Следете не

На денешен ден

25 март – На денешен ден

Објавено пред

на

1196.- Големиот жупан на Рашка, Стефан Немања, му ја предал власта на својот второроден син Стефан, кој во 1217 година бил крунисан како прв српски крал (Првовенчани). Најстариот син Вукан ги зачувал Зета, Требиње, Топлица и Хвосно за голем кнез, а најмладиот син Растко се замонашил.

1611.- Роден е турскиот патописец Евлија лебелеби, кој од 1630 година патувал во Отоманската империја, а своите согледувања ги објавил во познатите „Патописи“ во 10 книги.

1807.- Во Англија е забранета трговијата со робови.

1821.- На Пелопонез започна грчкото востание против Турците, кое заврши со признавање на грчката независност по 12 години.

1844.- Прогласен е првиот српски граѓански законик, кој одигра значајна улога во правниот и општествениот живот на Србија.

1867.- Роден е италијанскиот диригент Артуро Тосканини, еден од најголемите диригенти на 20 век. Диригираше во Скала во Милано, а потоа и во Метрополитен операта во Њујорк, каде што организираше и симфониски оркестар.

1875.- Роден е Бранислав Петронијевиќ, еден од најистакнатите српски и југословенски граѓански филозофи. Бил професор на Големата школа, потоа на Универзитетот во Белград и член на Српската академија на науките и уметностите. Освен со филозофија, се занимавал и со палеонтологија, биологија и психологија („Принципи на метафизиката“, „Историја на модерната филозофија“, „Универзална еволуција“).

1881.- Роден е унгарскиот композитор и пијанист Бела Барток, чие дело отвора нови правци во развојот на унгарската музика. На глобално ниво, тој е еден од основачите на „новата музика“ на 20 век (симфониска поема „Кошут“, опера „Замокот на синобрада“, балети „Дрвен принц“, „Прекрасен мандарински“). Како антифашист, тој емигрирал во 1940 година во САД, каде што починал во 1945 година.

1918.- Умре францускиот композитор Клод Ахил Дебиси, творец на музичкиот импресионизам и еден од основачите на модерната музика („Попладне на фауна“, „Ноктурн“).

1923.- Со слетување на авион на аеродромот Париз-Константинопол на аеродромот Панчево, Југославија стана дел од тогашното мало семејство на држави поврзани со воздух.

1924.- Грчкиот крал Џорџ Втори е симнат од тронот и Грција е прогласена за република.

1937.- Италија и Кралството Југославија склучија договор за мирољубива политика, наречен „Велигденски пакт“.

1941.- Кралството Југославија се приклучи на Тројниот сојуз на Германија, Италија и Јапонија. Протоколот во Виена го потпишаа премиерот Драгиша Цветковиќ и министерот за надворешни работи Александар Цинчар-Марковиќ.

1957.- Белгија, Западна Германија, Италија, Луксембург, Франција и Холандија го потпишаа Римскиот договор, со кој на 1 јануари 1958 година беше основан европскиот заеднички пазар. Организацијата подоцна беше наречена Европска економска заедница (денес Европска унија).

1975.- Во Ријад е убиен кралот Фајсал. Атентаторот, внук на кралот, принцот Фајсал Мусаид, беше јавно погубен во Ријад во јуни, а новиот крал на Саудиска Арабија стана братот на Фајсал, Калид Ибн Абдул Азиз (Калед).

1983.- Операта „Кармен“ првпат се појави на сцената на Народниот театар во Белград, имаше два премиерни дена во кои улогата на Кармен ја одиграа две диви, Олга Милошевиќ и Дубравка Зубовиќ, постари и помлади шампионки на тогашниот ансамбл.

1991.- Во Караѓорѓево се одржа тајна средба меѓу претседателите на Србија и Хрватска, Слободан Милошевиќ и Фрањо Туѓман, кои, според некои извори, тогаш се договориле да ја поделат Босна и Херцеговина и да ја соборат реформската југословенска влада на премиерот Анте Марковиќ. Средбата и договорот никогаш не биле официјално потврдени, но подоцна бројни извори велат дека имаат цврсти докази за тоа.

