На денешен ден
13 ноември – На денешен ден
1093.- Шкотскиот крал Малколм III (Малколм) починал за време на петтиот неуспешен обид да ја освои Англија. Тој дошол на власт во 1057 година, откако го победил и убил кралот Магбет. Така тој се одмаздил на својот татко кралот Данкан I (Данкан), кој бил убиен од Магбет во 1040 година.
1782.- Роден е Есајас Тегнер (Есаиас), еден од најголемите шведски поети, автор на познатата „Сага за Фритјоф“.
1813.- Во Његуш е роден Петар II Петровиќ Његош, црногорски епископ, филозоф и државник, голем епски поет, автор на познатото драмско-епско дело „Планински венец“. Како државник ги поставил темелите на модерната црногорска држава, ја основал извршната власт и сенатот, ги организирал судовите и вовел даноци. За време на неговото владеење, во 1834 година во Цетиње била основана првата печатница и било изградено првото училиште. Во своето книжевно наследство ги оставил и епот „Луча Микрокосма“, драмата „Лажниот император Шќепан Мали“, песни.
1868.- Умре италијанскиот композитор Џоакино Антонио Росини (Џоакино, Росини), автор на 39 опери, од кои најпознати се „Севилскиот бербер“, „Вилијам Тел“, „Отело“.
1871.- Роден е Владислав Рибникар, основач, прв директор и главен уредник на весникот „Политика“ (1904). Тој е еден од основачите на ТАНЈУГ и прв директор на таа агенција (1943). Бил министер за образование на ФНР на Југославија во 1945 година и претседател на Комитетот за култура и уметност во 1946 година.
1912.- Роден е францускиот писател со романско потекло Ежен Јонеско, кој со својата антидрама се спротивстави на класичниот театар отфрлајќи ги сите дејствија, каузалности и традиционални шеми на класичните драмски дела („Ќелавата пејачка“, „Лекција“, „Столови“ , „Носорогот“, „Магбет“).
1941.- Првиот британски носач на авиони „Арк Ројал“ беше погоден во Втората светска војна од германско торпедо кај Гибралтар и потона следниот ден.
1942.- Почна решавачката воздушно-морска битка меѓу јапонските и американските трупи во близина на Гвадалканал во Тихиот Океан. Во тридневните борби двете страни претрпеа големи загуби во бродови, но Американците постигнаа стратешки успех.
1944.- Партизанските единици на Народноослободителната војска на Југославија го ослободиле Скопје во Втората светска војна.
1945.- Францускиот генерал Шарл де Гол (Шарл, Гол) беше избран со гласовите на сите 555 пратеници за претседател на привремената влада, по што формираше коалициски кабинет во кој влегоа и пет комунисти.
1965.- Умре српскиот археолог Владимир Петковиќ, професор на Универзитетот во Белград, управител на Народниот музеј во Белград и член на Српската академија на науките и уметностите, експерт за српската средновековна уметност. Ги водеше ископувањата на Стоби и Царичина град.
1970 – Хафез ал Асад (Асад) ја презеде власта во Сирија со воен удар.
1974.- Умре италијанскиот филмски режисер и актер Виторио де Сика (Виторио, Сика), еден од креаторите на неореализмот („Крадци на велосипеди“, „Станица Термини“, „Кокар“, „Градина на Финците од Контини“).
1975.- Светската здравствена организација објави дека во Азија за прв пат во историјата е искоренета сипаница.
1980 – Американското вселенско летало Војаџер I ги испрати првите слики одблиску на Сатурн.
1985.- Во ерупцијата на вулканот Невадо дел Руиз во централна Колумбија, градот Армеро бил уништен. Загинаа околу 25.000 луѓе.
1994.- На референдум, Швеѓаните со 52,2 отсто од гласовите одлучија нивната земја да влезе во Европската унија.
1999.- Во земјотрес во Турција загинаа повеќе од 450 луѓе, а околу 2.500 беа повредени.
2000 – Претседателот на Филипините Џозеф Естрада (Јозеф) е обвинет за корупција. Во 2002 година, под притисок на протестите на граѓаните и војската, тој се повлече од власт и се предаде на Специјалниот суд за борба против корупцијата.
