Следете не

На денешен ден

30 јуни – На денешен ден

Објавено пред

на

1470.- Роден е Чарлс VIII (Шарл), крал на Франција (1483-98), кој стапувајќи во брак со Ана Бретања, како мираз ја добил Бретања, последниот необединет француски регион.

1520.- За време на шпанското освојување на Мексико во Тенохтитлан, каде подоцна бил изграден Сиудад Мексико, бил убиен последниот император на Ацтечката империја, Монтезума II Ксокојотцин.

1859 – Чарлс Блондин (Чарлс) преминал од САД во Канада пред 25.000 гледачи на јаже нанижано над Нијагарините водопади.

1876.- Србија и Црна Гора, во сојуз со Русија, објавија војна на Турција.

1893.- Роден е германскиот комунистички водач Валтер Улбрихт. Тој емигрирал во 1933 година во Москва, каде што останал до крајот на Втората светска војна. Во 1950 година станал прв секретар на Обединетата работничка партија на Германската Демократска Република, а од 1960 година бил претседател на Државниот совет.

1893.- Роден е британскиот политичар и социјален теоретичар Харолд Лески (Ласки). Како влијателен член на Лабуристичката партија, тој се залагаше за економски и социјални реформи, кои придонесоа за победата на лабуристите на изборите во 1945 година.

1908.- Над источен Сибир се случила до денес необјаснета експлозија, веројатно метеор или друго небесно тело, од која тресењето на земјата се почувствувало дури до централна Европа.

1913.- По наредба на бугарскиот цар Фердинанд бил извршен напад врз српската и грчката војска во Македонија. Следувала битката кај Брегалница, со која започнала Втората балканска војна, во која на 10 јули влегла и Романија, окупирајќи ја северна Бугарија. Војната заврши со мир во Букурешт на 10 август истата година.

1930.- Велика Британија ја призна независноста на Ирак, кој беше прогласен за британски мандат на меѓународната конференција во Сан Ремо во 1920 година.

1934.- Со поддршка на воените кругови, нацистичкиот водач Адолф Хитлер, обвинет за заговор, наредил ликвидација на стотици негови блиски соработници („Ноќ на долгите ножеви“), меѓу кои и Ернст Рем (Роем) и Грегор Штрасер (Штрасер).

1936.- Етиопскиот император Хаиле Селасие I (Селасие) упати апел за помош во врска со италијанската инвазија на Етиопија во седиштето на Лигата на народите (претходник на ООН). Друштвото на народите воведе санкции против Италија, но тие не беа испочитувани.

1943.- Американските трупи слетаа во Втората светска војна на островот Нова Џорџија (Соломонски Острови). За време на операцијата беа соборени 121 јапонски авион.

1948.- Југословенскиот печат ја објави Резолуцијата на Информативното биро на комунистичките и работничките партии (Информбиро) за состојбите во Комунистичката партија на Југославија и одговорот на Централниот комитет на КПЈ со кој се отфрлаат обвинувањата во Резолуцијата. Потоа следеше апсење и затворање на членовите на КПЈ кои ги избраа ставовите на Информбирото, кое беше под влијание на советскиот водач Сталин.

1950.- Американскиот претседател Хари Труман (Хари) им наредил на американските војници стационирани во Јапонија да и помогнат на Република Кореја да одбие напад од Северна Кореја.

1960.- Република Конго (Заир) прогласи независност од Белгија. За прв претседател беше избран Џозеф Касавубу (Џозеф), а за премиер Патрис Лумумба (Патрис).

1963 – Кардиналот Џовани Батиста Монтини (Џовани Батиста) беше устоличен како папа Павле VI, чиј понтификат беше обележан со спроведувањето на идејата за помирување со другите христијански цркви.

1971.- Тројца советски астронаути загинаа при слетувањето на советскиот вселенски брод „Сојуз II“, кој помина рекордни 570 часа и 22 минути во орбитата околу Земјата.

1974.- Алберта Кинг беше убиена за време на молитвата во црквата, шест години по убиството на нејзиниот син Мартин Лутер Кинг, водачот на американските црнци во борбата за еднаквост и добитник на Нобеловата награда за мир во 1964 година.

1974.- Рускиот балетан Михаил Баришников го напушти балетскиот ансамбл на театарот Бољшој за време на турнеја во Канада и остана да живее на Запад.

