На денешен ден
15 јуни – На денешен ден

1215.- Англискиот крал Џон, под притисок на благородништвото, ја усвоил Magna Carta Libertatum, основата на државата, симбол на борбата против апсолутизмот и еден од најважните документи во британската и европската уставна историја.
1467.- Умре Филип Ле Бон, војводата од Бургундија.
1520.- Папата Лав X (Лав) го екскомуницира Мартин Лутер со бик, осудувајќи ги тезите на Лутер за уживање, догми и организација на Католичката црква. Во 1517 година, Лутер ги прикова идеите за реформата на Црквата систематизирана во 95 тези на вратите на дворската црква во Виртемберг, означувајќи го почетокот на расколот на католичка Европа.
1843.- Роден е норвешкиот композитор, пијанист и диригент Едвард Хагеруп Григ, кој инспириран од националниот фолклор ја афирмирал норвешката музика во светот („Пер Гинт“, „Лирски парчиња“).
1862.- Турски војник уби српско момче кај фонтаната Чукур во Белград, што предизвика судири во градот. Турците потоа дојдоа од Белградската тврдина каде што беше нивниот гарнизон и го бомбардираа Белград.
1882.- Роден е генералот и државник Јон Антонеску, диктатор на романската прогерманска влада за време на Втората светска војна. Тој ја воведе Романија во Тројниот сојуз и се приклучи на нападот врз СССР во 1941 година. Тој беше осуден на смрт и погубен во 1946 година како воен злосторник.
1903.- По убиството на Александар Обреновиќ во мајскиот пуч, српскиот парламент го избра Петар Караѓорѓевиќ за крал на Србија. За време на неговото владеење беше зајакнат парламентаризмот и забрзан економскиот и културниот развој на земјата. Тој поднел оставка од власта на 22 јуни 1914 година, а неговиот втор син Александар добил кралска власт.
1904.- Повеќе од илјада луѓе, главно жени и деца, загинаа во близина на Њујорк во пожар на бродот „Џенерал Слокам“.
1907.- Започна Втората хашка мировна конференција, на која 44 држави, меѓу кои и Србија и Црна Гора, усвоија 13 конвенции за законите и обичаите на војната („Хашки конвенции“). Четвртата конвенција го основа Постојаниот арбитражен суд во Хаг.
1919.- Англиските пилоти Артур Браун и Џон Алкок го завршија својот прв директен лет преку Атлантикот.
1920.- Еден од основачите на безжичната телеграфија, италијанскиот инженер Гуглиелмо Маркони, го емитувал првото музичко радио емитување во Англија. Тоа беше песна на австралиската оперска пејачка Нели.
1940.- Германските трупи ја пробија линијата Мажино кај Седан. Системот за утврдување, долг 360 километри, изграден од Французите долж границата со Германија меѓу двете светски војни, се сметаше за ремек-дело на градба и утврдување.
1969.- По повлекувањето на Шарл де Гол од политичката сцена, Жорж Помпиду е избран за претседател на Франција.
1975.- Кошаркарите на Југославија станаа европски шампиони со победата над репрезентацијата на СССР во Белград.
1977.- Адолфо Суарез и неговата коалиција Демократски центар победија на првите слободни избори во Шпанија по смртта на Франциско Франко, кој владееше диктаторски од 1939 година.
1982.- Аргентинските сили на Фолкландските Острови им се предале на Британците. Со тоа заврши војната во која загинаа околу 1.000 луѓе.
1988 – Пакистанскиот претседател Зија Хак објави дека исламскиот шеријатски закон ќе стане врховен закон во Пакистан.
1992.- Писателката Добрица Ќосиќ е избрана за прв претседател на СР Југославија. Ден претходно за прв премиер на новоформираната држава беше избран американскиот бизнисмен Милан Паниќ.
1992.- За прв пат по Втората светска војна, парламентот на Јапонија го одобри распоредувањето на војници во странство.
1994.- Израел и Ватикан воспоставија целосни дипломатски односи, потврдувајќи го договорот за меѓусебно признавање и помирување по вековниот конфликт меѓу Евреите и католиците.
1995.- Советот за безбедност на ОН донесе резолуција за проширување на силите на ОН во силите за брза реакција на БиХ, со 12.000 француски, британски и холандски војници. Русија и Кина беа воздржани.
1996.- Умре американската пејачка Ела Фицџералд, „Кралица на џезот“, позната по музичките „скејт“ дијалози со големите џез музичари Армстронг, Елингтон и Бејси.
