На денешен ден
20 февруари – На денешен ден
1631 – Германски принцови – протестантите склучија сојуз со шведскиот крал Густав II, со што и Шведска влезе во Триесетгодишната војна (1618-48).
1707.- Почина Ауранџеб, последниот голем Могал од Индија, кој го соборил својот татко од власт во 1658 година, ги погубил своите браќа и го узурпирал тронот. Ги освоил Декан, Кандахар и Кабул и себеси се нарекол „Аламгир“ (освојувач на светот). Ја охрабрувал уметноста и науката, основал училишта и фанатично го ширел исламот, прогонувајќи го хиндуизмот. Со неговата смрт започна слабеењето на државата Могал.
1790.- Починал австрискиот император Јосиф II (Јосиф), најстариот син на Марија Терезија и нејзиниот совладетел од 1765 до 1780 година. бикови и го донел Едиктот за толеранција со кој ја признал слободата на вероисповед во Австриската империја.
1809.- По долга опсада, Французите ја зазеле Сарагоса, која го отфрлила братот на Наполеон Јосиф како крал на Шпанија.
1860.- Во Нови Сад излезе првиот број на „Даница“, најзначајното книжевно списание на српскиот романтизам, започнато и уредувано од Ѓорѓе Поповиќ. „Даница“ собра стотина писатели, меѓу кои Јаков Игњатовиќ, Ѓура Јакшиќ, Јован Јовановиќ Змај, Лаза Костиќ, Љуба Ненадовиќ.
1886.- Роден е унгарскиот револуционер Бела Кун, еден од основачите на Комунистичката партија на Унгарија – водач на унгарската советска револуција во 1919 година. Бил застрелан во сталинистичките чистки во СССР во 1939 година, а рехабилитиран по смртта на Сталин.
1908.- Умре писателот Симо Матавуљ, член на Српската кралска академија, еден од најистакнатите претставници на српскиот реализам. Неговото најзначајно дело е романот „Бакоња фра Брне“.
1920.- Умрел американскиот истражувач, адмирал Роберт Едвин Пири, кој во април 1909 година прв стигнал до Северниот пол. Тој, исто така, го испитал најсеверниот дел на Гренланд, пловел околу него и во 1901 година утврдил дека тоа е остров.
1938.- Британскиот министер за надворешни работи Ентони Иден поднесе оставка во знак на протест против попустливата политика на премиерот Невил Чембрлен кон германскиот диктатор Адолф Хитлер.
1942.- Во Втората светска војна, Јапонците го нападнаа португалскиот Тимор и островот Бали во холандските Источни Индија.
1962.- По успешните суборбитални летови со екипаж, САД го лансираа вселенскиот брод „Меркур-Атлас 6“ во орбитата околу Земјата, со кој првиот американски астронаут Џон Глен ја обиколи Земјата три пати. Летот траеше четири часа, 55 минути и 23 секунди.
1967.- Индонезискиот претседател Ахмет Сукарно му ја предаде целата извршна власт на генералот Сухарто, задржувајќи ја само „титулата“ претседател.
1979.- Во ерупцијата на индонезискиот вулкан Синира загинаа 175 луѓе.
1985.- И покрај жестокото противење на Римокатоличката црква, во Ирска беше легализирана продажбата на контрацептивни средства.
1986.- Верските конфликти меѓу Хиндусите, Муслиманите и Сиките ја зафатија Индија, а во три индиски држави беше воведен полициски час.
1991.- Со усвојувањето на 99-от амандман на Уставот, со кој Република Словенија се дефинира како независна држава, Парламентот на Словенија покрена иницијатива за отцепување од СФР Југославија, додека Владата на Хрватска до Собранието поднесе амандман за Уставот според кој во Хрватска важат само нејзините закони со што се суспендира Уставот на СФРЈ.
1996.- Зетовите на ирачкиот претседател Садам Хусеин (Садам Хусеин), генерал Хусеин Камел Хасан (Хасан) и неговиот брат Садам Камел, се вратија со своите семејства во Ирак од шестмесечен егзил во Јордан. Претседателот ги помилува, но три дена подоцна и двајцата беа убиени.
1999.- Во Косово, во областите на Подуево, Ораховац и Сува Река, се засили вооружениот конфликт меѓу српските безбедносни сили и членовите на екстремистичката организација на косовските Албанци, Ослободителната војска на Косово (ОВК).
