Следете не

Култура

Кичево, 119 години од битката на „Ѓурѓејца“, 4-ти август 1903 година. Слава на хероите!

Објавено пред

на

Една од најкрвавите битки во Илинденското востание во Кичевско се одиграла на една голема полјана помеѓу селата Карбуница и Кладник во месноста Гурѓејца“. Според хроничарите оваа битка се одиграла на 4 август 1903 година и претставува една од ретко успешните и добиени битки на востаниците во Илинден, кој успех силно одекнал меѓу востаниците, како и во целиот битолски револуционерен округ. Оваа битка со својата пожртвуваност се втемели во успехот на познатата Крушевска република од 1903 година. Загинатите борци на Гурѓејца ги испишаа светлите страници на Македонскиот непокор.

По нападот на востаницитс на Кичево, турскиот аскер ги зајакнал своите позиции, како засилување им дошле војниците од гарнизонот сместен во селото Ижиште и со силен напад се упатиле кон селото Вранештица, се со цел да пробијат кон селото Слп и да се поврзат со војските од демирхисарско. Турската војска наишла на силен отпор од селската чета од Вранештица, како и востаниците предводени од Арсо војвода. Во овие борби зеле учество и селските чети од бржданска река Брждани, Белица, Јудово, Кладник и Видрани. Во овие борби се борела и манастирската чета што ја водел младиот поп Стојан од селото Подвис. Востаниците имале успех и го принудиле аскерот да се повлече кон градот. Во тие борби војводата Арсо, минувајќи низ селото Староец, една аскерска заседа го ранила во ногата, но тој храбро ги продолжил борбите.

Разбеснат поради големите загуби во овие борби на 3 август, турскиот аскер масовно тргнал да се пресмета со востаниците, собирајќи и голем број на башибозучки сили. Осамнал 4 август 1903 година. Убав летен ден, а над селото Карбуница се надвиснале црни облаци од чад од силната пукотница. Започнала најкрвавата битка во Кичевско битката кај “Ѓурѓејца”. Се судриле две војски, гради вгради. За кусо време пукотниците од оружјето престанале. Аскерот и востаниците се фатиле гуша за гуша и се бореле со кундаците и бајонетите. Востаниците имале тешки загуби. Во тие тешки и судбоносни моменти пристигнала веста дека на помош доаѓа Јордан Пиперката со над 150 востаници од Демирхисарско. И навистина Јордан пристигнал. Веста за пристигнувањето на Јордан Пиперката, внесла забуна во редовите на турската војска и башибозук. Сите добро знаеле кој е Јордан, храбар и бестрашен борец. Борбените дејствија биле се пожестоки и неизвесни. Во силната пукотница смртно бил погоден башибозучкиот водач Сефер ага од Зајас. Наеднаш затишје на Ѓурѓејца, потоа аскерот се дал во бегство, штом виделе дека водачот им загинал. Прв пат во Илинден оваа битка била добиена, положбата над Карбуница бил спасен, а со тоа бил нанесен тежок удар на вековниот поробител. По се изгледа дека аскерот дал големи жртви што се откажал од понатамошните акции.

Оваа битка кај Гурѓејца востаниците скапо ја платиле давајќи над 30 загинати борци од кои 17 загинати претежно од демирхисарско. Селаните од Кладник ги закопале во дворот на црквата, каде денес на надгробната плоча се испишани имињата на борците кои ги дадоа своите животи за делото на Македонија. На третиот ден по битката во селото Белица дошол членот на Главниот Штаб Борис Сарафов, кој се сретнал со Арсо Војводата и со селските реонски војводи, кој изразил благодарност за пожртвуваноста на борците во оваа пресудна битка.

Турскиот аскер скоро три седмици не се појавил на теренот во Горна и Долна Копачка. Во тој период се вратиле сите селани, жени и деца кои биле во збегови во шумата, почнало да се собира летината и да се собере нешто за претстојната зима.

