На денешен ден
17 јануари – На денешен ден

1377 – Папата Григориј XI го вратил папското седиште во Рим и со тоа стави крај на „заробеништвото“ на папите во Авињон. Седиштето на папите било преместено во Авињон (Франција) во 1309 година по поразот на Бонифациј VIII во конфликтот со франкискиот крал Филип IV фер (Филипе).
1562.- На сила стапи Едиктот на Сен Жермен (јануарски едикт), со кој се признаваат хугенотите (протестантите) во Франција. Истиот ден, католичките водачи – војводата од Гиз и кардиналот од Лорен, формираа синдикат (подоцна Светата лига) што го блокираше спроведувањето на едиктот и предизвика верски војни кои, со повремени прекини, ја опустошуваа Франција цели 36 години. . Војните беа завршени со Нантскиот едикт издаден од Анри IV во 1598 година.
1600.- Во Мадрид е роден Педро Калдерон де ла Барса (Калдерон, Барса), еден од најголемите шпански драматурзи. Тој стана познат по своите едночинки со мотиви од Библијата, а неговата филозофска драма „Животот е сон“ остана во кината до ден-денес.
1706.- Роден е американскиот научник и политичар Бенџамин Френклин (Бенџамин Френклин), борец за човекова слобода, учесник во американската војна за независност, еден од креаторите на „Декларацијата за независност“ и на Уставот на САД. Како научник, тој е познат по пронаоѓањето на громобрани и откривањето на протокот и карактеристиките на Голфската струја. Ја основал првата јавна библиотека во Америка, Филозофското друштво на Пенсилванија и „Академијата“ која прераснала во Универзитетот во Пенсилванија.
1732.- Роден е полскиот крал Станислав II Поњатовски. За време на неговото владеење (1764-1795) бил принуден да ја подели територијата три пати – во 1772, 1793 и 1795 година. Абдицирал откако ја потпишал третата поделба.
1773.- Англискиот морнар Џејмс Кук прв го преминал Антарктичкиот круг, на бродот „Резолуција“.
1863.- Роден е рускиот театарски актер, театарски научник и режисер Константин Сергеевич Станиславски. Го основал Уметничкиот театар во Москва во 1898 година и бил уметнички директор и идеолог на тој театар до крајот на својот живот во 1938 година. Како голем театарски иноватор, имал значително влијание врз неговите современици.
1863.- Роден е англискиот државник Дејвид Лојд Џорџ, министер во либералната влада 1905-1915 и во коалициската влада 1915-16, премиер 1916-22. Тој е еден од основачите на англиското трудово законодавство, кое воведе осумчасовно работно време за рударите, право на штрајк, државни пензии, здравствено и социјално осигурување. Тој беше еден од главните учесници на мировната конференција во Версај по Првата светска војна и имаше значително влијание врз ситуацијата во повоена Европа.
1874.- Умреа браќата Чанг и Енг, близнаците се споија на левата и десната страна на градите. Родени се во Сијам (Тајланд) и од нив доаѓа името сијамски близнаци. Тие беа светска атракција и живееја 63 години финансиски обезбедени од заработката од настапот во циркусите.
1919.- Полскиот композитор Игнаси Јан Падеревски (Игнаси, Падеревски), светски познат пијанист, стана првиот премиер на Република Полска, основан по Првата светска војна.
1945.- Советските трупи и полските патриотски сили ја ослободија Варшава во Втората светска војна, повеќе од пет години по падот на полската престолнина од германските нацисти.
1959.- Сенегал и француски Судан одлучија да формираат сојузна држава наречена Република Мали. Одлуката стапи на сила во април.
1961.- Убиен е Патрис Лумумба, поранешниот премиер на Конго, креаторот на независноста на таа земја, симбол на борбата против колонијализмот и херој на „црната Африка“. Неуставно беше сменет од премиерската функција на 5 септември 1960 година, а на 1 декември беше заробен од војниците на генералот Мобуту и одведен во Катанга, каде што беше убиен.
