Следете не

На денешен ден

28 јуни – На денешен ден

Објавено пред

на

1098 – Крстоносците ги поразија Турците во битката кај Антиохија во Првата крстоносна војна.

1389.- На косовското поле се водела решавачка битка меѓу српската и турската војска, која им ја отворила вратата на Турците за натамошно продирање во Европа. Според оскудни историски податоци, Косовската битка им овозможила на Турците натамошен продор на Балканот. Србија потоа станала турска вазална држава, а нејзиното освојување завршило во 1459 година кога Турците го зазеле утврдениот град Смедерево.

1491.- Роден е англискиот крал Хенри Осми, кој за време на неговото владеење (1509) ја проширил својата власт во Велс, Шкотска и Ирска. Тој се судри со папата, кој не сакаше да го поништи бракот со една од шесте жени, и се прогласи за поглавар на новооснованата Англиканска црква (1534).

1577.- Роден е фламанскиот сликар Питер Пол Рубенс. Неговите големи композиции се сметаат за најголемото достигнување на фламанското барокно сликарство и автентичен израз на барокниот дух („Последниот суд“, „Венера“, „Париски суд“, „Грабнувањето на ќерките на Леукип“).

1629 – Мирот во Але е крај на бунтот на Хугенотите (протестант) во Франција, но не го прекина нивното прогонство, кое кулминираше со „Вартоломејската ноќ“ во 1572 година, кога повеќе од 20.000 нивни поддржувачи беа убиени по наредба на Катерина де. Медичи. Тие се здобија со целосна рамноправност со католиците дури по Француската револуција.

1712.- Во Женева е роден францускиот филозоф Жан Жак Русо, меѓу луѓето „Писмо до Даламберт“, „Исповеди“).

1867.- Роден е италијанскиот писател Луиџи Пирандело, добитник на Нобеловата награда за литература во 1934 година, еден од најзначајните драматурзи на 20 век („Шест луѓе бараат писател“, „Џакомино“, „Хенри IV“).

1873.- Роден е францускиот хирург и биолог Алексис Карел, чија работа одигра значајна улога во развојот на методите за трансплантација на ткиво. Добитник е на Нобеловата награда за медицина во 1912 година.

1902.- Соединетите држави купија концесија од 40 милиони долари од Франција за изградба на Панамскиот канал.

1914.- Членот на организацијата „Млада Босна“, Гаврило Принцип, во Сараево го уби австроунгарскиот надвојвода, престолонаследникот Франц и неговата сопруга Софија. Тоа беше искра за почетокот на Првата светска војна.

1919.- Помеѓу Германија и нејзините сојузници е потпишан Версајскиот договор, со кој формално заврши Првата светска војна.

1921.- Усвоен е Уставот на Кралството на Србите, Хрватите и Словенците (Видовдан Устав), со кој новосоздадената држава е прогласена за уставна, парламентарна и наследна монархија со династијата Караѓорѓевиќ.

1948.- На состанокот во Букурешт, Комунистичката партија на Југославија е исклучена од Информативното биро на Комунистичката партија. Тоа значеше и формален прекин на односите со земјите од комунистичкиот блок. Блокадата на Југославија што следеше и кампањата против југословенското раководство траеше до 1955 година.

1950.- Американците на Светското првенство во Бразил ги победија Англичаните со 1-0.

1950.- Патот Белград-Загреб во должина од 400 километри наречен „Автопат Братство-Единство“ бил пуштен за сообраќај, со учество на доброволни младински работни бригади од цела Југославија.

1956.- Во полскиот град Познан е задушен бунтот на работниците со голем број жртви. Тоа беше еден од првите изрази на кризата во источноевропските земји по смртта на Сталин.

1960.- Основан е Универзитетот во Нови Сад.

1976.- Сејшелите во Индискиот Океан по 160 години стекнале независност од Велика Британија.

1977.- Умре српскиот сликар Иван Табаковиќ, професор на Академијата за применети уметности во Белград, член на Српската академија на науките и уметностите, еден од најзначајните претставници на српското модерно сликарство („Метаморфози“, „Автопортрет“).

1981.- Во експлозија на бомба во седиштето на Исламската републиканска партија загинаа 74 луѓе, меѓу кои и лидерот на партијата и претседател на Врховниот суд на Иран, ајатолахот Мохамед Хошеин Бехешти.

