На денешен ден

31 март – На денешен ден

Објавено пред

4 години

на

март 31, 2021

Од

Порта.мк

1282 година – Францускиот бунт против француското правило ги уби сите Французи на островот. Востанието познато како „Сицилијански вечера“ беше организирано под мотото „Morte alla Francia Italia anela!“ (Смрт за Франција од Италија). Според легендата, првичните букви на тоа мото подоцна го довеле името „мафија“.

1492 година – Кралот Фернандо V Католикот им даде на Евреите три месеци да се преобратат во римокатоличката вера или да ја напуштат Шпанија.

1496 година – Папата Александар VI ја формира Светата лига против Турците со Светото Римско Царство, Шпанија, Венеција и Милано.

1547 година – Смрт на францускиот крал Франсоа, кој со Болоњскиот конкордат од 1516 година ја обезбеди надмоќта на круната над Римокатоличката црква во Франција. Од доаѓањето на тронот во 1515 година, тој се обидел да стане римо-германски император, што во 1519 година го наследи неговиот ривал Карло V, против кого подоцна водеше четири војни.

1596 година – Роден е францускиот филозоф, математичар и физичар Рене Декарт, чие дело претставува прекин на схоластиката и почеток на модерната филозофија на рационализмот. Своите учења ги објави во делата „Дискусија за методот“ (1637) и „Медитации“ (1641), а со делот „Геометрија“ отвори нова епоха во математиката.

1732 година – Роден е австрискиот композитор Франц Јозеф Хајдн, автор на повеќе од 100 симфонии и бројни камерни и вокални дела, како и австриски и германски химни. За време на неговиот живот, тој се здоби со меѓународна слава, а неговите композиции беа изведувани во сите европски градови.

1854 година – Јапонија потпиша договор со Соединетите држави за отворање на пристаништата Шимода и Хакодата за американските трговци. Тоа беше првиот договор за отворање јапонски пристаништа за надворешна трговија.

1876 година – во Врање е роден Борисав Станковиќ, еден од најпознатите српски писатели од крајот на 19 и почетокот на 20 век. Најпознати дела на Станковиќ се расказите Стари дани, драмите на Ташан и Костан и романот Нешиста крв.

1889 година – Отворена е Ајфеловата кула, тогаш највисоката зграда во светот. Челичната конструкција висока 300 метри стана една од главните знаменитости на Париз. Кулата, изградена по повод Светскиот саем во Париз, е изградена од францускиот инженер Александар Густав Ајфел.

1892 година – Србија, како една од првите европски земји, донесе закон за помагање на спортот надвор од училиштата. Гимнастиката како задолжителен предмет во училиштата во Србија е воведена со законот од 1883 година.

1917 година – Соединетите држави ги преземаат Западни Инди на Карибите од Данска и ги нарекуваат Девствени острови. Договорот за купување на овие острови за 25 милиони долари беше склучен во август 1916 година.

1948 година – Закон беше одобрен од Конгресот на САД. Планот, наречен по неговиот творец, му даде на американскиот државен секретар Georgeорџ Маршал 15 милијарди долари помош за европските земји за реконструкција по Втората светска војна.

1948.- Во Прага умре чешкиот новинар и писател Егон Ервин Киш, „таткото“ на современото новинарство. Во книгата Напиши го, Киш го опиша херојскиот отпор на српската војска во конфликтот со Австро-Унгарија во Првата светска војна. Неговите книги заслужуваат внимание: Цареви, свештеници, болшевици, Рај Америка, Тајна Кина, Откритија во Мексико и Авантури на пет континенти.

1959 година – По неуспешното востание против кинеското востание во Ласа, Далај Лама бега во Индија, каде му е одобрен политички азил.

1971 година – Американскиот поручник Вилијам Кали е осуден на доживотен затвор за масакрот врз цивилите во Виетнамската војна во селото Ми Лаи во март 1968 година. Подоцна неговата казна беше намалена на 20 години затвор.

1979 година – Британски разорувач исплови од пристаништето Валета, со што се стави крај на воените врски меѓу Велика Британија и Малта пред 181 година.

1980.- Умре американскиот атлетичар essеси Овенс, еден од најголемите спортисти на 20 век, кој освои четири златни медали на Олимписките игри во Берлин во 1936 година.Адолф Хитлер ја напушта кутијата за да избегне ракување со победникот.

1983 година – Земјотрес го уништи колумбискиот град Попајан, при што загинаа најмалку 500 лица, а 3.000 останаа без домови.

1986 година – Мексикански Боинг 727, на релација Мексико Сити – Лос Анџелес, се урна на планините во централното Мексико. Загинаа сите 166 патници и членови на екипажот.

1991 година – Избувна првиот судир меѓу хрватската полиција и вооружените Срби во Плитвице, Хрватска. Две лица беа убиени, а 20 беа повредени. На покана на Претседателството на СФР Југославија, хрватските сили се повлекоа, а единиците на ЈНА ја презедоа контролата. Во следните денови започнаа вооружени конфликти во околината на Винковци и Вуковар.

1991 година – Првите повеќепартиски избори во Албанија ги добија комунистите, но опозицијата победи во Тирана и другите поголеми градови.

1992 година – Посетата на израелскиот претседател Херцог на шпанскиот крал Хуан Карлос беше 500-годишнина од прогонот на Евреите од Шпанија.

1993 година – За прв пат од почетокот на босанската војна, Советот за безбедност на ООН го овластува НАТО да употреби воена сила против прекршителите во зоната за забранети летови над Босна.

1994 година – Израел и ПЛО потпишаа договор за меѓународни набудувачи во градот Хеброн на Западниот брег, давајќи му го на Израел првото меѓународно присуство на окупираните територии откако ги презеде во војната во 1967 година.

2001 година – Во Холандија, четири хомосексуални двојки се венчаа според законот усвоен од холандската влада.

2003 година – Првите 600 жртви на масакрот во Сребреница во 1995 година беа погребани во близина на Поточари во Република Српска (БиХ). Ова се првите идентификувани жртви на над 7.000 муслимани убиени од српските сили во енклавата.

2004 година – САД одлучија да ја замрзнат финансиската помош за Србија поради недоволната соработка на Белград со Хашкиот трибунал.

2014 година – Францускиот претседател Франсоа Оланд ја прифати оставката на премиерот ан-Марк Еро и на негово место го назначи министерот за внатрешни работи Мануел Валс. Промената на француската влада доаѓа следниот ден по вториот круг на локалните избори во кои француската левица забележа пораз во 151-от град со повеќе од 10.000 жители кои се определија за десницата и крајната десница.

2019 година – Четири лица загинаа во судирите пред избирачките места на локалните избори во Турција. Партијата на турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган по 16 години загуби на изборите во главниот град Анкара.

Тагови:31 Март На денешен ден

Следно

01 април – На денешен ден

Не пропуштај

На денешен ден – 30 март

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

4 дена

на

септември 10, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).

Политика и атентати

1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.

Култура и личности

1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.

Несреќи и катастрофи

1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 2 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 2, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🛡️ Воени битки и борби

31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.

📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки

1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.

✈️ Откритија, истражувања и летови

1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.

✊ Протести и демонстрации

1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.

⚰️ Смртни случаи на познати личности

1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 1 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 1, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🕊️ Смрт и загуби

1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.

⚔️ Војни и конфликти

1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.

🌍 Политички и државни настани

1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.