На денешен ден
21 јуни – На денешен ден

1377.- Почина англискиот крал Едвард III. Тој стана крал во 1327 година, наследувајќи го својот татко Едвард II. Поради неговите претензии за францускиот трон, започна Стогодишната војна.
1527.- Почина италијанскиот политичар и писател Николо Макијавели, автор на „Владетелот“ во кој тврди дека владетелот не треба да избира средства за постигнување цел, од која подоцна е изведен терминот „макијавелизам“. 1791.- Францускиот крал Луј XVI и кралицата Марија Антоанета стигнале до Варен во обид да побегнат од земјата, каде што биле откриени и уапсени.
1813.- Во битката кај Виторија, британската војска, предводена од војводата од Велингтон, го победи братот на Наполеон Џозеф, кралот на Шпанија. Со тоа заврши француското владеење во Шпанија.
1852.- Умрел германскиот педагог Фридрих Фробел, кој ја основал првата градинка во 1840 година.
1881.- Принцот Милан Обреновиќ со сребрен будак го означи почетокот на изградбата на првата пруга во Србија, Белград – Ниш. Првиот патнички воз за Ниш тргнал од белградската железничка станица на 3 септември 1884 година.
1905.- Роден е францускиот писател и егзистенцијалистички филозоф Жан Пол Сартр. Во 1964 година ја доби Нобеловата награда за литература („Гадење“, „Ѕид“, „Битие и ништо“, „Зад затворени врати“, „Валкани раце“).
1908.- Умре рускиот композитор и диригент Николај Андреевич Римски-Корсаков, член на композиторската група „Големата петорка“ („Шехерезада“, „Шпанско Капричо“). Го напишал популарниот прирачник „Принципи на оркестрација“.
1919.- По наредба на адмирал Ројтерс, екипажот на германската морнарица ги потопи повеќето од нејзините бродови (над 70) кои по капитулацијата на Германија во Првата светска војна се наоѓаа во британската поморска база Скепе Флоу, Шкотска.
1933.- Родена е француската писателка Франсоа Кварез, позната како Франсоа Саган. Таа се прослави со својот прв роман „Добар ден на тагата“, отпечатен во милиони примероци.
1942.- Германскиот северноафрикански корпус на фелдмаршалот Ервин Ромел го зазеде либискиот град Тобрук во Втората светска војна и зароби 25.000 британски војници.
1945.- Јапонските трупи на островот Окинава, последната линија на одбрана на Јапонија во Втората светска војна, им се предадоа на Американците. 1948 – Колумбија рекордс го произведе првиот успешен лонгплеј од винил пластика.
1963 – Кардиналот Џовани Батиста стана папа Павле Шести по смртта на папата Јован XXIII.
1963.- Францускиот претседател Шарл де Гол ги повлече поморските сили од НАТО. Следејќи ја политиката на независност, Франција го напушти Воениот комитет на НАТО во 1966 година.
1969.- Умре американската тенисерка Морин Коноли, по име Мала Мо. Во 1953 година, таа беше првата во историјата која ги освои сите четири Грен слем турнири.
1970.- Умре Ахмед Сукарно, првиот претседател на Индонезија (1945-67) по стекнувањето независност од Холандија и еден од водачите на Движењето на неврзаните.
1970.- Во финалето на Светското првенство, Бразил ја победи Италија со 4-1 во Мексико Сити и стана првиот трикратен освојувач на трофејот Жил Риме.
1971.- Меѓународниот суд на правдата во Хаг пресуди дека нелегитимната влада на Јужна Африка е во Југозападна Африка (Намибија).
1981.- На општите избори во Франција со големо мнозинство победија социјалистите, кои станаа најсилната партија со 38 отсто од гласовите. Социјалистичкиот лидер Франсоа Митеран стана претседател на Франција во мај истата година.
1990.- Во Унгарија официјално е отворена берзата, затворена од комунистичките власти 42 години порано.
1990.- Во земјотрес во северен Иран загинаа 100.000 луѓе.
2000.- Во Белград умре публицистот и политиколог Слободан Иниќ, еден од основачите на Демократската партија.
2001.- Умре американскиот блуз ветеран Џон Ли Хукер, кој влијаеше на генерации рок и фолк ѕвезди со својот редок, хипнотички стил на свирење гитара.
