На денешен ден
12 мај – На денешен ден

1607.- Англискиот авантурист Џејмс Смит ја основал првата англиска населба во Северна Америка, подоцна наречена Џејмстаун.
1820.- Родена е англиската медицинска сестра Флоренс Најтингел, која го отворила првото училиште за медицински сестри. Во Кримската војна (1853-1856), таа го организирала првиот тим за згрижување на ранетите.
1842.- Роден е францускиот композитор Жил Масене. Компонирал над 20 опери, претежно лирски теми, како и балети, ораториуми, оркестарска музика, кантати, соло песни („Манон“, „Вертер“, „Дон Кихот“, „Тајс“).
1871.- Умре францускиот композитор Даниел Франсоа Еспри Обер, автор на опери во кои се менуваат деловите за говор и пеење („Фра Диаволо“, „Црно домино“).
1884.- Умре чешкиот композитор Бедрих Сметана, основач на чешката опера и модерна музика („Продадена невеста“).
1888.- Британија воспостави протекторат над Северен Борнео и Брунеи.
1904.- Роден е чилеанскиот поет Пабло Неруда. Бил учесник во Шпанската граѓанска војна, по што се посветил на идеалите на социјалната правда. Добитник е на Нобеловата награда за литература во 1971 година („Самрак“, „Дваесет љубов и една очајна песна“, „Шпанија во срцето“).
1918.- Роден е американскиот инженер Џулиус Розенберг, кој и неговата сопруга Етел се првите цивили во САД осудени на смрт во 1953 година и погубени поради шпионажа, и покрај светската кампања за поштеда на нивните животи. 1925.- Врховниот совет на СССР го усвои првиот советски устав.
1926.- Маршалот Јозеф Пилсудски изврши државен удар и воспостави воена диктатура во Полска.
1937.- Англискиот крал Џорџ Шести е крунисан во Вестминстерската опатија во Лондон. Церемонијата беше емитувана на телевизијата Би-Би-Си, за прв пат во живо.
1943.- Со предавањето на германскиот генерал фон Арним во Тунис завршија борбите во Северна Африка во Втората светска војна.
1949.- Официјално заврши советската десетмесечна блокада на Берлин, при што градот беше снабден со воздушен мост од Сојузна Република Германија.
1957.- Умре американскиот филмски актер и еден од најголемите режисери на неми филмови Ерих фон Штрохајм.
1965.- Западна Германија воспостави дипломатски односи со Израел, а арапските земји ги прекинаа врските со владата во Бон.
1988.- Светската здравствена организација објави дека има повеќе од 34.000 заболени од СИДА ширум светот.
1992.- На седницата во Бања Лука, Собранието на српскиот народ во Босна и Херцеговина одлучи да се формира Армијата на Република Српска и да се формира новинската агенција СРНА; Не можејќи да го спречат ширењето на конфликтот во Босна, набљудувачите на ЕК го напуштија Сараево.
1994.- Палестинската полиција пристигна на Западниот Брег како подготовка за преземање на градот Ерихон, седиштето на палестинската автономија во Израел.
1995.- Сопствениците на Рокфелер центарот во Њујорк, поддржани од јапонскиот капитал, прогласија банкрот.
1997.- Рускиот претседател Борис Елцин и чеченскиот лидер Аслан Масхадов потпишаа договор за прекин на непријателствата.
2001.- Умре популарната пејачка Пери Комо, чиј релаксиран вокален стил доминира на сцената шест децении, со баладите како „Catch the Shooting Star“ и „Impossible“.
2003.- Иранскиот претседател Мохамад Катами пристигна во Либан и е првиот ирански лидер кој го посетил Либан по Исламската револуција во 1979 година.
2005.- Умре шведската џез-пејачка и актерка Моника Зетерлунд, која пееше со легендарниот пијанист Бил Еванс во 1960-тите. Изгорела во пожар што избувнал во нејзиниот стан.
2006.- Во експлозија на гасовод во Лагос, главниот град на Нигерија, загинаа околу 200 луѓе.
2008.- Во Варшава умре Ирена Сендлер, која стана симбол на несебична помош на Евреите во средината на холокаустот за време на Втората светска војна. Таа спасила најмалку 2.500 еврејски деца од сигурна смрт од варшавското гето.
2008.- Земјотрес со јачина од 7,8 степени според Рихтеровата скала ја погоди југозападната кинеска провинција Сечуан, при што загинаа или исчезнаа повеќе од 87.000 луѓе, меѓу кои 5.335 студенти.
2009.- Иван Џон Демјанјук, обвинет за нацистички воени злосторства, е депортиран од САД во Германија, каде што е осуден на пет години затвор за учество во убиството на европските Евреи во концентрациониот логор Треблинака-Собибор.
2013 – Папата Франциско ги прогласи првите светци на чело на Римокатоличката црква, канонизирајќи околу 800 италијански маченици.
2015.- Сликата „Жените од Алжир“ на шпанскиот сликар Пабло Пикасо е продадена на аукцијата на американската куќа „Кристи“ во Њујорк за 179 милиони долари, со што е поставен нов светски рекорд за најскапо уметничко дело.
2019 – Новиот претседател на Северна Македонија, Стево Пендаровски, го започнува својот петгодишен мандат со свечена изјава пред Собранието.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (10 септември)

