На денешен ден
2 февруари – На денешен ден
1509.- Португалците под команда на Франциско де Алмеида ја уништиле муслиманската флота во битката кај Диу и воспоставиле контрола во индиските води.
1536.- Шпанскиот истражувач Педро де Мендоза (Мендоза) го основал градот Буенос Аирес, главен град на Аргентина од 1880 година, на устието на реката Ла Плата.
1709.- Шкотскиот морнар Александар Селкрик (Александар) бил спасен од напуштениот остров во Пацификот каде што пристигнал во 1704 година по бродолом. Неговата приказна го инспирирала Даниел Дефо (Даниел) да го напише романот „Робинзон Крусо“.
1808.- Наполеонските трупи го окупираа Рим откако папата Пиј VII одби да го признае Кралството Неапол под француска власт и да се приклучи на сојузот против Велика Британија. Во 1809 година, Наполеон потоа го однел папата во заробеништво во Фонтенбло. Папската држава била обновена по падот на Наполеон во 1814 година.
1834.- Српскиот принц Милош Обреновиќ го објави третиот Хатишериф на турскиот султан Махмуд II, кој го обликуваше политичкиот статус и правниот карактер на Кнежевството Србија. Со тој документ кон Србија биле припоени шест нахии, а кнезот Милош добил достоинство на српски и наследен кнез со посебна беретка.
1848.- Со мирот во градот Гвадалупе Идалго заврши двегодишната војна меѓу Мексико и САД. Поразеното Мексико им ги отстапи Тексас, Ново Мексико, Аризона и Калифорнија на САД.
1878.- Грција и објави војна на Турција.
1895.- Умре српскиот писател Љубомир Ненадовиќ, кој се вбројува меѓу најчитаните српски писатели во втората половина на 19 век. Роден во едно од најистакнатите семејства во Србија, тој припаѓа на првата генерација српски интелектуалци образовани во странство. Во неговиот книжевен опус, патописите („Писма од Германија“, „Писма од Италија“, „За Црногорците“) се сметаат за највредни.
1907.- Умрел рускиот хемичар Дмитриј Иванович Менделеев, кој станал еден од најистакнатите научници во своето време со откривањето на периодичниот систем на хемиски елементи (1869), според кој својствата на хемиските елементи зависат од нивната атомска тежина.
1920.- Со мировниот договор во Дорпат (Тарт), Советска Русија ја призна независноста на Естонија, која беше под руски суверенитет од 1721 година. Советските трупи ја окупираа таа земја во јуни 1940 година, по што Естонија стана составен дел на СССР.
1924.- Умре српскиот писател Алекса Шантиќ, автор на антологиските песни „Остани овде“, „Емина“, „Вечер на училиште“. Припаѓал на мостарскиот круг околу книжевното списание „Зора“, кое го започнал со Јован Дучиќ и Светозар Ќоровиќ.
1943.- Во близина на Сталинград (Волгоград), советската Црвена армија ја принудила германската Шеста армија да капитулира по шестмесечни борби. Со тоа заврши една од клучните битки во Втората светска војна.
1964.- Умре српскиот писател, критичар и преведувач Милан Богдановиќ, професор на Универзитетот во Белград, член на Српската академија на науките и уметностите. Го уредуваше весникот „Република“ и списанијата „Данас“, „Српски книживје гласник“, „Књижевне новине“. Бил директор на Српскиот народен театар во Нови Сад и Народниот театар во Белград. Целокупните негови дела се објавени во пет книги под наслов „Старо и ново“.
1970.- Умре англискиот филозоф, математичар и писател Бертранд Расел (Расел), еден од основачите на аналитичката филозофија, основач и претседател на Меѓународниот суд за утврдување воени злосторства во Виетнамската војна. Бил ангажиран во борба за мир и разоружување, поради што двапати бил апсен. Добитник е на Нобеловата награда за литература во 1950 година.
1978.- Двајца советски космонаути од вселенското летало Salyut извршија операција на полнење гориво во отворен простор, за прв пат во историјата на вселенските летови.
1986.- Во Кнежеството Лихтенштајн, жените за првпат гласаа на парламентарни избори.
1990.- Јужноафриканскиот претседател Фердинанд де Клерк ја укина забраната за Африканскиот национален конгрес на Нелсон Мандела.
1996.- Умре американскиот актер и актер Џин Кели, ѕвезда на холивудските мјузикли („Американец во Париз“, „Танц на дождот“).