2002.- Поранешниот директор на Радио телевизија на Србија (РТС), Драгољуб Милановиќ, е осуден на 10 години затвор за убиство на 16 телевизиски работници во бомбардирањето на НАТО на 23 април 1999 година.
2003.- Умре Леон Урис, американски бестселер автор на романот „Егзодус“ од 1958 година.
2007 – Истражувачкиот и документациониот центар (IDC) во Сараево објави дека 97.207 луѓе биле убиени во војната во Босна и Херцеговина (1991-1995).
2012.- За прв пат во модерната историја, Франција доби влада од која половината ја сочинуваат жени, во согласност со изборното ветување на францускиот претседател Франсоа Оланд за еднаквост меѓу мажите и жените на власт.
2016 – Меѓународниот кривичен суд во Хаг (МКС) го осуди поранешниот потпретседател на Конго Жан-Пјер Бемба на 18 години затвор за убиство, силување и грабеж извршени од неговите војници во Централноафриканската Република.
2017.- Повеќе од 100 луѓе загинаа во судирите во градот Брија во Централноафриканската Република, само еден ден по мировниот договор потпишан во Рим, кој предвидува итен прекин на огнот во Централноафриканската Република.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (18 мај)

Култура и уметност
-
1799 – Смртта на Пјер Бомарше, драматург чија работа инспирирала класични опери како „Севилскиот бербер“ (Росини) и „Фигаровата свадба“ (Моцарт).
-
1911 – Почина Густав Малер, влијателен австриски композитор и диригент.
-
1995 – Почина Александар Годунов, познат балетски танчер кој доживеа успех и на запад по бегството од СССР.
Политика и конфликти
-
1803 – Велика Британија ѝ објави војна на Франција, со што се заострија Наполеонските војни.
-
1804 – Наполеон е прогласен за император.
-
1944 – Протерување на Татарите од Крим од страна на СССР, што останува едно од најконтроверзните етнички чистки во историјата на регионот.
-
1996 – Радован Караџиќ се повлекува од функцијата претседател на РС поради меѓународен притисок.
-
2000 – СБ на ОН воведува ембарго за оружје за Етиопија и Еритреја, поради нивната гранична војна.
Наука и технологија
-
1974 – Индија го извршува својот прв нуклеарен тест, станувајќи шеста нуклеарна сила.
-
1998 – Тужба против Мајкрософт за монополско однесување, значајна пресвртница во правната историја на технолошките гиганти.
Човекови права и меѓународна правда
-
1954 – Стапува во сила Европската конвенција за човекови права.
-
2010 – Обама го потпишува Законот за слобода на печатот, именуван по новинарот Даниел Перл.
-
2011 – Пресуда против Аугустин Бизмунг, поврзана со геноцидот во Руанда.
Родени
-
1836 – Вилхелм Штајниц, првиот официјален светски шампион во шах.
-
1868 – Николај II, последниот руски цар.
-
1872 – Бертран Расел, добитник на Нобелова награда и познат филозоф.
-
1883 – Валтер Гропиус, основач на Баухаус и визионер во архитектурата.
-
1919 – Марго Фонтејн, легендарна балерина.
-
1920 – Карол Војтила, идниот папа Јован Павле II.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (17 мај)

Светот виден во рубриката „На денешен ден“ за 17-ти мај
🎨 Култура и уметност
-
1510 – Смртта на Сандро Ботичели, еден од најголемите ренесансни сликари. Неговите дела, особено Раѓањето на Венера, се симболи на хуманизмот и естетиката на Ренесансата.
-
1866 – Роден е Ерик Сати, француски композитор чие дело има големо влијание врз модерната музика.
-
2012 – Почина Дона Самер, диско икона со глобално влијание во поп културата.
⚕️ Медицина и наука
-
1749 – Роден е Едвард Џенер, пионер на имунизацијата, чиј изум – вакцината против сипаници – го променил текот на медицинската историја.
⚔️ Политика и воени настани
-
1814 – Норвешка прогласува независност и усвојува устав – значаен момент во историјата на скандинавските земји.
-
1838 – Смртта на Талеран, еден од највештите дипломати на Франција, со улога во реставрацијата по Наполеон.
