Следете не

Култура

Кичево, 119 години од битката на „Ѓурѓејца“, 4-ти август 1903 година. Слава на хероите!

Објавено пред

на

Една од најкрвавите битки во Илинденското востание во Кичевско се одиграла на една голема полјана помеѓу селата Карбуница и Кладник во месноста Гурѓејца“. Според хроничарите оваа битка се одиграла на 4 август 1903 година и претставува една од ретко успешните и добиени битки на востаниците во Илинден, кој успех силно одекнал меѓу востаниците, како и во целиот битолски револуционерен округ. Оваа битка со својата пожртвуваност се втемели во успехот на познатата Крушевска република од 1903 година. Загинатите борци на Гурѓејца ги испишаа светлите страници на Македонскиот непокор.

По нападот на востаницитс на Кичево, турскиот аскер ги зајакнал своите позиции, како засилување им дошле војниците од гарнизонот сместен во селото Ижиште и со силен напад се упатиле кон селото Вранештица, се со цел да пробијат кон селото Слп и да се поврзат со војските од демирхисарско. Турската војска наишла на силен отпор од селската чета од Вранештица, како и востаниците предводени од Арсо војвода. Во овие борби зеле учество и селските чети од бржданска река Брждани, Белица, Јудово, Кладник и Видрани. Во овие борби се борела и манастирската чета што ја водел младиот поп Стојан од селото Подвис. Востаниците имале успех и го принудиле аскерот да се повлече кон градот. Во тие борби војводата Арсо, минувајќи низ селото Староец, една аскерска заседа го ранила во ногата, но тој храбро ги продолжил борбите.

Разбеснат поради големите загуби во овие борби на 3 август, турскиот аскер масовно тргнал да се пресмета со востаниците, собирајќи и голем број на башибозучки сили. Осамнал 4 август 1903 година. Убав летен ден, а над селото Карбуница се надвиснале црни облаци од чад од силната пукотница. Започнала најкрвавата битка во Кичевско битката кај “Ѓурѓејца”. Се судриле две војски, гради вгради. За кусо време пукотниците од оружјето престанале. Аскерот и востаниците се фатиле гуша за гуша и се бореле со кундаците и бајонетите. Востаниците имале тешки загуби. Во тие тешки и судбоносни моменти пристигнала веста дека на помош доаѓа Јордан Пиперката со над 150 востаници од Демирхисарско. И навистина Јордан пристигнал. Веста за пристигнувањето на Јордан Пиперката, внесла забуна во редовите на турската војска и башибозук. Сите добро знаеле кој е Јордан, храбар и бестрашен борец. Борбените дејствија биле се пожестоки и неизвесни. Во силната пукотница смртно бил погоден башибозучкиот водач Сефер ага од Зајас. Наеднаш затишје на Ѓурѓејца, потоа аскерот се дал во бегство, штом виделе дека водачот им загинал. Прв пат во Илинден оваа битка била добиена, положбата над Карбуница бил спасен, а со тоа бил нанесен тежок удар на вековниот поробител. По се изгледа дека аскерот дал големи жртви што се откажал од понатамошните акции.

Оваа битка кај Гурѓејца востаниците скапо ја платиле давајќи над 30 загинати борци од кои 17 загинати претежно од демирхисарско. Селаните од Кладник ги закопале во дворот на црквата, каде денес на надгробната плоча се испишани имињата на борците кои ги дадоа своите животи за делото на Македонија. На третиот ден по битката во селото Белица дошол членот на Главниот Штаб Борис Сарафов, кој се сретнал со Арсо Војводата и со селските реонски војводи, кој изразил благодарност за пожртвуваноста на борците во оваа пресудна битка.

Турскиот аскер скоро три седмици не се појавил на теренот во Горна и Долна Копачка. Во тој период се вратиле сите селани, жени и деца кои биле во збегови во шумата, почнало да се собира летината и да се собере нешто за претстојната зима.