2000.- За седум дена српската полиција приведе 24 активисти на студентската организација „Отпор“ поради плакати и графити против режимот. Апсењето на активистите на „Отпорот“ и блокирањето на независните медиуми продолжи се до изборите во септември, на кои победи Демократската опозиција на Србија и беше соборен режимот на Слободан Милошевиќ.
2002.- Во најголемата железничка несреќа во Египет, во пожар на воз на линијата Каиро – Луксор загинаа 373 патници, а 66 беа повредени.
2003.- Во пожар на рок концерт на групата Great White во ноќен клуб во Западен Ворвик, Род Ајленд (САД), загинаа 100, а беа повредени 200 луѓе.
2003.- Командантот на пакистанските воздухопловни сили Мушаф Али Мир (Муршал), неговата сопруга и 15 други загинаа кога воен авион Фокер-27 се урна во близина на Кохат на северозапад од земјата.
2005.- Израелската влада донесе одлука да се повлече од Појасот Газа и постепено да ги укине еврејските населби.
2006.- Во виенската палата „Даун Кински“ започнаа дводневните преговори меѓу претставниците на Србија и Косово за децентрализација на власта на Косово. Тоа беше и почеток на директни преговори за статусот на Косово.
2006.- Умре пензионираниот надбискуп Павле Марцинкус, близок соработник на папата чиј долг мандат на чело на Ватиканската банка беше обележан со финансиски скандали, мистериозни смртни случаи и криминал.
2009 година – Русија ги укина визите за патување за граѓаните на Србија.
2009.- Врз основа на одлуката на Основниот суд во Бања Лука, Исламската заедница во Босна добила околу 32 милиони евра од Република Српска и градот Бања Лука, на име компензација за уривањето на 16 џамии во областа на Бања Лука за време на воените конфликти од 1992 до 1995 година.
2013.- Бугарската влада поднесе оставка по масовните протести поради високите цени на електричната енергија и падот на животниот стандард, приклучувајќи им се на другите европски влади кои паднаа поради „стегањето на ременот“ за време на четиригодишната економска криза.
2017 – Неколку области на Јужен Судан, опустошени од тригодишна војна, се погодени од глад и речиси половина од населението има потреба од помош во храна.
На денешен ден
Светот на денешен ден (8 ноември)
1520 – По наредба на данскиот крал Кристијан II, во „Стокхолмската крвава бања“ биле убиени повеќе од 80 шведски свештеници и благородници. Настанот предизвикал востание под водство на Густав Васа, кое во 1521 година ја ослободило Шведска од данската власт.
1620 – Во близина на Прага се одржала битката кај Бела Гора – првата голема битка од Триесетгодишната војна.
1805 – Диздарот на Смедерево, Мухарем Гуша Бошњак, му ги предал клучевите од градот на Караѓорѓе, со што Смедерево станало еден од првите градови ослободени во Првото српско востание.
1858 – По победата кај Грахово, Црна Гора добила меѓународно признати граници со Отоманската империја, гарантирани од Русија, Австрија, Франција и Прусија.
1889 – Монтана станала 41-та држава на Соединетите Американски Држави.
1895 – Германскиот физичар Вилхелм Конрад Рентген ги открил рендгенските зраци, по кои и се наречени. Во 1901 година ја добил првата Нобелова награда за физика.
1917 – Основан е Советот на народни комесари – новата влада на Советска Русија со Ленин на чело. Лев Троцки станал комесар за надворешни работи, а Сталин – за националности.
1923 – Осуетен е неуспешниот „Пуч во пивницата“ во Минхен, предводен од Адолф Хитлер и генерал Ерих Лудендорф. Хитлер бил уапсен и осуден на пет години затвор, каде ја напишал својата книга „Мојата борба“ (Mein Kampf).
1931 – Во Кралството Југославија се одржале парламентарни избори, на кои излегле над 2,3 милиони гласачи.
1937 – Во Минхен бил прикажан нацистичкиот пропаганден филм „Вечниот Евреин“.
1941 – Основана е Комунистичката партија на Албанија.
1942 – Сојузничките сили под команда на генерал Двајт Ајзенхауер започнале со искрцување во Северна Африка. Операцијата завршила во мај 1943 година со победа на сојузниците.
