На денешен ден
5 јули – На денешен ден

1596.- Англиските морнари го опустошиле шпанскиот брег и го ограбиле Кадиз, пристаниште кое добило првокласно значење со откривањето на Америка.
1811.- Венецуела стана првата јужноамериканска земја која прогласи независност од Шпанија.
1830.- Во походот против Алжир, Французите го зазеле градот Алжир. Алжир остана под француска власт до 1962 година, кога северноафриканската земја стекна независност.
1865.- Вилијам Бут ја основал „Христијанската мисија“ во Лондон, која подоцна била наречена „Армија на спасот“ и главно била ангажирана во хуманитарна работа. Таа беше многу активна во периодот по Втората светска војна.
1865.- Во Велика Британија беше донесен првиот закон за ограничување на брзината во светот – две милји на час.
1879.- Роден е американскиот тенисер и политичар Двајт Дејвис, министер за војна (1925-29). Тој го основал тенискиот натпревар „Дејвис куп“ во 1900 година.
1880.- Роден е чешкиот виолинист и композитор Јан Кубелик, кој го споредувале со Паганини поради неговиот виртуозен стил (шест концерти за виолина, Американска симфонија).
1889.- Умре писателот Јаков Игњатовиќ, зачетникот на реализмот во српската литература. Пишувал песни, културно-историски написи, патописи, романи и раскази и уредувал српски весници и српски Летопис („Вечен младоженец“, „Трпен спасен“, „Милан Наранџиќ“).
1889.- Роден е францускиот писател, сликар и режисер Жан Кокто. Како експериментатор ги поминал сите фази на модерната уметност – кубизам, дадаизам, надреализам, а поради различноста на неговите дела се смета за корифа на францускиот дух („Орфеј“, „Страшни деца“, „Петел и Арлекин“). Станал член на Француската академија во 1955 година.
1891.- Роден е хрватскиот поет Августин Тин Ујевиќ, кој со својата лирика и боемски живот го одбележа периодот меѓу двете светски војни во југословенската литература („Лелек себра“, „Колајна“, „Жедан камен на студенцу“).
1901.- Роден е рускиот театарски режисер и актер Сергеј Владимирович Обрастов, основач на Државниот централен куклен театар. Режирал повеќе од 50 куклени претстави, кои се сметаат за антологиски дела од тој театарски жанр.
1911.- Роден е францускиот државник Жорж Помпиду, претседател на Франција (1969-74) по пензионирањето на Шарл де Гол. Како близок соработник на Де Гол, неговиот шеф на кабинет и премиер од 1962 до 1968 година, тој најмногу ги следел идеите на неговиот познат претходник.
1932.- Во Португалија, Антонио де Оливеира Салазар стана премиер, кој во 1933 година воспостави профашистичка диктатура, која заврши дури во 1974 година, четири години по неговата смрт.
1943.- Со германската офанзива од правецот на Орел и Харков против советските позиции, започнала битката Курск-Орел, една од најголемите во Втората светска војна.
1959.- Индонезискиот претседател Ахмед Сукарно го распушти парламентот, го суспендираше Уставот од 1950 година и воспостави диктатура.
1975.- Американскиот тенисер Артур Еш стана првиот црнец победник на турнирот Вимблдон.
1975.- Зеленортските Острови добија независност по 500 години португалско владеење.
1977.- Во Пакистан беше извршен воен удар со кој генерал Мохамад Зиа ул-Хак го собори премиерот Зулфикар Али Буто.
1980.- Шведскиот тенисер Бјорн Борг го освои турнирот Вимблдон по петти пат по ред.
1994.- Палестинскиот лидер Јасер Арафат (Јасер), кој пристигна на Западниот Брег по 27 години егзил, најави создавање на држава Палестина на територијата под палестинска самоуправа, со главен град во источен Ерусалим.
2001.- Македонските власти и вооружените албански бунтовници постигнаа договор за прекин на огнот. Мировниот договор со кој заврши повеќемесечниот конфликт во Македонија беше потпишан на 13 август во Охрид.
2002.- Почина легендарниот бејзбол играч Тед Вилијамс (Вилијамс), еден од најголемите „бокали“ на сите времиња и последен Американец кој постигнал 400 „хитови“ во една сезона.
2003.- Две Чеченки поставија експлозив на рок фестивал на московскиот аеродром Тушино. Во експлозијата загинаа 16 лица, меѓу кои и женски терористи, а 60 беа повредени.
2004.- Во Индонезија беа одржани првите директни претседателски избори, шест години по завршувањето на 32-годишната диктатура на поранешниот претседател Сухарто.
2007 – Белгискиот кривичен суд го осуди поранешниот армиски мајор на Руанда Бернард Нтукахаг на 20 години затвор за убиство на десет Белгијци – мировници на ОН и неодреден број цивили во Руанда, на почетокот на геноцидот во 1994 година.
2015.- На референдумот во Грција, граѓаните ги отфрлија мерките за штедење понудени од меѓународните кредитори во замена за финансиска помош за спас на економијата.
2018 – Осум Бошњаци беа осудени пред Судот на Босна и Херцеговина на затворски казни од пет до десет години за воени злосторства извршени врз српски и хрватски цивили во логорите во областа на општина Сараево Хаџиќи во периодот од мај 1992 година. до јануари 1996 година.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (10 септември)