Задушувањето на Илинденското востание во Кичсвско се одвивало со неколку аскерски офанзиви распоредени скоро по сите реони. За разлика од другите револуционерни реони, а особено во Охридскиот каде последиците биле најжестоки, во кичевско многу побавно течело ликвидирањето на востаничките сили. Османлиската власт не успеала да го вклучи во борбата масовно муслиманското население, како за време на востанието, така и во задушувањето. Голема била улогата на Лука Ѓеров кој успеал да постави дијалог со албанското население од дебарскиот крај, а по овие разговори останале неангажирани во задушувањето на востанието.

Првиот обид за повторно заземање на Копачијата бил направен на 30 август 1903 година, кога силен аскер, со јачина од 500 души од дебарскиот гарнизон, го минале планинскиот превој “Јама” и го нападнале селото Душогубица, а друга потера тргнала кон селото Лавчани. Храбрата селска чега од Душогубица што ја предводел Крсте Алексов, искусен војвода кој бил од Ербеле дебарско, се оженил во село Душогубица и целосно се вклучил во ослободителните борби во Илинден, во Копачијата и Кичевско, заедно со Лука Ѓеров и со Наќе војвода. како и селските чети од Иванчишта, Ехлоец, Попоец, Кленоец и Малкоец, кои им дошле на помош успеале да го одбијат овој напад. Башибозукот кој доаѓал преку “Два Камена” и покрај силниот востанички отпор го запалиле селото Лавчани.  Во акциите за задушување на востанието и во Рабетинска река аскерот направил неколку обиди да се справи со востаниците. После тешките борби кај месноста “Подуач” борбите кај селото Патеец или како оној судир е познат “патеечки судир”, аскерот на 26 и 27 август 1903 година со големи сили од Поречието, ако и од гарнизонот во селото Ижиште извршиле напад на востаничкиот реон Рабетино.

Месност „Подуач“ крај село Речани (Рабетинско), сведок на големата жртва на македонскиот народ од кичевско за време на Илинден

Борбите траеле два дена. Во овие борби востаниците претрпеле страотен пораз во кои борби своите животи ги дале над 35 востаници. Во овие борби треба да се подвлече и меѓусебната борба меѓу две турски потери Едната потера која доаѓала од Кичево, преку Орланци и Крушица се судрила со турската потера која доаѓала од Патеец. Во меѓусебните борби кај селата Рабетино и Дупјани имало многу убиени, но за одмазда ги запалиле селата Дупјани и Рабетино. На 18 септември 1903 година неочекувано од Кичево дошла многу војска и од Бржданска река, кога било ограбено и запалено селото Белица. Последен продор на турскиот аскер бил направен во почетокот на месец октомври, кога биле целосно освоени селата Брждани, Козица, Белица, Свињишта, Видрани, Кладник и Карбуница. На тој потег бил и манастирот Света Богородица – Пречиста, кој и покрај силниот отпор од манастирската чета предводена од поп Стојан бил освоен.

Манастирот Света Богородица Пречиста крај Кичево, едно од последните упоришта на отпорот за време на Илинденското востание

Главниот востанички штаб издал наредба во која се предлагало: да се расформираат селските чети во помали групи, да се избегнуваат директни судири со аскерот, луѓето кои беа во збегови да се вратат во своите домови, бидејќи турскиот аскер имал објавено, онаму каде ќе се најде празно село, ќе биде запалено.

Така постепено згаснал огнот во Илинденското востание во Кичево и Кичевско.

Култура

Денес е „Прочка“ ова се верувањата и обичаите кои мора да ги направите за овој ден

Објавено пред

на

Прочка или Велики поклади, е ден во православното христијанство на меѓусебно простување помеѓу верниците пред почетокот на Велигденскиот пост. Датата на Прочка се менува во зависност од датата на Велигден, и секогаш е точно на седум недели пред Велигден.

„Прости ми, да ти простам“ со овие зборови денес верниците, на големиот празник, ќе забораваат на кавгите, на проблемите, на недоразбирањето и со чиста совест и душа ќе ги започнат велигденските пости.

