На денешен ден
13 јануари – На денешен ден

1691.- Почина Џорџ Фокс, основач на квакерската верска заедница „Друштво на пријатели“. Зафатен од идејата за „божествена инспирација“, Фокс одржа проповеди од 1648 година во кои се залагаше за воспоставување ригорозен морал во духот на старозаветната Библија и доби многу поддржувачи.
1806.- Роден е писателот Јован Стерија Поповиќ, првиот српски комичар, „татко“ на српската драма. Како на чело на Министерството за просвета на Србија (од 1842 г.) извршил пионерска работа во организацијата на образованието, ја покренал иницијативата за основање на Академијата на науките, Националната библиотека и Народниот музеј. Учествувал во подготовката на првиот белградски театар („Театар на Ѓумрук“) во 1841 година, отворен со неговата трагедија „Смртта на Стефан Дечански“. Претставите на Стерија се на репертоарот повеќе од 100 години („Лаги и парализа, „Покондирена Тиква“, „Кир Јања“, „Родољупци“).
1842.- За време на повлекувањето од авганистанскиот град Кабул, на планинскиот премин Кибер беа масакрирани 9.000 британски војници.
1854 – Јапонскиот шогун Токугава го потпиша првиот трговски договор за отворање на некои јапонски пристаништа кон САД. Подоцна, биле потпишани договори со Велика Британија, Русија и Франција, со што завршила политиката на изолација на Јапонија и почнала да се вклучува во меѓународните односи.
1898.- Францускиот писател Емил Зола (Емил) под наслов „Обвинувам“ во весникот „L’oror“ објави отворено писмо до претседателот на Републиката во кое ги посочува махинациите на највисоките воени кругови и бара ослободување на капетанот Алфред Драјфус (Драјфус), осуден во 1894 година на доживотен затвор за наводно давање воени тајни на Германија. Драјфус бил ослободен на обновеното судење и во 1906 година бил рехабилитиран, вратен во војска и унапреден во чин мајор.
1906.- Почина рускиот физичар и електроинженер Александар Степанович Попов, еден од пионерите на радио технологијата, пронаоѓач на антената. Во 1896 година, тој постигна пренос на сигнал користејќи радио бранови на растојание од 250 метри и утврди дека радио брановите се рефлектираат од поголеми објекти. 1910.- Се емитуваше првото радио емитување на операта од њујоршката „Метрополитен опера“ на програмата беа „Пајаци“ на Леонкавало и „Рустична коњаница“ на Маскањи.
1915 – 30.000 луѓе загинаа во земјотрес во градот Авекано во централна Италија.
1935.- Приклучувањето кон Германија беше изгласано на референдум во регионот Сар, кој, врз основа на мандатот на Лигата на народите – претходник на ОН, тогаш беше управуван од Франција.
1941.- Умре ирскиот писател Џејмс Џојс, кој со своите експерименти во наративната техника и структурата на романите и примената на потокот на свеста и даде нов правец на модерната литература. Неговиот роман „Улис“ се смета за „библија“ на европскиот прозен модернизам. И покрај многу острата и екстремистичка полемика околу литературното дело на Џојс, тој имаше огромно влијание врз развојот на книжевната проза на 20 век („Портрет на уметникот во младоста“, „Будењето на Финеган“, песните „Камерна музика“, расказите „Даблинците“, драмата „Прогонетите“).
1963.- Првиот претседател на Того, Силванус Олимпио, беше убиен во воен удар, а војската на власт го донесе Николас Груницки, кој беше во егзил од 1961 година. Истиот ден во 1967 година, потполковникот Етјен Гнасингбе Ејадема ја презеде власта со воен удар.
1972.- Во Гана, војската ја собори цивилната влада на претседателот Едвард Акуфа Адо (Едвард, Адо), а власта ја презеде потполковник Игнатиус Ачемпонг. 1977.- Умре францускиот режисер и сценарист Анри Жорж Клузо, добитник на „Златен лав“ на филмскиот фестивал во Венеција за филмот „Кеј Орфевр“ и „Златни палми“ на Канскиот филмски фестивал за филмот „Мистерија Пикасо“. Неговите филмови вклучуваат „Плата на стравот“, „Гавран“, „Вистината“.
1985.- 428 патници загинаа, а 370 беа повредени во воз што се урна во провалија на 250 километри источно од главниот град на Етиопија, Адис Абеба.
1991.- Југословенските ватерполисти го освоија златниот медал на светското првенство во австралискиот град Перт. Југославија стана светски шампион во ватерполо за прв пат во Мадрид во 1987 година.
1993.- Судската постапка против поранешниот претседател на Демократска Република (Источна) Германија, Ерих Хонекер, беше прекината со одлука на Уставниот суд на Германија. Судот заклучи дека судскиот процес против 80-годишниот Хонекер, кој боледува од рак, претставува повреда на човечкото достоинство. По 169 дена во притвор, Хонекер емигрирал во Чиле, каде што починал во мај 1994 година.
2001.- Во Белград умре југословенскиот поет, романсиер, новинар и писател за деца Бранко В. Радичевиќ. Објавил 70 книги, од кои најпознати се „Песни за мајката“, „Животинска приказна“, „Са Овчар и Каблар“, „Војнички песни“, „Полноќни музичари“, „Селани“ и „Антологија на српската поезија“. Напишал и две монографии за „патниците“ – главно српски споменици покрај патиштата, обично војници чии гробови не се познати. Бил иницијатор на музичката манифестација „Драгачевска труба“ во Гуча и поетската „Дисова пролет“ во Чачак.
2001.- Во земјотресот во Ел Салвадор загинаа 701 лице, а 3.883 беа повредени, а 160.598 станбени згради беа уништени, сериозно оштетени или затрупани.
2002.- Во Белград умре писателот Антоније Исаковиќ, потпретседател на Српската академија на науките и уметностите од 1980 до 1992 година. Слуга“, „Трен 1“ и „Трен 2“, „Говори и разговори“).
2002.- Умрел Кубанецот Грегорио Фуентес, рибар и капетан на рибарскиот брод „Пилар“ на Ернест Хемингвеј, кој бил инспирација за романот „Старецот и морето“ на тој американски писател.
2003 – Авганистан го ратификуваше Римскиот договор за основање на Меѓународниот кривичен суд, отворајќи го патот за екстрадиција и судења за воени злосторства и кршење на човековите права во таа земја.
2012.- Почина Миљан Миљаниќ, поранешен претседател на Фудбалскиот сојуз на Југославија и долгогодишен селектор на репрезентацијата.
2016.- Почина новинарот Захарије Трнавчевиќ, автор и водител на ТВ емисиите „Знаење-имање“ и „Добра земја“, пратеник во две свикувања на српскиот парламент и советник на министерот за земјоделство.
2017.- Почина пејачот Миодраг-Мики Јевремовиќ, кој се прослави во Југославија во 1960-тите и 1970-тите години со песните „Мама“, „Пијем“ и „Осумнаесет жолти рози“.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (10 септември)