1989.- Суданскиот генерал Омар Хасан ал-Башир со државен удар ја собори владата на Садек ал-Махди.

1995.- Бошњачката влада во Сараево ги прекина сите контакти со специјалниот пратеник на ОН Јасуши Акаши, обвинувајќи го за благ однос кон босанските Срби.

1996.- Под силен притисок на меѓународната заедница и претседателот на Србија, Слободан Милошевиќ, претседателот на Република Српска, Радован Караџиќ, ги префрли своите претседателски овластувања на потпретседателката на РС, Билјана Плавшиќ.

1997.- Кина официјално ја презеде контролата над Хонг Конг по 156 години британско колонијално владеење.

1999.- По речиси 300 години, Шкотска го врати својот парламент.

2001.- Група хулигани и политички екстремисти претепаа неколку хомосексуалци и лезбејки на Трг Република во Белград и на тој начин го спречија одржувањето на првата „Геј парада“ во Србија.

2001.- Актерката Тијана Кондиќ ја доби Златната арена за најдобра женска улога на филмскиот фестивал во Пула, Хрватска, за филмот „Наташа“. Тоа беше прво учество на филм од СР Југославија на овој фестивал по распадот на поранешна СФРЈ.

2004.- Високиот претставник на меѓународната заедница во Босна и Херцеговина, Педи Ешдаун, го разреши претседателот на Собранието на Република Српска (РС), Драган Калиниќ, и му забрани да работи јавна и политичка работа. Уште 60 лица беа отстранети од нивните должности во РС, поради несоработка со Трибуналот во Хаг.

2005.- Американскиот претседател Џорџ В. Буш потпиша декрет за доделување трговски преференции на Србија и Црна Гора, со што го откажа последниот дел од пакетот санкции наметнати на СР Југославија во 1992 година.

2008.- Ирак отвори огромни нафтени полиња за странски компании, отворајќи го патот за големи инвестиции на мултинационални компании кои немаа пристап до нафтените наоѓалишта на Ирак речиси 40 години.

2009.- Почина Пина Бауш, позната германска кореографка и танчерка, ученичка на германскиот кореограф и основач на експресионистичкиот стил Курт Јос, кого го наследи како уметнички директор на „Танцовиот театар“ во 1969 година. Пошироката публика ја запозна Пина Бауш во филмот на Педро Алмодовар „Разговарај со неа“.

2010.- Кристијан Волф (51) беше избран во третиот и последен круг на гласање за нов претседател на Германија, десетти во повоената историја на земјата.

2012.- Умре Јицак Шамир, израелски политичар и државник, премиер на Израел во два мандати – 1983-84 и 1986-92 година.

2015 – Индонезиски воен товарен авион се урна и експлодира во населена област во градот Медан, при што загинаа 142 лица, од кои 113 беа во него.

2019 – Почина Борка Павиќевиќ, драматург и директор на Центарот за културна деконтаминација. Павиќевиќ беше уметнички директор на Белградскиот драмски театар, учесник во движењето на Граѓанскиот отпор и член на Белградскиот круг, здружение на слободни интелектуалци од неговото основање. Од почетокот на војната во 1991 година, таа учествуваше во антивоени акции во Белград и другите југословенски градови и се залагаше за демократизација и развој на граѓанското општество во Србија и регионот.

2019 – Почина Момир Булатовиќ, поранешен претседател на Црна Гора (1990-1998) и претседател на Федералната влада на Сојузна Република Југославија (1998-2000).

На денешен ден

Светот „На денешен ден“ – 30 октомври

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com

1762 – Роден е францускиот поет Андре де Шение, кој ги споил класичните поетски форми со новиот романтичарски дух. Се спротивставил на јакобинската диктатура и бил погубен на гилотина во 1794 година.

1817Симон Боливар ја формира првата независна влада на Венецуела.

1830 – Починал Петар I Петровиќ Његош, црногорски епископ и државник. Тој го донел првиот закон на Црна Гора (1796) и основал централно судско тело (1803), обединувајќи ги завојуваните племиња.

1864 – Со Виенскиот мир, Данска им ги предала Шлезвиг, Холштајн и Лауенбург на Прусија.

1869 – Во Белград е отворен Народниот театар, дело на архитектот Александар Бугарски. На свеченоста е изведена сликата „Посмртна слава на принцот Михаил“ од Ѓорѓе Милетиќ.