За овој наш христијански празник Прочка семејството би требало да го поминат во пријатна и топла атмосфера во богата трпеза. Помладите членови од семејството треба да побараат прочка од постарите членови со зборовите „прости ми“, а постариот член одговара „простено да ти е од мене и од Бога“.

Обичаи – амкање и простување

На овој ден се изведуваат богати обичаи како што се проштевањето, оттука и празникот го добил името, потоа амкањето, обредните огнови, богатата трпеза, гатањето за живот и среќа, обичаите за очистувањето од болви, вошки и други штетници. Обичаите се стари и македонски, кои се пренесеуваат од колено на колено меѓу генерациите.

Мора да се напомене, дека од верски аспект, само простувањето како обичај има христијанска основа, додека други се остатоци од претхристијанските пролетни празнувања.

Неделата пред Прочка се нарекува бела или сирна недела, кога не се јаде месо, туку се јадат млечни продукти или сукани пити. Прочка во семејството се одбележува со богат ручек кој завршува со амкање јајца.

Варено јајце се врзува на конец над трпезата и се завртува над главите на децата. Детето што ќе успее го гризне јајцето се прогласува за најсреќно во следната година и добива награда.

Еден од главните елементи на Прочка е маскирањето и преоблекувањето. Според обичајот, за Велики поклади порано се маскирале само мажите, а маските требало да бидат што пострашни и посмешни.

Затоа денес заборавте на сите недоразбирања и побарајте прошка од оној на кој сте му згрешиле.

Прочитај повеќе...

Култура

Оскари 2024: Целосен триумф на „Oppenheimer“ со 7 награди, освоени награди за најдобар филм, актер и режисер

Објавено пред

на

Реализацијата на „Oppenheimer“ во режија на Кристофер Нолан е добитник на Оскар за најдобар филм и е апсолутен победник на церемонијата во театарот Долби.

„Oppenheimer“ беше награден со Оскар во 7 категории.

Ирскиот актер Килијан Марфи го освои Оскар за најдобар актер во филмот „Oppenheimer“. Тој нагласи дека заедно со екипата снимил филм за создавањето на атомската бомба.

„Живееме во атомски свет и мораме да размислуваме за мирот и како да го зачуваме“, рече Марфи во театарот Долби.

Британскиот режисер Кристофер Нолан доби Оскар за режија на филмот „Oppenheimer“. Еден од најважните режисери на денешницата им се заблагодари на сите од неговата околина: од неговото семејство до продуцентот на филмот „Oppenheimer“.

Најдобра актерка – Ема Стоун

Највредната кинематографска награда за најдобра актерка и припадна на американската актерка Ема Стоун за улогата во филмот „Poor Things“ во режија на Јоргос Лантимос. Ова и е втор Оскар, а досега пет пати беше номинирана за престижната награда.

Таа нагласи дека Оскарот го дели со сите членови на екипата на филмот.

Оскар за најдобра песна „Barbie“ и Били Ајлиш

Оскарот за најдобра оригинална музика му припадна на „Oppenheimer“, додека Били Ајлиш ја освои најдобрата оригинална песна за „Barbie“. Рајан Гослинг го изведе познатиот Кен од филмот „Barbie“ во холивудскиот театар Долби. Кореографијата ја запали публиката, а на гитара свиреше Slash од бендот „Guns n Rosses“.

Дел од говорот на неодамна починатиот руски опозициски лидер Алексеј Навални беше емитуван во театарот Долби. Тогаш најомилениот тенор на светот Андреа Бочели настапи со својот син Матео. Тие ја изведоа песната „Time to say goodbye“ за да го заокружат споменот на сите починати филмаџии меѓу двата Оскари.

Филмот „Zone of interest“ доби Оскар за најдобар звук

Оскарот за најдобар звук го доби „Zone of interest“ во режија на Џонатан Глејзер. Филмот е приказна за семејство кое живее во куќа веднаш до логорот – командантот на логорот Рудолф Хес, неговата сопруга Хедвиг и нивните пет деца.

