На денешен ден
5 јули – На денешен ден

1596.- Англиските морнари го опустошиле шпанскиот брег и го ограбиле Кадиз, пристаниште кое добило првокласно значење со откривањето на Америка.
1811.- Венецуела стана првата јужноамериканска земја која прогласи независност од Шпанија.
1830.- Во походот против Алжир, Французите го зазеле градот Алжир. Алжир остана под француска власт до 1962 година, кога северноафриканската земја стекна независност.
1865.- Вилијам Бут ја основал „Христијанската мисија“ во Лондон, која подоцна била наречена „Армија на спасот“ и главно била ангажирана во хуманитарна работа. Таа беше многу активна во периодот по Втората светска војна.
1865.- Во Велика Британија беше донесен првиот закон за ограничување на брзината во светот – две милји на час.
1879.- Роден е американскиот тенисер и политичар Двајт Дејвис, министер за војна (1925-29). Тој го основал тенискиот натпревар „Дејвис куп“ во 1900 година.
1880.- Роден е чешкиот виолинист и композитор Јан Кубелик, кој го споредувале со Паганини поради неговиот виртуозен стил (шест концерти за виолина, Американска симфонија).
1889.- Умре писателот Јаков Игњатовиќ, зачетникот на реализмот во српската литература. Пишувал песни, културно-историски написи, патописи, романи и раскази и уредувал српски весници и српски Летопис („Вечен младоженец“, „Трпен спасен“, „Милан Наранџиќ“).
1889.- Роден е францускиот писател, сликар и режисер Жан Кокто. Како експериментатор ги поминал сите фази на модерната уметност – кубизам, дадаизам, надреализам, а поради различноста на неговите дела се смета за корифа на францускиот дух („Орфеј“, „Страшни деца“, „Петел и Арлекин“). Станал член на Француската академија во 1955 година.
1891.- Роден е хрватскиот поет Августин Тин Ујевиќ, кој со својата лирика и боемски живот го одбележа периодот меѓу двете светски војни во југословенската литература („Лелек себра“, „Колајна“, „Жедан камен на студенцу“).
1901.- Роден е рускиот театарски режисер и актер Сергеј Владимирович Обрастов, основач на Државниот централен куклен театар. Режирал повеќе од 50 куклени претстави, кои се сметаат за антологиски дела од тој театарски жанр.
1911.- Роден е францускиот државник Жорж Помпиду, претседател на Франција (1969-74) по пензионирањето на Шарл де Гол. Како близок соработник на Де Гол, неговиот шеф на кабинет и премиер од 1962 до 1968 година, тој најмногу ги следел идеите на неговиот познат претходник.
1932.- Во Португалија, Антонио де Оливеира Салазар стана премиер, кој во 1933 година воспостави профашистичка диктатура, која заврши дури во 1974 година, четири години по неговата смрт.
1943.- Со германската офанзива од правецот на Орел и Харков против советските позиции, започнала битката Курск-Орел, една од најголемите во Втората светска војна.
1959.- Индонезискиот претседател Ахмед Сукарно го распушти парламентот, го суспендираше Уставот од 1950 година и воспостави диктатура.
1975.- Американскиот тенисер Артур Еш стана првиот црнец победник на турнирот Вимблдон.
1975.- Зеленортските Острови добија независност по 500 години португалско владеење.
1977.- Во Пакистан беше извршен воен удар со кој генерал Мохамад Зиа ул-Хак го собори премиерот Зулфикар Али Буто.
1980.- Шведскиот тенисер Бјорн Борг го освои турнирот Вимблдон по петти пат по ред.
1994.- Палестинскиот лидер Јасер Арафат (Јасер), кој пристигна на Западниот Брег по 27 години егзил, најави создавање на држава Палестина на територијата под палестинска самоуправа, со главен град во источен Ерусалим.
2001.- Македонските власти и вооружените албански бунтовници постигнаа договор за прекин на огнот. Мировниот договор со кој заврши повеќемесечниот конфликт во Македонија беше потпишан на 13 август во Охрид.
2002.- Почина легендарниот бејзбол играч Тед Вилијамс (Вилијамс), еден од најголемите „бокали“ на сите времиња и последен Американец кој постигнал 400 „хитови“ во една сезона.