1905 – Рускиот цар Николај II го издал Октомврискиот манифест, со кој биле воведени граѓански слободи и избран парламент – Думата.

1910 – Починал Жан Анри Динан, швајцарски филантроп и основач на Црвениот крст, добитник на првата Нобелова награда за мир (1901).

1918Словачка се одвоила од Унгарија и со Чешка ја формирала Чехословачка, првата држава создадена по распадот на Австро-Унгарија.
Истата година Турција капитулирала во Првата светска војна, со што престанала да постои Отоманската империја.

1922 – По „Маршот кон Рим“, Бенито Мусолини ја формирал првата фашистичка влада во Италија.

1938 – Радио драмата „Војна на световите“ на Орсон Велс предизвикала паника во САД – слушателите поверувале дека станува збор за вистинска инвазија од Марс.

1973 – Отворен е Босфорскиот мост, што ги поврзува Европа и Азија.

1974Мухамед Али се вратил на боксерскиот ринг и со нокаут го победил Џорџ Форман.

1975Принцот Хуан Карлос го наследил болниот диктатор Франциско Франко и ја презел власта во Шпанија.
Истата година се случила авионската несреќа на „Инекс-Адрија“ кај Прага, во која загинале 75 патници.

1990 – Кина објавила дека има 1 милијарда и 13 милиони жители.

1995 – На референдумот во Квебек, 50,6% од гласачите се изјасниле против независноста од Канада.

1998 – Започнала НАТО мисијата „Орловско око“ за надгледување на воздушниот простор над Косово.

2000 – Во Мадрид, автомобил-бомба убила судија од Врховниот суд и уште две лица; нападот се припишува на групата ЕТА.

2001Лондонскиот клуб на доверители ѝ го намалил долгот на СР Југославија за 600 милиони долари.

2003 – Донаторска конференција во Хаг обезбедила 15,7 милиони евра за судот за воени злосторства во Сараево.
Истата година, Џулио Андреоти бил ослободен од обвинението за вмешаност во убиството на новинарот Кармине Пикорели.

2006Аугусто Пиноче, поранешен чилеански диктатор, бил ставен во домашен притвор за злосторства извршени за време на неговото владеење.

2008 – Починал Исмет (Ицо) Вољевица, познат хрватски карикатурист и автор на стрипот „Грга“.

2011Росен Плевнелиев бил избран за претседател на Бугарија.

2012 – Ураганот Сенди го погодил источниот брег на САД, одземајќи најмалку 39 животи и оставајќи милиони без струја.

2017 – Светската метеоролошка организација објавила дека концентрацијата на CO₂ во атмосферата достигнала рекордно ниво во 2016 година.

2020 – Починал митрополит Амфилохие, лидер на Српската православна црква во Црна Гора, од последици на COVID-19.

2022Луиз Инасио Лула да Силва е избран по трет пат за претседател на Бразил.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Светот на денешен ден (28 октомври)

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com @ Lucian Alexe

1492 – Кристофер Колумбо ја открил Куба за време на своето прво патување преку Атлантскиот океан и ја прогласил за посед на Шпанија.

1628 – Кралските трупи, предводени од кардиналот Ришелје, го зазеле хугенотското (протестантско) упориште Ла Рошел по неколкумесечна опсада.

1636 – Во Кембриџ, Масачусетс, бил основан Харвард колеџ – најстарата високообразовна институција во Соединетите Американски Држави.

1704 – Починал англискиот филозоф Џон Лок, еден од основоположниците на емпиризмот и либералната филозофија. Неговите дела, меѓу кои „Преглед на човечкиот разум“, „Писма за толеранцијата“ и „Два трактати за владата“, извршиле силно влијание врз понатамошниот развој на европската мисла.

1746 – Катастрофален земјотрес во Перу ги уништил градовите Лима и Каљао, при што загинале најмалку 18.000 лица.

1836 – Била прогласена федерацијата меѓу Перу и Боливија.

1884 – Роден е Милоје Милојевиќ, српски композитор, музиколог, педагог и критичар, професор на Музичката академија во Белград и еден од основачите на српската музикологија. Тој го основал белградскиот оркестар „Collegium musicum“ и е автор на дела како „Четири дела за пијано“, „Мелодии и ритми од Балканот“ и „Пред величеството на природата“.