Хес беше управник на Аушвиц од 1940 до 1945 година. За егзекуција на затворениците во логорите во гасни комори се користел гас „Зиклон Б“.Се проценува дека во логорот биле убиени 1,1 милион луѓе, од кои еден милион Евреи. За тоа време, на само неколку метри, неговото семејство уживаше во пространа куќа, многу храна и добро уредена градина, одвоена од кампот со бетонски ѕид.

Глејзер, кој го снимаше филмот во близина на поранешниот логор Аушвиц, реши да го пренесе ужасот на логорот со звук во позадина, па токму затоа продукцијата на „Зона на интерес“ беше награден со Оскар за најдобар странски филм и за најдобар звук.
Прв Оскар за Украина: Награден документарен филм „20 дена во Мариупол“

„20 days in Mariupol“ во режија на Мстислав Чернов е номиниран за најдобар игран филм. Тоа е првиот филм од Украина кој е награден со Оскар.

„Посакувам да не бев тука и никогаш да не го снимив овој филм и Русија никогаш да не ја нападнала Украина и да ги уништи градовите во нашата земја“, рече Чернов.

Комплетна листа на победници

Најдобар филм: „Oppenheimer“

Најдобар режисер: Кристофер Нолан („Oppenheimer“)

Најдобра главна женска улога, Ема Стоун („Poor Things“)

Најдобар актер Килијан Марфи („Oppenheimer“)

Најдобра споредна женска улога: Двејн Џој Рендолф („The Holdovers“)

Најдобра споредна машка улога: Роберт Дауни Џуниор („Oppenheimer“)

Најдобро оригинално сценарио: „Anatomy of a Fall“ – Џастин Трир и Артур Харари

Најдобро адаптирано сценарио: „American Fiction“ – Корд Џеферсон

Најдобар странски филм: „The Zone of Interest“

Најдобар анимиран филм: „The Boy and the Heron“

Најдобра монтажа: „Oppenheimer“

Најдобра шминка и коса: „Poor Things“

Најдобар soundtrack: „The Zone of Interest“

Најдобри визуелни ефекти: „Godzilla Minus One“

Најдобра оригинална музика: „Oppenheimer“

Најдобра песна: “What Was I Made For?” – Barbie (Били Ајлиш О’Конел, Финес О’Конел)

Најдобар документарен филм: „20 Days in Mariupol“

/Nova

Прочитај повеќе...

Литература

Излезе од печат новото литературно дело „Само птиците се враќаат назад“ на Христијан Аџиоски, каде прикажана е историска хроника и голготата на Егејска Македонија

Објавено пред

на

©porta.mk

Излезе од печат и петтата книга на проф. по Македонски јазик, Христијан Аџиоски, под наслов „Само птиците се враќаат назад“ каде прикажана е историска хроника за чемерната голгота на Егејска Македонија и прогонствата на бегалците од дедовата земја. Во ова мало книжевно дело е опишан долгиот пат и страдањата на стотици илјади семејства, кои сурово биле разменувани како што овчарите си го разменуваат добитокот, само затоа што така сакале „големите“, кои секогаш одлучуваат за иднината на малите.

– Ќе ги сретнете родните села на Грците во Кавказ, Кападокија, Измир, Трабзон, кои ја преплавија Македонија населувајќи се во селата на Македонците протерани во Струмица, Петрич, Пловдив, Софија, Бургас. Таму се опишани последните денови на убавиот Кукуш, пред да биде опожарен до темел, опишани се славните битки на партизаните, но и егзодусот на децата бегалци од опустошените големи костурски села.

Исто така таму ќе го сретнете и значењето на стотиците донесени грчки топоними, преку кои грчките бегалци го чуваат споменот за напуштената татковина во Мала Азија – зошто селото Зарово е преименувано во Никополис, а селото Илиџиево во Халкидона? Што е слично во имињата Малгара, Никомидија и Мундања во Турција и Неа Малгара, Неа Никомидија и Неа Мундања во Грција?