2000.- Во обидот за атентат во Будва, Црна Гора, лесно е ранет Вук Драшковиќ, лидер на Српското движење за обнова, една од најголемите опозициски политички партии во Србија во тоа време.
2000.- Римокатоличкиот бискуп Августин Мисаго беше ослободен откако беше ослободен од обвинението за соучесништво во масакрот на повеќе од половина милион Руанда во 1994 година и геноцид.
2001 – Шангај пет – Кина, Русија, Казахстан, Киргистан и Таџикистан, по пристапувањето на Узбекистан, ја преименуваа Шангајската организација за соработка (СЦО) во регионална организација за борба против исламскиот милитаризам.
2003.- Ватерполо репрезентацијата на Србија и Црна Гора освои златен медал на Европското првенство во Словенија.
2006.- Владата на Србија ја призна Република Црна Гора, 12 дена по прогласувањето на нејзината независност.
2008.- Косовскиот претседател Фатмир Сејдиу официјално го прогласи новиот устав со потпишување на указ за објавување на 41 закон. Република Србија не го прифати Уставот на Косово како правен факт.
2010.- Умре актерот Беким Фехмиу, ѕвезда на југословенскиот филм, познат по улогата во „Собирачи на пердуви“. Тој престана да глуми во 1987 година во знак на протест поради „антиалбанската хистерија“.
2012 – Сараевскиот трибунал за воени злосторства осуди четворица поранешни припадници на војската на босанските Срби, Станко Којиќ, Франк Кос, Зоран Гороња и Властимир Голијан на 142 години затвор за учество во масовното егзекуција на Бошњаците од Сребреница.
2013 – Во Тјентиште беше одбележана 70-годишнината од битката кај Сутјеска во присуство на ветерани и антифашистички организации од Србија, Црна Гора, Босна и Херцеговина, Хрватска и Словенија.
2014.- Новиот претседател на Словачка, Андреј Киска, 51-годишен милионер и филантроп без политичко искуство, официјално ја презеде функцијата. Киска е четвртиот претседател на Словачка по распадот на Чехословачка во раните 1990-ти.
2017.- Претседателот на Србија, Александар Вучиќ, ја назначи Ана Брнабиќ, министерка за државна администрација и локална самоуправа, за мандатар на новата влада.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (18 мај)

Култура и уметност
-
1799 – Смртта на Пјер Бомарше, драматург чија работа инспирирала класични опери како „Севилскиот бербер“ (Росини) и „Фигаровата свадба“ (Моцарт).
-
1911 – Почина Густав Малер, влијателен австриски композитор и диригент.
-
1995 – Почина Александар Годунов, познат балетски танчер кој доживеа успех и на запад по бегството од СССР.
Политика и конфликти
-
1803 – Велика Британија ѝ објави војна на Франција, со што се заострија Наполеонските војни.
-
1804 – Наполеон е прогласен за император.
-
1944 – Протерување на Татарите од Крим од страна на СССР, што останува едно од најконтроверзните етнички чистки во историјата на регионот.
-
1996 – Радован Караџиќ се повлекува од функцијата претседател на РС поради меѓународен притисок.
-
2000 – СБ на ОН воведува ембарго за оружје за Етиопија и Еритреја, поради нивната гранична војна.
Наука и технологија
-
1974 – Индија го извршува својот прв нуклеарен тест, станувајќи шеста нуклеарна сила.
-
1998 – Тужба против Мајкрософт за монополско однесување, значајна пресвртница во правната историја на технолошките гиганти.
Човекови права и меѓународна правда
-
1954 – Стапува во сила Европската конвенција за човекови права.
-
2010 – Обама го потпишува Законот за слобода на печатот, именуван по новинарот Даниел Перл.
-
2011 – Пресуда против Аугустин Бизмунг, поврзана со геноцидот во Руанда.
Родени
-
1836 – Вилхелм Штајниц, првиот официјален светски шампион во шах.
-
1868 – Николај II, последниот руски цар.
-
1872 – Бертран Расел, добитник на Нобелова награда и познат филозоф.
-
1883 – Валтер Гропиус, основач на Баухаус и визионер во архитектурата.
-
1919 – Марго Фонтејн, легендарна балерина.
-
1920 – Карол Војтила, идниот папа Јован Павле II.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (17 мај)

Светот виден во рубриката „На денешен ден“ за 17-ти мај
🎨 Култура и уметност
-
1510 – Смртта на Сандро Ботичели, еден од најголемите ренесансни сликари. Неговите дела, особено Раѓањето на Венера, се симболи на хуманизмот и естетиката на Ренесансата.
