На денешен ден
3 ноември – На денешен ден
1534.- Англискиот парламент ја усвоил повелбата со која кралот Хенри VIII (Хенри) станал поглавар на црквата (Акт на надмоќ), со што на папата му била лишена моќта над црквата во Англија. На ова му претходеше конфликт со папата Лав X, кој не сакаше да го поништи бракот на кралот со Катерина Арагонска (Катерина) и да ја легализира врската со Ана Болејн.
1768.- Роден е Ѓорѓе Петровиќ Караѓорде, водач на Првото српско востание против Турците во 1804 година. Убиен е по наредба на кнезот Милош Обреновиќ во 1817 година кога тајно се вратил во Србија.
1801.- Роден е италијанскиот оперски композитор Винченцо Белини, еден од најпознатите творци на италијанското бел канто („Норма“, „Пуританци“, „Пират“, „Капулети и Монтес“).
1839.- Британските фрегати потопија неколку кинески отпадоци во близина на Кантон. Ова ја започна Првата опиумска војна против Кина, која заврши со потпишување на мировниот договор во 1842 година во Нанкин, под многу неповолни услови за Кина.
1852.- Роден е јапонскиот принц Муцухито, од 1867 година царот Меиџи. За време на неговото владеење (до 1912 година), тој целосно ја укина моќта на шогунатот, воспостави централна империјална влада и ја претвори феудалната Јапонија во модерна капиталистичка држава. Тој го пресели главниот град од Кјото во Едо, кој беше преименуван во Токио.
1883.- Тимочката побуна, која започнала во Заечарскиот округ еден месец претходно, била задушена поради одлуката на владата да го одземе оружјето, кое дотогаш им било доверено на сите регрути. Меѓу водачите, кои беа уапсени и застрелани, имаше истакнати членови на Радикалната партија. Некои од нив, како Никола Пашиќ, успеаја да избегаат од земјата, а партијата претрпе тешка криза.
1901.- Роден е францускиот писател и политичар Андре Малро, учесник во Кинеската револуција (1924-27), Шпанската граѓанска војна, еден од водачите на Движењето на отпорот во Втората светска војна, член на Француската академија Де Гол (Гол). Министер за култура од 1959 година до 1969 година („Кралскиот пат“, „Судбината на човекот“, „Искушението на западот“, „Антимемоар“).
1903.- Панама, со поддршка на САД, кои го испратија крстосувачот „Нешвил“ во панамските води, прогласи независност од Колумбија.
1912.- Роден е парагвајскиот диктатор Алфредо Стреснер (Штроснер), кој дојде на власт со воен удар во 1954 година и, спроведувајќи терор врз политичките противници, владееше до 1989 година, кога беше соборен со народен пуч.
1918.- Една недела пред капитулацијата на Германија во Првата светска војна, на воените бродови во Кил избувнал морнарски бунт, кој се проширил во неколку градови (Хамбург, Либек, Бремен) каде биле формирани привремени револуционерни влади. По пресметката на владата со бунтовниците, германскиот парламент ја укина нивната власт на 6 февруари 1919 година.
1918.- Претставниците на австроунгарската армија ја потпишаа капитулацијата во Падова во Првата светска војна, што беше последен државен акт на 700-годишната Хабсбуршка монархија.
1946.- Јапонскиот император Хирохито се откажа од своите божествени атрибути во изјава на радио, а империјалната моќ му беше предадена на избраниот парламент.
1954.- Умре францускиот сликар и скулптор Анри Матис, најпознатиот претставник на фовисистичкото движење и еден од најзначајните француски и европски сликари во 20 век.
1956.- Велика Британија и Франција прифатија прекин на огнот на Блискиот Исток под услов мировните сили на ОН да бидат испратени во областа на Суецкиот канал.
1957.- СССР го лансираше првиот сателит со живо суштество „Спутник 2“ во кој беше кучето Лајка.
1961.- У Тант беше избран за генерален секретар на ОН по смртта на Даг Хамарскјолд.
1970.- Кандидатот на Фронтот за народно единство Салвадор Аљенде стана претседател на Чиле, како прв марксист на западната хемисфера избран на слободни избори. Тој беше убиен во 1973 година во пучот на генералот Аугусто Пиноче.
1991 – Хрватските паравоени формации го протераа населението и уништија 18 српски села во областа на западна Славонија.
1992.- Кандидатот на Демократската партија Бил Клинтон го победи републиканецот Џорџ Буш, поранешен шеф на државата, на претседателските избори во САД.
