На денешен ден
29 март – На денешен ден
1461.- Во најкрвавата битка на војната на двете рози во Англија, околу 36.000 војници под знамето на Јорк се поразени во близина на Тутон, во близина на Јорк, од околу 40.000 војници од Ланкастер, обезбедувајќи му го англискиот трон на Едвард IV.
1772.- Умре шведскиот филозоф и натуралист Емануел Сведенборг, автор на мистично-теозофското учење за природата. По неговата смрт се појавило „Друштвото на шведскоборгисти“, од кое произлегла црквата на Новиот Ерусалим.
1809.- Шведскиот крал Густав IV е принуден да абдицира по неколку порази од шведските трупи во војната со Данска.
1848.- Започнала тригодишната војна меѓу Данска и Прусија, во која Данците биле поразени и изгубиле голем дел од јужниот дел на Јитланд.
1849.- Договорот со махараџата од Лахоре го анектира Пенџаб и го припои кон Индија.
1864.- Грција го вратила суверенитетот над Јонските острови, кои биле под британска колонијална власт.
1867.- Велика Британија ја формирала доминацијата на Канада од Квебек, Онтарио, Нова Шкотска и Њу Бранзвик, која во 1878 година ги вклучувала другите британски територии на Северна Америка, освен Њуфаундленд. Со Вестминстерскиот статут, Канада стана независна држава на Британскиот Комонвелт во 1931 година, а конечните граници ги достигна во 1949 година со анексијата на Њуфаундленд.
1891.- Умре францускиот сликар Жорж Сеура, основач и главен претставник на движењето Поинтилизам. Неделното попладне на островот Гранд Џат е првото сликарство што Сера го направи целосно користејќи ја техниката на поентилизам. Оваа слика често се смета за негов манифест на сликарството.
1901 – Први федерални избори во Австралија. Во првиот австралиски парламент, Лабуристичката партија освои најмногу места.
1912.- Англискиот поларен истражувач Роберт Фалкон Скот умре од зима и глад при враќањето од Јужниот пол, каде што пристигна на 13 јануари 1912 година, четири недели по Норвежанецот Руалд Амундсен (Роалд). Спасувачкиот тим ги пронашол замрзнатите тела на членовите на неговата експедиција во близина на една од станиците за снабдување на Антарктикот, како и неговиот дневник во кој ја опишал агонијата на своите придружници.
1945.- Југословенската влада официјално ја призна југословенската влада на Јосип Броз Тито, претходно признаена од Британија и САД.
1946.- Со новиот устав, Голд Коуст, сегашен Гана, стана првата британска колонија во Африка со африканско мнозинство во парламентот, но чекаше уште 14 години за целосна независност.
1956.- Во Нови Сад се основани Југословенските театарски игри „Стерија позорје“, по повод 150-годишнината од раѓањето и стогодишнината од смртта на српскиот комичар Јован Стерија Поповиќ.
1967.- Лансирана е првата француска нуклеарна подморница.
1972.- Боливија протерала 119 членови на советската амбасада во Ла Паз, обвинувајќи ја Москва за финансирање на левичарските бунтовници.
1974.- Американскиот вештачки сателит „Маринер 10“ ги направи првите фотографии на Меркур.
1982.- Умре германскиот композитор Карл Орф, автор на сценската кантата „Кармина Бурана“. Ја напишал книгата „Музика за деца“, наменета за образование и создал посебни, едноставни детски инструменти наречени Orff’s Instrumentarium.
1990.- Австралискиот премиер Боб Хок победи на изборите, станувајќи првиот пратеник од Лабуристите кој четири пати по ред ја освоил функцијата премиер.
1997.- Бегајќи од насилството што ја зафати земјата за време на крвавите немири, повеќе од 50 албански бегалци се удавија кога нивниот брод потона по судирот со италијански воен брод во јужниот дел на Јадранот кај италијанскиот брег.
2002.- Во Москва беше претставен проектот на првото вселенско летало „С-21“, наменето за вселенски туризам.
2003 – Светската здравствена организација објави дека Карло Урбани, лекарот кој прв го идентификувал тешкиот акутен респираторен синдром (САРС), починал од истата болест.
2004.- На свечената церемонија во Белата куќа на Северноатлантскиот договор (НАТО) официјално им се приклучија седум источноевропски земји: Бугарија, Естонија, Летонија, Литванија, Романија, Словачка и Словенија, со што членките на НАТО достигнаа 26.
