На денешен ден
5 декември – На денешен ден

1443.- Роден е италијанскиот свештеник Џулијано дела Ровере (Џулијано дела), папа Јулиј II (1503-1513), најголемиот покровител на уметноста меѓу поглаварите на Римокатоличката црква. Тој го нарачал создавањето фрески во Сикстинската капела во Ватикан од Микеланџело, реконструкцијата на црквата Свети Петар од Браманте, а Рафаел Санти (Рафаело) ги насликал неговите приватни одаи.
1766.- Лондонската аукциска куќа „Кристи“ ја одржа својата прва аукција.
1791.- Починал австрискиот композитор Волфганг Амадеус Моцарт (Волфганг, Моцарт), централна фигура на виенската класика и еден од најплодните музичари. Напишал околу 600 дела, меѓу кои опери, симфонии, концерти за пијано, виолина и други инструменти, кантати, миси („Свадбата на Фигаро“, „Волшебната флејта“, „Прашка симфонија“, „Симфонија во г-мол“, Реквием“, „Мала ноќна музика“).
1867.- Роден е полскиот државник маршал Јозеф Клеменс Пилсудски, прв претседател на Полска (1918-22) и иницијатор на војната против Советска Русија (1920-21). Со државен удар во 1926 година воспоставил воена диктатура, а во 1934 година склучил десетгодишен пакт со Хитлер за соработка и ненапаѓање. Тој беше на власт до неговата смрт во 1935 година.
1870.- Умре францускиот писател Александар Дима Отак (Александре Дума Пере), познатиот автор на романи со мотиви од француската историја („Тројцата мускетари“, „Грофот Монте Христос“, „Кралицата Марго“), кој се смета за иницијатор на фељтонскиот роман.
1901.- Роден е американскиот режисер и продуцент Волтер Елиас Дизни, познат како Волт Дизни, креатор на цртани филмови. Својата кариера, во која освои 29 Оскари, ја започна во 1921 година, а светската слава ја стекна во 1928 година, кога го прикажа првиот филм со Мики Маус.
1917.- Делегациите на Советска Русија и силите на Оската потпишаа примирје во Брест-Литовск, Белорусија. Мировниот договор, со кој Русија беше принудена да се повлече од Финска, Латвија, Естонија, Литванија, Полска и некои области на Турција и да и плати на Германија воена отштета од шест милијарди златни марки, беше потпишан на 3 март 1918 година.
1926.- Починал францускиот сликар Клод Оскар Моне, најважниот претставник и еден од основачите на импресионизмот. Според неговата слика „Импресија, изгрејсонце“, изложена во 1874 година во Париз, името го добила целата сликарска насока.
1933.- Американскиот Конгрес го ратификуваше 21-от амандман на Уставот на САД, кој ја укина забраната, воведена во јануари 1920 година врз основа на 18-от уставен амандман.
1934.- Жените добија право на глас во Турција.
1940.- Умре чешкиот виолинист и композитор Јан Кубелик. Настапувал на концерти ширум светот од осумгодишна возраст и се стекнал со слава како виртуоз на виолина, наследник на Паганини. Компонирал шест виолински концерти, „Американска симфонија“, пократки композиции за виолина.
1945.- За време на тренинг вежби, пет американски бомбардери полетале од воздухопловната база на Флорида и повеќе не се вратиле. Се верува дека „Изгубениот ескадрон“, како што ги нарекувале, исчезнал во „Бермудскиот триаголник“.
1962.- САД и СССР постигнаа договор за соработка во истражувањето на вселената за мирољубиви цели.
1967.- Умре српскиот елинист Милош Ѓуриќ, член на Српската академија на науките и уметностите, претседател на Српската книжевна задруга и уредник на списанието „Жива Антика“. Објавил повеќе од 200 дела за класичната литература и филозофија („Од хеленските богатства“, „Историја на хеленската книжевност“).
1977.- Египет ги прекина односите со Сирија, Либија, Алжир, Ирак и Јужен Јемен, арапски земји кои се противеа на мировниот процес меѓу Египет и Израел.
1978.- Во Иран избувна бран протести, поттикнати од исламските верски водачи против шахот Реза Пахлави. Поради штрајковите, производството на нафта е намалено за речиси половина.
1993.- Градоначалникот на Виена беше ранет во неговата куќа во експлозија на писмо-бомба. Тоа беше петто писмо-бомба испратено за три дена до новинари, свештеници и други луѓе кои имале некаква поврзаност со имигрантската група во Австрија.