1997.- Полицијата во Белград со водени топови ги растера мирните демонстрации на граѓаните кои од ноември 1996 година секојдневно протестираа поради одбивањето на властите да ја признаат победата на опозицијата на локалните избори во Србија.
2002.- Холандскиот принц Вилем-Александар (Вилем-Александар) се оженил со Максима Зорегиета, Аргентинка чиј татко бил член на хунтата, со што ја оживувал традицијата на контроверзните бракови на холандското кралско семејство.
2003 – Во силна експлозија во Лагос, Банката на Нигерија беше уништена, а најмалку 33 лица загинаа. После тоа избувнаа големи немири, бидејќи стотици луѓе се бореа да земат пари од пропаднатата банка.
2004.- Умре британскиот историчар Алан Булок (Булок), автор на биографијата на нацистичкиот водач Адолф Хитлер: „Хитлер: студија за тиранијата“.
2005.- Умре Макс Шмелинг, боксерската легенда и првиот европски светски шампион. Поранешниот германски боксер ја освои титулата светски шампион во 1930 година победувајќи го Џек Шарки. Неговиот познат нокаут од 1936 година, исто така на легендарниот американски боксер Џо Луис во 12. рунда од мечот, влезе во историјата на боксот.
2007.- Почина пијанистот Џо Хантер, добитник на три музички награди „Греми“.
2008 – Неколку илјади луѓе протестираа во Анкара против планот на турската влада да им дозволи на студентките да носат муслимански шамии на универзитетите, што се сметаше за воведување порадикална форма на исламот.
2009.- Либискиот лидер Моамер ел Гадафи беше избран за претседател на Африканската унија. Пред неколку години, Гадафи се залагаше за проект за обединета африканска влада, како единствен начин за африканските земји да се борат против сиромаштијата и да ги смират конфликтите без мешање на Западот.
2014 – Американскиот актер и режисер, оскаровец Филип Сејмур Хофман, познат по улогите во филмовите „Капоте“, „Сомничење“, „Талентираниот господин Рипли“, „Магнолија“, „Големиот Лебовски“…
2015 – Меѓународниот суд на правдата во Хаг ги отфрли барањата на Хрватска против Србија и Србија против Хрватска за геноцид.
2018 – Десет мигранти се удавија, а 90 исчезнаа откако бродот што го превезуваа во Европа се преврте недалеку од брегот на Либија.
2020 – На Филипините е потврдена смрт од корона вирусот, прва надвор од Кина.
На денешен ден
Светот на денешен ден (8 ноември)
1520 – По наредба на данскиот крал Кристијан II, во „Стокхолмската крвава бања“ биле убиени повеќе од 80 шведски свештеници и благородници. Настанот предизвикал востание под водство на Густав Васа, кое во 1521 година ја ослободило Шведска од данската власт.
1620 – Во близина на Прага се одржала битката кај Бела Гора – првата голема битка од Триесетгодишната војна.
1805 – Диздарот на Смедерево, Мухарем Гуша Бошњак, му ги предал клучевите од градот на Караѓорѓе, со што Смедерево станало еден од првите градови ослободени во Првото српско востание.
1858 – По победата кај Грахово, Црна Гора добила меѓународно признати граници со Отоманската империја, гарантирани од Русија, Австрија, Франција и Прусија.
1889 – Монтана станала 41-та држава на Соединетите Американски Држави.
1895 – Германскиот физичар Вилхелм Конрад Рентген ги открил рендгенските зраци, по кои и се наречени. Во 1901 година ја добил првата Нобелова награда за физика.
1917 – Основан е Советот на народни комесари – новата влада на Советска Русија со Ленин на чело. Лев Троцки станал комесар за надворешни работи, а Сталин – за националности.
1923 – Осуетен е неуспешниот „Пуч во пивницата“ во Минхен, предводен од Адолф Хитлер и генерал Ерих Лудендорф. Хитлер бил уапсен и осуден на пет години затвор, каде ја напишал својата книга „Мојата борба“ (Mein Kampf).
1931 – Во Кралството Југославија се одржале парламентарни избори, на кои излегле над 2,3 милиони гласачи.
1937 – Во Минхен бил прикажан нацистичкиот пропаганден филм „Вечниот Евреин“.
1941 – Основана е Комунистичката партија на Албанија.