2006 – Нигериските власти го уапсија поранешниот либериски претседател Чарлс Тејлор и го екстрадираа до Меѓународниот суд на правдата во Хаг, каде што беше обвинет за воени злосторства за време на граѓанската војна 1991-1991 година во Сиера Леоне и Либерија, во која загинаа 120.000 луѓе.
2009.- Во Црна Гора се одржаа парламентарни избори на кои победи ДПС-СДП-Бошњачката партија и Хрватската граѓанска иницијатива и обезбедија мнозинство во парламентот (48 пратеници).
2013.- Судот на Босна и Херцеговина го осуди Веселин Влаховиќ Батко, познат како Монструмот од Грбавица, на 45 години затвор за злосторства извршени во Сараево во 1992 година над Бошњаците и Хрватите во населбите Грбавица, Враче и Ковачиќи. Тој беше прогласен за виновен за убиство на 30 луѓе, силување на голем број жени, тепање, малтретирање и ограбување на несрпско население. Влаховиќ беше екстрадиран до правосудните органи на БиХ во март 2010 година, откако беше уапсен во Шпанија.
2017 – Британската премиерка Тереза Меј испрати писмо до претседателот на Европскиот совет, Доналд Туск, во кое иницира повлекување на Велика Британија од ЕУ, по 44 години членство.
2019 година – Почина Агнес Вард, француска режисерка и една од пионерите на Новиот бран, чии автентични филмови инспирираа нови генерации режисери. Позната е и по филмовите „La Pointe Courte“ (1954), „Cléo from 5 to 7“ (1961), „Vagabond“ (1984), „Jacquot de Nantes“ (1991), „The Gleaners and I“ ( 2000). , „Лица места“ (2018).
2019 – Уставниот суд на БиХ го оспори Законот на 9 јануари како Ден на Република Српска. Функционерите и лидерите на политичките партии од Република Српска одлуката на Уставниот суд на БиХ ја оценија како политички мотивирана и посочија дека РС ќе продолжи да го одбележува 9 јануари како Ден на Републиката.
На денешен ден
Светот на денешен ден (8 ноември)
1520 – По наредба на данскиот крал Кристијан II, во „Стокхолмската крвава бања“ биле убиени повеќе од 80 шведски свештеници и благородници. Настанот предизвикал востание под водство на Густав Васа, кое во 1521 година ја ослободило Шведска од данската власт.
1620 – Во близина на Прага се одржала битката кај Бела Гора – првата голема битка од Триесетгодишната војна.
1805 – Диздарот на Смедерево, Мухарем Гуша Бошњак, му ги предал клучевите од градот на Караѓорѓе, со што Смедерево станало еден од првите градови ослободени во Првото српско востание.
1858 – По победата кај Грахово, Црна Гора добила меѓународно признати граници со Отоманската империја, гарантирани од Русија, Австрија, Франција и Прусија.
1889 – Монтана станала 41-та држава на Соединетите Американски Држави.
1895 – Германскиот физичар Вилхелм Конрад Рентген ги открил рендгенските зраци, по кои и се наречени. Во 1901 година ја добил првата Нобелова награда за физика.
1917 – Основан е Советот на народни комесари – новата влада на Советска Русија со Ленин на чело. Лев Троцки станал комесар за надворешни работи, а Сталин – за националности.
1923 – Осуетен е неуспешниот „Пуч во пивницата“ во Минхен, предводен од Адолф Хитлер и генерал Ерих Лудендорф. Хитлер бил уапсен и осуден на пет години затвор, каде ја напишал својата книга „Мојата борба“ (Mein Kampf).
1931 – Во Кралството Југославија се одржале парламентарни избори, на кои излегле над 2,3 милиони гласачи.
1937 – Во Минхен бил прикажан нацистичкиот пропаганден филм „Вечниот Евреин“.
1941 – Основана е Комунистичката партија на Албанија.
1942 – Сојузничките сили под команда на генерал Двајт Ајзенхауер започнале со искрцување во Северна Африка. Операцијата завршила во мај 1943 година со победа на сојузниците.
1944 – Во текот на Народноослободителната војна биле ослободени Штип, Неготино и Струга.
1959 – Обединетата Арапска Република и Судан потпишале договор за користење на реката Нил.
