На денешен ден
16 јануари – На денешен ден

1547.- Иван IV Василиевич бил крунисан за првиот руски император во Москва. Тој е познат по многу значајните реформи во Русија, но и по суровоста што ја применуваше кон болјарите во обид да ја централизира власта и по убиството на сопствениот син, поради што го доби името Грозни. Во 1553 година ја основал првата печатница во Русија, а за да ја зајакне трговијата со Западна Европа, во 1584 година го изградил градот Архангелск. Ги поразил Монголите и го освоил Казан во 1552 година и Астрахан во 1556 година, а потоа го анектирал Сибир.
1778 – Франција ја призна независноста на САД за време на американската војна за независност од британското колонијално владеење (1775-83). Во февруари истата година, во Париз беше потпишан договор за сојуз во таа војна, а илјадници доброволци тргнаа да им помогнат на Американците, вклучувајќи ги Лафајет, Сент Симон и Кошјушко. 1794.- Умре англискиот историчар Едвард Гибон, автор на делото „Пропадот и падот на Римската империја“, кое се смета за едно од најзначајните во светската историографија.
1864.- Австрија и Прусија испратија ултиматум до Данска со барање да го повлече уставот според кој провинциите Шлезвиг и Холштајн станаа составен дел на Данска. Во војната што следела, Данците биле поразени, а спорните војводства потпаднале под заедничка управа на Прусија и Австрија.
1908.- Во Белград бил отворен хотелот „Москва“, изграден на местото на таверната „Велика Србија“. Зградата е проектирана од архитектот Јован Илкиќ и група архитекти од Санкт Петербург.
1920.- Во САД стапи на сила забраната, законска забрана за производство и продажба на алкохол.
1927.- Умре српскиот географ Јован Цвијиќ, основач на антропогеографијата и геоморфологијата и на Географското друштво во Белград (1910). Претседател на Српската кралска академија од 1921 година до неговата смрт и почесен доктор на повеќе странски универзитети и академии, претседател на територијалната комисија на мировните преговори во Версај (1919-20) („Антропогеографски проблеми на Балканскиот Полуостров“, „Балкански Полуостров и јужнословенските земји“, „Етногеографски карти Југословенски земји“).
1945.- Победата на сојузничките сили под команда на генералите Бернард Монтгомери (Монтгомери) и Омар Бредли (Бредли) стави крај на германската офанзива во Ардените, во Белгија. Во таа операција Германците загубија 220.000 војници (110.000 затвореници), сојузничките сили 77.000 (21.000 заробени).
1957.- Умре италијанскиот диригент Артуро Тосканини (Тосканини), еден од најважните во 20 век. Диригирал во миланската Скала и Метрополитен операта во Њујорк, каде што организирал и симфониски оркестар.
1969.- Во центарот на Прага, чешкиот студент Јан Палах (Палах) изврши самоубиство со палење во знак на протест против окупацијата на Чехословачка од страна на членовите на Варшавскиот пакт по наредба на Советскиот Сојуз во август 1968 година.
1969.- Советските космонаути во вселенските бродови „Сојуз 4“ Владимир Шаталов и „Сојуз 5“ Борис Волјанов, Алексеј Јелисеев и Евгениј Крунов за првпат во историјата поврзаа две вселенски летала со човечки екипаж во орбитата околу Земјата.
1979 – Шахот на Иран Реза Пахлави ја напушти земјата под притисок на следбениците на ајатолахот Хомеини (Хомеини), кои потоа ја презедоа власта.
1987.- Шефот на кинеската комунистичка партија Ху Јаобанг (Јаобанг) поднесе оставка, прифаќајќи ја вината за политичките грешки што предизвикаа студентски немири. Функцијата генерален секретар на партијата ја презеде Жао Зијанг.
1991.- Во Заливската војна, САД и западните сојузници ја започнаа операцијата „Пустинска бура“ со масовни воздушни напади врз воени и индустриски цели во Ирак и Кувајт, 19 часа по истекот на ултиматумот на ОН до Багдад.
1993.- Во опколеното Сараево, кое со месеци е без струја и вода, осум лица загинаа, а 19 се повредени од експлозија на граната што паднала на местото каде што луѓето чекале ред за вода.
1996.- Рускиот премиер Анатолиј Чубаис, креаторот на програмата за приватизација, поднесе оставка.
1998.- 29 рудари загинаа во експлозија на метан во рудникот „Соко“ во Читлук кај Сокобања.
2000 – Рикардо Лагос беше избран за претседател на Чиле. Тој е првиот социјалистички претседател по соборениот Салвадор Аљенде, кој беше убиен во 1973 година од пучистите предводени од генералот Аугусто Пиноче.
2001.- Претседателот Лоран Дезир Кабила беше убиен во обид за државен удар во Демократска Република Конго (Заир), а претседателството го презеде неговиот син Џозеф. Кабила дојде на власт во мај 1997 година по бунтот, поддржан од Уганда и Руанда, против тогашниот диктатор Мобуту Сесе Секо.
2001.- Во Љубљана умре Сергеј Крајгер, познат словенечки и југословенски политичар од комунистичката ера. Бил член на Претседателството на СФР Југославија од 1970 година и претседател на Претседателството од мај 1981 до мај 1982 година.
2002.- Советот за безбедност на ОН едногласно усвои санкции против терористичката мрежа Ал Каеда и остатоците од талибанците во Авганистан и надвор од таа земја.
2003 – Спејс шатлот Колумбија беше лансиран од вселенскиот центар Кенеди во Флорида. Непосредно пред слетувањето на Флорида (1 февруари) по 16-дневна мисија, шатлот се распадна во пламен над Тексас. Сите седум астронаути загинаа, вклучувајќи го и првиот израелски астронаут Илон Рамон.
2004 – Врховниот суд на Шпанија ја потврди забраната за радикалната баскиска сепаратистичка партија Батасуна, за која долго време се веруваше дека е политичко крило на вооружената баскиска терористичка група ЕТА. Батасуна е првата партија која е забранета во Шпанија од 1975 година.
2005.- На изборите во Хрватска, претседателот Стјепан Месиќ доби нов петгодишен мандат во вториот изборен круг.
2006.- Американски дезертер од Маринскиот корпус за време на Виетнамската војна е уапсен во Тексас по 36 години во бегство.
2009.- Почина белградскиот новинар, публицист и еден од најпознатите филмски критичари Богдан Тирнаниќ.
2014 – Повеќе од 1.000 луѓе се убиени во двенеделни борби, најжестоки од почетокот на конфликтот меѓу ривалските бунтовнички групи во Сирија, соопшти Сириската опсерваторија за човекови права.
2014.- Димитрије Јаниќијевиќ, кандидат на Независната либерална партија за градоначалник на Косовска Митровица, е убиен пред својата куќа во северниот дел на овој град.
2016 – Таи Инг Вен (59) беше избрана за прва жена претседател на Тајван како лидер на Демократската прогресивна партија (ДПП), која отворено ја поддржува независноста на Тајван од Кина.
2016 – Укинати се санкциите кон Иран, врз основа на договорот меѓу оваа земја и шесте светски сили (САД, Русија, Кина, Велика Британија, Франција и Германија) од 14 јули 2015 година, со кој се ограничува нуклеарната програма на Иран во замена за укинување на меѓународни санкции.
2017 година – Во Киргистан, како последица на падот на транспортен авион на турска компанија, загинаа 37 лица, главно жители на село недалеку од Бишкек, каде што авионот се урна при обид да слета во густа магла.
2018.- Убиен е Оливер Ивановиќ, претседател на Граѓанската иницијатива СДП, откако непознато лице испукало неколку истрели кон него од пиштол во северниот дел на Косовска Митровица.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (10 септември)

