Следете не

На денешен ден

28 август – На денешен ден

Објавено пред

на

1219.- Патријархот Манојло Сарантен, со согласност на византискиот (никејски) император Теодор I Ласкарис, за прв српски архиепископ го ракоположи Сава Немањиќ, подоцна Свети Сава. Со тој чин Српската православна црква станува автокефална (независна). Во почетокот, центарот на Српската црква бил во манастирот Жича. Во 1346 година, царот Стефан Душан ја издигнал српската црква на ранг на патријаршија.

1645.- Умре холандскиот правник, писател и хуманист Хуго Гротиус, основач на науката за меѓународното право. Тој припаѓал на „училиштето за природно право“ и ја докажал неопходноста од еднаквост на луѓето пред законот. Тој исто така тврдеше дека океаните се општо добро и дека поединечните земји немаат право на нивна ексклузивна употреба. Во Холандија, во времето на острите расправии меѓу римокатолиците и протестантите, тој се залагал за верска толеранција, поради што бил уапсен во Утрехт во 1618 година и осуден на доживотен затвор како еретик во 1619 година. Успеал да избега во Франција во 1621 година и од 1635 година до неговата смрт бил амбасадор на Шведска во Франција. Дела: „De iure belli ac pacis“, „Mare liberum“, „De iure praedae“, „De veritate religis Christianae“, „Via et votum ad pacem ečlesiasticam“, драми – „Christus patiens“, „Sophomphaneas“, „Adamus егзил“.

1749.- Роден е германскиот писател Јохан Волфганг Гете, едно од најголемите имиња на светската литература. Неколку години по завршувањето на студиите по право во Стазбург, тој се преселил во Вајмар, каде што бил театарски менаџер 28 години. Покрај литературното творештво – пишувал текстови, драми, романи, интензивно се занимавал со филозофија, природни науки, сликарство и државни работи во Вајмар. Тој ги обврзал Србите пишувајќи за српската народна поезија на која воодушевувал и преведувајќи неколку народни песни, меѓу кои и „Хасанагиница“. Тој беше под влијание на Хердер, кој исто така беше просрпски. Тој остави една од најголемите и најинтересните збирки писма. Дела: романи „Фауст“, „Вилхелм Мајстер“, „Вертер“, „Избор по сродство“, драми „Гец од Бирлингем“, „Егмонт“, „Ифигенија на Таурида“, „Торквато Тасо“, трагедии „Клавихо“, Вонбрачна ќерка“, еп „Херман и Доротеја“, патопис „Патување низ Италија“, автобиографско дело „Од мојот живот“, поезија „Мариенбадска елегија“, „Римски елегии“, „Западно-источен диван“, епиграми „Ксенија“, Теорија на боја“.

1813.- Од раните во Делиградската битка, испеани во народни песни, умре Јован Куршула, српскиот херој од Првото српско востание. Во низа битки се истакнал по херојството, особено во битката на Црни врв во 1809 година, кога Турците под команда на Алија Гушанац се обиделе да навлезат во Гружа и Јасеница, а во септември 1810 година на Варваринското поле, кога неговиот херојството ги воодушеви и Турците и руските доброволци кои се бореа на страната на Србите.

1833 – Парламентот ја забрани трговијата со робови низ Британската империја.

1849.- Австриските трупи под команда на генералот (подоцна маршал) Јозеф Радецки го зазеле италијанскиот град Венеција по опсадата што започнала на 20 јули 1849 година.

1877.- Роден е англискиот производител на автомобили и пилот Чарлс Стјуарт Ролс, кој заедно со Фредерик Ројс во 1906 година ја основал компанијата за производство на автомобили Ролс-Ројс. Во 1904 година, компанијата Ројс започна со производство на автомобили, што го импресионираше Ролс, а две години подоцна двајцата станаа косопственици на компанија чии возила станаа симбол на луксуз и квалитет во автомобилската индустрија. Компанијата „Ролс-Ројс“ произведува и авионски мотори. Ролс бил првиот пилот кој во јуни 1910 година прелетал преку Ла Манш во двете насоки без застанување, а во јули 1910 година бил првиот британски пилот кој загинал во авионска несреќа.

1916.- Германија и објави војна на Романија во Првата светска војна.

1944.- Во францускиот град Марсеј за време на Втората светска војна, преостанатите германски војници се предале, а истиот ден бил ослободен блискиот Тулон.

1973.- Во земјотрес југозападно од Сиудад Мексико загинаа повеќе од 500 луѓе.