2001 – Борците на северната алијанса против талибанците влегоа во главниот град на Авганистан, Кабул.
2005.- Неколку илјади француска полиција беа распоредени за обезбедување на Ајфеловата кула, Елисејските полиња и метро станиците во Париз, по пораката објавена на Интернет повикувајќи на „насилна акција“. Немирите во предградијата на француските градови траат од 27 октомври, по смртта на двајца тинејџери со африканско потекло, кои мислеле дека ги гони полицијата и загинале во несреќа.
2006.- Владата на Чад прогласи вонредна состојба поради интензивирањето на конфликтот меѓу Арапите и другите популации, во кој загинаа стотици луѓе.
2006.- Почина италијанскиот пејач Марио Мерола, кој важеше за „крал“ на класичната неаполска песна.
2007 – Генералниот секретар на ОН Бан Ки-мун го назначи белгискиот судија Серж Брамерц за главен обвинител на Хашкиот трибунал, на местото на Карла дел Понте.
2010.- Со оставката од функцијата премиер на Франција, Франсоа Фијон го отвори патот за реконструкција на владата, која повторно ќе ја води. Францускиот претседател Саркози ја најави оваа реконструкција на владата по усвојувањето на реформата на пензискиот систем.
2011.- Поранешниот еврокомесар Марио Монти беше назначен за шеф на новата италијанска влада. Пред него таа функција ја имаше Силвио Берлускони, кој беше обвинет дека со скандали и судски постапки го загрозува кредибилитетот на земјата.
2015 – 129 луѓе беа убиени во терористички напади низ Париз. Нападнати се ресторан, кафуле, национален стадион и концертна сала, а одговорноста за нападите ја презеде Исламската држава.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден: 19 август
На денешен ден 19 август, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
⚔️ Империјализам и воени конфликти
-
14 година: Смртта на Октавијан Август означува крај на ерата на основачот на Римското Царство.
-
636 година: Битката кај Јармук – клучна пресвртница во арапските освојувања и падот на византиската моќ на Истокот.
-
1691 година: Австриско-турски судир кај Сланкамен – дел од големите европско-османлиски војни.
-
1878 година: Австроунгарската окупација на Сараево – вовед во политичките тензии на Балканот кои ќе кулминираат со Првата светска војна.
🧠 Наука и техника
-
1819: Смртта на Џејмс Ват – човекот што ја усоврши парната машина, симбол на Индустриската револуција.
-
1979: Повраток од рекорден престој во вселената – важен момент за советската вселенска програма.
-
1996: Средба на меѓународни космонаути на „Мир“ – симбол на соработката во пост-Студена војна доба.
🎭 Култура и уметност
-
1883: Родена Коко Шанел – икона на модата.
-
1929: Смртта на Сергеј Дјагилев – револуционер во балетот и сценската уметност.
-
1936: Убиството на Федерико Гарсија Лорка – симбол на интелектуалната жртва во Шпанската граѓанска војна.
-
2009-2016: Смрт на неколку значајни фигури од оперската, книжевната и филмската сцена, меѓу кои Хилдегард Беренс, Мирко Ковач, Мира Ступица.
🌍 Политички превирања и државни удари
-
1953: Удар во Иран со поддршка на ЦИА – клучен настан во иранско-американските односи.
-
1991: Обид за државен удар во СССР – пресуден момент за крајот на Советскиот Сојуз.
-
2020: ЕУ не ги признава изборите во Белорусија – контекст на современи европски политички конфликти.
✈️ Технологија и летови
-
1871: Роден Орвил Рајт – пионер на воздухопловството.
-
1960: Судбината на Гари Пауерс – шпионски инцидент од Студената војна.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден: 14 август
На денешен ден 14 август, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Историски битки и политички настани
-
1385 – Победата на Португалците во Битката кај Аљубарота ја обезбедила независноста на земјата.
-
1867 – Обид за балкански сојуз против Отоманската империја.
-
1920 – Потпишан договорот за Мала Антанта.
-
1941 – Атлантската повелба ја дефинира визијата за поствоен свет.
-
1947 – Формирање на Пакистан, значаен геополитички момент.
-
1996 – Крајот на ерата на апартхејдот: Јужноафриканската национална партија оди во опозиција.