1996.- Умре поранешниот самопрогласен император на Централноафриканската Република Жан Бедел Бокаса (Жан, Бокаса). Тој дојде на власт со воен удар во 1966 година, се прогласи себеси за доживотен претседател во 1972 година, а за цар во 1976 година. Тој беше соборен во 1979 година од поранешниот претседател Дако и ја врати земјата во статус на република.
1998.- Умре американскиот аниматор Боб Кејн, автор на Бетмен.
2002 – Турската Партија на правдата и развојот победи на парламентарните избори во Турција, но на нејзиниот лидер Тајп Ердоган му беше забрането да ја преземе премиерската функција поради неговата претходна пресуда за исламистички бунт.
2005.- Почина Ен Бурда (Аен), основач на издавачката куќа „Бурда-Моден“ и една од најуспешните деловни жени во Германија.
2009.- Умре шпанскиот писател, социолог и есеист Франциско Ајала, добитник на сите шпански книжевни награди.
2010.- Умре американскиот композитор Џери Бок (Џери Бок), автор на хитовите на Бродвеј, вклучувајќи ги познатите мјузикл „Вичарка на покривот“ и „Фиорело“, за кои ја освои наградата Тони заедно со текстописецот Шелдон Харник. Меѓу неговите познати мјузикли се „Гошдин дивни“ и „Она ме воли“.
2013.- Во Косово се одржаа локални избори, граѓаните избраа советници и градоначалници во 39 општини.
2014 – Почина Миљенко Дерета, филмски и ТВ режисер, основач и долгогодишен директор на невладината Граѓанска иницијатива.
2015.- На секои 10 минути во светот се раѓа дете без државјанство, а овој проблем дополнително се влоши со конфликтот во Сирија, кој доведе до најтешката мигрантска криза во Европа од 1945 година, објавија Обединетите нации, кои имаат план да укинување на статусот до 2024 година без државјанство.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (9 декември)
На денешен ден 9 декември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред:
1824
- Во Перуанската војна за независност, силите на Симон Боливар ја победија шпанската војска во битката кај Ајакучо – клучна за независноста на Перу.
1825
- Константин стана нов цар на Русија; веднаш беа ковани монети со неговиот лик – познатата Константинова рубља.
1890
- Започна третото официјално светско првенство во шах (1890/91) помеѓу Штајниц и Гунсберг.
1905
- Премиера на едночинката „Салома“ од Рихард Штраус во Дрезден, шокирана публика.
- Франција донесе декрет за одвојување на црквата од државата.
1917
- Турските трупи го предадоа Ерусалим на Британците во Првата светска војна.
1935
- Во Загреб е основана Федерацијата за лизгање на мраз и хокеј.
1941
- Кина им објавува војна на Јапонија, Германија и Италија во Втората светска војна.
1944
- Даниловград е ослободен по неколкудневни борби од фашистичкиот окупатор.
1961
- Тангањика добива независност во рамките на Британскиот Комонвелт со Јулиус Њерере за премиер.
(1962 – станува република, ист ден)
1967
- Николае Чаушеску станува претседател на Романија.
1978
- Се игра првиот натпревар од Женската професионална кошаркарска лига (WBL) – Чикаго Хасл vs. Милвоки Доус.
1985
- Поранешните аргентински лидери Хорхе Видела и Емилио Масера осудени на доживотен затвор.
- ГС на ОН едногласно усвојува резолуција за осуда на сите терористички акти.
1987
- Протестите во Појасот Газа ја започнаа Првата Интифада; потоа се прошири во Западен Брег и Ерусалим.
1990
- Лех Валенса победува на претседателските избори во Полска.
- На првите повеќепартиски избори во Србија победи Социјалистичката партија; Милошевиќ станува претседател.
1991
- Касарните на Трсат и командата на Риечкиот корпус предадени на хрватската армија; последниот војник на ЈНА ја напушта Риека.
1992
- ФИФА ѝ забранува на Југославија да учествува во квалификациите за СП 1994, согласно санкциите на ОН.
1994
- Шин Фејн започнува мировни преговори со британската влада по повеќе од 70 години.
1995
- Врховниот суд на Полска ја потврдува победата на Квашњевски и ја отфрла жалбата за Валенса.
1996
- ОН го одобрува договорот „нафта за храна“ – Ирак се враќа на светскиот нафтен пазар по 1990.
1999
- Српските власти ја осудуваат Флора Бровина на 12 години затвор; ослободена во 2000 по заминувањето на Милошевиќ.
2000
- Југославија и Словенија воспоставуваат дипломатски односи.
2002
- „Јунајтед ерлајнс“ поднесува барање за банкрот – најголем во историјата на авиоиндустријата.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (1 декември)
На денешен ден 1 декември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по векови:
-
1640 – Португалија ја враќа својата независност по востанието што ја собори шпанската влада. Две недели подоцна, војводата од Браганца е крунисан за крал на Португалија под името Јован IV. Шпанија не ја признава независноста на Португалија сè до 1668 година.
