На денешен ден
31 март – На денешен ден

1282.- Францускиот бунт против француската власт ги уби сите Французи на островот. Востанието познато како „Сицилијанска вечер“ беше организирано под мотото „Morte alla Francia Italia anela! (Смрт за Франција од Италија). Според легендата, почетните букви од тоа мото подоцна станале назив „мафија“.
1492.- Кралот Фернандо V Католик им даде на Евреите три месеци да преминат во римокатолицизам или да ја напуштат Шпанија. 1496.- Папата Александар VI ја формира Светата лига против Турците со Светото Римско Царство, Шпанија, Венеција и Милано.
1547.- Умре францускиот крал Франсоа. Откако дошол на тронот во 1515 година, тој се обидел да стане римско-германски император, што во 1519 година го наследил неговиот ривал Карло V, против кого подоцна водел четири војни.
1596.- Роден е францускиот филозоф, математичар и физичар Рене Декарт, чие дело го означува прекинот со схоластиката и почетокот на модерната филозофија на рационализмот. Своето учење го објавува во делата „Разговор за методот“ (1637) и „Медитации“ (1641), а во делата „Геометрија“ отвори нова епоха во математиката.
1732.- Роден е австрискиот композитор Франц Јозеф Хајдн, автор на повеќе од 100 симфонии и бројни камерни и вокални дела, како и австриски и германски химни. Во текот на животот стекна меѓународна слава, а неговите композиции се изведувани во сите европски градови.
1854.- Со САД е потпишан договор за отворање на пристаништата Шимода и Хакодата за американските трговци. Тоа беше првиот договор за отворање на јапонски пристаништа за надворешна трговија.
1876.- Во Врање е роден Борисав Станковиќ, еден од најпознатите српски писатели од крајот на 19 и почетокот на 20 век. Најпознати дела на Станковиќ се расказите Стари дани, драмите на Ташан и Коштан и романот Нечишта крв.
1889.- Отворена е Ајфеловата кула, тогаш највисоката зграда во светот. Челичната конструкција висока 300 метри стана една од главните знаменитости на Париз. Кулата, изградена по повод Светската изложба во Париз, ја изградил францускиот инженер Александар Густав Ајфел.
1892.- Србија, како една од првите европски земји, донесе закон за помагање на спортот надвор од училиштата. Гимнастиката како задолжителен предмет во училиштата во Србија е воведена со законот од 1883 година.
1917.- Соединетите Држави ги презедоа Западните Инди на Карибите од Данска и ги нарекоа Девствени Острови. Договорот за купување на островите за 25 милиони долари беше потпишан во август 1916 година.
1948.- Американскиот Конгрес го усвои Маршаловиот план. Планот, именуван по неговиот креатор, му даде на американскиот државен секретар Џорџ Маршал 15 милијарди долари помош за европските земји за реконструкција по Втората светска војна.
1948.- Во Прага умре чешкиот новинар и писател Егон Ервин Киш, „таткото“ на модерното новинарство. Во книгата Напиши го Киш го опишал херојскиот отпор на српската војска во конфликтот со Австро-Унгарија во Првата светска војна. Неговите книги заслужуваат внимание: императори, свештеници, болшевици, рајска Америка, Тајна Кина, Откритија во Мексико и Авантури на пет континенти.
1959.- По неуспешното востание против кинеското востание во Ласа, Далај Лама побегнал во Индија, каде што добил политички азил.
1971.- Американскиот поручник Вилијам Кали беше осуден на доживотен затвор за масакрирање цивили за време на Виетнамската војна во селото Ми Лаи во март 1968 година. Неговата казна подоцна беше намалена на 20 години затвор.
1979.- Британски разурнувач Лондон испловил од пристаништето Валета, со што биле прекинати воените врски меѓу Британија и Малта пред 181 година.
1980.- Умре американскиот атлетичар Џеси Овенс, еден од најголемите спортисти на 20 век, кој на Олимписките игри во Берлин во 1936 година освои четири златни медали, црнец.
1983.- Земјотрес го потресе колумбискиот град Попај, при што загинаа најмалку 500 луѓе, а 3.000 останаа без покрив над главата.
1986.- Мексикански Боинг 727, на релација Мексико Сити-Лос Анџелес, се урна во планините во централно Мексико. Сите 166 патници и членови на екипажот загинаа.
1991.- Во Плитвице, Хрватска, избувна првиот конфликт меѓу хрватската полиција и вооружените Срби. Две лица загинаа, а 20 се повредени. На покана на Претседателството на СФР Југославија, хрватските сили се повлекле, а единиците на ЈНА ја преземале контролата. Следните денови избувнаа вооружени судири во околината на Винковци и Вуковар.
1991.- На првите повеќепартиски избори во Албанија победија комунистите, но опозицијата победи во Тирана и во другите поголеми градови.
1992.- Посетата на израелскиот претседател Херцог на шпанскиот крал Хуан Карлос ја одбележа 500-годишнината од прогонот на Евреите од Шпанија.
1993.- За прв пат од почетокот на војната во Босна, Советот за безбедност на ОН го овласти НАТО да употреби воена сила против прекршителите во зоната на забранети летови над Босна.
1994.- Израел и ПЛО потпишаа договор за меѓународни набљудувачи во градот Хеброн на Западниот Брег, со што Израел го доби првото меѓународно присуство на окупираните територии од неговата окупација во војната во 1967 година.
2001.- Во Холандија, четворица геј парови стапија во брак според законот усвоен од холандската влада.
2003 – Првите 600 жртви на масакрот во Сребреница во 1995 година беа погребани во близина на Поточари во Република Српска (БиХ). Ова се првите идентификувани жртви на повеќе од 7.000 муслимани убиени од српските сили во енклавата.
2004.- САД одлучија да ја замрзнат финансиската помош за Србија поради недоволната соработка на Белград со Хашкиот трибунал.
2014.- Францускиот претседател Франсоа Оланд ја прифати оставката на премиерот Жан-Марк Еро и на негово место го назначи министерот за внатрешни работи Мануел Валс. Промената на француската влада доаѓа еден ден по вториот круг од локалните избори во кои француската левица забележа пораз во 151. град со повеќе од 10.000 жители кои се определија за десницата и екстремната десница.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (10 септември)