1944 – Во текот на Народноослободителната војна биле ослободени Штип, Неготино и Струга.
1959 – Обединетата Арапска Република и Судан потпишале договор за користење на реката Нил.
1960 – Џон Ф. Кенеди го победил Ричард Никсон на претседателските избори во САД, станувајќи најмладиот избран претседател во американската историја.
1971 – Издаден е четвртиот студиски албум на „Лед Цепелин“, кој го содржи легендарниот хит „Stairway to Heaven“.
1977 – Грчкиот археолог Манолис Андроникос ја открил гробницата на Филип II Македонски во Вергина.
1989 – Даглас Вајлдер е избран за гувернер на Вирџинија – првиот Афроамериканец на таа функција во историјата на САД. Истовремено, Дејвид Динкинс станал прв црн градоначалник на Њујорк.
1991 – Југословенската морнарица воспоставила поморска блокада на Хрватска.
1992 – Започнала Митровданската офанзива – една од најжестоките битки во војната во Босна и Херцеговина, во реонот на Невесиње.
1995 – Република Македонија станала 38-ма членка на Советот на Европа.
1998 – Суд во Бангладеш изрекол смртни казни за 15 поранешни офицери, обвинети за убиството на претседателот Шеик Муџибур Рахман во 1975 година.
2001 – Припадниците на српската единица „Црвени беретки“ започнале бунт во Кула, кој завршил по десет дена со преговори со владата.
Истиот ден, францускиот Сенат усвоил закон за ограничена автономија на Корзика.
2002 – Советот за безбедност на ОН ја усвоил Резолуцијата 1441, со која се бара разоружување на Ирак.
2006 – Прогласен е новиот Устав на Република Србија, со кој Косово е дефинирано како составен дел на државата.
2010 – Европската Унија ги укина визите за граѓаните на Босна и Херцеговина и Албанија.
2016 – Доналд Џ. Трамп е избран за претседател на САД, по победата над Хилари Клинтон
На денешен ден
Светот „На денешен ден“ – 30 октомври
1762 – Роден е францускиот поет Андре де Шение, кој ги споил класичните поетски форми со новиот романтичарски дух. Се спротивставил на јакобинската диктатура и бил погубен на гилотина во 1794 година.
1817 – Симон Боливар ја формира првата независна влада на Венецуела.
1830 – Починал Петар I Петровиќ Његош, црногорски епископ и државник. Тој го донел првиот закон на Црна Гора (1796) и основал централно судско тело (1803), обединувајќи ги завојуваните племиња.
1864 – Со Виенскиот мир, Данска им ги предала Шлезвиг, Холштајн и Лауенбург на Прусија.
1869 – Во Белград е отворен Народниот театар, дело на архитектот Александар Бугарски. На свеченоста е изведена сликата „Посмртна слава на принцот Михаил“ од Ѓорѓе Милетиќ.
1905 – Рускиот цар Николај II го издал Октомврискиот манифест, со кој биле воведени граѓански слободи и избран парламент – Думата.
1910 – Починал Жан Анри Динан, швајцарски филантроп и основач на Црвениот крст, добитник на првата Нобелова награда за мир (1901).
1918 – Словачка се одвоила од Унгарија и со Чешка ја формирала Чехословачка, првата држава создадена по распадот на Австро-Унгарија.
Истата година Турција капитулирала во Првата светска војна, со што престанала да постои Отоманската империја.
1922 – По „Маршот кон Рим“, Бенито Мусолини ја формирал првата фашистичка влада во Италија.
1938 – Радио драмата „Војна на световите“ на Орсон Велс предизвикала паника во САД – слушателите поверувале дека станува збор за вистинска инвазија од Марс.
1973 – Отворен е Босфорскиот мост, што ги поврзува Европа и Азија.
1974 – Мухамед Али се вратил на боксерскиот ринг и со нокаут го победил Џорџ Форман.
1975 – Принцот Хуан Карлос го наследил болниот диктатор Франциско Франко и ја презел власта во Шпанија.
Истата година се случила авионската несреќа на „Инекс-Адрија“ кај Прага, во која загинале 75 патници.
1990 – Кина објавила дека има 1 милијарда и 13 милиони жители.
1995 – На референдумот во Квебек, 50,6% од гласачите се изјасниле против независноста од Канада.
1998 – Започнала НАТО мисијата „Орловско око“ за надгледување на воздушниот простор над Косово.