1991.- Умре српскиот театарски, филмски и ТВ актер Милутин-Мица Татиќ, јунакот на детската ТВ серија „На слово, на слово“. Тој со години ги будел најмладите слушатели на Радио Белград со емисијата „Добро утро деца“.

1993.- Неколкумесечните преговори за Босна и Херцеговина завршија со неуспех во Њујорк. Мировниот план на копретседателот на Меѓународната конференција за Југославија Сајрус Венс и лордот Дејвид Овен беше потпишан од босанските Хрвати и муслимани, а водачот на босанските Срби Радован Караџиќ одби да го потпише, велејќи дека предложените карти се неприфатливи за Србите.

1994.- Неонацисти фрлиле бомба врз синагога во Либек, што се смета за прв ваков инцидент од крајот на Втората светска војна во Германија.

1999.- Југословенската влада ги прекина дипломатските односи со САД, Велика Британија, Франција и Германија поради агресијата на НАТО врз Југославија. По првите воздушни напади во областа на Приштина и уште осум градови во Србија, во центарот на Белград беа урнати американски, германски, француски и британски културни центри.

1999.- Во пожар во околу 30 возила во тунел под Мон Блан загинаа најмалку 40 луѓе.

2002.- Филмот „Ничија земја“ на босанскиот режисер Данис Тановиќ доби Оскар за најдобар странски филм.

2002.- Во силниот земјотрес во Авганистан и северозападен Пакистан загинаа околу 1.800 луѓе, а повеќе од 2.000 беа повредени.

2010 – Умре американскиот фотограф Џим Маршал, кој повеќе од половина век фотографираше рокенрол легенди како Битлси, Боб Дилан, Џенис Џоплин, Џими Хендрикс.

2012.- Во Лисабон на 68-годишна возраст умре италијанскиот писател Антонио Табуки, професор на Универзитетот во Сиена. Сметан за еден од најважните современи италијански писатели, тој напиша околу дваесет книги кои се преведени на околу 40 јазици („Переира тврди дека …“, „Индиски ноктурн“, „Тристано умира“).

2017 – Шефовите на држави и влади на ЕУ усвоија Декларација за иднината на Унијата во Рим, нагласувајќи дека ЕУ „ќе остане неподелена“, „ќе напредува со различни брзини и сили во иста насока“ и „ќе биде отворена за тие европски земји кои ги почитуваат и вложуваат напори за кршење на европските вредности“.

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

  • 1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.

  • 1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.

  • 1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.

  • 1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.

  • 1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.

  • 1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.

  • 1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).


Политика и атентати

  • 1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.

  • 1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.

  • 1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.

  • 1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.

  • 1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.

  • 1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.

  • 2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.

  • 2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.

  • 2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.

  • 2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.

  • 2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.

  • 2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.

  • 2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.

  • 2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.


Култура и личности

  • 1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.

  • 1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.

  • 1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.

  • 1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.

  • 1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.

  • 1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.

  • 2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.


Несреќи и катастрофи

  • 1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.

  • 2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 2 септември

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🛡️ Воени битки и борби

  • 31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.

  • 1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.

  • 1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.

  • 1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.


📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки

  • 1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).

  • 1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.

  • 1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.

  • 1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.

  • 1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).

  • 1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.

  • 1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).

  • 1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).

  • 2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.


✈️ Откритија, истражувања и летови

  • 1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.


✊ Протести и демонстрации

  • 1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.

  • 2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.


⚰️ Смртни случаи на познати личности

  • 1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).

  • 1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.

  • 1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.

  • 1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.

  • 2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.

  • 2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.

  • 2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.

  • 2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.

  • 2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.