1960 – Џон Ф. Кенеди го победил Ричард Никсон на претседателските избори во САД, станувајќи најмладиот избран претседател во американската историја.
1971 – Издаден е четвртиот студиски албум на „Лед Цепелин“, кој го содржи легендарниот хит „Stairway to Heaven“.
1977 – Грчкиот археолог Манолис Андроникос ја открил гробницата на Филип II Македонски во Вергина.
1989 – Даглас Вајлдер е избран за гувернер на Вирџинија – првиот Афроамериканец на таа функција во историјата на САД. Истовремено, Дејвид Динкинс станал прв црн градоначалник на Њујорк.
1991 – Југословенската морнарица воспоставила поморска блокада на Хрватска.
1992 – Започнала Митровданската офанзива – една од најжестоките битки во војната во Босна и Херцеговина, во реонот на Невесиње.
1995 – Република Македонија станала 38-ма членка на Советот на Европа.
1998 – Суд во Бангладеш изрекол смртни казни за 15 поранешни офицери, обвинети за убиството на претседателот Шеик Муџибур Рахман во 1975 година.
2001 – Припадниците на српската единица „Црвени беретки“ започнале бунт во Кула, кој завршил по десет дена со преговори со владата.
Истиот ден, францускиот Сенат усвоил закон за ограничена автономија на Корзика.
2002 – Советот за безбедност на ОН ја усвоил Резолуцијата 1441, со која се бара разоружување на Ирак.
2006 – Прогласен е новиот Устав на Република Србија, со кој Косово е дефинирано како составен дел на државата.
2010 – Европската Унија ги укина визите за граѓаните на Босна и Херцеговина и Албанија.
2016 – Доналд Џ. Трамп е избран за претседател на САД, по победата над Хилари Клинтон
На денешен ден
Светот „На денешен ден“ – 30 октомври
1762 – Роден е францускиот поет Андре де Шение, кој ги споил класичните поетски форми со новиот романтичарски дух. Се спротивставил на јакобинската диктатура и бил погубен на гилотина во 1794 година.
1817 – Симон Боливар ја формира првата независна влада на Венецуела.
1830 – Починал Петар I Петровиќ Његош, црногорски епископ и државник. Тој го донел првиот закон на Црна Гора (1796) и основал централно судско тело (1803), обединувајќи ги завојуваните племиња.
1864 – Со Виенскиот мир, Данска им ги предала Шлезвиг, Холштајн и Лауенбург на Прусија.
1869 – Во Белград е отворен Народниот театар, дело на архитектот Александар Бугарски. На свеченоста е изведена сликата „Посмртна слава на принцот Михаил“ од Ѓорѓе Милетиќ.
1905 – Рускиот цар Николај II го издал Октомврискиот манифест, со кој биле воведени граѓански слободи и избран парламент – Думата.
1910 – Починал Жан Анри Динан, швајцарски филантроп и основач на Црвениот крст, добитник на првата Нобелова награда за мир (1901).
1918 – Словачка се одвоила од Унгарија и со Чешка ја формирала Чехословачка, првата држава создадена по распадот на Австро-Унгарија.
Истата година Турција капитулирала во Првата светска војна, со што престанала да постои Отоманската империја.
1922 – По „Маршот кон Рим“, Бенито Мусолини ја формирал првата фашистичка влада во Италија.
1938 – Радио драмата „Војна на световите“ на Орсон Велс предизвикала паника во САД – слушателите поверувале дека станува збор за вистинска инвазија од Марс.
1973 – Отворен е Босфорскиот мост, што ги поврзува Европа и Азија.
1974 – Мухамед Али се вратил на боксерскиот ринг и со нокаут го победил Џорџ Форман.
1975 – Принцот Хуан Карлос го наследил болниот диктатор Франциско Франко и ја презел власта во Шпанија.
Истата година се случила авионската несреќа на „Инекс-Адрија“ кај Прага, во која загинале 75 патници.
1990 – Кина објавила дека има 1 милијарда и 13 милиони жители.
1995 – На референдумот во Квебек, 50,6% од гласачите се изјасниле против независноста од Канада.
1998 – Започнала НАТО мисијата „Орловско око“ за надгледување на воздушниот простор над Косово.
2000 – Во Мадрид, автомобил-бомба убила судија од Врховниот суд и уште две лица; нападот се припишува на групата ЕТА.