1989.- Во Газиместан, Косово, беше одбележана 600-годишнината од битката за Косово. Централен настан на собирот, на кој присуствуваа околу милион луѓе, беше говорот на тогашниот претседател на Србија, Слободан Милошевиќ, со што започна метеорскиот подем на тој српски политичар.

1997.- Кубанската и аргентинската форензика пронашле шест скелети во близина на боливискиот град Валгранд. Подоцна беше утврдено дека меѓу нив се и посмртните останки на легендарниот герилски водач Ернесто Че Гевара.

2001.- Поранешниот претседател на СР Југославија Слободан Милошевиќ беше екстрадиран на Меѓународниот кривичен трибунал за поранешна Југославија (МКТЈ) во Хаг, како прв шеф на држава предаден на меѓународен трибунал. На 27 мај 1999 година, Милошевиќ беше обвинет за злосторства против човештвото, кршење на законите и правилата за војна и геноцид за време на војните во Хрватска во периодот 1991-1992 година. и БиХ 1992-95. а во Косово во 1999 г.

2003.- Мексико го екстрадираше во Шпанија поранешниот аргентински поморски офицер Рикардо Мигел Кавало, обвинет за геноцид и тероризам за време на „валканата војна“ водена за време на воената хунта во 1976-1983 година. години против противниците, во кои беа убиени или исчезнати околу 30.000 луѓе.

2004.- САД ја предадоа власта на Ирачаните, два дена пред крајниот рок и седум месеци пред изборите, по што лидерите на привремените ирачки власти положија заклетва.

2006.- Црна Гора стана 192. земја членка на Обединетите нации.

2009 – Албанија одржа општи избори, на кои победи владејачката Демократска партија на Сали Бериша. Опозицијата никогаш не ги призна резултатите, обвинувајќи го Бериша за кражба на изборите.

2010 – Премиерката на Исланд Јохана Сигурдардотир се омажи за писателот Јона Леосдотир откако беше усвоен законот во земјата за легализација на геј браковите.

2011.- Французинката Кристин Лагард е избрана за генерален директор на Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) по оставката на Доминик Строс-Кан, како прва жена на чело на важната меѓународна институција.

2012.- Српскиот претседател Томислав Николиќ му го довери мандатот за формирање влада на лидерот на коалицијата Ивица Дачиќ, собир околу Социјалистичката партија на Србија.

2013 – Шефовите на држави или влади на Европската унија (ЕУ) одлучија да започнат преговори за Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу ЕУ и Косово. Договорот е потпишан од ЕУ, а не од земјите-членки, бидејќи пет земји од ЕУ не ја признаа независноста на Косово.

2013 – Европскиот совет одлучи да ги отвори пристапните преговори со Србија.

2014 – Соул пејачот и текстописец Боби Вомак, автор на хитови на многу музичари од 20 век, почина на 71-годишна возраст. Неговите песни вклучуваат „It’s All Over Now“, во изведба на Ролинг Стоунс, како и „Lookin ‘for Love“.

2016 – Во самоубиствен терористички напад на меѓународниот терминал на аеродромот Ататурк во Истанбул загинаа 41 лице, а 239 беа повредени.

2021.- Почина Вера Николиќ, спортистка, светски рекордер и освојувач на два златни медали за Југославија на ЕП на 800 метри.

На денешен ден

Светот „На денешен ден“ – 30 октомври

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com

1762 – Роден е францускиот поет Андре де Шение, кој ги споил класичните поетски форми со новиот романтичарски дух. Се спротивставил на јакобинската диктатура и бил погубен на гилотина во 1794 година.

1817Симон Боливар ја формира првата независна влада на Венецуела.

1830 – Починал Петар I Петровиќ Његош, црногорски епископ и државник. Тој го донел првиот закон на Црна Гора (1796) и основал централно судско тело (1803), обединувајќи ги завојуваните племиња.

1864 – Со Виенскиот мир, Данска им ги предала Шлезвиг, Холштајн и Лауенбург на Прусија.

1869 – Во Белград е отворен Народниот театар, дело на архитектот Александар Бугарски. На свеченоста е изведена сликата „Посмртна слава на принцот Михаил“ од Ѓорѓе Милетиќ.