1995.- Членките на НАТО одобрија распоредување на 60.000 војници во Босна за да се зачува мирот постигнат со Дејтонскиот договор. Најголемата операција на Атлантската алијанса од нејзиното основање во 1949 година беше спроведена под името „Заедничко претпријатие“.
1995.- Армијата на Шри Ланка ја зазеде Јафна, град на истоимениот полуостров, кој пет години беше главно упориште на тамилските бунтовници.
1996.- Американскиот претседател Бил Клинтон ја назначи Медлин Олбрајт за државен секретар, како прва жена на таа позиција во американската историја.
2001.- Легендата на едрење и капитен на тимот на Нов Зеланд кој двапати по ред го освојуваше престижниот Куп на Америка, Питер Блејк, беше убиен од пирати кога налетаа на неговата едрилица во реката Амазон.
2003 – Изборот за Мис на светот за прв пат се одржа во Кина.
2008 – Почина Патријархот Московски и на цела Русија Александар Втори. На 27 јануари 2009 година за нов патријарх е избран митрополитот Кирил.
2008.- Во Соединетите Американски Држави, официјално беше објавено дека од почетокот на 2008 година, близу два милиони луѓе останале без работа поради рецесијата.
2012.- Почина познатиот Бразилец и едно од најголемите имиња во светската архитектура, Оскар Нимаер, кој пред 50 години го дизајнираше сегашниот изглед на Бразилија, главниот град на Бразил изграден во амазонската џунгла. Добитник е на најпрестижната награда во областа на архитектурата – наградата Прикер.
2013.- Почина поранешниот претседател на Јужноафриканската Република, Нелсон Мандела, легендарен борец против репресијата и политиката на апартхејдот, кој помина 27 години во затвор. Тој ја доби Нобеловата награда за мир во 1993 година. Тој беше првиот црн претседател на Јужна Африка.
2014 – Обвинителството на Меѓународниот кривичен суд во Хаг го повлече обвинението против кенискиот претседател Ухуру Кенијата, обвинет за злосторства против човештвото во конфликтите по претседателските избори во 2007 и 2008 година.
2017 – Меѓународниот олимписки комитет (ИОК) ја суспендира Русија од Зимските олимписки игри во Пјонгчанг по докази за системски допинг на Игрите во Сочи во 2014 година. МОК им дозволи на спортистите од таа земја да се натпреваруваат во Јужна Кореја под името „Олимпијада од Русија“, без државното знаме и химна.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (18 мај)

Култура и уметност
-
1799 – Смртта на Пјер Бомарше, драматург чија работа инспирирала класични опери како „Севилскиот бербер“ (Росини) и „Фигаровата свадба“ (Моцарт).
-
1911 – Почина Густав Малер, влијателен австриски композитор и диригент.
-
1995 – Почина Александар Годунов, познат балетски танчер кој доживеа успех и на запад по бегството од СССР.
Политика и конфликти
-
1803 – Велика Британија ѝ објави војна на Франција, со што се заострија Наполеонските војни.
-
1804 – Наполеон е прогласен за император.
-
1944 – Протерување на Татарите од Крим од страна на СССР, што останува едно од најконтроверзните етнички чистки во историјата на регионот.
-
1996 – Радован Караџиќ се повлекува од функцијата претседател на РС поради меѓународен притисок.
-
2000 – СБ на ОН воведува ембарго за оружје за Етиопија и Еритреја, поради нивната гранична војна.
Наука и технологија
-
1974 – Индија го извршува својот прв нуклеарен тест, станувајќи шеста нуклеарна сила.
-
1998 – Тужба против Мајкрософт за монополско однесување, значајна пресвртница во правната историја на технолошките гиганти.
Човекови права и меѓународна правда
-
1954 – Стапува во сила Европската конвенција за човекови права.
-
2010 – Обама го потпишува Законот за слобода на печатот, именуван по новинарот Даниел Перл.
-
2011 – Пресуда против Аугустин Бизмунг, поврзана со геноцидот во Руанда.
Родени
-
1836 – Вилхелм Штајниц, првиот официјален светски шампион во шах.
-
1868 – Николај II, последниот руски цар.
-
1872 – Бертран Расел, добитник на Нобелова награда и познат филозоф.
-
1883 – Валтер Гропиус, основач на Баухаус и визионер во архитектурата.
-
1919 – Марго Фонтејн, легендарна балерина.
-
1920 – Карол Војтила, идниот папа Јован Павле II.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (17 мај)

Светот виден во рубриката „На денешен ден“ за 17-ти мај
🎨 Култура и уметност
-
1510 – Смртта на Сандро Ботичели, еден од најголемите ренесансни сликари. Неговите дела, особено Раѓањето на Венера, се симболи на хуманизмот и естетиката на Ренесансата.
