На денешен ден
4 декември – На денешен ден

1642.- Починал францускиот државник, кардиналот Арман Жан ду Плеси Ришелје (Armand Jean du Plessis Richelieu), кој како министер на кралот Луј XIII (Луј) (од 1629 година) имаше вистинска моќ во Франција и ја подигна моќта на француската круна. . Ја основа Француската академија во 1635 година.
1679.- Починал англискиот филозоф Томас Хобс, претставник на класичниот англиски емпиризам. Идеите за човекот како слободна индивидуа и државата како колективна творба создадена врз основа на индивидуални договори ги искажува во делата „Левијатан“, „Основи на природното право и политика“, „За човекот“, „За телото“, „За граѓанинот“.
1791.- Излезе првиот број на британскиот „Обсервер“, најстариот неделен весник во светот.
1795.- Роден е шкотскиот есеист и историчар Томас Карлајл, автор на романтизирани историски дела, од кои најпозната е „Француската револуција“ (1837). Тој е и основач на познатата лондонска библиотека.
1829.- Британците ја забранија практиката на палење вдовици кога нивните сопрузи беа кремирани на постхумната церемонија во Индија.
1841.- Со претставата „Смртта на Стефан Дечански“ од Јован Стерија Поповиќ, во поранешниот магацин на царинарницата на Сава во Белград бил отворен „Театарот на Џумрук“. Беше испечатен првиот театарски плакат и беа наплатени билетите. Организатори на овој театар беа актерот и режисер Атанасије Николиќ и драматургот Јован Стерија Поповиќ.
1943.- Американскиот претседател Рузвелт (Рузвелт), британскиот премиер Черчил (Черчил) и турскиот претседател Мустафа Исмет Инени (Иноену) разговараа за заедничките дејства во рамките на антихитлеровата коалиција во Каиро. Турција, сепак, одби да и објави војна на Германија.
1945.- Умре американскиот биолог и генетичар Томас Хант Морган (Томас Хант), основач на генетиката, добитник на Нобеловата награда за медицина во 1933 година за откривање на функцијата на хромозомите во пренесувањето на наследни особини. Тој ги направи првите мапи на позицијата на гените во хромозомите и се смета за главен претставник на теоријата на наследување.
1974.- Холандски авион „DC-8“ се урна во близина на главниот град на Шри Ланка, Коломбо. Сите патници и членови на екипажот, од кои 191 загинаа.
1975.- Умре Хана Арент, филозофка и една од водечките фигури во областа на политичката теорија во 20 век. Тој е лауреат на многу меѓународни награди, вклучувајќи ја и наградата Лесинг во 1959 година и наградата „Зигмунд Фројд“ во 1967 година. „Институтот Хана Арент“ е основан во Дрезден во 1993 година за истражување на тоталитаризмот.
1976.- Умре Едвард Бенџамин Бритен, еден од најзначајните англиски композитори на 20 век. Заедно со оперскиот пејач Питер Пирс го основал музичкиот фестивал во Алдебург во 1948 година („Питер Грајмс“, „Киднапирањето на Лукреција“, „Воен реквием“, „Пролетна симфонија“).
1977.- На југот на Малезија, 100 луѓе загинаа кога се урна авион киднапиран од јапонската терористичка група Црвена армија.
1977.- Диктаторот Жан Бедел Бокаса (Жан, Бокаса) се круниса за император на Централноафриканската империја. Цената на церемонијата на крунисување изнесуваше една четвртина од националниот производ на земјата.
1980.- Португалскиот премиер Франциско Са Карнеиро загина во авионска несреќа во близина на Лисабон, за која се сомнева дека е резултат на саботажа.
1991.- Киднаперите го ослободија последниот Американец, новинарот Тери Андерсон, кој помина 2.454 дена како заложник во Либан. Членовите на Исламскиот џихад го киднапираа Андерсон на 16 март 1985 година.
1995.- Министрите за надворешни работи на Европската унија, на состанокот во Брисел, ги суспендираа санкциите против СР Југославија, воведени во 1992 година поради вмешаноста на југословенската влада во војната во Босна. Првите војници на НАТО – трупите претходници за спроведување на Дејтонскиот мировен договор, слетаа со два авиони на аеродромот во Сараево.
1998.- Последните борци на „Кхмер Руж“ и се предале на армијата на Камбоџа, со што по две децении заврши борбата на тоа маоистичко движење против владините сили.
2001.- Израелската армија влезе во неколку палестински градови на Западниот Брег и го зазеде меѓународниот аеродром во Газа.
2003.- Обвинителството за воени злосторства во Белград обвини осум лица за воени злосторства извршени во Вуковар во 1991 година, кога беа убиени околу 200 цивили. Ова е прво обвинение поднесено од обвинителството откако беше основано во јули 2003 година.
2011.- На парламентарните избори во Хрватска, коалицијата Кукурику предводена од Социјалдемократската партија (СДП) го освои мнозинството и ја презеде власта од Хрватската демократска заедница (ХДЗ).
2012 – Тајфунот Бопа го погоди јужниот филипински остров Минданао, убивајќи повеќе од 1.000 луѓе, а многу луѓе се водат како исчезнати.
2015 – На референдум мнозинството граѓани го отфрлија предлогот Данска да се приклучи на заедничката политика на членките на Европската унија во областа на правдата и внатрешните работи. Данска и претходно имаше исклучоци од заедничката одбранбена политика, монетарната политика, како и од државјанството на ЕУ.
2016 – На претседателските избори во Австрија, поранешниот лидер на Зелената партија и независен кандидат Александар Ван дер Белен доби мнозинство гласови, чија победа беше поздравена од европските претставници, оценувајќи ја како пораз на национализмот и антиевропскиот популизам и придонес за зачувување на единството во Европа.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (10 септември)