1987.- Умре американскиот филмски режисер Џон Хјустон, еден од најистакнатите американски филмаџии на 20 век, се сметаше дека е особено вешт во работата со актери. Снимаше многу филмови, главно од авантуристички и криминалистички жанр. Филмови: „Малтешкиот сокол“, „Кејп Ларго“, „Бевме странци“, „Богатствата на Сиера Мадре“, „Џунгла на асфалтот“, „Црвена значка на храброста“, „Африканска кралица“, „Моби Дик“ , „Ноќ на Игуана“, „Сјајот во златното око“, „Градот на изобилството“, „Нашиот човек од Австралија“, „Весниот судија“, „Ани“, „Под вулканот“.

1994.- Заврши дводневниот референдум во Република Српска, на кој повеќе од 90 отсто од граѓаните го отфрлија мировниот план на Контакт групата за Босна и Херцеговина.

1995.- Минофрлачка граната уби 37, а повреди 85 лица на пазарот Маркале во Сараево, за што Србите беа обвинети по експресната истрага, што послужи како изговор за масовните воздушни напади на НАТО врз Република Српска. Подоцна се појави извештај, според кој трагедијата била инсценирана од военото раководство во Сараево, што го потврдил и високиот функционер на ОН Јасуши Акаши.

1996 – Владата на САД му забрани на водачот на Нацијата на исламот Луис Фаракан да го прифати ветениот либиски подарок од една милијарда долари наменет за економска и политичка помош за Афроамериканците во САД.

1997.- Во крвава пресметка меѓу ривалските банди во озлогласениот венецуелски затвор „Елдорадо“, загинаа 29 лица.

1999.- Македонскиот министер Радомир Стојковски, сопругата, ќерката и возачот загинаа во сообраќајна несреќа, по што норвешките војници од возилото на меѓународните сили, кои ја предизвикаа несреќата, одбија да поднесат тест за алкохол во крвта. Во март 2000 година, судот во Осло го осуди на една година затвор поручникот кој ја сокри смртта на четири лица.

2006 – 50 бунтовници и 23 ирачки војници беа убиени, додека околу 70 луѓе беа ранети во судир што избувна меѓу ирачката армија и шиитската милиција лојална на популарниот верски водач Муктада ал Садр, во градот Диванија, јужно од Багдад.

2007.- Умре Франциско Умбрал, еден од најголемите шпански современи писатели. Објавил над 80 книги, меѓу кои „Смртникот и розата“ и „Мадридската трилогија“. Добитник е на престижни шпански награди како што се наградата за литература Принцот од Астурија во 1996 година и наградата Сервантес во 2000 година.

2007.- Умре Драга Јонаш, водителка и новинар. Таа беше водителка на Радио Белград уште во Кралството Југославија. Во 1951 година повторно се вработува во Радио Белград и со децении беше ненадминатиот глас на белградското радио. Јонашева е добитник на наградата „Волк“ во 2004 година за промоција на српската култура, образование и наука. Била учителка на бројни подоцнежни најавувачи и новинари на Радио Белград и Телевизија Србија.

2007.- Најмалку 52 лица загинаа, а 247 беа повредени во судирите меѓу ривалските шиитски милиции на верски собир во ирачкиот свет град Карбала, по што властите ја откажаа церемонијата и евакуираа повеќе од еден милион аџии. Припадниците на Армијата на Махди, лојални на радикалниот свештеник Муктада ал Садр, отворија оган врз чуварите од бригадата Бадр, вооруженото крило на Врховниот исламистички ирачки совет, кои ги чуваа двете главни џамии во Карбала.

2008 година – Главниот обвинител на Јужна Осетија, Тејмураз Хугаев, изјави дека за време на петдневниот конфликт, кој започна на 8 август, во отцепениот грузиски автономен регион беа убиени 1.692 цивили и дека околу 1.500 луѓе беа ранети, но дека бројот на жртвите не беше конечна.

2013 – Со носењето на последната група етиопски Евреи во Израел, заврши децениската кампања за преселување на членовите на таа древна заедница во еврејската држава. Се верува дека има околу 150.000 членови на групата Бета Израел, односно етиопски Евреи, од кои околу 130.000 живеат во Израел. Постепено, систематско преселување започна во доцните седумдесетти.

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

  • 1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.

  • 1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.

  • 1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.

  • 1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.

  • 1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.

  • 1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.

  • 1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).


Политика и атентати

  • 1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.

  • 1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.

  • 1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.

  • 1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.

  • 1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.

  • 1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.

  • 2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.

  • 2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.

  • 2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.

  • 2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.

  • 2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.

  • 2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.

  • 2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.

  • 2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.


Култура и личности

  • 1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.

  • 1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.

  • 1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.

  • 1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.

  • 1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.