1905 – Рускиот цар Николај II го издал Октомврискиот манифест, со кој биле воведени граѓански слободи и избран парламент – Думата.

1910 – Починал Жан Анри Динан, швајцарски филантроп и основач на Црвениот крст, добитник на првата Нобелова награда за мир (1901).

1918Словачка се одвоила од Унгарија и со Чешка ја формирала Чехословачка, првата држава создадена по распадот на Австро-Унгарија.
Истата година Турција капитулирала во Првата светска војна, со што престанала да постои Отоманската империја.

1922 – По „Маршот кон Рим“, Бенито Мусолини ја формирал првата фашистичка влада во Италија.

1938 – Радио драмата „Војна на световите“ на Орсон Велс предизвикала паника во САД – слушателите поверувале дека станува збор за вистинска инвазија од Марс.

1973 – Отворен е Босфорскиот мост, што ги поврзува Европа и Азија.

1974Мухамед Али се вратил на боксерскиот ринг и со нокаут го победил Џорџ Форман.

1975Принцот Хуан Карлос го наследил болниот диктатор Франциско Франко и ја презел власта во Шпанија.
Истата година се случила авионската несреќа на „Инекс-Адрија“ кај Прага, во која загинале 75 патници.

1990 – Кина објавила дека има 1 милијарда и 13 милиони жители.

1995 – На референдумот во Квебек, 50,6% од гласачите се изјасниле против независноста од Канада.

1998 – Започнала НАТО мисијата „Орловско око“ за надгледување на воздушниот простор над Косово.

2000 – Во Мадрид, автомобил-бомба убила судија од Врховниот суд и уште две лица; нападот се припишува на групата ЕТА.

2001Лондонскиот клуб на доверители ѝ го намалил долгот на СР Југославија за 600 милиони долари.

2003 – Донаторска конференција во Хаг обезбедила 15,7 милиони евра за судот за воени злосторства во Сараево.
Истата година, Џулио Андреоти бил ослободен од обвинението за вмешаност во убиството на новинарот Кармине Пикорели.

2006Аугусто Пиноче, поранешен чилеански диктатор, бил ставен во домашен притвор за злосторства извршени за време на неговото владеење.

2008 – Починал Исмет (Ицо) Вољевица, познат хрватски карикатурист и автор на стрипот „Грга“.

2011Росен Плевнелиев бил избран за претседател на Бугарија.

2012 – Ураганот Сенди го погодил источниот брег на САД, одземајќи најмалку 39 животи и оставајќи милиони без струја.

2017 – Светската метеоролошка организација објавила дека концентрацијата на CO₂ во атмосферата достигнала рекордно ниво во 2016 година.

2020 – Починал митрополит Амфилохие, лидер на Српската православна црква во Црна Гора, од последици на COVID-19.

2022Луиз Инасио Лула да Силва е избран по трет пат за претседател на Бразил.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Светот на денешен ден (28 октомври)

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com @ Lucian Alexe

1492 – Кристофер Колумбо ја открил Куба за време на своето прво патување преку Атлантскиот океан и ја прогласил за посед на Шпанија.

1628 – Кралските трупи, предводени од кардиналот Ришелје, го зазеле хугенотското (протестантско) упориште Ла Рошел по неколкумесечна опсада.

1636 – Во Кембриџ, Масачусетс, бил основан Харвард колеџ – најстарата високообразовна институција во Соединетите Американски Држави.

1704 – Починал англискиот филозоф Џон Лок, еден од основоположниците на емпиризмот и либералната филозофија. Неговите дела, меѓу кои „Преглед на човечкиот разум“, „Писма за толеранцијата“ и „Два трактати за владата“, извршиле силно влијание врз понатамошниот развој на европската мисла.

1746 – Катастрофален земјотрес во Перу ги уништил градовите Лима и Каљао, при што загинале најмалку 18.000 лица.

1836 – Била прогласена федерацијата меѓу Перу и Боливија.

1884 – Роден е Милоје Милојевиќ, српски композитор, музиколог, педагог и критичар, професор на Музичката академија во Белград и еден од основачите на српската музикологија. Тој го основал белградскиот оркестар „Collegium musicum“ и е автор на дела како „Четири дела за пијано“, „Мелодии и ритми од Балканот“ и „Пред величеството на природата“.