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
Војни и мировни договори
-
1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
-
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
-
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
-
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
-
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
-
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
-
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).
Политика и атентати
-
1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
-
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
-
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
-
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
-
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
-
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
-
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
-
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
-
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
-
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
-
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
-
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
-
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
-
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.
Култура и личности
-
1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
-
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
-
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
-
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
-
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
-
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
-
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.
Несреќи и катастрофи
-
1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
-
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 2 септември

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Воени битки и борби
-
31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
-
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
-
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
-
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.
📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки
-
1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
-
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
-
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
-
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
-
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
-
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
-
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
-
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
-
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.
✈️ Откритија, истражувања и летови
-
1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.
✊ Протести и демонстрации
-
1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
-
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.
⚰️ Смртни случаи на познати личности
-
1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
-
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
-
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
-
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
-
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
-
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
-
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
-
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
-
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
-
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 1 септември

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🕊️ Смрт и загуби
-
1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
-
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
-
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
-
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
-
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.
⚔️ Војни и конфликти
-
1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
-
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
-
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
-
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
-
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
-
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
-
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
-
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.
🌍 Политички и државни настани
-
1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
-
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
-
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
-
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
-
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
-
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
-
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
-
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
-
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.
🌋 Природни катастрофи
-
1923 – Земјотрес во Јапонија: уништени Јокохама и дел од Токио, 142.000 жртви.
-
1962 – Земјотрес во северозападен Иран, 12.000 жртви.
🎭 Култура, наука и спорт
-
1972 – Боби Фишер го победил Спаски и станал светски шампион во шах.
-
Хороскоп1 ден
Хороскоп за петок (12 септември)
-
Кичево2 дена
Вечерва во НУЦК „Кочо Рацин“ прва изложба на кичевчанецот Зоран Здравески насловена како „Железна поезија“, вечер на креација, инспирација и разговори
-
Хороскоп12 часа
Хороскоп за сабота (13 септември)
-
Хроника2 дена
Трагедија во Кавадарци: Млад жител од Кина додека извршувал работни задачи во фабрика бил удрен од кран, починал на самото место
-
Lifestyle2 дена
Дали моето куче ме сака: Знаци што го докажуваат тоа
-
Спорт2 дена
(ВИДЕО) Кристијано Роналдо, капитенот на португалската репрезентација и фудбалер на „Ал Наср“ официјално најдобар на сите времиња!
-
Хроника1 ден
Комбе со работници паднало од експресниот пат Штип – Радовиш, неофицијално има жртви и повредени
-
Магазин2 дена
Uber воведува превоз со хеликоптер и хидроплан од 2026 година