1964.- Умре сликарот и графичар Ѓорѓе Андрејевиќ-Кун, член на Српската академија на науките и уметностите. Илустрирал и определил бројни литературни дела.
1966.- Осум лица загинаа во судир на американски бомбардер Б-52 и шпански авион за полнење гориво над Шпанија, а бомбардерот беше принуден да фрли неексплодирана хидрогенска бомба во Атлантскиот Океан.
1991.- САД и западните сојузници го извршија вториот и третиот бран на масовно бомбардирање на цели во Ирак и Кувајт во Заливската војна; за возврат, три ирачки ракети Скад експлодираа во Тел Авив.
1995.- Во земјотресот што го погоди поширокото подрачје на јапонскиот град Кобе, загинаа повеќе од 6.400 луѓе, а материјалната штета беше проценета на 85,5 милијарди долари.
1997.- Во Даблин, судот го прогласи првиот развод во историјата на Ирска, врз основа на законот одобрен на референдум, на кој остро се спротивстави Римокатоличката црква.
2000.- Црногорската православна црква е регистрирана во Центарот за безбедност во Цетиње.
2002.- Во ерупцијата на вулканот Нџирагонго во Демократска Република Конго, градот Гома и околните села беа уништени, повеќе од 100 луѓе загинаа, а десетици илјади останаа без покрив над главата.
2002.- Умре шпанскиот писател Камило Хозе Села, добитник на Нобеловата награда за литература во 1989 година. Автор е на романот „Семејството на Пасквал Дуарте“.
2003.- Бугарската влада ги укина санкциите против СР Југославија воведени во 1998 година, но средствата на поранешниот претседател на СРЈ Слободан Милошевиќ, неговото семејство и осуммина поранешни високи функционери останаа замрзнати.
2004 – Умре Реј (Реј) Старк, холивудски продуцент и „ловец на таленти“ чиј опус вклучува повеќе од 125 филмови, вклучувајќи ги „Смешна девојка“ и „Ноќ на игуана“.
2005.- Умре поранешниот лидер на Комунистичката партија на Кина, Жао Џианг, кој во 1989 година се спротивстави на употребата на воена сила против студентите кои демонстрираа на плоштадот Тјенанмен во Пекинг, барајќи демократизација на земјата. После тоа, тој беше разрешен и остатокот од животот го помина во домашен притвор.
2008.- Поранешниот светски шампион во шах, Американецот Боби Фишер, кој популарно го нарекуваа „шаховскиот Моцарт“, почина на 65-годишна возраст.
2010 – Милијардерот и десничар Себастијан Пинера (Себастијан, 61) победи на изборите за претседател на Република Чиле. Пинера е првиот демократски избран десничарски претседател по 52 години.
2014 – Ватикан објави дека претходниот поглавар на Римокатоличката црква, папата Бенедикт Шеснаесетти, екскомуницирал речиси 400 свештеници во текот на две години поради злоупотреба на деца.
2017 година – САД воведоа санкции на претседателот на Република Српска (РС) Милорад Додик поради попречување на Дејтонскиот мировен договор.
2017.- Италијанскиот десничар Антонио Тајани беше избран за нов претседател на Европскиот парламент.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 3 јуни

На денешен ден 3 јуни, хронолошки подредени значајни настани што се случиле низ различни години и делови на светот. Еве краток преглед на најважните случувања по категории:
Политика и војни
1808 – Роден е Џеферсон Дејвис, претседателот на Конфедерацијата во американската Граѓанска војна.
1818 – Британија ја завршува последната војна против Маратите, зацврстувајќи ја својата контрола над Индија.
1940 – Завршува евакуацијата од Денкерк, еден од најважните настани во Втората светска војна.
1999 – Слободан Милошевиќ го прифаќа мировниот план за Косово, што доведува до прекин на НАТО-бомбардирањата.