1886 – Американскиот претседател Гровер Кливленд ја открил Статуата на слободата во њујоршкото пристаниште. Статуата е подарок од Франција, дело на скулпторот Фредерик Огист Бартолди.

1891 – Силен земјотрес на јапонскиот остров Хоншу (Нипон) усмртил околу 10.000 лица и оставил повеќе од 300.000 луѓе без домови.

1914 – Роден е американскиот микробиолог Џонас Едвард Салк, кој во 1953 година ја развил првата ефикасна вакцина против детска парализа.

1918 – По распадот на Австро-Унгарија, Националниот комитет ја презел власта во Прага. Република Чехословачка официјално била прогласена во ноември 1918 година со Томас Гариг Масарик како прв претседател.

1919 – Во САД стапила во сила забрана за продажба на пијалаци со повеќе од половина процент алкохол.

1922 – Околу 40.000 фашисти, т.н. „црнокошулаши“, предводени од Бенито Мусолини, тргнале од Неапол во „Маршот кон Рим“. Два дена подоцна, кралот Виторио Емануеле III му го доверил мандатот на Мусолини да формира влада, со што започнал фашистичкиот режим што траел до 1943 година.

1923 – Починал Стојан Протиќ, српски политичар и публицист, еден од основачите на Радикалната партија и прв премиер на Кралството на Срби, Хрвати и Словенци. Бил уредник на весниците „Самоуправа“ и „Оџек“.

1932 – Роден е Спирос Кипријану, кипарски државник и прв министер за надворешни работи по стекнувањето на независноста на Кипар во 1960 година. Во 1977 година станал претседател на државата по смртта на архиепископот Макариос III.

1940 – Италијанските трупи ја нападнале Грција од Албанија, откако Атина го одбила ултиматумот со кој Италија барала воени бази на грчка територија. Со помош на Германија, Грција била окупирана во април 1941 година.

1962 – Официјално завршила Кубанската ракетна криза: советскиот лидер Никита Хрушчов наредил повлекување на ракетите од Куба, а американскиот претседател Џон Ф. Кенеди ја укинал поморската блокада.

1974 – Арапските лидери, меѓу кои и јорданскиот крал Хусеин, усвоиле декларација со која се повикува на создавање независна палестинска држава.

1982 – Социјалистичката работничка партија на Шпанија, предводена од Фелипе Гонзалес, извојувала убедлива победа на општите избори.

1995 – Во пожар во метрото во главниот град на Азербејџан, Баку, загинале 289 лица, а 270 биле повредени.

2000 – Во Косово се одржале локални избори под покровителство на ОН. Демократската лига на Косово, предводена од Ибрахим Ругова, извојувала убедлива победа. Србите ги бојкотирале изборите, а југословенските власти не ги признале резултатите.

2001 – Американскиот претседател Џорџ В. Буш формирал Група за следење на странски терористи, предводена од државниот обвинител Џон Ешкрофт, со задача да идентификува и депортира странски државјани кои нелегално престојуваат во САД.

2002 – Високиот американски дипломат Лоренс Фоли бил убиен во Аман, Јордан. Тој ја раководел канцеларијата на УСАИД во американската амбасада и бил првиот западен дипломат убиен во таа земја.

2005 – Починал големиот актер Љуба Тадиќ, член на Белградскиот драмски театар, Народниот театар, Ателје 212 и Југословенскиот драмски театар. Настапувал во повеќе од 60 филмови и бројни радио и телевизиски драми.

2008 – На претседателските избори на Малдивите, Маумун Абдула Гајум ја изгубил власта по 30 години. Опозицискиот кандидат Мохамед Нашид, кој повеќепати бил затворан за време на неговото владеење, ја однел победата.

2011 – Починал писателот и филозоф Радомир Константиновиќ, автор на влијателниот есеј „Филозофија на Паланка“.

2013 – Починале Тадеуш Мазовиецки, првиот некомунистички премиер во Источна Европа по Втората светска војна и активист на движењето „Солидарност“, и Александар Тијаниќ, новинар и директор на Радио-телевизија Србија.

2018 – Жаир Болсонаро победил на претседателските избори во Бразил и станал 38-ми претседател на земјата.