-
1866 – Роден е Ерик Сати, француски композитор чие дело има големо влијание врз модерната музика.
-
2012 – Почина Дона Самер, диско икона со глобално влијание во поп културата.
⚕️ Медицина и наука
-
1749 – Роден е Едвард Џенер, пионер на имунизацијата, чиј изум – вакцината против сипаници – го променил текот на медицинската историја.
⚔️ Политика и воени настани
-
1814 – Норвешка прогласува независност и усвојува устав – значаен момент во историјата на скандинавските земји.
-
1838 – Смртта на Талеран, еден од највештите дипломати на Франција, со улога во реставрацијата по Наполеон.
-
1940 – Германските трупи влегуваат во Брисел – дел од брзото напредување на нацистичка Германија во Втората светска војна.
-
1949 – Обединетото Кралство ја признава независноста на Република Ирска.
-
1997 – Лоран Кабила ја презема власта во Заир, кој се преименува во Демократска Република Конго.
📺 Технологија и медиуми
-
1965 – Првото емитување во боја од Велика Британија до САД – голем чекор во глобалната телевизиска технологија.
-
2000 – Српската влада ја презема РТВ „Студио Б“, симболичен настан за медиумската слобода во Србија.
⚖️ Човекови права и општествени промени
-
1954 – Пресудата Brown v. Board of Education од Врховниот суд на САД ја укинува расната сегрегација во училиштата – историски момент во движењето за граѓански права.
-
2004 – Масачусетс стана првата американска држава што легализира истополови бракови.
-
2009 – За прв пат, жени се избрани во парламентот на Кувајт – голем напредок во правата на жените на Блискиот Исток.
На денешен ден
На денешен ден – 13 мај

1792.- Роден е италијанскиот свештеник Џовани Мастаи Ферети (Џовани, Ферети), од 1846 година папата Пиј IX (Пиј). За време на неговиот понтификат, најдолгиот во историјата на Римокатоличката црква (31 година и 236 дена), црковната држава престана да постои (1870). Најголемиот дел од него станал дел од Кралството Сардинија, додека папската држава била сведена на поранешното Наследство.
1795 – Роден е словачкиот филолог и историчар Павел Јозеф Шафарик (Јозеф), еден од основачите на славистичките студии. Тој бил директор на српската гимназија во Нови Сад од 1819 до 1833 година („Српска читанка“).
1798 – Роден е Константин Данил, еден од најголемите српски сликари на 19 век, претставник на српскиот бидермаер.
1830 година – Основана е Република Еквадор, а Хуан Хозе Флорес е избран за прв претседател.
1840 – Роден е францускиот писател Алфонс Доде, автор на трилогијата за авантурите на Тарантино де Тараскон, ремек-дело на француската хумористична проза. Неговата збирка раскази „Писма од мојата воденица“ му донесе голем успех.
1846 година – Конгресот на САД формално објави војна против Мексико, иако борбите во Калифорнија започнаа неколку дена претходно.
1848 година – Во Сремски Карловци започна заседанието на „Мајското собрание“, на кое делегати од 175 црковни општини од Војводина и Србија го избраа Јосиф Рајачиќ за патријарх, а полковникот Стеван Шупљица за војвода. На 15 мај, Собранието го прогласило Српското Војводство, но австриската и унгарската влада не ја признале српската автономија.
1851 – Роден е српскиот писател и доктор Лаза Лазаревиќ („Првиот пат со татко ми во зори“, „Сè ќе биде позлатено од народот“, „На бунарот“, „Училишната икона“, „На знае све“, „У добри час хајдуци“, „Вертер“).
1862 – Роден е српскиот писател Јанко Веселиновиќ, автор на романот „Хајдук Станко“ со теми од Првото српско востание и раскази и романи („Слики од селскиот живот“, „Селанка“).
1881 – Роден е Димитрије Туцовиќ, водач на социјалистичкото движење во Србија. Тој беше еден од организаторите на првата Балканска социјалдемократска конференција (1910), а на Конгресот на Интернационалата во Копенхаген (1910) решително се спротивстави на империјалистичката политика на официјална Австрија. Објавил околу 600 трудови во домашни и странски весници. Загинал на 20 ноември 1914 година, во Битката кај Колубара („Правно осигурување на работниците“, „Закон за продавници и социјалдемократија“).
1882 – Роден е францускиот сликар Жорж Брак, кој го основа кубистичкото движење заедно со Пабло Пикасо во 1905 година.
1887 – Во Белград е основана Привремената опсерваторија на Големата школа. Со основањето на Републичкиот хидрометеоролошки институт на Србија во 1947 година, опсерваторијата станала негов составен дел.