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
Војни и мировни договори
-
1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
-
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
-
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
-
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
-
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
-
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
-
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).
Политика и атентати
-
1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
-
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
-
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
-
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
-
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
-
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
-
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
-
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
-
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
-
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
-
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
-
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
-
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
-
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.
Култура и личности
-
1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
-
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
-
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
-
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
-
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
-
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
-
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.
Несреќи и катастрофи
-
1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
-
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 2 септември

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Воени битки и борби
-
31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
-
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
-
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
-
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.
📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки
-
1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
-
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
-
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
-
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
-
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
-
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
-
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
-
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
-
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.
✈️ Откритија, истражувања и летови
-
1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.
✊ Протести и демонстрации
-
1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
-
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.
⚰️ Смртни случаи на познати личности
-
1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
-
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
-
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
-
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
-
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
-
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
-
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
-
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
-
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
-
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 1 септември

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🕊️ Смрт и загуби
-
1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
-
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
-
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
-
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
-
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.
⚔️ Војни и конфликти
-
1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
-
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
-
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
-
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
-
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
-
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
-
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
-
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.
🌍 Политички и државни настани
-
1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
-
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
-
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
-
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
-
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
-
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
-
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
-
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
-
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.
🌋 Природни катастрофи
-
1923 – Земјотрес во Јапонија: уништени Јокохама и дел од Токио, 142.000 жртви.
-
1962 – Земјотрес во северозападен Иран, 12.000 жртви.
🎭 Култура, наука и спорт
-
1972 – Боби Фишер го победил Спаски и станал светски шампион во шах.
-
Спорт15 часа
(ФОТО) Кичевски „ФК Напредок“ ги наполни трибините со љубители на фудбалот, а играчите им возвратија со победа за почеток на сезоната
-
Спорт1 ден
„ФК Напредок“ денес на домашен терен го игра првиот натпревар од новата сезона, ве повикуваме сите на градски како во старите добри времиња
-
Хороскоп2 дена
Хороскоп за недела (14 септември)
-
Хороскоп12 часа
Хороскоп за понеделник (15 септември)
-
Спорт2 дена
Анчелоти до Нејмар: „Во денешно време е морате да бидете во добра форма“
-
Магазин24 часа
Microsoft потсетува: Остануваат само 30 дена…
-
Магазин24 часа
iOS 26, iPadOS 26, watchOS 26 и macOS 26 пристигнуваат на 15 септември – компатибилни уреди и нов дизајн
-
Временска прогноза2 часа
Од денес ќе дува засилен ветер од северен правец, додека времето ќе биде стабилно