1886 – Американскиот претседател Гровер Кливленд ја открил Статуата на слободата во њујоршкото пристаниште. Статуата е подарок од Франција, дело на скулпторот Фредерик Огист Бартолди.

1891 – Силен земјотрес на јапонскиот остров Хоншу (Нипон) усмртил околу 10.000 лица и оставил повеќе од 300.000 луѓе без домови.

1914 – Роден е американскиот микробиолог Џонас Едвард Салк, кој во 1953 година ја развил првата ефикасна вакцина против детска парализа.

1918 – По распадот на Австро-Унгарија, Националниот комитет ја презел власта во Прага. Република Чехословачка официјално била прогласена во ноември 1918 година со Томас Гариг Масарик како прв претседател.

1919 – Во САД стапила во сила забрана за продажба на пијалаци со повеќе од половина процент алкохол.

1922 – Околу 40.000 фашисти, т.н. „црнокошулаши“, предводени од Бенито Мусолини, тргнале од Неапол во „Маршот кон Рим“. Два дена подоцна, кралот Виторио Емануеле III му го доверил мандатот на Мусолини да формира влада, со што започнал фашистичкиот режим што траел до 1943 година.

1923 – Починал Стојан Протиќ, српски политичар и публицист, еден од основачите на Радикалната партија и прв премиер на Кралството на Срби, Хрвати и Словенци. Бил уредник на весниците „Самоуправа“ и „Оџек“.

1932 – Роден е Спирос Кипријану, кипарски државник и прв министер за надворешни работи по стекнувањето на независноста на Кипар во 1960 година. Во 1977 година станал претседател на државата по смртта на архиепископот Макариос III.

1940 – Италијанските трупи ја нападнале Грција од Албанија, откако Атина го одбила ултиматумот со кој Италија барала воени бази на грчка територија. Со помош на Германија, Грција била окупирана во април 1941 година.

1962 – Официјално завршила Кубанската ракетна криза: советскиот лидер Никита Хрушчов наредил повлекување на ракетите од Куба, а американскиот претседател Џон Ф. Кенеди ја укинал поморската блокада.

1974 – Арапските лидери, меѓу кои и јорданскиот крал Хусеин, усвоиле декларација со која се повикува на создавање независна палестинска држава.

1982 – Социјалистичката работничка партија на Шпанија, предводена од Фелипе Гонзалес, извојувала убедлива победа на општите избори.

1995 – Во пожар во метрото во главниот град на Азербејџан, Баку, загинале 289 лица, а 270 биле повредени.

2000 – Во Косово се одржале локални избори под покровителство на ОН. Демократската лига на Косово, предводена од Ибрахим Ругова, извојувала убедлива победа. Србите ги бојкотирале изборите, а југословенските власти не ги признале резултатите.

2001 – Американскиот претседател Џорџ В. Буш формирал Група за следење на странски терористи, предводена од државниот обвинител Џон Ешкрофт, со задача да идентификува и депортира странски државјани кои нелегално престојуваат во САД.

2002 – Високиот американски дипломат Лоренс Фоли бил убиен во Аман, Јордан. Тој ја раководел канцеларијата на УСАИД во американската амбасада и бил првиот западен дипломат убиен во таа земја.

2005 – Починал големиот актер Љуба Тадиќ, член на Белградскиот драмски театар, Народниот театар, Ателје 212 и Југословенскиот драмски театар. Настапувал во повеќе од 60 филмови и бројни радио и телевизиски драми.

2008 – На претседателските избори на Малдивите, Маумун Абдула Гајум ја изгубил власта по 30 години. Опозицискиот кандидат Мохамед Нашид, кој повеќепати бил затворан за време на неговото владеење, ја однел победата.

2011 – Починал писателот и филозоф Радомир Константиновиќ, автор на влијателниот есеј „Филозофија на Паланка“.

2013 – Починале Тадеуш Мазовиецки, првиот некомунистички премиер во Источна Европа по Втората светска војна и активист на движењето „Солидарност“, и Александар Тијаниќ, новинар и директор на Радио-телевизија Србија.

2018 – Жаир Болсонаро победил на претседателските избори во Бразил и станал 38-ми претседател на земјата.

2020 – Србија добила нова влада со 21 министерство и двајца министри без ресор, предводена од премиерката Ана Брнабиќ во нејзиниот втор мандат.