1942 – Сојузничките сили под команда на генерал Двајт Ајзенхауер започнале со искрцување во Северна Африка. Операцијата завршила во мај 1943 година со победа на сојузниците.
1944 – Во текот на Народноослободителната војна биле ослободени Штип, Неготино и Струга.
1959 – Обединетата Арапска Република и Судан потпишале договор за користење на реката Нил.
1960 – Џон Ф. Кенеди го победил Ричард Никсон на претседателските избори во САД, станувајќи најмладиот избран претседател во американската историја.
1971 – Издаден е четвртиот студиски албум на „Лед Цепелин“, кој го содржи легендарниот хит „Stairway to Heaven“.
1977 – Грчкиот археолог Манолис Андроникос ја открил гробницата на Филип II Македонски во Вергина.
1989 – Даглас Вајлдер е избран за гувернер на Вирџинија – првиот Афроамериканец на таа функција во историјата на САД. Истовремено, Дејвид Динкинс станал прв црн градоначалник на Њујорк.
1991 – Југословенската морнарица воспоставила поморска блокада на Хрватска.
1992 – Започнала Митровданската офанзива – една од најжестоките битки во војната во Босна и Херцеговина, во реонот на Невесиње.
1995 – Република Македонија станала 38-ма членка на Советот на Европа.
1998 – Суд во Бангладеш изрекол смртни казни за 15 поранешни офицери, обвинети за убиството на претседателот Шеик Муџибур Рахман во 1975 година.
2001 – Припадниците на српската единица „Црвени беретки“ започнале бунт во Кула, кој завршил по десет дена со преговори со владата.
Истиот ден, францускиот Сенат усвоил закон за ограничена автономија на Корзика.
2002 – Советот за безбедност на ОН ја усвоил Резолуцијата 1441, со која се бара разоружување на Ирак.
2006 – Прогласен е новиот Устав на Република Србија, со кој Косово е дефинирано како составен дел на државата.
2010 – Европската Унија ги укина визите за граѓаните на Босна и Херцеговина и Албанија.
2016 – Доналд Џ. Трамп е избран за претседател на САД, по победата над Хилари Клинтон
На денешен ден
Светот „На денешен ден“ – 30 октомври
1762 – Роден е францускиот поет Андре де Шение, кој ги споил класичните поетски форми со новиот романтичарски дух. Се спротивставил на јакобинската диктатура и бил погубен на гилотина во 1794 година.
1817 – Симон Боливар ја формира првата независна влада на Венецуела.
1830 – Починал Петар I Петровиќ Његош, црногорски епископ и државник. Тој го донел првиот закон на Црна Гора (1796) и основал централно судско тело (1803), обединувајќи ги завојуваните племиња.
1864 – Со Виенскиот мир, Данска им ги предала Шлезвиг, Холштајн и Лауенбург на Прусија.
1869 – Во Белград е отворен Народниот театар, дело на архитектот Александар Бугарски. На свеченоста е изведена сликата „Посмртна слава на принцот Михаил“ од Ѓорѓе Милетиќ.
1905 – Рускиот цар Николај II го издал Октомврискиот манифест, со кој биле воведени граѓански слободи и избран парламент – Думата.
1910 – Починал Жан Анри Динан, швајцарски филантроп и основач на Црвениот крст, добитник на првата Нобелова награда за мир (1901).
1918 – Словачка се одвоила од Унгарија и со Чешка ја формирала Чехословачка, првата држава создадена по распадот на Австро-Унгарија.
Истата година Турција капитулирала во Првата светска војна, со што престанала да постои Отоманската империја.
1922 – По „Маршот кон Рим“, Бенито Мусолини ја формирал првата фашистичка влада во Италија.
1938 – Радио драмата „Војна на световите“ на Орсон Велс предизвикала паника во САД – слушателите поверувале дека станува збор за вистинска инвазија од Марс.
1973 – Отворен е Босфорскиот мост, што ги поврзува Европа и Азија.
1974 – Мухамед Али се вратил на боксерскиот ринг и со нокаут го победил Џорџ Форман.
1975 – Принцот Хуан Карлос го наследил болниот диктатор Франциско Франко и ја презел власта во Шпанија.
Истата година се случила авионската несреќа на „Инекс-Адрија“ кај Прага, во која загинале 75 патници.
1990 – Кина објавила дека има 1 милијарда и 13 милиони жители.
1995 – На референдумот во Квебек, 50,6% од гласачите се изјасниле против независноста од Канада.