2003.- Две Чеченки поставија експлозив на рок фестивал на московскиот аеродром Тушино. Во експлозијата загинаа 16 лица, меѓу кои и женски терористи, а 60 беа повредени.
2004.- Во Индонезија беа одржани првите директни претседателски избори, шест години по завршувањето на 32-годишната диктатура на поранешниот претседател Сухарто.
2007 – Белгискиот кривичен суд го осуди поранешниот армиски мајор на Руанда Бернард Нтукахаг на 20 години затвор за убиство на десет Белгијци – мировници на ОН и неодреден број цивили во Руанда, на почетокот на геноцидот во 1994 година.
2015.- На референдумот во Грција, граѓаните ги отфрлија мерките за штедење понудени од меѓународните кредитори во замена за финансиска помош за спас на економијата.
2018 – Осум Бошњаци беа осудени пред Судот на Босна и Херцеговина на затворски казни од пет до десет години за воени злосторства извршени врз српски и хрватски цивили во логорите во областа на општина Сараево Хаџиќи во периодот од мај 1992 година. до јануари 1996 година.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (18 мај)

Култура и уметност
-
1799 – Смртта на Пјер Бомарше, драматург чија работа инспирирала класични опери како „Севилскиот бербер“ (Росини) и „Фигаровата свадба“ (Моцарт).
-
1911 – Почина Густав Малер, влијателен австриски композитор и диригент.
-
1995 – Почина Александар Годунов, познат балетски танчер кој доживеа успех и на запад по бегството од СССР.
Политика и конфликти
-
1803 – Велика Британија ѝ објави војна на Франција, со што се заострија Наполеонските војни.
-
1804 – Наполеон е прогласен за император.
-
1944 – Протерување на Татарите од Крим од страна на СССР, што останува едно од најконтроверзните етнички чистки во историјата на регионот.
-
1996 – Радован Караџиќ се повлекува од функцијата претседател на РС поради меѓународен притисок.
-
2000 – СБ на ОН воведува ембарго за оружје за Етиопија и Еритреја, поради нивната гранична војна.
Наука и технологија
-
1974 – Индија го извршува својот прв нуклеарен тест, станувајќи шеста нуклеарна сила.
-
1998 – Тужба против Мајкрософт за монополско однесување, значајна пресвртница во правната историја на технолошките гиганти.
Човекови права и меѓународна правда
-
1954 – Стапува во сила Европската конвенција за човекови права.
-
2010 – Обама го потпишува Законот за слобода на печатот, именуван по новинарот Даниел Перл.
-
2011 – Пресуда против Аугустин Бизмунг, поврзана со геноцидот во Руанда.
Родени
-
1836 – Вилхелм Штајниц, првиот официјален светски шампион во шах.
-
1868 – Николај II, последниот руски цар.
-
1872 – Бертран Расел, добитник на Нобелова награда и познат филозоф.
-
1883 – Валтер Гропиус, основач на Баухаус и визионер во архитектурата.
-
1919 – Марго Фонтејн, легендарна балерина.
-
1920 – Карол Војтила, идниот папа Јован Павле II.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (17 мај)

Светот виден во рубриката „На денешен ден“ за 17-ти мај
🎨 Култура и уметност
-
1510 – Смртта на Сандро Ботичели, еден од најголемите ренесансни сликари. Неговите дела, особено Раѓањето на Венера, се симболи на хуманизмот и естетиката на Ренесансата.
-
1866 – Роден е Ерик Сати, француски композитор чие дело има големо влијание врз модерната музика.
-
2012 – Почина Дона Самер, диско икона со глобално влијание во поп културата.
⚕️ Медицина и наука
-
1749 – Роден е Едвард Џенер, пионер на имунизацијата, чиј изум – вакцината против сипаници – го променил текот на медицинската историја.
⚔️ Политика и воени настани
-
1814 – Норвешка прогласува независност и усвојува устав – значаен момент во историјата на скандинавските земји.
-
1838 – Смртта на Талеран, еден од највештите дипломати на Франција, со улога во реставрацијата по Наполеон.