Задушувањето на Илинденското востание во Кичсвско се одвивало со неколку аскерски офанзиви распоредени скоро по сите реони. За разлика од другите револуционерни реони, а особено во Охридскиот каде последиците биле најжестоки, во кичевско многу побавно течело ликвидирањето на востаничките сили. Османлиската власт не успеала да го вклучи во борбата масовно муслиманското население, како за време на востанието, така и во задушувањето. Голема била улогата на Лука Ѓеров кој успеал да постави дијалог со албанското население од дебарскиот крај, а по овие разговори останале неангажирани во задушувањето на востанието.

Првиот обид за повторно заземање на Копачијата бил направен на 30 август 1903 година, кога силен аскер, со јачина од 500 души од дебарскиот гарнизон, го минале планинскиот превој “Јама” и го нападнале селото Душогубица, а друга потера тргнала кон селото Лавчани. Храбрата селска чега од Душогубица што ја предводел Крсте Алексов, искусен војвода кој бил од Ербеле дебарско, се оженил во село Душогубица и целосно се вклучил во ослободителните борби во Илинден, во Копачијата и Кичевско, заедно со Лука Ѓеров и со Наќе војвода. како и селските чети од Иванчишта, Ехлоец, Попоец, Кленоец и Малкоец, кои им дошле на помош успеале да го одбијат овој напад. Башибозукот кој доаѓал преку “Два Камена” и покрај силниот востанички отпор го запалиле селото Лавчани.  Во акциите за задушување на востанието и во Рабетинска река аскерот направил неколку обиди да се справи со востаниците. После тешките борби кај месноста “Подуач” борбите кај селото Патеец или како оној судир е познат “патеечки судир”, аскерот на 26 и 27 август 1903 година со големи сили од Поречието, ако и од гарнизонот во селото Ижиште извршиле напад на востаничкиот реон Рабетино.

Месност „Подуач“ крај село Речани (Рабетинско), сведок на големата жртва на македонскиот народ од кичевско за време на Илинден

Борбите траеле два дена. Во овие борби востаниците претрпеле страотен пораз во кои борби своите животи ги дале над 35 востаници. Во овие борби треба да се подвлече и меѓусебната борба меѓу две турски потери Едната потера која доаѓала од Кичево, преку Орланци и Крушица се судрила со турската потера која доаѓала од Патеец. Во меѓусебните борби кај селата Рабетино и Дупјани имало многу убиени, но за одмазда ги запалиле селата Дупјани и Рабетино. На 18 септември 1903 година неочекувано од Кичево дошла многу војска и од Бржданска река, кога било ограбено и запалено селото Белица. Последен продор на турскиот аскер бил направен во почетокот на месец октомври, кога биле целосно освоени селата Брждани, Козица, Белица, Свињишта, Видрани, Кладник и Карбуница. На тој потег бил и манастирот Света Богородица – Пречиста, кој и покрај силниот отпор од манастирската чета предводена од поп Стојан бил освоен.

Манастирот Света Богородица Пречиста крај Кичево, едно од последните упоришта на отпорот за време на Илинденското востание

Главниот востанички штаб издал наредба во која се предлагало: да се расформираат селските чети во помали групи, да се избегнуваат директни судири со аскерот, луѓето кои беа во збегови да се вратат во своите домови, бидејќи турскиот аскер имал објавено, онаму каде ќе се најде празно село, ќе биде запалено.

Така постепено згаснал огнот во Илинденското востание во Кичево и Кичевско.

Култура

На врата ни доаѓа големиот празник Св.Никола, светоцот заштитник на децата, сиромашните и работниците, за многу години најчестата слава во македонските домови!

Објавено пред

на

©porta.mk

Православните верници во Македонија во петок го одбележуваат празникот посветен на Свети Никола Чудотворец еден од најпочитуваните христијански светци и заштитник на децата, морепловците, девојките, сиромашните, учениците, патниците, како и на бројни занаетчии и трговци.

Свети Никола е најчестата слава во македонските домови. Бидејќи станува збор за посен празник, на славската трпеза традиционално се служат посни јадења, како сарма, грав и риба. Овој светец е длабоко почитуван не само меѓу православните, туку и кај католиците, па дури и кај дел од муслиманите, особено во Турција.