Култура и уметност
1875 – Умира Жорж Бизе, автор на операта Кармен.
1899 – Умира Јохан Штраус Младиот, познат по валцерите и оперетите.
1924 – Умира Франц Кафка, чија литература имаше длабоко влијание во 20 век.
1926 – Роден Ален Гинсберг, битнички поет, автор на Howl.
2009 – Почина Коко Тејлор, „кралицата на блузот“.
2016 – Почина Мухамед Али, шампион во бокс и симбол на борбата за човекови права.
Наука и технологија
1965 – Едвард Вајт станува првиот Американец што „прошетал“ во вселената.
1973 – Совјетскиот авион Туполев 144 се урива за време на аеромитинг.
Социјални и политички движења
1968 – Почеток на студентските протести во Југославија, првиот сериозен бран на отпор кон комунистичкиот систем.
2020 – Се формира новата косовска влада предводена од Авдулах Хоти.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (26 мај)

На денешен ден 26 мај, хронолошки подредени значајни настани што се случиле низ различни години и делови на светот. Еве краток преглед на најважните случувања по категории:
📜 Античко и средновековно време
-
604 г. – Починал Свети Августин, првиот надбискуп на Кентербери, испратен од Папата Григориј I во Англија со мисија да го прошири христијанството.
-
735 г. – Умрел Свети Беде, англиски монах и историчар, автор на “Црковна историја на англискиот народ”.
-
1521 г. – Император Карло V го издал Вормскиот едикт, со кој Мартин Лутер и неговите следбеници биле прогласени за еретици и прогонети.
🕌 Историја на Азија
-
1659 г. – Ауранџеб, индискиот Могол, станал цар по насилно преземање на тронот од својот татко и браќа.
👑 Европска политика и култура
-
1805 г. – Наполеон Бонапарта бил крунисан за крал на Италија во Миланската катедрала.
-
1822 г. – Роден Едмон Гонкур, француски писател. По неговата смрт е основана Академијата Гонкур, која ја доделува престижната книжевна награда „Гонкур“.
-
1851 г. – Во Лондон започнал првиот меѓународен шаховски турнир. Победил Адолф Андерсен.
-
1868 г. – Последно јавно погубување во Англија – Мајкл Барет бил обесен.
-
1876 г. – Починал Франтишек Палацки, еден од најзначајните чешки историчари и политичари.
-
1896 г. – Николај II бил крунисан за последниот цар на Руското Царство.
⚔️ 20 век – војни и политики
-
1912 г. – Роден Јанош Кадар, лидер на комунистичка Унгарија.
-
1942 г. – Потпишан британско-советски договор за соработка во Втората светска војна.
-
1955 г. – Никита Хрушчов ја посетил Југославија; потпишана Белградска декларација – нормализација на односите.
-
1966 г. – Британска Гвајана станала независна држава.
-
1972 г. – Потпишан SALT 1 договорот (ограничување на нуклеарно оружје) меѓу СССР и САД.
-
1976 г. – Починал германскиот филозоф Мартин Хајдегер, автор на „Битието и времето“.
-
1978 г. – Починала балерината Тамара Карсавина, икона на Рускиот балет.
-
1991 г. – Звијад Гамсахурдија е избран за претседател на Грузија.
-
1991 г. – Авион од компанијата на Ники Лауда се урнал во Тајланд – загинале 223 лица.
-
1997 г. – Австралискиот премиер се извинил на Абориџините за асимилаторските политики.
-
1998 г. – Србија усвоила спорен Закон за универзитетите, предизвикувајќи масовни протести.
-
2001 г. – Организацијата на африканско единство (ОАЕ) е заменета со Африканска унија.
-
2002 г. – Роман Полански ја освоил Златната палма за филмот „Пијанистот“.
-
2003 г. – Укрински авион се урнал кај Трабзон, Турција – загинале 75 луѓе, вкл. 62 шпански мировници.