1998 – Започнала НАТО мисијата „Орловско око“ за надгледување на воздушниот простор над Косово.
2000 – Во Мадрид, автомобил-бомба убила судија од Врховниот суд и уште две лица; нападот се припишува на групата ЕТА.
2001 – Лондонскиот клуб на доверители ѝ го намалил долгот на СР Југославија за 600 милиони долари.
2003 – Донаторска конференција во Хаг обезбедила 15,7 милиони евра за судот за воени злосторства во Сараево.
Истата година, Џулио Андреоти бил ослободен од обвинението за вмешаност во убиството на новинарот Кармине Пикорели.
2006 – Аугусто Пиноче, поранешен чилеански диктатор, бил ставен во домашен притвор за злосторства извршени за време на неговото владеење.
2008 – Починал Исмет (Ицо) Вољевица, познат хрватски карикатурист и автор на стрипот „Грга“.
2011 – Росен Плевнелиев бил избран за претседател на Бугарија.
2012 – Ураганот Сенди го погодил источниот брег на САД, одземајќи најмалку 39 животи и оставајќи милиони без струја.
2017 – Светската метеоролошка организација објавила дека концентрацијата на CO₂ во атмосферата достигнала рекордно ниво во 2016 година.
2020 – Починал митрополит Амфилохие, лидер на Српската православна црква во Црна Гора, од последици на COVID-19.
2022 – Луиз Инасио Лула да Силва е избран по трет пат за претседател на Бразил.
На денешен ден
Светот на денешен ден (28 октомври)
1492 – Кристофер Колумбо ја открил Куба за време на своето прво патување преку Атлантскиот океан и ја прогласил за посед на Шпанија.
1628 – Кралските трупи, предводени од кардиналот Ришелје, го зазеле хугенотското (протестантско) упориште Ла Рошел по неколкумесечна опсада.
1636 – Во Кембриџ, Масачусетс, бил основан Харвард колеџ – најстарата високообразовна институција во Соединетите Американски Држави.
1704 – Починал англискиот филозоф Џон Лок, еден од основоположниците на емпиризмот и либералната филозофија. Неговите дела, меѓу кои „Преглед на човечкиот разум“, „Писма за толеранцијата“ и „Два трактати за владата“, извршиле силно влијание врз понатамошниот развој на европската мисла.
1746 – Катастрофален земјотрес во Перу ги уништил градовите Лима и Каљао, при што загинале најмалку 18.000 лица.
1836 – Била прогласена федерацијата меѓу Перу и Боливија.
1884 – Роден е Милоје Милојевиќ, српски композитор, музиколог, педагог и критичар, професор на Музичката академија во Белград и еден од основачите на српската музикологија. Тој го основал белградскиот оркестар „Collegium musicum“ и е автор на дела како „Четири дела за пијано“, „Мелодии и ритми од Балканот“ и „Пред величеството на природата“.
1886 – Американскиот претседател Гровер Кливленд ја открил Статуата на слободата во њујоршкото пристаниште. Статуата е подарок од Франција, дело на скулпторот Фредерик Огист Бартолди.
1891 – Силен земјотрес на јапонскиот остров Хоншу (Нипон) усмртил околу 10.000 лица и оставил повеќе од 300.000 луѓе без домови.
1914 – Роден е американскиот микробиолог Џонас Едвард Салк, кој во 1953 година ја развил првата ефикасна вакцина против детска парализа.
1918 – По распадот на Австро-Унгарија, Националниот комитет ја презел власта во Прага. Република Чехословачка официјално била прогласена во ноември 1918 година со Томас Гариг Масарик како прв претседател.
1919 – Во САД стапила во сила забрана за продажба на пијалаци со повеќе од половина процент алкохол.
1922 – Околу 40.000 фашисти, т.н. „црнокошулаши“, предводени од Бенито Мусолини, тргнале од Неапол во „Маршот кон Рим“. Два дена подоцна, кралот Виторио Емануеле III му го доверил мандатот на Мусолини да формира влада, со што започнал фашистичкиот режим што траел до 1943 година.
1923 – Починал Стојан Протиќ, српски политичар и публицист, еден од основачите на Радикалната партија и прв премиер на Кралството на Срби, Хрвати и Словенци. Бил уредник на весниците „Самоуправа“ и „Оџек“.
1932 – Роден е Спирос Кипријану, кипарски државник и прв министер за надворешни работи по стекнувањето на независноста на Кипар во 1960 година. Во 1977 година станал претседател на државата по смртта на архиепископот Макариос III.