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
Војни и мировни договори
-
1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
-
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
-
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
-
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
-
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
-
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
-
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).
Политика и атентати
-
1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
-
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
-
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
-
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
-
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
-
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
-
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
-
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
-
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
-
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
-
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
-
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
-
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
-
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.
Култура и личности
-
1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
-
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
-
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
-
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
-
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
-
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
-
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.
Несреќи и катастрофи
-
1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
-
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 2 септември

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Воени битки и борби
-
31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
-
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
-
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
-
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.
📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки
-
1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
-
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
-
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
-
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
-
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
-
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
-
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
-
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
-
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.
✈️ Откритија, истражувања и летови
-
1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.
✊ Протести и демонстрации
-
1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
-
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.
⚰️ Смртни случаи на познати личности
-
1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
-
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
-
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
-
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
-
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
-
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
-
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
-
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
-
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
-
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 1 септември

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🕊️ Смрт и загуби
-
1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
-
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
-
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
-
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
-
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.
⚔️ Војни и конфликти
-
1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
-
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
-
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
-
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
-
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
-
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
-
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
-
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.
🌍 Политички и државни настани
-
1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
-
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
-
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
-
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
-
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
-
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
-
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
-
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
-
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.
🌋 Природни катастрофи
-
1923 – Земјотрес во Јапонија: уништени Јокохама и дел од Токио, 142.000 жртви.
-
1962 – Земјотрес во северозападен Иран, 12.000 жртви.
🎭 Култура, наука и спорт
-
1972 – Боби Фишер го победил Спаски и станал светски шампион во шах.
-
Спорт19 часа
(ФОТО) Кичевски „ФК Напредок“ ги наполни трибините со љубители на фудбалот, а играчите им возвратија со победа за почеток на сезоната
-
Спорт1 ден
„ФК Напредок“ денес на домашен терен го игра првиот натпревар од новата сезона, ве повикуваме сите на градски како во старите добри времиња
-
Хороскоп2 дена
Хороскоп за недела (14 септември)
-
Хороскоп17 часа
Хороскоп за понеделник (15 септември)
-
Магазин1 ден
Microsoft потсетува: Остануваат само 30 дена…
-
Магазин1 ден
iOS 26, iPadOS 26, watchOS 26 и macOS 26 пристигнуваат на 15 септември – компатибилни уреди и нов дизајн
-
Временска прогноза6 часа
Од денес ќе дува засилен ветер од северен правец, додека времето ќе биде стабилно
-
Македонија3 часа
Од ноќеска цените на горивата се намалуваат