2001 – Лондонскиот клуб на доверители ѝ го намалил долгот на СР Југославија за 600 милиони долари.
2003 – Донаторска конференција во Хаг обезбедила 15,7 милиони евра за судот за воени злосторства во Сараево.
Истата година, Џулио Андреоти бил ослободен од обвинението за вмешаност во убиството на новинарот Кармине Пикорели.
2006 – Аугусто Пиноче, поранешен чилеански диктатор, бил ставен во домашен притвор за злосторства извршени за време на неговото владеење.
2008 – Починал Исмет (Ицо) Вољевица, познат хрватски карикатурист и автор на стрипот „Грга“.
2011 – Росен Плевнелиев бил избран за претседател на Бугарија.
2012 – Ураганот Сенди го погодил источниот брег на САД, одземајќи најмалку 39 животи и оставајќи милиони без струја.
2017 – Светската метеоролошка организација објавила дека концентрацијата на CO₂ во атмосферата достигнала рекордно ниво во 2016 година.
2020 – Починал митрополит Амфилохие, лидер на Српската православна црква во Црна Гора, од последици на COVID-19.
2022 – Луиз Инасио Лула да Силва е избран по трет пат за претседател на Бразил.
На денешен ден
Светот на денешен ден (28 октомври)
1492 – Кристофер Колумбо ја открил Куба за време на своето прво патување преку Атлантскиот океан и ја прогласил за посед на Шпанија.
1628 – Кралските трупи, предводени од кардиналот Ришелје, го зазеле хугенотското (протестантско) упориште Ла Рошел по неколкумесечна опсада.
1636 – Во Кембриџ, Масачусетс, бил основан Харвард колеџ – најстарата високообразовна институција во Соединетите Американски Држави.
1704 – Починал англискиот филозоф Џон Лок, еден од основоположниците на емпиризмот и либералната филозофија. Неговите дела, меѓу кои „Преглед на човечкиот разум“, „Писма за толеранцијата“ и „Два трактати за владата“, извршиле силно влијание врз понатамошниот развој на европската мисла.
1746 – Катастрофален земјотрес во Перу ги уништил градовите Лима и Каљао, при што загинале најмалку 18.000 лица.
1836 – Била прогласена федерацијата меѓу Перу и Боливија.
1884 – Роден е Милоје Милојевиќ, српски композитор, музиколог, педагог и критичар, професор на Музичката академија во Белград и еден од основачите на српската музикологија. Тој го основал белградскиот оркестар „Collegium musicum“ и е автор на дела како „Четири дела за пијано“, „Мелодии и ритми од Балканот“ и „Пред величеството на природата“.
1886 – Американскиот претседател Гровер Кливленд ја открил Статуата на слободата во њујоршкото пристаниште. Статуата е подарок од Франција, дело на скулпторот Фредерик Огист Бартолди.
1891 – Силен земјотрес на јапонскиот остров Хоншу (Нипон) усмртил околу 10.000 лица и оставил повеќе од 300.000 луѓе без домови.
1914 – Роден е американскиот микробиолог Џонас Едвард Салк, кој во 1953 година ја развил првата ефикасна вакцина против детска парализа.
1918 – По распадот на Австро-Унгарија, Националниот комитет ја презел власта во Прага. Република Чехословачка официјално била прогласена во ноември 1918 година со Томас Гариг Масарик како прв претседател.
1919 – Во САД стапила во сила забрана за продажба на пијалаци со повеќе од половина процент алкохол.
1922 – Околу 40.000 фашисти, т.н. „црнокошулаши“, предводени од Бенито Мусолини, тргнале од Неапол во „Маршот кон Рим“. Два дена подоцна, кралот Виторио Емануеле III му го доверил мандатот на Мусолини да формира влада, со што започнал фашистичкиот режим што траел до 1943 година.
1923 – Починал Стојан Протиќ, српски политичар и публицист, еден од основачите на Радикалната партија и прв премиер на Кралството на Срби, Хрвати и Словенци. Бил уредник на весниците „Самоуправа“ и „Оџек“.
1932 – Роден е Спирос Кипријану, кипарски државник и прв министер за надворешни работи по стекнувањето на независноста на Кипар во 1960 година. Во 1977 година станал претседател на државата по смртта на архиепископот Макариос III.
