На денешен ден
На денешен ден: 19 февруари

1473.- Роден е полскиот научник Николај Коперник, творец на хелиоцентричниот систем и основач на модерната астрономија. Неговите учења беа во спротивност со учењето на Црквата за земјата како центар на светот, поради што многу од неговите следбеници страдаа како жртви на католичката инквизиција. Во 1616 година, Католичката црква ги забранила сите дела засновани на коперниканските учења. Забраната беше укината во 1757 година.
1674.- Потпишан е Вестминстерскиот договор со кој заврши англо-холандската војна, а Нова Холандија (сега Њујорк) е припоена кон Англија.
1797.- Папата Пиј VI го потпишал Договорот од Торонто со Наполеон Бонапарта, според кој Болоња, Ромања и Ферара и припаѓаат на Франција.
1807.- Британска флота помина низ Дарданелите за да им се придружи на руските сили во војната против Турција.
1861.- Царот Александар II го укина крепосништвото во Русија со Царскиот манифест и Законот за правниот статус на селаните.
1918.- Советскиот Централен извршен комитет издаде декрет со кој се забранува приватна сопственост на земјиште, вода и природни ресурси.
1922.- Во Загреб излезе првиот број на весникот „Борба“, поддржан од илегалната Комунистичка партија на Југославија. Весникот бил забранет на 13 јануари 1929 година. Повторно бил објавен за време на Втората светска војна во Ужице на крајот на 1941 година и во Босанската Краина од октомври 1942 до февруари 1943 година. По војната продолжил да се издава во Белград како дневно.
1940.- Умрел српскиот политичар Љубомир Давидовиќ, еден од водачите на Радикалната партија на Србија до 1901 година и еден од основачите на Независната радикална партија во 1902 година. Од 1919 година бил претседател на новоформираната Демократска партија, претседател на југословенската влада. (1919 и 1924 г.), а од 1929 г. лидер на здружената опозиција.
1942.- Јапонските авиони го бомбардираа градот Дарвин и блиската воена база во првиот напад на Австралија во Втората светска војна. Во нападот загинаа 243 Австралијци, потонаа осум бродови и беа уништени 23 авиони.
1945.- Американските трупи слетаа на тихоокеанскиот остров Иво Џима во Втората светска војна. Во борбите кои траеја до 26 март, кога Јапонците се предадоа, загинаа повеќе од 6.800 Американци.
1951.- Умре францускиот писател Андре Жид, една од најконтроверзните и највлијателните личности во француската литература во 20 век. Романсиер, есеист, критичар, ја добил Нобеловата награда за литература во 1947 година, а во 1952 година неговите дела биле вклучени во листата на забранети книги на Ватикан („Фалсификувани фалсификатори“, „Ватикански визби“, „Пасторална симфонија“).
1952.- Умре норвешкиот писател Кнут Хамсун, добитник на Нобеловата награда за литература во 1920 година, кој за време на Втората светска војна, како симпатизер на Квислинг и нацистичка Германија, ја загуби својата популарност, а неговите читатели му враќаа книги по пошта. По војната, веќе во длабока старост, тој е осуден на висока парична казна за соработка со окупаторот („Глад“, „Тава“, „Тава“, „Плодови на земјата“).
1959.- Во Лондон беше потпишан договор за независност од страна на Велика Британија, Грција и Турција, со што заврши востанието против британската колонијална власт.
1977.- Во Букурешт е потпишан југословенско-романскиот договор за понатамошно заедничко користење на Дунав и изградба на хидроцентралата Џердап 2. 1991.- Борис Елцин побара оставка од советскиот претседател Михаил Горбачов, тврдејќи дека ги жртвувал реформите за да ја зголеми личната моќ.
1992.- Во Јужна и Северна Кореја стапи на сила забраната за нуклеарно оружје на Корејскиот полуостров.
1993.- Од 1.500 патници и членови на екипажот на ферибот потонати во бура кај брегот на Хаити, 285 се спасени.
1997.- Умре кинескиот државник Денг Ксијаопинг, кој како лидер на Кина ја водеше земјата во политичките и економските реформи од 1978 година. Тој поднесе оставка од власта во 1990 година, но до неговата смрт имаше одлучувачко влијание во пост-маоистичката Кина.
1999.- Убиен е ирачкиот шиитски верски водач Големиот ајатолах Мохамед Садек (Мохамед Садек), заедно со неговите два сина.
2002.- По убиството на шесте израелски војници, израелските сили го нападнаа штабот на палестинскиот лидер Јасер Арафат во Газа. Во нападот загинаа 15 Палестинци. 2003.- Меѓународниот кривичен трибунал за Руанда го осуди адвентистичкиот свештеник Елизафан Нтакирутина на 10 години и неговиот син д-р Жирар на 25 години затвор за геноцид и злосторства против човештвото во таа земја. Ова е прва пресуда на Трибуналот за еден свештеник.
2003.- Мунир Ел Мотасадеку, соучесник во терористичките напади во Њујорк на 11 септември 2001 година, е осуден на 15 години затвор во Германија.
2008.- Кубанскиот претседател Фидел Кастро, легенда на кубанската револуција и светска политичка фигура, поднесе оставка од водечките позиции во земјата на која беше од 1959 година. Кастро е отсутен од јавноста од јули 2006 година поради здравствени причини. За шеф на државата е избран неговиот брат Раул Кастро.
2008.- Една од најпознатите балерини на 20 век, долгогодишна примабалерина на театарот Бољшој, Наталија Бесмертнова, почина во Москва на 67-годишна возраст.
2013.- Осум маскирани лица извадија дијаманти вредни 37 милиони евра од багажникот на патнички авион на меѓународниот аеродром во Брисел. Еден од најголемите грабежи на дијаманти во последните години заврши без испукан истрел.
2013.- На 53-годишна возраст во Белград почина филмскиот режисер, сценарист, критичар и филмски историчар Динко Туцаковиќ. Бил програмски директор на Југословенската кинотека, претседател на Советот на ФЕСТ и филмски критичар на списанието Време. Туцаковиќ има објавено неколку книги од областа на филмот, меѓу кои „Тајниот живот на филмот“ и „Странци во рајот“.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (10 септември)