2000 – Во Мадрид, автомобил-бомба убила судија од Врховниот суд и уште две лица; нападот се припишува на групата ЕТА.
2001 – Лондонскиот клуб на доверители ѝ го намалил долгот на СР Југославија за 600 милиони долари.
2003 – Донаторска конференција во Хаг обезбедила 15,7 милиони евра за судот за воени злосторства во Сараево.
Истата година, Џулио Андреоти бил ослободен од обвинението за вмешаност во убиството на новинарот Кармине Пикорели.
2006 – Аугусто Пиноче, поранешен чилеански диктатор, бил ставен во домашен притвор за злосторства извршени за време на неговото владеење.
2008 – Починал Исмет (Ицо) Вољевица, познат хрватски карикатурист и автор на стрипот „Грга“.
2011 – Росен Плевнелиев бил избран за претседател на Бугарија.
2012 – Ураганот Сенди го погодил источниот брег на САД, одземајќи најмалку 39 животи и оставајќи милиони без струја.
2017 – Светската метеоролошка организација објавила дека концентрацијата на CO₂ во атмосферата достигнала рекордно ниво во 2016 година.
2020 – Починал митрополит Амфилохие, лидер на Српската православна црква во Црна Гора, од последици на COVID-19.
2022 – Луиз Инасио Лула да Силва е избран по трет пат за претседател на Бразил.
На денешен ден
Светот на денешен ден (28 октомври)
1492 – Кристофер Колумбо ја открил Куба за време на своето прво патување преку Атлантскиот океан и ја прогласил за посед на Шпанија.
1628 – Кралските трупи, предводени од кардиналот Ришелје, го зазеле хугенотското (протестантско) упориште Ла Рошел по неколкумесечна опсада.
1636 – Во Кембриџ, Масачусетс, бил основан Харвард колеџ – најстарата високообразовна институција во Соединетите Американски Држави.
1704 – Починал англискиот филозоф Џон Лок, еден од основоположниците на емпиризмот и либералната филозофија. Неговите дела, меѓу кои „Преглед на човечкиот разум“, „Писма за толеранцијата“ и „Два трактати за владата“, извршиле силно влијание врз понатамошниот развој на европската мисла.
1746 – Катастрофален земјотрес во Перу ги уништил градовите Лима и Каљао, при што загинале најмалку 18.000 лица.
1836 – Била прогласена федерацијата меѓу Перу и Боливија.
1884 – Роден е Милоје Милојевиќ, српски композитор, музиколог, педагог и критичар, професор на Музичката академија во Белград и еден од основачите на српската музикологија. Тој го основал белградскиот оркестар „Collegium musicum“ и е автор на дела како „Четири дела за пијано“, „Мелодии и ритми од Балканот“ и „Пред величеството на природата“.
1886 – Американскиот претседател Гровер Кливленд ја открил Статуата на слободата во њујоршкото пристаниште. Статуата е подарок од Франција, дело на скулпторот Фредерик Огист Бартолди.
1891 – Силен земјотрес на јапонскиот остров Хоншу (Нипон) усмртил околу 10.000 лица и оставил повеќе од 300.000 луѓе без домови.
1914 – Роден е американскиот микробиолог Џонас Едвард Салк, кој во 1953 година ја развил првата ефикасна вакцина против детска парализа.
1918 – По распадот на Австро-Унгарија, Националниот комитет ја презел власта во Прага. Република Чехословачка официјално била прогласена во ноември 1918 година со Томас Гариг Масарик како прв претседател.
1919 – Во САД стапила во сила забрана за продажба на пијалаци со повеќе од половина процент алкохол.
1922 – Околу 40.000 фашисти, т.н. „црнокошулаши“, предводени од Бенито Мусолини, тргнале од Неапол во „Маршот кон Рим“. Два дена подоцна, кралот Виторио Емануеле III му го доверил мандатот на Мусолини да формира влада, со што започнал фашистичкиот режим што траел до 1943 година.
1923 – Починал Стојан Протиќ, српски политичар и публицист, еден од основачите на Радикалната партија и прв премиер на Кралството на Срби, Хрвати и Словенци. Бил уредник на весниците „Самоуправа“ и „Оџек“.
1932 – Роден е Спирос Кипријану, кипарски државник и прв министер за надворешни работи по стекнувањето на независноста на Кипар во 1960 година. Во 1977 година станал претседател на државата по смртта на архиепископот Макариос III.