Низ Македонија, но и низ целиот свет, постојат голем број цркви, манастири, икони и фрески посветени на Свети Никола. Во многу семејства, празникот се одбележува со богата посна вечера, на која доминираат рибата и посните сарми. Со векови, Свети Никола важи за еден од најсаканите христијански светци.

Неговиот животен пат е исполнет со настани што и денес ги воодушевуваат верниците. Роден е во 4 век во градот Патара, на медитеранскиот брег на денешна Турција, во период многу пред големиот црковен раскол од 1054 година. Потекнувал од богато семејство, а неговите родители, Теофан и Нина, го добиле синот за време на владеењето на римскиот цар Валеријан.

По смртта на родителите, кои починале за време на голема епидемија, младиот Никола целото наследено богатство го разделил на сиромашните. Уште од рана возраст се истакнувал со добрина и побожност, поради што бил омилен и меѓу луѓето и пред Бога. Под духовното водство на својот чичко, архиепископот Патаре, напредувал во црковната служба, а подоцна бил избран за архиепископ на Мир Ликиски. Учествувал и на Првиот вселенски собор во Никеја во 325 година, свикан од царот Константин.

Свети Никола починал на 19 декември 343 година и бил погребан во соборната црква во Мир. Кон крајот на 11 век, неговите мошти биле пренесени во градот Бари, каде и денес се наоѓаат.

Од Свети Никола до Дедо Мраз

Ликот на Свети Никола, со црвен плашт и бела брада, со текот на времето станал основа за современата претстава на Дедо Мраз. Во поновата историја, преку рекламите и поп-културата, тој е познат како Санта Клаус име изведено од латинската верзија на Свети Никола. Иако во православната традиција е прикажан како епископ со митра и пастирски стап, модерната верзија добила нови елементи, како санки и ирваси, кои го обиколуваат светот во пресрет на Божик.

Верските познавачи истакнуваат дека Свети Никола е древен и широко почитуван светец низ Европа и дека денешниот Дедо Мраз има малку заедничко со неговиот вистински лик. Сепак, симболиката на дарувањето и радоста кај децата останала и до денес.

Причината за огромната популарност на Свети Никола лежи во неговата безгранична хуманост. Тој целото свое богатство го посветил на помош на сиромашните, болните и немоќните. Помагал тајно, оставајќи пари во џебовите на оние на кои им биле потребни, без да бара признание. Токму од овие преданија произлегла и легендата за Дедо Мраз, кој им носи подароци на децата.

Во народното предание, Свети Никола останал запаметен како заштитник на патниците, особено на морепловците, како и како помошник на неправедно осудените, затворениците и сиромашните.

Именден на овој ден празнуваат: Никола, Нино, Николина, Коле и други.

Свети Никола Мирликиски Чудотворец има исклучително значајно место во духовниот живот на македонскиот народ. Многу семејства го сметаат за свој домашен заштитник и со посебни обичаи и служби го одбележуваат неговиот спомен. Иако најмногу се празнува зимскиот Свети Никола на 19 декември, внимание му се посветува и на летниот празник, на 22 мај, кога се одбележува преносот на неговите мошти од Мир во Бари.

Прочитај повеќе...

Култура

Утре е голем празник, помолете се за здравје, на врата ни е „Пресвета Богородица Пречиста“, на помош слава, за многу години!

Објавено пред

на

©porta.mk

Народот овој празник го нарекува Пречиста, што одлично ја доловува неговата смисла. Тоа е празник на воведувањето на пресветата девојка Марија во Ерусалимскиот храм.

Првосвештеникот Захарија ја воведе не само во храмот, туку и во Светињата над светињите, т.е. во најсветото, најчистото место на храмот, каде што никој никогаш не влегуваше, освен првосвештеникот, и тоа само еднаш во годината. Така, Бог преку света Захарија, кој беше надвор од себе и обземен од Бога”, ја прослави умната и телесна чистота на Марија, која подоцна стана врата на спасението, т.е. го прими во себе, го носеше и го роди Синот Божји, истовремено и Син Човечки, Христос.

Најчистиот се роди од најчистата утроба. Затоа и празникот е Пречиста.

За многу години, утрешниот празник домаќини!

Прочитај повеќе...