-
1940 – Германските трупи влегуваат во Брисел – дел од брзото напредување на нацистичка Германија во Втората светска војна.
-
1949 – Обединетото Кралство ја признава независноста на Република Ирска.
-
1997 – Лоран Кабила ја презема власта во Заир, кој се преименува во Демократска Република Конго.
📺 Технологија и медиуми
-
1965 – Првото емитување во боја од Велика Британија до САД – голем чекор во глобалната телевизиска технологија.
-
2000 – Српската влада ја презема РТВ „Студио Б“, симболичен настан за медиумската слобода во Србија.
⚖️ Човекови права и општествени промени
-
1954 – Пресудата Brown v. Board of Education од Врховниот суд на САД ја укинува расната сегрегација во училиштата – историски момент во движењето за граѓански права.
-
2004 – Масачусетс стана првата американска држава што легализира истополови бракови.
-
2009 – За прв пат, жени се избрани во парламентот на Кувајт – голем напредок во правата на жените на Блискиот Исток.
На денешен ден
На денешен ден – 13 мај

1792.- Роден е италијанскиот свештеник Џовани Мастаи Ферети (Џовани, Ферети), од 1846 година папата Пиј IX (Пиј). За време на неговиот понтификат, најдолгиот во историјата на Римокатоличката црква (31 година и 236 дена), црковната држава престана да постои (1870). Најголемиот дел од него станал дел од Кралството Сардинија, додека папската држава била сведена на поранешното Наследство.
1795 – Роден е словачкиот филолог и историчар Павел Јозеф Шафарик (Јозеф), еден од основачите на славистичките студии. Тој бил директор на српската гимназија во Нови Сад од 1819 до 1833 година („Српска читанка“).
1798 – Роден е Константин Данил, еден од најголемите српски сликари на 19 век, претставник на српскиот бидермаер.
1830 година – Основана е Република Еквадор, а Хуан Хозе Флорес е избран за прв претседател.
1840 – Роден е францускиот писател Алфонс Доде, автор на трилогијата за авантурите на Тарантино де Тараскон, ремек-дело на француската хумористична проза. Неговата збирка раскази „Писма од мојата воденица“ му донесе голем успех.
1846 година – Конгресот на САД формално објави војна против Мексико, иако борбите во Калифорнија започнаа неколку дена претходно.
1848 година – Во Сремски Карловци започна заседанието на „Мајското собрание“, на кое делегати од 175 црковни општини од Војводина и Србија го избраа Јосиф Рајачиќ за патријарх, а полковникот Стеван Шупљица за војвода. На 15 мај, Собранието го прогласило Српското Војводство, но австриската и унгарската влада не ја признале српската автономија.
1851 – Роден е српскиот писател и доктор Лаза Лазаревиќ („Првиот пат со татко ми во зори“, „Сè ќе биде позлатено од народот“, „На бунарот“, „Училишната икона“, „На знае све“, „У добри час хајдуци“, „Вертер“).
1862 – Роден е српскиот писател Јанко Веселиновиќ, автор на романот „Хајдук Станко“ со теми од Првото српско востание и раскази и романи („Слики од селскиот живот“, „Селанка“).
1881 – Роден е Димитрије Туцовиќ, водач на социјалистичкото движење во Србија. Тој беше еден од организаторите на првата Балканска социјалдемократска конференција (1910), а на Конгресот на Интернационалата во Копенхаген (1910) решително се спротивстави на империјалистичката политика на официјална Австрија. Објавил околу 600 трудови во домашни и странски весници. Загинал на 20 ноември 1914 година, во Битката кај Колубара („Правно осигурување на работниците“, „Закон за продавници и социјалдемократија“).
1882 – Роден е францускиот сликар Жорж Брак, кој го основа кубистичкото движење заедно со Пабло Пикасо во 1905 година.
1887 – Во Белград е основана Привремената опсерваторија на Големата школа. Со основањето на Републичкиот хидрометеоролошки институт на Србија во 1947 година, опсерваторијата станала негов составен дел.
1888 година – Ропството е укинато во Бразил.
1914 година – Роден е американскиот боксер Џо Луис (Џо). Тој беше светски шампион во тешка категорија од 1937 до 1949 година, кога се пензионираше.
