На денешен ден
23 јуни – На денешен ден

1501.- Португалскиот морнар Педро Кабрал се вратил од патување на територијата на денешен Бразил и го нарекол Илха да Вера Круз. Првите населби во областа биле основани од Португалците во 1521 година.
1537.- По враќањето во Шпанија, умре шпанскиот истражувач Педро Мендоза. Тој бил водач на експедицијата за истражување на Јужна Америка која стигнала до областа Рио де ла Плата, а во 1536 година ја основал населбата Буенос Аирес.
1611.- Англискиот истражувач Хенри Хадсон, познат по обидот да открие поморски пат од Европа до Азија преку Арктикот, исчезнал во заливот Хадсон, каде што бил напуштен од бунтовната екипа на Дискавери. За време на истражувањето на Арктичкиот океан, тој ги открил морето и морето што го добиле неговото име.
1668.- Роден е италијанскиот филозоф, историчар и правен теоретичар Џовани Батиста Вико, основач на филозофијата на историјата и претходник на модерната естетика.
1757.- Британците ја консолидираа својата моќ во источна Индија победувајќи го францускиот сојузник, индискиот гувернер (набоб) Бенгал, кај Пласе.
1763.- Во Мартиник е родена Мари-Жозеф-Роуз-де-Пажери, позната како Жозефина, ќерка на поморски поручник и сопруга на Наполеон Бонапарта (1796). Таа беше крунисана за царица во 1804 година.
1785.- Турската војска на скадарскиот везир Махмуд-паша Бушатлија продрела во Цетиње и по трет пат го урнала манастирот, кој кон крајот на XV век го изградил Иван Црнојевиќ. Манастирот бил обновен во 1786 година од епископот Петар I Петровиќ Његош.
1848.- Започна „Јунското востание“ на париските работници поради протерувањето на социјалистите од привремената влада и затворањето на „Народните работилници“. Востанието беше задушено за три дена од генералот Луис Кавањак.
1894.- Роден е англискиот крал Едвард Осми. Тој се качи на тронот во 1936 година и абдицира во истата година во корист на неговиот брат Џорџ Шести, за да може да се ожени со Американката Волис Симпсон.
1945.- Јапонскиот командант генерал Мицуру Ушиџима изврши самоубиство по поразот на јапонската армија на островот Окинава, каде што се водеше една од најкрвавите битки во Втората светска војна. Според официјалните податоци, во битките за Окинава загинале 234.183 војници и цивили.
1947.- Американскиот Конгрес донесе закон за Законот Тафт-Хартли, со кој се ограничува правото на работниците на штрајк. Шефот на државата доби право да суспендира на 80 дена секоја штрајкувачка акција што ја смета за опасна за националната безбедност.
1956.- Полковникот Гамал Абдел Насер е избран за претседател на Египет.
1960 – Патрис Лумумба стана првиот премиер на новонезависната Демократска Република Конго.
1970.- Јапонските студенти се судрија со полицијата во Токио за време на големите демонстрации против продолжувањето на американско-јапонскиот безбедносен пакт.
1985.- Боинг 747 на Ер Индија експлодира над Атлантскиот Океан. Сите 329 патници и членови на екипажот загинаа. Сепаратистите од Сики се обвинети дека поставиле бомба во авион.
1993.- Нигерискиот диктатор генерал Ибрахим Бабангида ги поништи претседателските избори на 12 јуни и го спречи враќањето на демократијата.
1994.- Јужна Африка го врати своето место во Генералното собрание на ОН по една деценија меѓународна изолација поради политиката на апартхејдот.
1995.- Умре американскиот микробиолог Џонас Едвард, кој во 1954 година открил вакцина против детска парализа.
1996.- Умре грчкиот државник и економист Андреас Папандреу, првиот социјалистички премиер на Грција (1981-89 и 1993-96), основач и водач на Сегрчкото социјалистичко движење (ПАСОК).
1998.- Умре Морин О’Саливан, ирско-американска актерка која се прослави како партнерка на Џони Вајсмулер во улогата на Џејн во филмовите за Тарзан.
1999.- Југословенските економисти од НВО Група 17 проценуваат дека вкупната економска штета по бомбардирањето на НАТО на СР Југославија изнесува 29 милијарди и 608 милиони динари.
2001.- Владата на СР Југославија го усвои Указот за соработка со Меѓународниот кривичен трибунал за поранешна Југославија (МКТЈ) во Хаг.
2003 – Врховниот суд на САД ја потврди акцијата на Универзитетот во Мичиген за фаворизирање на малцинствата кои аплицираат на Правниот факултет на Универзитетот. Тоа е прва официјална одлука за граѓанските права во последните 25 години.
2004.- Меѓународниот кривичен суд ја започна првата официјална истрага за воените злосторства во Демократска Република Конго од јули 2002 година во провинцијата Итури, при што загинаа најмалку 5.000 луѓе. Се проценува дека неколку милиони луѓе загинале за време на десетгодишната граѓанска војна во Конго.
2005.- Мароканецот Абделмаџид Бушар беше уапсен во Србија и екстрадиран во Шпанија, каде што беше осомничен за терористичките напади во Мадрид на 11 март 2004 година, во кои загинаа повеќе од 190 луѓе.
2006.- Умре телевизискиот продуцент Арон Спелинг, чии најпознати серии се „Беверли Хилс“, „Династија“, „Ангелите на Чарли“ и „Мелроуз Плејс“.
2007.- Умре Павле Угринов (Василије Поповиќ), писател, театарски и ТВ режисер, уредник и драматург. Има објавено повеќе од 20 книги поезија и проза, од кои најпозната е романот „Даден живот“.
2012.- Претседателот на Парагвај Фернандо Луго беше сменет со одлука на парламентот, а неговото отповикување изнесе на улиците голем број поддржувачи кои полицијата ги растера со водени топови. Луго беше заменет со потпретседателот Фредерико Франко од Автентичната радикално-либерална партија.
2013.- Умре американскиот блуз пејач Боби Блу Бленд (83) (Јас ќе се грижам за тебе, Вклучи ја љубовната светлина, Повикај ме, таква е љубовта).
2014.- Јапонските производители на автомобили Нисан, Хонда и Мазда објавија дека повлекуваат неколку милиони свои возила поради опасност од експлозија на воздушните перничиња. Од истата причина, Toyota малку порано повлече над два милиони возила.
2016 – Поддржувачите на излегувањето на Велика Британија од Европската унија победија на референдумот за членство во Унијата.
2016 – Ер Србија воспостави директни летови меѓу Белград и Њујорк. Директниот лет за Соединетите држави на Југословенскиот воздушен транспорт (ЈАТ) беше прекинат во 1992 година.
2019 година – Кандидатот на турската опозиција Екрем Имамоглу победи на реизборот за градоначалник на Истанбул, по поништувањето на резултатите од првите избори одржани кон крајот на март.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (10 септември)