-
1940 – Германските трупи влегуваат во Брисел – дел од брзото напредување на нацистичка Германија во Втората светска војна.
-
1949 – Обединетото Кралство ја признава независноста на Република Ирска.
-
1997 – Лоран Кабила ја презема власта во Заир, кој се преименува во Демократска Република Конго.
📺 Технологија и медиуми
-
1965 – Првото емитување во боја од Велика Британија до САД – голем чекор во глобалната телевизиска технологија.
-
2000 – Српската влада ја презема РТВ „Студио Б“, симболичен настан за медиумската слобода во Србија.
⚖️ Човекови права и општествени промени
-
1954 – Пресудата Brown v. Board of Education од Врховниот суд на САД ја укинува расната сегрегација во училиштата – историски момент во движењето за граѓански права.
-
2004 – Масачусетс стана првата американска држава што легализира истополови бракови.
-
2009 – За прв пат, жени се избрани во парламентот на Кувајт – голем напредок во правата на жените на Блискиот Исток.
На денешен ден
На денешен ден – 13 мај

1792.- Роден е италијанскиот свештеник Џовани Мастаи Ферети (Џовани, Ферети), од 1846 година папата Пиј IX (Пиј). За време на неговиот понтификат, најдолгиот во историјата на Римокатоличката црква (31 година и 236 дена), црковната држава престана да постои (1870). Најголемиот дел од него станал дел од Кралството Сардинија, додека папската држава била сведена на поранешното Наследство.
1795 – Роден е словачкиот филолог и историчар Павел Јозеф Шафарик (Јозеф), еден од основачите на славистичките студии. Тој бил директор на српската гимназија во Нови Сад од 1819 до 1833 година („Српска читанка“).
1798 – Роден е Константин Данил, еден од најголемите српски сликари на 19 век, претставник на српскиот бидермаер.
1830 година – Основана е Република Еквадор, а Хуан Хозе Флорес е избран за прв претседател.
1840 – Роден е францускиот писател Алфонс Доде, автор на трилогијата за авантурите на Тарантино де Тараскон, ремек-дело на француската хумористична проза. Неговата збирка раскази „Писма од мојата воденица“ му донесе голем успех.
1846 година – Конгресот на САД формално објави војна против Мексико, иако борбите во Калифорнија започнаа неколку дена претходно.
1848 година – Во Сремски Карловци започна заседанието на „Мајското собрание“, на кое делегати од 175 црковни општини од Војводина и Србија го избраа Јосиф Рајачиќ за патријарх, а полковникот Стеван Шупљица за војвода. На 15 мај, Собранието го прогласило Српското Војводство, но австриската и унгарската влада не ја признале српската автономија.
1851 – Роден е српскиот писател и доктор Лаза Лазаревиќ („Првиот пат со татко ми во зори“, „Сè ќе биде позлатено од народот“, „На бунарот“, „Училишната икона“, „На знае све“, „У добри час хајдуци“, „Вертер“).
1862 – Роден е српскиот писател Јанко Веселиновиќ, автор на романот „Хајдук Станко“ со теми од Првото српско востание и раскази и романи („Слики од селскиот живот“, „Селанка“).
1881 – Роден е Димитрије Туцовиќ, водач на социјалистичкото движење во Србија. Тој беше еден од организаторите на првата Балканска социјалдемократска конференција (1910), а на Конгресот на Интернационалата во Копенхаген (1910) решително се спротивстави на империјалистичката политика на официјална Австрија. Објавил околу 600 трудови во домашни и странски весници. Загинал на 20 ноември 1914 година, во Битката кај Колубара („Правно осигурување на работниците“, „Закон за продавници и социјалдемократија“).
1882 – Роден е францускиот сликар Жорж Брак, кој го основа кубистичкото движење заедно со Пабло Пикасо во 1905 година.
1887 – Во Белград е основана Привремената опсерваторија на Големата школа. Со основањето на Републичкиот хидрометеоролошки институт на Србија во 1947 година, опсерваторијата станала негов составен дел.
1888 година – Ропството е укинато во Бразил.
1914 година – Роден е американскиот боксер Џо Луис (Џо). Тој беше светски шампион во тешка категорија од 1937 до 1949 година, кога се пензионираше.