-
1866 – Роден е Ерик Сати, француски композитор чие дело има големо влијание врз модерната музика.
-
2012 – Почина Дона Самер, диско икона со глобално влијание во поп културата.
⚕️ Медицина и наука
-
1749 – Роден е Едвард Џенер, пионер на имунизацијата, чиј изум – вакцината против сипаници – го променил текот на медицинската историја.
⚔️ Политика и воени настани
-
1814 – Норвешка прогласува независност и усвојува устав – значаен момент во историјата на скандинавските земји.
-
1838 – Смртта на Талеран, еден од највештите дипломати на Франција, со улога во реставрацијата по Наполеон.
-
1940 – Германските трупи влегуваат во Брисел – дел од брзото напредување на нацистичка Германија во Втората светска војна.
-
1949 – Обединетото Кралство ја признава независноста на Република Ирска.
-
1997 – Лоран Кабила ја презема власта во Заир, кој се преименува во Демократска Република Конго.
📺 Технологија и медиуми
-
1965 – Првото емитување во боја од Велика Британија до САД – голем чекор во глобалната телевизиска технологија.
-
2000 – Српската влада ја презема РТВ „Студио Б“, симболичен настан за медиумската слобода во Србија.
⚖️ Човекови права и општествени промени
-
1954 – Пресудата Brown v. Board of Education од Врховниот суд на САД ја укинува расната сегрегација во училиштата – историски момент во движењето за граѓански права.
-
2004 – Масачусетс стана првата американска држава што легализира истополови бракови.
-
2009 – За прв пат, жени се избрани во парламентот на Кувајт – голем напредок во правата на жените на Блискиот Исток.
На денешен ден
На денешен ден – 13 мај

1792.- Роден е италијанскиот свештеник Џовани Мастаи Ферети (Џовани, Ферети), од 1846 година папата Пиј IX (Пиј). За време на неговиот понтификат, најдолгиот во историјата на Римокатоличката црква (31 година и 236 дена), црковната држава престана да постои (1870). Најголемиот дел од него станал дел од Кралството Сардинија, додека папската држава била сведена на поранешното Наследство.
1795 – Роден е словачкиот филолог и историчар Павел Јозеф Шафарик (Јозеф), еден од основачите на славистичките студии. Тој бил директор на српската гимназија во Нови Сад од 1819 до 1833 година („Српска читанка“).
1798 – Роден е Константин Данил, еден од најголемите српски сликари на 19 век, претставник на српскиот бидермаер.
1830 година – Основана е Република Еквадор, а Хуан Хозе Флорес е избран за прв претседател.
1840 – Роден е францускиот писател Алфонс Доде, автор на трилогијата за авантурите на Тарантино де Тараскон, ремек-дело на француската хумористична проза. Неговата збирка раскази „Писма од мојата воденица“ му донесе голем успех.
1846 година – Конгресот на САД формално објави војна против Мексико, иако борбите во Калифорнија започнаа неколку дена претходно.
1848 година – Во Сремски Карловци започна заседанието на „Мајското собрание“, на кое делегати од 175 црковни општини од Војводина и Србија го избраа Јосиф Рајачиќ за патријарх, а полковникот Стеван Шупљица за војвода. На 15 мај, Собранието го прогласило Српското Војводство, но австриската и унгарската влада не ја признале српската автономија.
1851 – Роден е српскиот писател и доктор Лаза Лазаревиќ („Првиот пат со татко ми во зори“, „Сè ќе биде позлатено од народот“, „На бунарот“, „Училишната икона“, „На знае све“, „У добри час хајдуци“, „Вертер“).
1862 – Роден е српскиот писател Јанко Веселиновиќ, автор на романот „Хајдук Станко“ со теми од Првото српско востание и раскази и романи („Слики од селскиот живот“, „Селанка“).
1881 – Роден е Димитрије Туцовиќ, водач на социјалистичкото движење во Србија. Тој беше еден од организаторите на првата Балканска социјалдемократска конференција (1910), а на Конгресот на Интернационалата во Копенхаген (1910) решително се спротивстави на империјалистичката политика на официјална Австрија. Објавил околу 600 трудови во домашни и странски весници. Загинал на 20 ноември 1914 година, во Битката кај Колубара („Правно осигурување на работниците“, „Закон за продавници и социјалдемократија“).
1882 – Роден е францускиот сликар Жорж Брак, кој го основа кубистичкото движење заедно со Пабло Пикасо во 1905 година.
1887 – Во Белград е основана Привремената опсерваторија на Големата школа. Со основањето на Републичкиот хидрометеоролошки институт на Србија во 1947 година, опсерваторијата станала негов составен дел.
