На денешен ден
22 февруари – На денешен ден

1512.- Почина италијанскиот морепловец Америго Веспучи. По латинската верзија на неговото име (Америкус), германскиот картограф Мартин Валдсемулер (Валдсемулер) го нарекол Новиот свет Америка (Америка), иако новиот континент бил откриен од Кристофер Колумбо во 1492 година. Веспучи патувал во Новиот свет во 1499 година како член на шпанската експедиција, а во 1501 и 1502 година ја предводел португалската експедиција.
1784.- Првиот американски трговски брод за Кина, „Кинеската царица“, исплови од пристаништето во Њујорк. Тој пристигна во Кина на 28 август.
1788.- Роден е германскиот филозоф Артур Шопенхауер, чија работа стана ценета при крајот на неговиот живот и по неговата смрт (1860). Неговата длабоко песимистичка филозофија најде следбеници во генерацијата разочарана од неуспехот на националните движења во 1848 година, а во филозофијата и литературата таа се одрази во делата на Фридрих Ниче и Томас Ман („Светот како волја и претстава“, „Парарега и Паралипомена“).
1819.- САД ја презедоа Флорида од Шпанија, според договорот на американскиот државен секретар Џон Квинси Адамс (Џон Квинси) и шпанскиот министер Дон Луис де Онис.
1826.- Роден е политичарот и новинар Светозар Милетиќ, водач на борбата на Србите во Војводина за национални права во Австро-Унгарија. Бил учесник на Мајскиот собор во 1848 година, градоначалник на Нови Сад во 1861 година и водач на либералната струја на Благовештението. Основач е на „Српската народна слободоумна партија“ (1869) и творец на нејзината програма од Бечерек. Тој го започна водечкиот весник на војводинските Срби, „Застава“.
1828.- Со мирот кај Туркманчај, поразената Персија ѝ отстапи дел од Ерменија на Русија, вклучувајќи го и главниот град Ереван.
1848.- Во Париз избувна револуција предизвикана од економската криза. Под притисок на бунтовниците, кралот Луј Филип абдицирал и на 24 февруари била прогласена Втората република, која траела до декември 1852 година, кога Чарлс Луј Наполеон се прогласил за император Наполеон III.
1862.- За време на американската граѓанска војна, Џеферсон Дејвис беше прогласен за претседател на Конфедеративните држави на Америка (отцепените јужни држави).
1882.- Принцот Милан Обреновиќ ја прогласил Србија за кралство, а себеси за крал. Тој стана принц во 1868 година по убиството на неговиот татко, принцот Михаило, и ја презеде власта од вицекралот кога полнолетен во 1872 година.
19878.- 22 февруари во Охрид е роден македонскиот војвода Христо Узунов, еден од плејадата големи македонски револуционери.
1900.- Роден е шпанскиот филмски режисер Луис Буњуел (Бунуел), еден од најголемите творци на светската кинематографија. Сними 32 филма, а „Андалузиско куче“ од 1928 година и „Златното доба“ од 1930 година станаа шаблон за надреалистичкиот поетски филм.
1913.- Мексиканскиот револуционер и претседател (1911-13) Франциско Мадера (Франциско) и потпретседателот Пино Суарез (Суарез) беа убиени во воен бунт во Мексико.
1935.- Роден е Данило Киш, еден од најзначајните југословенски и српски писатели од втората половина на 20 век и еден од најистакнатите личности во книжевните кругови од 1960-тите и 1970-тите. Бил драматург во театарот „Ателје 212“ во Белград и коректор во Стразбур, Бордо и Лил („Поткровје“, „Градина, пепел“, „Песок“, „Гробница за Борис Давидовиќ“, „Енциклопедија на мртвите“ , „Лекција по анатомија“).
1966.- Премиерот на Уганда Милтон Оботе ја презеде целата власт и нареди апсење на пет министри.
1967.- Со напад на северно виетнамските трупи северно од Сајгон, американските и јужно виетнамските сили ја започнаа најголемата заедничка операција во Виетнамската војна.
1979.- Карипскиот остров Санта Лусија стекна независност по 165 години британско владеење и стана 40-та членка на Комонвелтот.
1980.- Владата на Израел воведе нова национална валута – шекел, која ја замени израелската фунта.
1987.- Умре американскиот сликар, новинар, филмски режисер и продуцент Енди Ворхол, еден од најзначајните претставници на поп-арт сликарството.
1993.- Советот за безбедност на ОН едногласно усвои резолуција за формирање на Меѓународен трибунал за гонење на одговорните за сериозно кршење на меѓународното хуманитарно право на територијата на поранешна Југославија.
1997 – Една од вооружените групи на косовските Албанци – „Националното движење за ослободување на Косово“ во својот билтен „Clirimi“ (Ослободување) ги повика косовските Албанци на вооружено национално востание како „единствениот начин што гарантира слобода и победа над српската окупатор“.
2002.- Јонас Савимби, водач на движењето УНИТА, кој се бореше за власт во Ангола повеќе од 30 години, беше убиен во судир со владините сили.
2005.- Во земјотресот што ја погоди југоисточната иранска провинција Керман загинаа 612 луѓе и уништија неколку планински села.
2005.- На 86-годишна возраст во Загреб почина легендарниот коментатор и доајен на хрватското и југословенското спортско новинарство Младен Делиќ.
2014.- Демонстрантите во Украина ја презедоа контролата врз Киев, а парламентот на земјата гласаше за соборување на претседателот Јанукович и одржување нови избори, кои Јанукович ги опиша како државен удар и одби да се повлече.
2016.- На референдум, граѓаните на Боливија гласаа против промена на Уставот, што требаше да му овозможи на претседателот Ево Моралес четврти претседателски мандат.
2017 – Пронајдени се седум планети слични на Земјата надвор од Сончевиот систем и некои од нив имаат услови за постоење на живот. Планетите се наоѓаат во соѕвездието Водолија (Водолија), 40 светлосни години од Земјата и орбитираат околу една ѕвезда.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (10 септември)