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
Војни и мировни договори
-
1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
-
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
-
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
-
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
-
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
-
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
-
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).
Политика и атентати
-
1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
-
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
-
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
-
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
-
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
-
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
-
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
-
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
-
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
-
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
-
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
-
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
-
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
-
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.
Култура и личности
-
1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
-
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
-
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
-
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
-
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
-
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
-
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.
Несреќи и катастрофи
-
1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
-
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 2 септември

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Воени битки и борби
-
31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
-
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
-
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
-
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.
📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки
-
1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
-
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
-
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
-
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
-
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
-
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
-
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
-
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
-
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.
✈️ Откритија, истражувања и летови
-
1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.
✊ Протести и демонстрации
-
1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
-
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.
⚰️ Смртни случаи на познати личности
-
1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
-
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
-
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
-
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
-
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
-
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
-
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
-
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
-
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
-
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 1 септември

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🕊️ Смрт и загуби
-
1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
-
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
-
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
-
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
-
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.
⚔️ Војни и конфликти
-
1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
-
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
-
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
-
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
-
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
-
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
-
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
-
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.
🌍 Политички и државни настани
-
1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
-
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
-
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
-
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
-
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
-
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
-
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
-
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
-
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.
🌋 Природни катастрофи
-
1923 – Земјотрес во Јапонија: уништени Јокохама и дел од Токио, 142.000 жртви.
-
1962 – Земјотрес во северозападен Иран, 12.000 жртви.
🎭 Култура, наука и спорт
-
1972 – Боби Фишер го победил Спаски и станал светски шампион во шах.
-
Хроника23 часа
Вчера утро на магистралниот пат Кичево-Охрид се случила трагична сообраќајка каде животот го загуби младо момче од кичевско
-
Кичево1 ден
Денес се одбележува 82 години од најкрвавата битка кај с.Кленоец кичевско, додека на денешен ден загинал и Јосиф Јосифовски-Свештарот
-
Хороскоп2 дена
Хороскоп за понеделник (6 октомври)
-
Хороскоп14 часа
Хороскоп за вторник (7 октомври)
-
Временска прогноза2 дена
Од утре повторно дождливо време, додека на планините и планинските превои не е изклучена можноста за нов снег
-
Македонија20 часа
Од вечерва горивата со намалена цена за литар
-
Македонија3 часа
Целосно затворен патен правец Велес-Тетово помеѓу Волково и Кондово, истиот ќе се одвива двонасочно поради градежни работи
-
Технологија2 часа
„Snapdragon X2 Elite Extreme“ новото „чудовиште“ од процесор на „Qualcomm“ за најмоќните лаптопи и премиум мобилни телефони