-
2015 – САД и Куба ги обновуваат дипломатските односи.
⚔️ Воени конфликти и кризи
-
1900 – Крај на Боксерската буна.
-
1945 – Јапонија капитулира – крај на Втората светска војна.
-
2006 – Прекин на огнот меѓу Израел и Либан.
-
2013 – Египет во криза – вонредна состојба по смртоносни судири.
🧪 Наука и технологија
-
1457 – Првата книга во боја: „Мајнцовиот псалтир“.
-
1777 – Роден Ханс Кристијан Ерстед, откривачот на електромагнетизмот.
-
1893 – Франција воведува први регистарски таблички.
🧍♂️ Значајни личности (родени/починати)
-
1777 – Ерстед (научник)
-
1956 – Починал Бертолт Брехт, драматург.
-
1988 – Смрт на Енцо Ферари, основач на Ferrari.
-
2004 – Починал Чеслав Милош, нобеловец.
-
2010 – Починал Херман Леонард, легендарен џез фотограф.
-
2012 – Починал Светозар Глигориќ, шаховски велемајстор.
🌍 Катастрофи и трагедии
-
2005 – Пад на авион во Грција (121 загинат).
-
2017 – Поплави во Сиера Леоне (310 загинати).
-
2018 – Уривање на мост во Џенова, Италија (43 загинати).
-
2021 – Земјотрес во Хаити (над 2.200 загинати).
-
2022 – Пожар во коптска црква во Каиро (41 загинат).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 27 јуни
На денешен ден 27 јуни, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🌍 Историски настани:
- 1801 – Британски и турски сили го поразуваат Наполеоновиот гарнизон во Каиро, ставајќи крај на француската инвазија на Египет.
- 1905 – Почеток на бунтот на екипажот на крстосувачот „Потемкин“, еден од првите знаци на револуционерно движење во царска Русија.
- 1932 – Сиам (денешен Тајланд) преминува од апсолутна во уставна монархија.
- 1946 – Додеканеските острови официјално ѝ се доделуваат на Грција по Втората светска војна.
- 1950 – Југославија го воведува самоуправувањето, уникатен модел во социјалистичкиот свет.
- 1954 – Во Обнинск, СССР, е пуштена првата нуклеарна електрана во светот.
🕊 Политика и конфликти:
- 1991 – Почеток на војната за независност на Словенија, што трае само шест дена.
- 1997 – Претседателот на Таџикистан потпишува мировен договор, ставајќи крај на граѓанската војна.
- 1999 – Алжирската влада предлага амнестија за исламските екстремисти за прекин на долгогодишното насилство.
- 2011 – Меѓународниот кривичен суд издава налог за апсење на Моамер Гадафи.
🎭 Култура, наука и општество:
- 1838 – Роден Банким Чандра Чатерџи, пионер на индиската литература на бенгалски.
- 1989 – Починува Жил Алфред Ајер, истакнат британски филозоф.
- 2000 – Усвоена Варшавската декларација за демократија.
- 2023 – Земјата изгубила 4,1 милиони хектари тропска шума за една година.
🎸 Музика и поп култура:
- 2002 – Почина Џон Ентвисл, басист на легендарната рок-група The Who.
-
Кичево2 денаОВР Кичево лиши од слобода кичевчанка која вчера на „Магистрален пат“ возела со брзина 107 км/ч
-
Кичево2 денаИграорците на КУД „Бисер“ од Кичево во Полска, се натпреваруваат за најубава македонска носија на меѓународен фестивал
-
Спорт1 ден(ВИДЕО) Кичевски „ФК Напредок“ со полна пареа ги започна припремите за новата сезона, сонот е познат – „Враќање на победничките патеки“
-
Хороскоп1 денХороскоп за вторник (19 август)
-
Македонија14 часаМВР соопшти за деталите околу сообраќајката кај с.Ботун на магистралниот пат Охрид-Кичево, каде учесници беа два автомобили и едно тешко товарно возило
-
Култура17 часаДенес е празник, „Преображение Господово“ – За многу години!
-
Хороскоп4 часаХороскоп за среда (20 август)
-
Македонија2 денаДенес во Штип, Македонската Армија одбележува 33 години од своето формирање, три децении исполнети со професионализам, посветеност и храброст