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
Војни и мировни договори
-
1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
-
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
-
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
-
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
-
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
-
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
-
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).
Политика и атентати
-
1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
-
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
-
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
-
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
-
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
-
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
-
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
-
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
-
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
-
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
-
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
-
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
-
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
-
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.
Култура и личности
-
1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
-
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
-
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
-
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
-
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
-
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
-
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.
Несреќи и катастрофи
-
1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
-
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 2 септември

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Воени битки и борби
-
31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
-
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
-
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
-
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.
📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки
-
1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
-
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
-
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
-
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
-
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
-
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
-
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
-
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
-
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.
✈️ Откритија, истражувања и летови
-
1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.
✊ Протести и демонстрации
-
1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
-
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.
⚰️ Смртни случаи на познати личности
-
1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
-
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
-
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
-
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
-
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
-
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
-
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
-
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
-
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
-
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 1 септември

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🕊️ Смрт и загуби
-
1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
-
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
-
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
-
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
-
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.
⚔️ Војни и конфликти
-
1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
-
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
-
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
-
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
-
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
-
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
-
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
-
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.
🌍 Политички и државни настани
-
1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
-
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
-
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
-
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
-
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
-
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
-
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
-
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
-
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.
🌋 Природни катастрофи
-
1923 – Земјотрес во Јапонија: уништени Јокохама и дел од Токио, 142.000 жртви.
-
1962 – Земјотрес во северозападен Иран, 12.000 жртви.
🎭 Култура, наука и спорт
-
1972 – Боби Фишер го победил Спаски и станал светски шампион во шах.
-
Хороскоп2 дена
Хороскоп за среда (17 септември)
-
Хороскоп13 часа
Хороскоп за четврток (18 септември)
-
Македонија2 дена
Министерството за одбрана, петта година по ред ги задржа максималните 100 % активна транспарентност и е практично најтранспарентна институција во државата
-
Музика1 ден
Училиштето за Црковна музика „Митрополит Козма Пречистански“ во петок и сабота преку „аудиција“ врши упис на нови членови за источно пеење
-
Македонија2 дена
„СОЗР“ стави крај на злоупотребите на службените возила и зголемување на транспарентноста од денес граѓаните можат да пријавуваат случаи на незаконита употреба на службени возила
-
Временска прогноза1 ден
Брз продор на ладен воздух од север, додека само утре услови за слаб локален дожд
-
Магазин1 ден
Осум iOS 26 промени што мора да ги пробате
-
Магазин1 ден
Samsung го претстави One UI 8 – еве кога Galaxy уредите ќе го добијат ажурирањето