Култура

Денес започнува Божиќниот пост кој трае 40 дена и завршува на денот кога се слави Христовото раѓање, Лесни и богоугодни пости!

Објавено пред

на

©porta.mk

Денес започнува Божиќниот пост, кој трае 40 дена и завршува на 7 јануари денот кога се слави Христовото раѓање. Овој пост претставува еден од најзначајните и подолги пости во православието. Неговото значење не се ограничува само на воздржување од мрсна храна, туку опфаќа и напуштање на лошите мисли, постапки и навики, како и поттикнување на милосрдието, скромноста и искреното покајание.

Црквата истакнува дека постот е воспоставен како подготовка на верниците преку очистување и покајание пред Христовото раѓање, како и преку молитва и примање на светата причест.

Иако се смета за поблаг од Велигденскиот пост, Божиќниот пост содржи денови со построги правила пост на вода, денови кога е дозволено масло, како и одредени денови кога е дозволена риба.

Во прилог ТУКА Ви го претставуваме прекрасниот натпис на Билјана Андоновска, писател и поет.

Прочитај повеќе...

Facebook

Последни објави

Кичево3 часа

Празничната магија во Кичево започнува, фотографии со Дедо Мраз, Дочек за Новата 2026 година, Хуманитарен Божиќен Базар

Драги кичевчани, наши читатели. Празничната магија повторно се чувствува во Кичево, полека но сигурно го враќа впечатливиот сјај на кој...

Скопје4 часа

Кинез и Италијанец пробале да влезат во Македонија со фалсификувани документи, експресно биле приведени

Вчера во 01:50 часот на Граничниот премин „Meѓународен Аеродром Скопје“, на влез во државата, полициски службеници ги лишија од слобода...

Фото: Jonas Leupe @ unsplash Фото: Jonas Leupe @ unsplash
Магазин6 часа

Голема промена кај паметните телефони: SIM-картичката станува минато

Класичните пластични SIM-картички полека исчезнуваат од паметните телефони. Според експертите, меѓу кои и Александар Рабе од Здружението на интернет индустријата,...

Фото: Shutter Speed @ unsplash Фото: Shutter Speed @ unsplash
Магазин6 часа

Следниот голем чекор на Instagram: како Meta планира да се натпреварува со YouTube и TikTok

Instagram планира постепено да воведува нови промени, а нивната имплементација ќе зависи и од реакцијата на корисниците. Не се прикажува?...

Фото: Kamil Switalski @ unsplash Фото: Kamil Switalski @ unsplash
Магазин6 часа

Nintendo Switch 2 сега може да користи Google Pixel како веб-камера

Недостатокот на вградена камера на Nintendo Switch 2 значи дека за видео повици преку функцијата GameChat е потребна надворешна камера....

Фото: Bryan Angelo @ unsplash Фото: Bryan Angelo @ unsplash
Магазин6 часа

OpenAI и Amazon: потенцијална инвестиција од над 10 милијарди долари

OpenAI е во напредни преговори со Amazon за потенцијална инвестиција и договор за користење на чипови за вештачка интелигенција, потврди...

Култура7 часа

На врата ни доаѓа големиот празник Св.Никола, светоцот заштитник на децата, сиромашните и работниците, за многу години најчестата слава во македонските домови!

Православните верници во Македонија во петок го одбележуваат празникот посветен на Свети Никола Чудотворец еден од најпочитуваните христијански светци и...

Спорт8 часа

„Њујорк Никс“ шампиони на НБА Купот 2025-та!

Њујорк Никс го освоија трофејот во НБА Купот по голема победа од 124-113 над Сан Антонио Спарс во финалето. Иако...

Хороскоп19 часа

Хороскоп за среда (17 декември)

ОВЕН Не очекувајте работите да одат како што сакате. Најверојатно ќе се соочите со проблеми поврзани со пријателите, соседите и...

Здравје и убавина1 ден

Неколку совети како да ги намалите масните наслаги на нозете кои со време биле наталожени

Топењето на масните наслаги на кој било дел од телото не е процес што се случува преку ноќ. Потребни се...

НАЈЧИТАНИ