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
Војни и мировни договори
-
1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
-
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
-
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
-
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
-
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
-
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
-
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).
Политика и атентати
-
1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
-
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
-
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
-
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
-
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
-
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
-
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
-
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
-
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
-
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
-
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
-
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
-
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
-
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.
Култура и личности
-
1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
-
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
-
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
-
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
-
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
-
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
-
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.
Несреќи и катастрофи
-
1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
-
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 2 септември

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Воени битки и борби
-
31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
-
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
-
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
-
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.
📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки
-
1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
-
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
-
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
-
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
-
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
-
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
-
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
-
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
-
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.
✈️ Откритија, истражувања и летови
-
1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.
✊ Протести и демонстрации
-
1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
-
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.
⚰️ Смртни случаи на познати личности
-
1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
-
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
-
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
-
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
-
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
-
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
-
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
-
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
-
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
-
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 1 септември

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🕊️ Смрт и загуби
-
1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
-
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
-
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
-
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
-
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.
⚔️ Војни и конфликти
-
1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
-
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
-
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
-
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
-
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
-
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
-
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
-
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.
🌍 Политички и државни настани
-
1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
-
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
-
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
-
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
-
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
-
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
-
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
-
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
-
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.
🌋 Природни катастрофи
-
1923 – Земјотрес во Јапонија: уништени Јокохама и дел од Токио, 142.000 жртви.
-
1962 – Земјотрес во северозападен Иран, 12.000 жртви.
🎭 Култура, наука и спорт
-
1972 – Боби Фишер го победил Спаски и станал светски шампион во шах.
-
Хороскоп2 дена
Хороскоп за петок (12 септември)
-
Хороскоп20 часа
Хороскоп за сабота (13 септември)
-
Хроника1 ден
Комбе со работници паднало од експресниот пат Штип – Радовиш, неофицијално има жртви и повредени
-
Свет1 ден
Денес во Киргистан беше регистриран силен земјотрес
-
Скопје1 ден
СВР Скопје: Кривична пријава против двајца скопјани, одгледувале канабис во нивните дворови
-
Магазин1 ден
Промената што ја чекавме со години пристигна на Spotify
-
Автомобили1 ден
BMW и Qualcomm развиваат систем за помош при управување „Snapdragon Ride Pilot“
-
Lifestyle1 ден
Работи што генерацијата Z не сака да ги работи