1940 – Италијанските трупи ја нападнале Грција од Албанија, откако Атина го одбила ултиматумот со кој Италија барала воени бази на грчка територија. Со помош на Германија, Грција била окупирана во април 1941 година.
1962 – Официјално завршила Кубанската ракетна криза: советскиот лидер Никита Хрушчов наредил повлекување на ракетите од Куба, а американскиот претседател Џон Ф. Кенеди ја укинал поморската блокада.
1974 – Арапските лидери, меѓу кои и јорданскиот крал Хусеин, усвоиле декларација со која се повикува на создавање независна палестинска држава.
1982 – Социјалистичката работничка партија на Шпанија, предводена од Фелипе Гонзалес, извојувала убедлива победа на општите избори.
1995 – Во пожар во метрото во главниот град на Азербејџан, Баку, загинале 289 лица, а 270 биле повредени.
2000 – Во Косово се одржале локални избори под покровителство на ОН. Демократската лига на Косово, предводена од Ибрахим Ругова, извојувала убедлива победа. Србите ги бојкотирале изборите, а југословенските власти не ги признале резултатите.
2001 – Американскиот претседател Џорџ В. Буш формирал Група за следење на странски терористи, предводена од државниот обвинител Џон Ешкрофт, со задача да идентификува и депортира странски државјани кои нелегално престојуваат во САД.
2002 – Високиот американски дипломат Лоренс Фоли бил убиен во Аман, Јордан. Тој ја раководел канцеларијата на УСАИД во американската амбасада и бил првиот западен дипломат убиен во таа земја.
2005 – Починал големиот актер Љуба Тадиќ, член на Белградскиот драмски театар, Народниот театар, Ателје 212 и Југословенскиот драмски театар. Настапувал во повеќе од 60 филмови и бројни радио и телевизиски драми.
2008 – На претседателските избори на Малдивите, Маумун Абдула Гајум ја изгубил власта по 30 години. Опозицискиот кандидат Мохамед Нашид, кој повеќепати бил затворан за време на неговото владеење, ја однел победата.
2011 – Починал писателот и филозоф Радомир Константиновиќ, автор на влијателниот есеј „Филозофија на Паланка“.
2013 – Починале Тадеуш Мазовиецки, првиот некомунистички премиер во Источна Европа по Втората светска војна и активист на движењето „Солидарност“, и Александар Тијаниќ, новинар и директор на Радио-телевизија Србија.
2018 – Жаир Болсонаро победил на претседателските избори во Бразил и станал 38-ми претседател на земјата.
2020 – Србија добила нова влада со 21 министерство и двајца министри без ресор, предводена од премиерката Ана Брнабиќ во нејзиниот втор мандат.
2022 – Европскиот парламент и земјите-членки на Европската Унија се договориле да ја забранат продажбата на нови возила со мотори на фосилни горива од 2035 година, во рамки на климатскиот пакет „Подготвени за 55“.
Истата година, Елон Маск ја купил социјалната мрежа „Твитер“ за 44 милијарди долари.
2023 – Починал актерот Метју Пери, познат по улогата на Чендлер Бинг во серијата „Пријатели“. Причината за смртта била предозирање со кетамин; пет лица се обвинети во врска со неговата смрт, меѓу кои и неговиот асистент и неколку лекари.
-
Кичево6 часа(ФОТО) Д-р Александар Јовановски денеска со свеченост ја презеде функцијата градоначалник на општина Кичево, „За мене како што знаете поделбите не постојат, ќе продолжиме напред заедно“
-
Кичево1 денВо сабота спремете се за третото концертно издание на „Enigma Rock Night Vol.3“ во НУЦК „Кочо Рацин“, на сцената ќе настапат сите локални бендови
-
Хороскоп2 денаХороскоп за недела (9 ноември)
-
Хороскоп23 часаХороскоп за понеделник (10 ноември)
-
Кичево27 минутиНа градскиот плоштад во Кичево и оваа година ќе блесне хуманитарниот „Божиќен Базар“ покрај најубавиот украс „Витлеемската Пештера“
-
Здравје и убавина1 денОвие шест работи предизвикуваат висок крвен притисок
-
Здравје и убавина3 часаДомашен напиток од свежи билки против болки во Бубрезите од бубрежните камења
-
Спорт4 часаАталанта го разреши од должноста досегашниот тренер Иван Јуриќ