  • 1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.

  • 2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.


Несреќи и катастрофи

  • 1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.

  • 2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 2 септември

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🛡️ Воени битки и борби

  • 31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.

  • 1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.

  • 1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.

  • 1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.


📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки

  • 1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).

  • 1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.

  • 1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.

  • 1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.

  • 1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).

  • 1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.

  • 1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).

  • 1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).

  • 2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.


✈️ Откритија, истражувања и летови

  • 1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.


✊ Протести и демонстрации

  • 1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.

  • 2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.


⚰️ Смртни случаи на познати личности

  • 1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).

  • 1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.

  • 1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.

  • 1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.

  • 2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.

  • 2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.

  • 2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.

  • 2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.

  • 2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.

  • 2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 1 септември

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🕊️ Смрт и загуби

  • 1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.

  • 1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.

  • 1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.

  • 1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.

  • 2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.


⚔️ Војни и конфликти

  • 1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).

  • 1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.

  • 1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.

  • 1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.

  • 1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.

  • 1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.

  • 2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.

  • 2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.


🌍 Политички и државни настани

  • 1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.

  • 1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).

  • 1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.

  • 1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.

  • 1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.

  • 2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.

  • 2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.

  • 2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.

  • 2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.


🌋 Природни катастрофи

  • 1923 – Земјотрес во Јапонија: уништени Јокохама и дел од Токио, 142.000 жртви.

  • 1962 – Земјотрес во северозападен Иран, 12.000 жртви.


🎭 Култура, наука и спорт

  • 1972 – Боби Фишер го победил Спаски и станал светски шампион во шах.

Прочитај повеќе...

Facebook

Последни објави

Хороскоп4 часа

Хороскоп за четврток (18 септември)

ОВЕН Вашата страст и ентузијазам денес ќе ја истакнат вашата креативност. Ова е одличен период за да започнете некое уметничко...

Технологија12 часа

(ВИДЕО) „DJI“ официјално го претстави својот нов дрон од серијата „мини“ – DJI Mini 5 PRO

Предмалку реномираната „DJI“ го претстави новиот дрон од серијата „мини“ – DJI Mini 5 Pro кој практично претставува ново ниво...

Фото: Michael Fousert @ unsplash Фото: Michael Fousert @ unsplash
Автомобили15 часа

Колку се задоволни возачите од реалниот домет на електричните автомобили?

Колку навистина може да издржи едно електрично возило со едно полнење во споредба со бројките што производителите ги ветуваат? Тоа...

Фото: William Hook @ unsplash Фото: William Hook @ unsplash
Магазин15 часа

Осум iOS 26 промени што мора да ги пробате

iOS 26 носи свежи можности и визуелни подобрувања за iPhone, но голем дел од нив не се активираат автоматски –...

ФОТО: Unsplash.com @ Amanz ФОТО: Unsplash.com @ Amanz
Магазин16 часа

Samsung го претстави One UI 8 – еве кога Galaxy уредите ќе го добијат ажурирањето

Samsung Electronics официјално го претстави One UI 8, новата верзија на својот кориснички интерфејс која носи напредни мултимодални можности со...

Фото: Leon Bublitz @ unsplash Фото: Leon Bublitz @ unsplash
Магазин16 часа

YouTube ја воведе повеќејазичната аудио функција – креаторите добиваат глобален досег

По двегодишна пилот-програма, YouTube официјално ја лансира повеќејазичната аудио функција, овозможувајќи им на милиони креатори да додаваат синхронизација на своите...

Музика18 часа

Училиштето за Црковна музика „Митрополит Козма Пречистански“ во петок и сабота преку „аудиција“ врши упис на нови членови за источно пеење

Училиштето за Црковна музика „Митрополит Козма Пречистански“ со голема радост Ве известува дека отворена е сесија за упис на нови...

Временска прогноза19 часа

Брз продор на ладен воздух од север, додека само утре услови за слаб локален дожд

Поради брз продор на ладен воздух од север, утре и задутре (среда и четврток 17/18 септември) во Македонија ќе дува...

Хороскоп1 ден

Хороскоп за среда (17 септември)

ОВЕН Слушајте ги другите повеќе од себе. Луѓето околу вас и оние со кои деловно соработувате сега повеќе гледаат од...

Македонија2 дена

„СОЗР“ стави крај на злоупотребите на службените возила и зголемување на транспарентноста од денес граѓаните можат да пријавуваат случаи на незаконита употреба на службени возила

Граѓаните од денеска можат да пријавуваат случаи на незаконита, партиска или приватна употреба на службени возила, на 070 399 050...

НАЈЧИТАНИ