1940 – Италијанските трупи ја нападнале Грција од Албанија, откако Атина го одбила ултиматумот со кој Италија барала воени бази на грчка територија. Со помош на Германија, Грција била окупирана во април 1941 година.
1962 – Официјално завршила Кубанската ракетна криза: советскиот лидер Никита Хрушчов наредил повлекување на ракетите од Куба, а американскиот претседател Џон Ф. Кенеди ја укинал поморската блокада.
1974 – Арапските лидери, меѓу кои и јорданскиот крал Хусеин, усвоиле декларација со која се повикува на создавање независна палестинска држава.
1982 – Социјалистичката работничка партија на Шпанија, предводена од Фелипе Гонзалес, извојувала убедлива победа на општите избори.
1995 – Во пожар во метрото во главниот град на Азербејџан, Баку, загинале 289 лица, а 270 биле повредени.
2000 – Во Косово се одржале локални избори под покровителство на ОН. Демократската лига на Косово, предводена од Ибрахим Ругова, извојувала убедлива победа. Србите ги бојкотирале изборите, а југословенските власти не ги признале резултатите.
2001 – Американскиот претседател Џорџ В. Буш формирал Група за следење на странски терористи, предводена од државниот обвинител Џон Ешкрофт, со задача да идентификува и депортира странски државјани кои нелегално престојуваат во САД.
2002 – Високиот американски дипломат Лоренс Фоли бил убиен во Аман, Јордан. Тој ја раководел канцеларијата на УСАИД во американската амбасада и бил првиот западен дипломат убиен во таа земја.
2005 – Починал големиот актер Љуба Тадиќ, член на Белградскиот драмски театар, Народниот театар, Ателје 212 и Југословенскиот драмски театар. Настапувал во повеќе од 60 филмови и бројни радио и телевизиски драми.
2008 – На претседателските избори на Малдивите, Маумун Абдула Гајум ја изгубил власта по 30 години. Опозицискиот кандидат Мохамед Нашид, кој повеќепати бил затворан за време на неговото владеење, ја однел победата.
2011 – Починал писателот и филозоф Радомир Константиновиќ, автор на влијателниот есеј „Филозофија на Паланка“.
2013 – Починале Тадеуш Мазовиецки, првиот некомунистички премиер во Источна Европа по Втората светска војна и активист на движењето „Солидарност“, и Александар Тијаниќ, новинар и директор на Радио-телевизија Србија.
2018 – Жаир Болсонаро победил на претседателските избори во Бразил и станал 38-ми претседател на земјата.
2020 – Србија добила нова влада со 21 министерство и двајца министри без ресор, предводена од премиерката Ана Брнабиќ во нејзиниот втор мандат.
2022 – Европскиот парламент и земјите-членки на Европската Унија се договориле да ја забранат продажбата на нови возила со мотори на фосилни горива од 2035 година, во рамки на климатскиот пакет „Подготвени за 55“.
Истата година, Елон Маск ја купил социјалната мрежа „Твитер“ за 44 милијарди долари.
2023 – Починал актерот Метју Пери, познат по улогата на Чендлер Бинг во серијата „Пријатели“. Причината за смртта била предозирање со кетамин; пет лица се обвинети во врска со неговата смрт, меѓу кои и неговиот асистент и неколку лекари.
-
Кичево1 денНа градскиот плоштад во Кичево и оваа година ќе блесне хуманитарниот „Божиќен Базар“ покрај најубавиот украс „Витлеемската Пештера“
-
Кичево1 ден(ФОТО) Д-р Александар Јовановски денеска со свеченост ја презеде функцијата градоначалник на општина Кичево, „За мене како што знаете поделбите не постојат, ќе продолжиме напред заедно“
-
Хороскоп1 денХороскоп за вторник (11 ноември)
-
Македонија4 часаТелефони во рака, да му помогнеме на нашиот другар Ивица Попоски од Охрид, треба да оди итно на операција во Турција
-
Здравје и убавина1 денДомашен напиток од свежи билки против болки во Бубрезите од бубрежните камења
-
Хороскоп4 часаХороскоп за среда (12 ноември)
-
Спорт1 денАталанта го разреши од должноста досегашниот тренер Иван Јуриќ
-
Временска прогноза18 часаОд утре целосна стабилизација на времето ширум Македонија, ова се деталите