-
1803 – Во Франција стапија на сила нови закони за труд, кои бараа работниците да имаат дозвола за работа заверена од полицијата или градските службеници. Овој документ, без кој никој не можеше да добие работа, дозволуваше државна контрола врз работната сила.
-
1813 – По неизвесниот одговор на францускиот император Наполеон I на мировните услови на сојузниците, Русија, Прусија и Австрија одлучија да ја нападнат Франција.
-
1821 – Доминиканската Република, која ги опфаќа источните две третини од карипскиот остров Хаити, тогаш познат како Хиспаниола, прогласи независност од Шпанија.
-
1822 – Основачот на Бразилското Царство, Дом Педро, беше крунисан за прв император на Бразил под името Педро I.
-
1835 – Ханс Кристијан Андерсен ја објави својата прва книга со бајки.
-
1903 – Прикажан е првиот вестерн филм, „Големиот грабеж на воз“.
-
1906 – Во Париз е отворено киното „Омнија Пате“, првото наменски изградено кино во светот кое прикажувало филмови.
-
1918 – Исланд добил независност со одлука на данскиот парламент.
-
1918 – Со обединувањето на државите на Србите, Хрватите и Словенците со Кралството Србија и Кралството Црна Гора е создадена првата заедничка југословенска држава, Кралството на Србите, Хрватите и Словенците, подоцна Кралство Југославија.
-
1918 – Покраината Трансилванија, претходно дел од Унгарија, т.е. Австро-Унгарија, е обединета со Романија. Романскиот дел од Банат и некои други покраини исто така станале дел од Романија. Романците го слават овој датум како национален празник, Ден на обединувањето.
-
1925 – Во Локарно, Швајцарија, се потпишани договори меѓу европските земји со кои се гарантира мирот и неповредливоста на границите. Рајнскиот пакт се смета за најважен, со кој Германија, Франција и Белгија се обврзаа да ги почитуваат границите, а Германија ја прифати демилитаризацијата на Рајнската област. Овие договори беа прекршени од Хитлер во 1936 година, кога ја окупираше Рајнската област, а потоа ги нападна Чехословачка и Полска.
-
1941 – Црногорскиот одред на НОП за операции во Санџак, под команда на Арс Јовановиќ, го нападна италијанскиот гарнизон во Плевља. По тешките борби, партизаните беа принудени да се повлечат од Плевља, со тешки загуби од околу 500 убиени и ранети.
-
1971 – Во Караѓорѓево, на седница на Претседателството на Сојузот на комунисти на Југославија, дел од раководството на Сојузот на комунисти на Хрватска, носители на политиката на таканареченото масовно движење. Потоа следеа чистки на политичките и економските лидери во Србија, Словенија и Македонија, што ги спречи обидите за политички и економски реформи во СФРЈ.
-
1976 – Ангола стана членка на Обединетите нации.
-
1981 – Во најлошата катастрофа во историјата на југословенската авијација, авион DC-9 Super 80 управуван од љубљанската компанија Inex-Adria Avio-Promet се урна во планина во близина на Ајачо, Корзика. Сите 178 патници и членови на екипажот загинаа.
-
1988 – Беназир Буто стана премиер на Пакистан, првата жена што водеше исламска земја.
-
1989 – Михаил Горбачов, првиот советски лидер, го посети Ватикан и се согласи со папата Јован Павле II да воспостави дипломатски односи меѓу СССР и Ватикан.
-
1991 – На референдум во советската република Украина, огромното мнозинство гласачи гласаа за независност од СССР.
-
1992 – Основан е 6-тиот полк на Домостражата, Сплит.
-
2000 – Лидерот на Националната акциона партија, Винсент Фокс, е инаугуриран за претседател на Мексико, со што се стави крај на 71-годишното владеење на Институционалната револуционерна партија. Тоа беше првиот пораз на партијата од 1929 година.
-
2001 – 10 Израелци се убиени во два палестински самоубиствени бомбашки напади во Ерусалим, а 30 се убиени во експлозија на автобус во Хаифа. Повеќе од 200 луѓе се повредени во нападите.
-
2002 – Поранешниот премиер Јанез Дрновшек е избран за претседател на Словенија.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 27 ноември
На денешен ден 27 ноември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по векови:
19. век
1879
-
Францускиот парламент бил преместен од Версај во Париз.
1895
-
Алфред Нобел во Париз го напишал својот тестамент, оставајќи големо богатство за развој на науката, литературата и мирот. Нобеловата награда се доделува од 1901 година.