2022 – Европскиот парламент и земјите-членки на Европската Унија се договориле да ја забранат продажбата на нови возила со мотори на фосилни горива од 2035 година, во рамки на климатскиот пакет „Подготвени за 55“.
Истата година, Елон Маск ја купил социјалната мрежа „Твитер“ за 44 милијарди долари.

2023 – Починал актерот Метју Пери, познат по улогата на Чендлер Бинг во серијата „Пријатели“. Причината за смртта била предозирање со кетамин; пет лица се обвинети во врска со неговата смрт, меѓу кои и неговиот асистент и неколку лекари.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

  • 1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.

  • 1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.

  • 1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.

  • 1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.

  • 1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.

  • 1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.

  • 1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).


Политика и атентати

  • 1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.

  • 1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.

  • 1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.

  • 1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.

  • 1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.

  • 1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.

  • 2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.

  • 2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.

  • 2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.

  • 2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.

  • 2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.

  • 2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.

  • 2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.

  • 2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.


Култура и личности

  • 1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.

  • 1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.

  • 1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.

  • 1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.

  • 1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.

  • 1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.

  • 2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.


Несреќи и катастрофи

  • 1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.

  • 2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

Facebook

Последни објави

Технологија3 часа

Кичевската корпорација во развој „CvetanskiFootage“со ексклузивен „прашалник“ и мало истражување – Дали работиш или би сакал/а да работиш од дома?

Корпорацијата која потекнува од Кичево, „CvetanskiFootage“ под закрила на „Vangardo Creations“ направи прашалник кое ќе помогне за истражувањето. Одговорете точно...

Македонија5 часа

Автомобил удри велосипедист од Гевгелија, кај велосипедистот констатирана алкохолизирана состојба

На 05.11.2025 во 15:40 часот во ОВР Гевгелија е пријавено дека на ул.,,Моински Пат” во Гевгелија се случила сообраќајна несреќа...

Фото: Mika Baumeister @ unsplash Фото: Mika Baumeister @ unsplash
Магазин6 часа

Google воведува проверка на возраста во Play Store: што значи ова за корисниците?

Google започна со постепено воведување на нов систем за верификација на возраста во Play Store, сличен на оној што веќе...

Фото: Maxim Hopman @ unsplash Фото: Maxim Hopman @ unsplash
Магазин6 часа

Поевтиниот MacBook на Apple пристигнува во 2026 година – со iPhone чип и цена под 1.000 долари

Apple подготвува нов, поевтин MacBook кој ќе ја прошири понудата на лаптопи на компанијата и ќе биде насочен кон корисници...

Фото: Kamil Switalski @ unsplash Фото: Kamil Switalski @ unsplash
Магазин6 часа

Nintendo Switch 2 ја руши историјата: најбрзо продаваната конзола досега

Nintendo Switch 2 постигна историски успех и официјално стана најбрзо продаваната конзола во историјата на Nintendo, надминувајќи ги рекордите што...

Балкан6 часа

Црвена Ѕвезда во Белград убедливо го совлада грчки Панатинаикос во рамки на 9-то коло во Евролига

Црвена Ѕвезда синоќа во Белград извојува убедлива победа над Панатинаикос со резултат 86:68, во рамките на 9. коло од кошаркарската...

Свет7 часа

Гигантот „Амазон“ најави отпуштање на 14,000 вработени од својата корпоративна работна сила

Компанијата Амазон соопшти дека ќе отпушти приближно 14.000 вработени од својата корпоративна работна сила. Претходните извештаи укажуваа дека бројката би...

Временска прогноза9 часа

За зимата 25/26 прогностичките модели укажуваат повеќе снег, но во просек за некој степен потопло време за разлика од претходно, информира Попоски

Изминатиов подолг период во голем број од медиумите читаме и слушаме најави дека пред нас е зима на векот или...

Хороскоп19 часа

Хороскоп за четврток (6 ноември)

Овен Стравовите се вовлекоа во твоето срце. Не сте сигурни дали ве сакаат затоа што вредите како личност или затоа...

Социјални мрежи1 ден

Внимавајте, се шири „спам“ порака преку „Viber“, не одговарајте на пораката, бидејќи може да бидете измамени

Предмалку претседателот на комисијата на Агенцијата за електронски комуникации г-дин Орце Симов на својата социјална мрежа предупреди дека се шири...

НАЈЧИТАНИ