1888 година – Ропството е укинато во Бразил.
1914 година – Роден е американскиот боксер Џо Луис (Џо). Тој беше светски шампион во тешка категорија од 1937 до 1949 година, кога се пензионираше.
1930.- Умре норвешкиот поларен истражувач и дипломат Фридтјоф Нансен (Фридтјоф), добитник на Нобеловата награда за мир во 1922 година. Како висок комесар на Лигата на народите, тој го надгледуваше репатријацијата на воените заробеници по Првата светска војна.
1931 – Почина српскиот композитор и хормајстор Јосиф Маринковиќ, член на Српската кралска академија. Неговите соло песни и многу хорски композиции придружени со пијано се посебен придонес во српската музика. Тој беше диригент на белградското пејачко друштво „Обилиќ“.
1949 година – Првиот британски млазен авион „Канбера“ го изврши својот прв пробен лет.
1961.- Почина американскиот филмски актер Гари Купер, добитник на Оскар за филмовите „Наредник Јорк“ и „Напладне“.
1968 година – Во Париз започнаа официјални преговори меѓу претставниците на Северен Виетнам и САД за завршување на Виетнамската војна.
1981 година – Папата Јован Павле II беше ранет во обид за атентат на плоштадот „Свети Петар“ во Рим. Атентаторот Мехмед Али Агџа беше уапсен. Тој беше ослободен од затвор по 20 години и предаден на Турција во јуни 2000 година.
1990 година – Во Загреб, на стадионот „Максимир“, за време на фудбалскиот натпревар помеѓу Динамо Загреб и Црвена Ѕвезда од Белград, се случи крвав судир меѓу навивачите на двата клуба.
1994 година – Министрите за надворешни работи на САД, ЕУ и Русија постигнаа договор во Женева за заедничка стратегија за решавање на босанскиот конфликт.
1999 година – Перу и Еквадор потпишаа документ за демаркација, со што заврши шестдеценискиот спор што ги доведе земјите до војна три пати.
1999 – Почина Џин Саразен, еден од само четирите голфери кои освоија четири големи професионални голф купови.
2005 година – Десет милиони долари беа собрани на првата меѓународна донаторска конференција за реставрација и зачувување на културното наследство во Косово, одржана во Париз, во организација на УНЕСКО.
2007 – На изборот за песна на Евровизија во Хелсинки, претставничката на Србија Марија Шерифовиќ победи со песната „Молитва“.
2011 година – Високиот комесаријат на Обединетите нации за бегалци (УНХЦР) објави дека околу 1.200 бегалци кои ја напуштиле Либија во март и април се удавиле во Средоземното Море.
2014 година – 301 рудар загинаа во несреќа во рудникот за јаглен Сома, 120 км североисточно од Измир во западна Турција. Во времето на експлозијата, 787 работници биле под земја.
2015 година – Ватикан официјално ја призна државата Палестина и ги насочи своите дипломатски активности, претходно насочени кон Организацијата за ослободување на Палестина, кон државата Палестина.
2018 година – На парламентарните избори во Ирак, политичкиот сојуз Саерун, предводен од радикалниот шиитски свештеник Моктада Садр, освои мнозинство.
2021 година – Конфликтот меѓу израелската армија и Хамас ескалираше понатаму и покрај напорите за постигнување прекин на огнот. Демонстрации и немири избувнаа во бројни израелски градови со мешано население. Сите летови кон меѓународниот аеродром во близина на Тел Авив беа пренасочени по ракетниот истрел од Појасот Газа.
2024 година – Еврото стана единственото официјално средство за плаќање во готово во Косово.
-
Македонија23 часа
Граѓани пријавуваат дека од рано утрово се без електрична енергија
-
Кичево2 дена
(ВИДЕО) Кичевчанец со огорченост говореше за смрдеата и заразите од дивата депонија „На Онкологија има над 700 кичевчани“
-
Хороскоп1 ден
Хороскоп за недела (18 мај)
-
Македонија20 часа
АД Мепсо ја соопшти причината за падот на електричната енергија во раните утрински часови
-
Хороскоп8 часа
Хороскоп за понеделник (19 мај)
-
Македонија2 дена
ОВР Делчево, ДПИ и ДЗС со акциска за угостителски објекти, пронајдена е нерегуларност
-
Временска прогноза20 часа
Попоски: Продолжува нестабилно време, со развој на грмотевични облаци
-
Македонија2 дена
Кумановец управувал возило со 3,46 промили алкохол во крвта