1930.- Умре норвешкиот поларен истражувач и дипломат Фридтјоф Нансен (Фридтјоф), добитник на Нобеловата награда за мир во 1922 година. Како висок комесар на Лигата на народите, тој го надгледуваше репатријацијата на воените заробеници по Првата светска војна.
1931 – Почина српскиот композитор и хормајстор Јосиф Маринковиќ, член на Српската кралска академија. Неговите соло песни и многу хорски композиции придружени со пијано се посебен придонес во српската музика. Тој беше диригент на белградското пејачко друштво „Обилиќ“.
1949 година – Првиот британски млазен авион „Канбера“ го изврши својот прв пробен лет.
1961.- Почина американскиот филмски актер Гари Купер, добитник на Оскар за филмовите „Наредник Јорк“ и „Напладне“.
1968 година – Во Париз започнаа официјални преговори меѓу претставниците на Северен Виетнам и САД за завршување на Виетнамската војна.
1981 година – Папата Јован Павле II беше ранет во обид за атентат на плоштадот „Свети Петар“ во Рим. Атентаторот Мехмед Али Агџа беше уапсен. Тој беше ослободен од затвор по 20 години и предаден на Турција во јуни 2000 година.
1990 година – Во Загреб, на стадионот „Максимир“, за време на фудбалскиот натпревар помеѓу Динамо Загреб и Црвена Ѕвезда од Белград, се случи крвав судир меѓу навивачите на двата клуба.
1994 година – Министрите за надворешни работи на САД, ЕУ и Русија постигнаа договор во Женева за заедничка стратегија за решавање на босанскиот конфликт.
1999 година – Перу и Еквадор потпишаа документ за демаркација, со што заврши шестдеценискиот спор што ги доведе земјите до војна три пати.
1999 – Почина Џин Саразен, еден од само четирите голфери кои освоија четири големи професионални голф купови.
2005 година – Десет милиони долари беа собрани на првата меѓународна донаторска конференција за реставрација и зачувување на културното наследство во Косово, одржана во Париз, во организација на УНЕСКО.
2007 – На изборот за песна на Евровизија во Хелсинки, претставничката на Србија Марија Шерифовиќ победи со песната „Молитва“.
2011 година – Високиот комесаријат на Обединетите нации за бегалци (УНХЦР) објави дека околу 1.200 бегалци кои ја напуштиле Либија во март и април се удавиле во Средоземното Море.
2014 година – 301 рудар загинаа во несреќа во рудникот за јаглен Сома, 120 км североисточно од Измир во западна Турција. Во времето на експлозијата, 787 работници биле под земја.
2015 година – Ватикан официјално ја призна државата Палестина и ги насочи своите дипломатски активности, претходно насочени кон Организацијата за ослободување на Палестина, кон државата Палестина.
2018 година – На парламентарните избори во Ирак, политичкиот сојуз Саерун, предводен од радикалниот шиитски свештеник Моктада Садр, освои мнозинство.
2021 година – Конфликтот меѓу израелската армија и Хамас ескалираше понатаму и покрај напорите за постигнување прекин на огнот. Демонстрации и немири избувнаа во бројни израелски градови со мешано население. Сите летови кон меѓународниот аеродром во близина на Тел Авив беа пренасочени по ракетниот истрел од Појасот Газа.
2024 година – Еврото стана единственото официјално средство за плаќање во готово во Косово.
-
Македонија2 дена
Граѓани пријавуваат дека од рано утрово се без електрична енергија
-
Хороскоп1 ден
Хороскоп за понеделник (19 мај)
-
Хороскоп2 дена
Хороскоп за недела (18 мај)
-
Македонија2 дена
АД Мепсо ја соопшти причината за падот на електричната енергија во раните утрински часови
-
Македонија9 часа
Од вечерва бензин 95 и дизел поскапуваат, ова е новата цена за литар
-
Македонија11 часа
Во автобус со турски државјани во Охрид починал турист кој бил дел од групата
-
Македонија12 часа
МВР: Со „БМВ“ возел 111 км/ч на место каде е дозволено 50 км/ч
-
Временска прогноза2 дена
Попоски: Продолжува нестабилно време, со развој на грмотевични облаци