој ја раководел канцеларијата на УСАИД во американската амбасада и бил првиот западен дипломат убиен во таа земја.
2005 – Починал големиот актер Љуба Тадиќ, член на Белградскиот драмски театар, Народниот театар, Ателје 212 и Југословенскиот драмски театар. Настапувал во повеќе од 60 филмови и бројни радио и телевизиски драми.
2008 – На претседателските избори на Малдивите, Маумун Абдула Гајум ја изгубил власта по 30 години. Опозицискиот кандидат Мохамед Нашид, кој повеќепати бил затворан за време на неговото владеење, ја однел победата.
2011 – Починал писателот и филозоф Радомир Константиновиќ, автор на влијателниот есеј „Филозофија на Паланка“.
2013 – Починале Тадеуш Мазовиецки, првиот некомунистички премиер во Источна Европа по Втората светска војна и активист на движењето „Солидарност“, и Александар Тијаниќ, новинар и директор на Радио-телевизија Србија.
2018 – Жаир Болсонаро победил на претседателските избори во Бразил и станал 38-ми претседател на земјата.
2020 – Србија добила нова влада со 21 министерство и двајца министри без ресор, предводена од премиерката Ана Брнабиќ во нејзиниот втор мандат.
2022 – Европскиот парламент и земјите-членки на Европската Унија се договориле да ја забранат продажбата на нови возила со мотори на фосилни горива од 2035 година, во рамки на климатскиот пакет „Подготвени за 55“.
Истата година, Елон Маск ја купил социјалната мрежа „Твитер“ за 44 милијарди долари.
2023 – Починал актерот Метју Пери, познат по улогата на Чендлер Бинг во серијата „Пријатели“. Причината за смртта била предозирање со кетамин; пет лица се обвинети во врска со неговата смрт, меѓу кои и неговиот асистент и неколку лекари.
-
Кичево2 денаФрлено шише со запалива течност во кичевски двор, ОВР Кичево презема мерки за пронаоѓање на сторителот
-
Спорт2 денаКичевските арбитри Стојановски и Цветаноски ќе ја делат правдата на мечот в понеделник помеѓу „Силекс“ и „Шкупи“
-
Хороскоп2 денаХороскоп за недела (9 ноември)
-
Кичево17 часаВо сабота спремете се за третото концертно издание на „Enigma Rock Night Vol.3“ во НУЦК „Кочо Рацин“, на сцената ќе настапат сите локални бендови
-
Хороскоп13 часаХороскоп за понеделник (10 ноември)
-
Здравје и убавина17 часаОвие шест работи предизвикуваат висок крвен притисок