20. век
1910-1930
1912
-
Шпанија воспоставила протекторат над Мароко.
1919
-
Во Неџија, Бугарија по Првата светска војна потпишала договор со кој:
-
Добруџа ѝ припаднала на Романија,
-
Источна Тракија на Грција,
-
Струмица, Димитровград и Босилеград на Кралството СХС.
-
1926
-
Ахмед Бен Зогу во Тирана потпишал договор со Италија, ставајќи ја Албанија под италијански протекторат.
1930-1950
1940
-
Нацистичка Германија ја анектирала француската покраина Лорена.
-
Во Романија, профашистичката „Железна гарда“ убила над 60 соработници на кралот Карол II, меѓу кои и поранешниот премиер Николае Јорго.
1941
-
Последните италијански сили во тврдината Гондар (Етиопија) капитулирале пред Сојузниците, кои заробиле 23.000 војници.
1942
-
Француската флота во Тулон била потопена за да не падне во германски раце.
1945
-
Норвешка станала членка на Обединетите нации.
1950-1970
1953
-
Хусо Хоџиќ, учесник во НОБ, прогласен за народен херој.
1968
-
Југословенската армија и полиција ги потиснале албанските демонстрации во Косово, одржани на Денот на знамето, со барање покраината да добие статус на република.
1970-1990
1970
-
Во Манила, колумбиски сликар преправен во свештеник се обидел да го убие папата Павле VI.
1974
-
На Телевизија Белград била емитувана првата епизода од „Коцки, коцки, коцки“.
1978
-
Поранешниот надзорник Ден Вајт ги убил градоначалникот Џорџ Москоне и политичарот Харви Милк во Сан Франциско.
1983
-
Колумбиски Боинг 747 се урнал кај Мадрид; загинале 181 лице.
1989
-
Колумбиски Боинг 727 експлодирал во лет; загинале сите 107 патници и членови на екипажот.
1990
-
Џон Мејџор станал премиер на Велика Британија и лидер на Конзервативната партија.
1990-2000
1991
-
Советот за безбедност на ОН овластил распоредување на УНПРОФОР во поранешна Југославија.
-
Во Пном Пен толпа го нападнала лидерот на Црвените Кмери Кије Самфан, кој бил евакуиран во Бангкок.
1996
-
Поради протестите против изборни фалсификати, властите ги затвориле Радио Б92 и Радио Индекс; работата ја продолжиле на 5 декември.
-
Над 90 рудари загинале во експлозија на гас во јагленокоп во кинеската провинција Шанкси.
1997
-
Судири кај Србица и во селото Резница: убиени двајца полицајци и еден Албанец, четворица полицајци ранети.
21. век
2000
-
Норвешкиот крал Харолд го отворил Лердалскиот тунел, најдолг патен тунел во светот (16.900 м).
-
Агенцијата за СИДА на ОН објавила дека од почетокот на пандемијата починале над 21 милион луѓе.
2001
-
НАСА објавила откривање атмосфера на планета оддалечена 150 милиони светлосни години – прво директно откривање надвор од Сончевиот систем.
-
Официјално бил отворен каспискиот нафтоводен систем за транспорт до Новоросијск.
2004
-
Вселенскиот патријарх Вартоломеј I ги примил моштите на Свети Златоуст и Свети Григориј од папата Јован Павле II.
2005
-
Прва трансплантација на лице извршена во Амиен, Франција.
2006
-
Во Јасеновац бил отворен Образовен центар и Меморијален музеј со нова изложба за жртвите од логорот.
-
Канадскиот парламент го признал Квебек како „посебна нација во рамките на Канада“.
-
Хороскоп2 денаХороскоп за вторник (9 декември)
-
Кичево1 денНоќеска во Кичево европско-медитеранскиот сеизмолошки центар регистрираше слаб земјотрес на длабочина од околу 15 километри
-
Хороскоп16 часаХороскоп за среда (10 декември)
-
Кичево1 денКнежинскиот манастир денес го слави својот патрон „Св. Ѓорѓија – Победоносец“, за многу години „Св. Ѓорѓија“, Христовиот војник, заштитник на сиромашните
-
Временска прогноза1 денЗа вистинската зима и снежна идила ќе почекаме, следуваат пролетни температури над просекот за месец декември
-
Македонија2 денаЖена од охридското с.Лескоец удрила во полициско „јети“ на охридската полиција, за среќа учесниците поминале со телесни повреди
-
Македонија1 денНово намалување на дизелот од ноќеска, бензините остануваат непроменети
-
Македонија2 денаПС Франгово и РЦ Запад запленија три торби со 62 паковки со марихуана