2020 – Србија добила нова влада со 21 министерство и двајца министри без ресор, предводена од премиерката Ана Брнабиќ во нејзиниот втор мандат.

2022 – Европскиот парламент и земјите-членки на Европската Унија се договориле да ја забранат продажбата на нови возила со мотори на фосилни горива од 2035 година, во рамки на климатскиот пакет „Подготвени за 55“.
Истата година, Елон Маск ја купил социјалната мрежа „Твитер“ за 44 милијарди долари.

2023 – Починал актерот Метју Пери, познат по улогата на Чендлер Бинг во серијата „Пријатели“. Причината за смртта била предозирање со кетамин; пет лица се обвинети во врска со неговата смрт, меѓу кои и неговиот асистент и неколку лекари.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

  • 1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.

  • 1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.

  • 1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.

  • 1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.

  • 1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.

  • 1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.

  • 1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).


Политика и атентати

  • 1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.

  • 1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.

  • 1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.

  • 1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.

  • 1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.

  • 1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.

  • 2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.

  • 2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.

  • 2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.

  • 2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.

  • 2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.

  • 2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.

  • 2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.

  • 2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.


Култура и личности

  • 1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.

  • 1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.

  • 1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.

  • 1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.

  • 1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.

  • 1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.

  • 2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.


Несреќи и катастрофи

  • 1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.

  • 2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

Facebook

Последни објави

Култура11 минути

Утре е „Митровден“, се вели дека од денот започнува зимата. Честита домашна слава и именден до сите домаќини!

Овој празник меѓу народот е познат како Митровден (Митроен) и се празнува на утрешен ден 8 ноември според новиот (или...

Македонија24 минути

Од 15-ти ноември започнува законската одредба за поседување зимска опрема и зимски пневматици

Од следниот викенд, односно сабота – 15 ноември до 15 март задолжително треба да поседувате пропишана зимска опрема, согласно одредбите...

Македонија30 минути

Лишени од слобода пет лица поради сторени кривични дела за поткуп

Вчера (06.11.2025) во попладневните часови полициски службеници од Одделот за сузбивање на организиран и сериозен криминал при МВР под раководство...

Временска прогноза6 часа

Од денес до вторник нашиот регион ќе биде застапен со повремени локални врнежи

Под влијание на серија на влажни воздушни бранови од Медитеранот, од денес па се до вторник (11 ноември) во Република...

Хороскоп15 часа

Хороскоп за петок (7 ноември)

ОВЕН Не се опуштајте премногу, особено ако имате впечаток дека имате целосна контрола врз вашиот живот и настаните што ве...

Технологија23 часа

Кичевската корпорација во развој „CvetanskiFootage“со ексклузивен „прашалник“ и мало истражување – Дали работиш или би сакал/а да работиш од дома?

Корпорацијата која потекнува од Кичево, „CvetanskiFootage“ под закрила на „Vangardo Creations“ направи прашалник кое ќе помогне за истражувањето. Одговорете точно...

Македонија1 ден

Автомобил удри велосипедист од Гевгелија, кај велосипедистот констатирана алкохолизирана состојба

На 05.11.2025 во 15:40 часот во ОВР Гевгелија е пријавено дека на ул.,,Моински Пат” во Гевгелија се случила сообраќајна несреќа...

Фото: Mika Baumeister @ unsplash Фото: Mika Baumeister @ unsplash
Магазин1 ден

Google воведува проверка на возраста во Play Store: што значи ова за корисниците?

Google започна со постепено воведување на нов систем за верификација на возраста во Play Store, сличен на оној што веќе...

Фото: Maxim Hopman @ unsplash Фото: Maxim Hopman @ unsplash
Магазин1 ден

Поевтиниот MacBook на Apple пристигнува во 2026 година – со iPhone чип и цена под 1.000 долари

Apple подготвува нов, поевтин MacBook кој ќе ја прошири понудата на лаптопи на компанијата и ќе биде насочен кон корисници...

Фото: Kamil Switalski @ unsplash Фото: Kamil Switalski @ unsplash
Магазин1 ден

Nintendo Switch 2 ја руши историјата: најбрзо продаваната конзола досега

Nintendo Switch 2 постигна историски успех и официјално стана најбрзо продаваната конзола во историјата на Nintendo, надминувајќи ги рекордите што...

НАЈЧИТАНИ