Овие страници се само плод на долгогодишно истражување и татковинска опседнатост да се откопаат закопаните вистини.

Зошто ваков ваков обид да се прераскаже болка нанесена поради прогон?
Бидејќи Егејска Македонија не е само морето, плажите, шопингот, гирото и по некое нашинско оро, Егејска Македонија е страдалничка земја која била жртва на најголемата размена на население во XX век. А татковина може да се нарече само земјата која ги чува гробовите обраснати со трње – како сведоштва за корените на илјадници откорнати од родната грутка.
————————————————
Книгата е веќе под сонцето – па нека зрачи како светилник за сите прогонети кои сонуваат да си го пронајдат патот до дома.
————————————————
Нарачка веднаш, засега преку порака на официјалниот фејсбук профил  Христијан Аџиоски, а наскоро информација и во книжарница.

„Птиците“ ќе патуваат по карго низ цела Македонија и секаде каде што ќе бидат побарани, вели Аџиоски за Порта.мк

Во прилог исто така проследете ја репортажата на Сител телевизија за официјалната книга и разговор со авторот кој детално ја опишува работата на ова прекрасно литературно дело:

Прочитај повеќе...

Facebook

Последни објави

Хороскоп2 часа

Хороскоп за вторник (19 март)

ОВЕН Овен, имате за што да бидете благодарни. Зошто не го прославите тоа вечерва со пријателите? Заборавете на проблемите со...

Кичево2 часа

(ГАЛЕРИЈА) По повод светскиот ден на „Рециклирањето“ вечерва најмилите од ЈОУДГ „Олга Мицеска“ – Кичево со голема радост реализираа „Модна ревија“

Предмалку во НУЦК „Кочо Рацин“ – Кичево заврши гламурозната модна ревија со рециклирани материјали насловена како „Eco Fashion Show“, благодарение...

Магазин13 часа

Новото истражување покажа невообичаени последици од борбата против пиратеријата

Заканувачките пораки против дигиталната пиратерија може да имаат необични резултати, нагласувајќи ја потребата од приспособени пристапи, покажа новото истражување. Една...

Магазин13 часа

Најавена е соработка на два гиганти: вештачката интелигенција на Google наскоро ќе се најде и на iPhone

Акциите на Alphabet пораснаа за 2,7% во почетокот на тргувањето во понеделникот, по веста дека технолошкиот гигант Apple преговара за...

Магазин13 часа

Италија инвестира 1 милијарда евра во вештачка интелигенција

Италија планира да формира инвестициски фонд со почетна инвестиција од 1 милијарда евра. Италија сака да промовира проекти за вештачка...

Магазин13 часа

Google Wallet наскоро ќе поддржува Apple Pass

Поддршката за пропусници со формат „pkpass“ на Apple за паричниците на Google Wallet наскоро би можела да стане поедноставна, што...

Магазин13 часа

Претплатите на Google Play Pass пораснаа за 120% во текот на изминатата година

Google Play Points има над 220 милиони членови на 35 пазари пред лансирањето во Бразил што се очекува оваа година....

Спорт14 часа

(ВИДЕО) Кичевчанецот Драган Силјаноски официјално го презеде кормилото на македонската фудбалска репрезентација до 21 година

Кичевчанецот Драган Силјаноски, поранешниот македонски репрезентативец и официјално е назначен за директор на репрезентацијата на Македонија до 21 година. Во...

Хороскоп1 ден

Хороскоп за понеделник (18 март)

ОВЕН Повеќето денови ќе бидете многу емотивни и склони кон промени во расположението. Исклучително е важно да се држите до...

Автомобили1 ден

Кинеска автомобилска компанија бележи продажен пораст на возила во февруари

Агенцијата Автостат објави дека февруари во Русија завршил со повеќе од 104.000 регистрации на нови автомобили. Тоа е дури 30...

НАЈЧИТАНИ