1888 година – Ропството е укинато во Бразил.
1914 година – Роден е американскиот боксер Џо Луис (Џо). Тој беше светски шампион во тешка категорија од 1937 до 1949 година, кога се пензионираше.
1930.- Умре норвешкиот поларен истражувач и дипломат Фридтјоф Нансен (Фридтјоф), добитник на Нобеловата награда за мир во 1922 година. Како висок комесар на Лигата на народите, тој го надгледуваше репатријацијата на воените заробеници по Првата светска војна.
1931 – Почина српскиот композитор и хормајстор Јосиф Маринковиќ, член на Српската кралска академија. Неговите соло песни и многу хорски композиции придружени со пијано се посебен придонес во српската музика. Тој беше диригент на белградското пејачко друштво „Обилиќ“.
1949 година – Првиот британски млазен авион „Канбера“ го изврши својот прв пробен лет.
1961.- Почина американскиот филмски актер Гари Купер, добитник на Оскар за филмовите „Наредник Јорк“ и „Напладне“.
1968 година – Во Париз започнаа официјални преговори меѓу претставниците на Северен Виетнам и САД за завршување на Виетнамската војна.
1981 година – Папата Јован Павле II беше ранет во обид за атентат на плоштадот „Свети Петар“ во Рим. Атентаторот Мехмед Али Агџа беше уапсен. Тој беше ослободен од затвор по 20 години и предаден на Турција во јуни 2000 година.
1990 година – Во Загреб, на стадионот „Максимир“, за време на фудбалскиот натпревар помеѓу Динамо Загреб и Црвена Ѕвезда од Белград, се случи крвав судир меѓу навивачите на двата клуба.
1994 година – Министрите за надворешни работи на САД, ЕУ и Русија постигнаа договор во Женева за заедничка стратегија за решавање на босанскиот конфликт.
1999 година – Перу и Еквадор потпишаа документ за демаркација, со што заврши шестдеценискиот спор што ги доведе земјите до војна три пати.
1999 – Почина Џин Саразен, еден од само четирите голфери кои освоија четири големи професионални голф купови.
2005 година – Десет милиони долари беа собрани на првата меѓународна донаторска конференција за реставрација и зачувување на културното наследство во Косово, одржана во Париз, во организација на УНЕСКО.
2007 – На изборот за песна на Евровизија во Хелсинки, претставничката на Србија Марија Шерифовиќ победи со песната „Молитва“.
2011 година – Високиот комесаријат на Обединетите нации за бегалци (УНХЦР) објави дека околу 1.200 бегалци кои ја напуштиле Либија во март и април се удавиле во Средоземното Море.
2014 година – 301 рудар загинаа во несреќа во рудникот за јаглен Сома, 120 км североисточно од Измир во западна Турција. Во времето на експлозијата, 787 работници биле под земја.
2015 година – Ватикан официјално ја призна државата Палестина и ги насочи своите дипломатски активности, претходно насочени кон Организацијата за ослободување на Палестина, кон државата Палестина.
2018 година – На парламентарните избори во Ирак, политичкиот сојуз Саерун, предводен од радикалниот шиитски свештеник Моктада Садр, освои мнозинство.
2021 година – Конфликтот меѓу израелската армија и Хамас ескалираше понатаму и покрај напорите за постигнување прекин на огнот. Демонстрации и немири избувнаа во бројни израелски градови со мешано население. Сите летови кон меѓународниот аеродром во близина на Тел Авив беа пренасочени по ракетниот истрел од Појасот Газа.
2024 година – Еврото стана единственото официјално средство за плаќање во готово во Косово.
-
Кичево2 дена
(ВИДЕО) Кичевските матурани со веселба и дефиле денес го завршија последниот средношколски ден
-
Кичево15 часа
(ВИДЕО) Кичевчанец со огорченост говореше за смрдеата и заразите од дивата депонија „На Онкологија има над 700 кичевчани“
-
Хороскоп1 ден
Хороскоп за сабота (17 мај)
-
Скопје1 ден
(ФОТО) Претрес во Скопје поради компјутерски фалсификат, неовластено навлегување во компјутерски систем
-
Хороскоп4 часа
Хороскоп за недела (18 мај)
-
Временска прогноза2 дена
Дожд на секаде во Македонија, ова се последните метео информации
-
Временска прогноза1 ден
Денес најмногу дожд наврна во Крушево и Охрид, а со тоа и температурите се драстично пониски
-
Временска прогноза1 ден
Викендов променливо облачно со локален слаб дожд, утринските температури ќе бидат во интервалот од 1 до 8 степени