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
Војни и мировни договори
-
1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
-
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
-
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
-
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
-
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
-
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
-
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).
Политика и атентати
-
1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
-
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
-
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
-
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
-
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
-
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
-
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
-
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
-
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
-
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
-
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
-
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
-
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
-
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.
Култура и личности
-
1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
-
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
-
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
-
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
-
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
-
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
-
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.
Несреќи и катастрофи
-
1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
-
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 2 септември

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Воени битки и борби
-
31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
-
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
-
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
-
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.
📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки
-
1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
-
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
-
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
-
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
-
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
-
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
-
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
-
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
-
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.
✈️ Откритија, истражувања и летови
-
1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.
✊ Протести и демонстрации
-
1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
-
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.
⚰️ Смртни случаи на познати личности
-
1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
-
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
-
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
-
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
-
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
-
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
-
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
-
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
-
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
-
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 1 септември

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🕊️ Смрт и загуби
-
1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
-
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
-
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
-
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
-
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.
⚔️ Војни и конфликти
-
1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
-
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
-
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
-
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
-
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
-
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
-
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
-
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.
🌍 Политички и државни настани
-
1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
-
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
-
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
-
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
-
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
-
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
-
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
-
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
-
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.
🌋 Природни катастрофи
-
1923 – Земјотрес во Јапонија: уништени Јокохама и дел од Токио, 142.000 жртви.
-
1962 – Земјотрес во северозападен Иран, 12.000 жртви.
🎭 Култура, наука и спорт
-
1972 – Боби Фишер го победил Спаски и станал светски шампион во шах.
-
Спорт1 ден
(ФОТО) Кичевски „ФК Напредок“ ги наполни трибините со љубители на фудбалот, а играчите им возвратија со победа за почеток на сезоната
-
Спорт2 дена
„ФК Напредок“ денес на домашен терен го игра првиот натпревар од новата сезона, ве повикуваме сите на градски како во старите добри времиња
-
Хороскоп1 ден
Хороскоп за понеделник (15 септември)
-
Магазин2 дена
Microsoft потсетува: Остануваат само 30 дена…
-
Магазин2 дена
iOS 26, iPadOS 26, watchOS 26 и macOS 26 пристигнуваат на 15 септември – компатибилни уреди и нов дизајн
-
Хороскоп5 часа
Хороскоп за вторник (16 септември)
-
Македонија15 часа
Од ноќеска цените на горивата се намалуваат
-
Временска прогноза18 часа
Од денес ќе дува засилен ветер од северен правец, додека времето ќе биде стабилно