-
2004 г. – Потпишан договор за поделба на власта во Судан.
-
2008 г. – Починал Сидни Полак, познат холивудски режисер, добитник на Оскар за „Мојата Африка“.
-
2011 г. – Уапсен Ратко Младиќ, обвинет за геноцид во Босна.
-
2013 г. – Во Опленац погребани посмртните останки на југословенскиот крал Петар II и членовите на неговото семејство.
-
2014 г. – Белгискиот премиер Елио ди Рупо поднел оставка по изборите.
-
2017 г. – Поплави и лизгања на земјиште во Шри Ланка усмртиле 200 луѓе.
-
2019 г. – На изборите за Европскиот парламент, традиционалните партии го задржале мнозинството.
-
2023 г. – Напнатости во северно Косово, со судири меѓу Срби и косовската полиција, поради влез на албански градоначалници во општински згради.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (24 мај)

На денешен ден 24 мај, хронолошки подредени значајни настани што се случиле низ различни години и делови на светот. Еве краток преглед на најважните случувања по категории:
🪐 Наука и технологија
-
1543 – Почина Николај Коперник, полски астроном кој ја воведе хелиоцентричната теорија. Со делото „De revolutionibus orbium coelestium“ постави темели за модерната астрономија.
-
1544 – Роден Вилијам Гилберт, кој ја постави теоријата за магнетната природа на Земјата.
-
1686 – Роден Габриел Фаренхајт, кој го измисли живиниот термометар и ја воведе Фаренхајтовата скала.
-
1844 – Самуел Морс ја испрати првата телеграфска порака: „What hath God wrought?“
⚔️ Историски и политички настани
-
1822 – Битката кај Пичинча, победа на Антонио Хозе де Сукре против Шпанците – Еквадор добива независност.
-
1941 – Германскиот боен брод Бизмарк го потопува британскиот Худ – еден од најтешките загуби за британската морнарица во Втората светска војна.
-
1993 – Еритреја стекнува независност од Етиопија по три децении војна.
-
2002 – Потпишан е договор меѓу САД и Русија за големо намалување на нуклеарниот арсенал.
👑 Личности
-
1819 – Родена кралица Викторија, под чија власт Британската империја доживеала најголем подем.
-
1899 – Роден Бранислав Којиќ, еден од основоположниците на модерната српска архитектура.
-
1941 – Роден е Боб Дилан, легендарен музичар и поет, добитник на Нобелова награда за литература.
-
2015 – Почина Џон Неш, математичар познат по теоријата на игри, чие животно дело е прикажано во филмот A Beautiful Mind.
🧱 Културни и социјални настани
-
1883 – Отворен е Бруклинскиот мост, еден од најпознатите мостови во светот.
-
1926 – Отворена е Универзитетската библиотека во Белград, прва специјално изградена зграда за библиотека во Србија.
-
1974 – Почина Дјук Елингтон, еден од највлијателните џез музичари на 20 век.
-
Хроника2 дена
При изведување градежни работи на автопат Кичево-Охрид од дрвена платформа паднал работник, жител на Кина
-
Хороскоп2 дена
Хороскоп за четврток (5 јуни)
-
Хороскоп14 часа
Хороскоп за петок (6 јуни)
-
Кичево17 часа
(ФОТО) ТППЕ Кичево: Се гаси дива депонија зад „Стара централа“
-
Спорт2 дена
ФФМ на дечињата кои учествуваа во финалниот турнир во „Детската лига“ ќе им овозможи бесплатно да го следат мечот Македонија-Белгија од трибините на „Тодор Проески“
-
Македонија3 часа
СВР Охрид: Армијата на Република Македонија ќе реализира тактичко-технички активности
-
Македонија20 часа
На граница кај бугарин во возило пронајдени биле електрошок и солзавец, бил веднаш лишен од слобода
-
Скопје1 ден
За еден ден во Скопје изречени 180 мерки во областа на сообраќајот