  • 2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 1 септември

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🕊️ Смрт и загуби

  • 1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.

  • 1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.

  • 1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.

  • 1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.

  • 2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.


⚔️ Војни и конфликти

  • 1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).

  • 1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.

  • 1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.

  • 1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.

  • 1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.

  • 1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.

  • 2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.

  • 2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.


🌍 Политички и државни настани

  • 1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.

  • 1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).

  • 1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.

  • 1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.

  • 1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.

  • 2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.

  • 2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.

  • 2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.

  • 2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.


🌋 Природни катастрофи

  • 1923 – Земјотрес во Јапонија: уништени Јокохама и дел од Токио, 142.000 жртви.

  • 1962 – Земјотрес во северозападен Иран, 12.000 жртви.


🎭 Култура, наука и спорт

  • 1972 – Боби Фишер го победил Спаски и станал светски шампион во шах.

Прочитај повеќе...

Facebook

Последни објави

Фото: Yivan @ unsplash Фото: Yivan @ unsplash
Автомобили3 часа

Заборавете на замаглувањето на прозорците: Како да се ослободите од влагата во автомобилот

Во текот на есента и зимата, влагата во автомобилот станува чест и непријатен проблем. Замаглените прозорци ја намалуваат видливоста, го...

Фото: an_vision @ unsplash Фото: an_vision @ unsplash
Lifestyle3 часа

Јаболката се чудо за вашето здравје – еве два десерти што ќе ги правите цела есен

Звучи неверојатно, но обичното јаболко може да биде вистинско чудо за вашето здравје. Ова овошје што сите го имаме при...

ФОТО: Unsplash.com @ appshunter.io ФОТО: Unsplash.com @ appshunter.io
Магазин3 часа

WhatsApp конечно воведува кориснички имиња – резервирајте го вашето навреме

Најпопуларната апликација за пораки конечно добива функција што корисниците ја бараат со години – можност за поврзување без откривање на...

Фото: Y M @ unsplash Фото: Y M @ unsplash
Lifestyle3 часа

Дали треба да го исклучувате инвертер клима уредот?

Прашањето дали треба да се исклучува инвертер клима уредот често предизвикува забуна кај многу сопственици. Можеби сте се запрашале дали...

Македонија14 часа

Денес се чествува 84 години, 11 октомври – Ден на народното востание на Македонскиот народ

Денес се чествува 84 години – Ден на востанието на Македонија или Ден на народното востание на македонскиот народ познат...

Спорт15 часа

Македонија се враќа од Гент со бод вреден „злато“ – Остануваме први во групата „Ј“ – уште една потврда дека националниот тим станува фактор кој не смее да се потцени!

Фудбалската репрезентација на Македонија приреди вистинска сензација во Брисел! Во рамките на квалификациите за Светското првенство, нашите момци успеаја да...

Хороскоп15 часа

Хороскоп за сабота (11 октомври)

ОВЕН Денес, ќе добивате разни сигнали од луѓе со кои работите и пријатели, па затоа не е изненадувачки што ќе...

Спорт18 часа

Ова е стартниот состав на Македонија против Белгија вечерва во рамки на квалификациите за Светското првенство

Селекторот Милевски се одлучи за овие стартни 11-мина против Белгија на гостински терен, да им посакаме среќа! Извор: ФФМ

Временска прогноза1 ден

Викенд метео анализа, ќе дува силен ветер, утре не е исклучена можноста за локален слаб дожд – ова се најновите информации..

За време на овој викенд, особено утре (сабота 11 октомври) во Република Македонија ќе имаме малку повеќе облачност која ќе...

Скопје1 ден

Скопје со четиридневен регионален настан „Startup Revolution Summit.ai“, визионерите од светот на технологијата, претприемништвото и вештачката интелигенција на едно место

Подгответе се за нешто што досега не сме го виделе кај нас! Од 27 до 30 ноември 2025, Скопје ќе...

НАЈЧИТАНИ