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
Војни и мировни договори
-
1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
-
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
-
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
-
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
-
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
-
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
-
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).
Политика и атентати
-
1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
-
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
-
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
-
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
-
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
-
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
-
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
-
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
-
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
-
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
-
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
-
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
-
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
-
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.
Култура и личности
-
1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
-
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
-
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
-
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
-
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
-
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
-
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.
Несреќи и катастрофи
-
1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
-
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 2 септември

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Воени битки и борби
-
31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
-
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
-
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
-
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.
📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки
-
1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
-
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
-
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
-
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
-
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
-
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
-
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
-
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
-
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.
✈️ Откритија, истражувања и летови
-
1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.
✊ Протести и демонстрации
-
1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
-
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.
⚰️ Смртни случаи на познати личности
-
1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
-
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
-
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
-
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
-
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
-
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
-
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
-
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
-
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
-
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 1 септември

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🕊️ Смрт и загуби
-
1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
-
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
-
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
-
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
-
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.
⚔️ Војни и конфликти
-
1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
-
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
-
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
-
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
-
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
-
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
-
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
-
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.
🌍 Политички и државни настани
-
1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
-
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
-
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
-
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
-
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
-
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
-
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
-
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
-
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.
🌋 Природни катастрофи
-
1923 – Земјотрес во Јапонија: уништени Јокохама и дел од Токио, 142.000 жртви.
-
1962 – Земјотрес во северозападен Иран, 12.000 жртви.
🎭 Култура, наука и спорт
-
1972 – Боби Фишер го победил Спаски и станал светски шампион во шах.
-
Спорт20 часа
(ФОТО) Кичевски „ФК Напредок“ ги наполни трибините со љубители на фудбалот, а играчите им возвратија со победа за почеток на сезоната
-
Спорт1 ден
„ФК Напредок“ денес на домашен терен го игра првиот натпревар од новата сезона, ве повикуваме сите на градски како во старите добри времиња
-
Хороскоп2 дена
Хороскоп за недела (14 септември)
-
Хороскоп18 часа
Хороскоп за понеделник (15 септември)
-
Магазин1 ден
Microsoft потсетува: Остануваат само 30 дена…
-
Магазин1 ден
iOS 26, iPadOS 26, watchOS 26 и macOS 26 пристигнуваат на 15 септември – компатибилни уреди и нов дизајн
-
Македонија4 часа
Од ноќеска цените на горивата се намалуваат
-
Временска прогноза7 часа
Од денес ќе дува засилен ветер од северен правец, додека времето ќе биде стабилно