1940 – Италијанските трупи ја нападнале Грција од Албанија, откако Атина го одбила ултиматумот со кој Италија барала воени бази на грчка територија. Со помош на Германија, Грција била окупирана во април 1941 година.
1962 – Официјално завршила Кубанската ракетна криза: советскиот лидер Никита Хрушчов наредил повлекување на ракетите од Куба, а американскиот претседател Џон Ф. Кенеди ја укинал поморската блокада.
1974 – Арапските лидери, меѓу кои и јорданскиот крал Хусеин, усвоиле декларација со која се повикува на создавање независна палестинска држава.
1982 – Социјалистичката работничка партија на Шпанија, предводена од Фелипе Гонзалес, извојувала убедлива победа на општите избори.
1995 – Во пожар во метрото во главниот град на Азербејџан, Баку, загинале 289 лица, а 270 биле повредени.
2000 – Во Косово се одржале локални избори под покровителство на ОН. Демократската лига на Косово, предводена од Ибрахим Ругова, извојувала убедлива победа. Србите ги бојкотирале изборите, а југословенските власти не ги признале резултатите.
2001 – Американскиот претседател Џорџ В. Буш формирал Група за следење на странски терористи, предводена од државниот обвинител Џон Ешкрофт, со задача да идентификува и депортира странски државјани кои нелегално престојуваат во САД.
2002 – Високиот американски дипломат Лоренс Фоли бил убиен во Аман, Јордан. Тој ја раководел канцеларијата на УСАИД во американската амбасада и бил првиот западен дипломат убиен во таа земја.
2005 – Починал големиот актер Љуба Тадиќ, член на Белградскиот драмски театар, Народниот театар, Ателје 212 и Југословенскиот драмски театар. Настапувал во повеќе од 60 филмови и бројни радио и телевизиски драми.
2008 – На претседателските избори на Малдивите, Маумун Абдула Гајум ја изгубил власта по 30 години. Опозицискиот кандидат Мохамед Нашид, кој повеќепати бил затворан за време на неговото владеење, ја однел победата.
2011 – Починал писателот и филозоф Радомир Константиновиќ, автор на влијателниот есеј „Филозофија на Паланка“.
2013 – Починале Тадеуш Мазовиецки, првиот некомунистички премиер во Источна Европа по Втората светска војна и активист на движењето „Солидарност“, и Александар Тијаниќ, новинар и директор на Радио-телевизија Србија.
2018 – Жаир Болсонаро победил на претседателските избори во Бразил и станал 38-ми претседател на земјата.
2020 – Србија добила нова влада со 21 министерство и двајца министри без ресор, предводена од премиерката Ана Брнабиќ во нејзиниот втор мандат.
2022 – Европскиот парламент и земјите-членки на Европската Унија се договориле да ја забранат продажбата на нови возила со мотори на фосилни горива од 2035 година, во рамки на климатскиот пакет „Подготвени за 55“.
Истата година, Елон Маск ја купил социјалната мрежа „Твитер“ за 44 милијарди долари.
2023 – Починал актерот Метју Пери, познат по улогата на Чендлер Бинг во серијата „Пријатели“. Причината за смртта била предозирање со кетамин; пет лица се обвинети во врска со неговата смрт, меѓу кои и неговиот асистент и неколку лекари.
-
Кичево22 часаОВР Кичево лиши од слобода жител на струшко, кај с.Другово „летал“ со 107 км/ч, на место каде дозволено е 50 км/ч максимална брзина
-
Хороскоп1 денХороскоп за среда (12 ноември)
-
Македонија1 денТелефони во рака, да му помогнеме на нашиот другар Ивица Попоски од Охрид, треба да оди итно на операција во Турција
-
Хороскоп10 часаХороскоп за четврток (13 ноември)
-
Македонија2 денаПријави за навивачи на мечот помеѓу Силекс и Шкупи за пораки и скандирања со навредлива содржина
-
Временска прогноза2 денаОд утре целосна стабилизација на времето ширум Македонија, ова се деталите
-
Автомобили2 денаRenault Mégane се враќа на бензин: повраток кон класиката по ерата на електричните возила
-
Магазин2 денаКако да го забрзате вашиот стар Android телефон без да купувате нов