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
Војни и мировни договори
-
1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
-
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
-
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
-
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
-
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
-
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
-
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).
Политика и атентати
-
1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
-
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
-
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
-
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
-
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
-
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
-
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
-
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
-
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
-
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
-
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
-
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
-
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
-
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.
Култура и личности
-
1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
-
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
-
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
-
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
-
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
-
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
-
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.
Несреќи и катастрофи
-
1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
-
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 2 септември

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Воени битки и борби
-
31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
-
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
-
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
-
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.
📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки
-
1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
-
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
-
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
-
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
-
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
-
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
-
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
-
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
-
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.
✈️ Откритија, истражувања и летови
-
1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.
✊ Протести и демонстрации
-
1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
-
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.
⚰️ Смртни случаи на познати личности
-
1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
-
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
-
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
-
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
-
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
-
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
-
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
-
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
-
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
-
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 1 септември

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🕊️ Смрт и загуби
-
1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
-
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
-
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
-
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
-
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.
⚔️ Војни и конфликти
-
1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
-
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
-
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
-
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
-
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
-
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
-
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
-
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.
🌍 Политички и државни настани
-
1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
-
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
-
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
-
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
-
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
-
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
-
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
-
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
-
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.
🌋 Природни катастрофи
-
1923 – Земјотрес во Јапонија: уништени Јокохама и дел од Токио, 142.000 жртви.
-
1962 – Земјотрес во северозападен Иран, 12.000 жртви.
🎭 Култура, наука и спорт
-
1972 – Боби Фишер го победил Спаски и станал светски шампион во шах.
-
Кичево8 часа
Во недела на големиот празник рождество на Пресвета Богородица, во кичевско с.Другово ќе се осветува поставениот Крст
-
Хороскоп2 дена
Хороскоп за среда (17 септември)
-
Хороскоп22 часа
Хороскоп за четврток (18 септември)
-
Музика2 дена
Училиштето за Црковна музика „Митрополит Козма Пречистански“ во петок и сабота преку „аудиција“ врши упис на нови членови за источно пеење
-
Временска прогноза2 дена
Брз продор на ладен воздух од север, додека само утре услови за слаб локален дожд
-
Скопје10 часа
Малолетници на 12 и 14 годишна возраст од угостителски објект одзеле пари од вработени и побегнале, едниот се заканил со остар предмет
-
Временска прогноза12 часа
Следната седмица вистинска промена на времето
-
Магазин1 ден
Осум iOS 26 промени што мора да ги пробате