1930.- Умре норвешкиот поларен истражувач и дипломат Фридтјоф Нансен (Фридтјоф), добитник на Нобеловата награда за мир во 1922 година. Како висок комесар на Лигата на народите, тој го надгледуваше репатријацијата на воените заробеници по Првата светска војна.
1931 – Почина српскиот композитор и хормајстор Јосиф Маринковиќ, член на Српската кралска академија. Неговите соло песни и многу хорски композиции придружени со пијано се посебен придонес во српската музика. Тој беше диригент на белградското пејачко друштво „Обилиќ“.
1949 година – Првиот британски млазен авион „Канбера“ го изврши својот прв пробен лет.
1961.- Почина американскиот филмски актер Гари Купер, добитник на Оскар за филмовите „Наредник Јорк“ и „Напладне“.
1968 година – Во Париз започнаа официјални преговори меѓу претставниците на Северен Виетнам и САД за завршување на Виетнамската војна.
1981 година – Папата Јован Павле II беше ранет во обид за атентат на плоштадот „Свети Петар“ во Рим. Атентаторот Мехмед Али Агџа беше уапсен. Тој беше ослободен од затвор по 20 години и предаден на Турција во јуни 2000 година.
1990 година – Во Загреб, на стадионот „Максимир“, за време на фудбалскиот натпревар помеѓу Динамо Загреб и Црвена Ѕвезда од Белград, се случи крвав судир меѓу навивачите на двата клуба.
1994 година – Министрите за надворешни работи на САД, ЕУ и Русија постигнаа договор во Женева за заедничка стратегија за решавање на босанскиот конфликт.
1999 година – Перу и Еквадор потпишаа документ за демаркација, со што заврши шестдеценискиот спор што ги доведе земјите до војна три пати.
1999 – Почина Џин Саразен, еден од само четирите голфери кои освоија четири големи професионални голф купови.
2005 година – Десет милиони долари беа собрани на првата меѓународна донаторска конференција за реставрација и зачувување на културното наследство во Косово, одржана во Париз, во организација на УНЕСКО.
2007 – На изборот за песна на Евровизија во Хелсинки, претставничката на Србија Марија Шерифовиќ победи со песната „Молитва“.
2011 година – Високиот комесаријат на Обединетите нации за бегалци (УНХЦР) објави дека околу 1.200 бегалци кои ја напуштиле Либија во март и април се удавиле во Средоземното Море.
2014 година – 301 рудар загинаа во несреќа во рудникот за јаглен Сома, 120 км североисточно од Измир во западна Турција. Во времето на експлозијата, 787 работници биле под земја.
2015 година – Ватикан официјално ја призна државата Палестина и ги насочи своите дипломатски активности, претходно насочени кон Организацијата за ослободување на Палестина, кон државата Палестина.
2018 година – На парламентарните избори во Ирак, политичкиот сојуз Саерун, предводен од радикалниот шиитски свештеник Моктада Садр, освои мнозинство.
2021 година – Конфликтот меѓу израелската армија и Хамас ескалираше понатаму и покрај напорите за постигнување прекин на огнот. Демонстрации и немири избувнаа во бројни израелски градови со мешано население. Сите летови кон меѓународниот аеродром во близина на Тел Авив беа пренасочени по ракетниот истрел од Појасот Газа.
2024 година – Еврото стана единственото официјално средство за плаќање во готово во Косово.
-
Македонија2 дена
Граѓани пријавуваат дека од рано утрово се без електрична енергија
-
Хороскоп2 дена
Хороскоп за недела (18 мај)
-
Хороскоп21 час
Хороскоп за понеделник (19 мај)
-
Македонија1 ден
АД Мепсо ја соопшти причината за падот на електричната енергија во раните утрински часови
-
Македонија5 часа
Од вечерва бензин 95 и дизел поскапуваат, ова е новата цена за литар
-
Македонија8 часа
МВР: Со „БМВ“ возел 111 км/ч на место каде е дозволено 50 км/ч
-
Македонија7 часа
Во автобус со турски државјани во Охрид починал турист кој бил дел од групата
-
Временска прогноза1 ден
Попоски: Продолжува нестабилно време, со развој на грмотевични облаци