На денешен ден
5 октомври – На денешен ден

1511.- Папата Јулиј II ја основал Светата лига на Арагон, Венеција и Папските држави со цел да го брани единството на црквата, но и да ги протера Французите од Италија.
1713.- Роден е францускиот филозоф и писател Денис Дидро (Дидро), претставник на слободарскиот дух на револуционерната буржоазија од 18 век, еден од најважните автори на големата француска „Енциклопедија“ („Разговор меѓу Даламбер и Дидро“). , „Мисли за толкувањето на природата“, „Сонот на Даламбер“, „Жак Фаталистот“, „Внукот на Рамо“).
1796.- Под притисок на Франција, Шпанија и објави војна на Велика Британија, која заврши со катастрофален пораз на француско-шпанската флота во 1805 година во битката кај Трафалгар.
1864.- Роден е францускиот хемичар и индустријалец Луј Лумиер, пионер на светската кинематографија, кој заедно со неговиот брат Огист го измислиле процесот на снимање во природни бои.
1880.- Умре францускиот композитор со германско потекло Жак Офенбах, кој го изгради прототипот на француската оперета и значително придонесе за нејзината популарност. Компонирал околу 100 музички дела, од кои најпознати се оперетите „Сина брада“, „Орфеј во пеколот“, „Убава Јелена“ и операта „Хофманови приказни“.
1908.- Бугарскиот принц, германскиот кнез Фердинанд Кобург (Кобург) прогласил независност на Бугарија од Отоманската империја и се прогласил за цар Фердинанд I.
1910.- По соборувањето на кралот Мануел II, Португалија беше прогласена за република под претседателот Хоаким Теофило Фернандес Брага (Хоаким, Фернандес).
1915.- Со силен артилериски оган по целиот фронт на Дунав, Сава и Дрина започна офанзивата на Централните сили против Србија во Првата светска војна.
1938.- Претседателот на Чехословачка, Едуард Бенеш, поднесе оставка и замина во егзил, откако под притисок на Велика Британија и Франција го прифати Минхенскиот договор, со кој Судетската област и беше отстапена на Хитлерова Германија.
1954.- Велика Британија, САД, ФНР Југославија и Италија го потпишаа Лондонскиот договор за укинување на слободната зона Трст и доделување на зона Б и помал дел од зоната А на Југославија, а поголемиот дел од зоната А со град Трст во Италија.
1964.- 57 граѓани на Источна Германија избегаа во Западен Берлин преку тајно ископан тунел под Берлинскиот ѕид, што беше најголемото масовно бегство од изградбата на ѕидот во 1961 година.
1969.- Би-Би-Си ја емитуваше првата епизода од Летечкиот циркус на Монти Пајтон, која стана култна емисија низ целиот свет.
1974.- Пет лица загинаа, а 35 се ранети во експлозија на бомби фрлени од ирските националисти во два барови во Гилдфорд, Англија.
1983.- Водачот на полското движење „Солидарност“, Лех Валенса, ја доби Нобеловата награда за мир.
1988.- На плебисцит, Чилеанците гласаа против предлогот за продолжување на мандатот на претседателот на Чиле, Аугусто Пиноче, до 1997 година.
1994.- Во Швајцарија беа пронајдени телата на 48 членови на сектата „Храмот на сонцето“ кои извршиле ритуално масовно самоубиство.
1995.- Американскиот пратеник за Балканот Ричард Холбрук успеа по двомесечни преговори со Србија и Хрватска и лидерите на завојуваните страни во Босна да постигне договор за прекин на огнот, што беше увертира за мировните преговори во Дејтон. .
2000.- По неуспешните обиди на полицијата со солзавец да ги растера стотиците илјади демонстранти во центарот на Белград, кои протестираа против поништувањето на претседателските избори, граѓаните влегоа во Сојузното собрание, а малку подоцна и во зградата на државната радио телевизија на Србија. Под притисок на масите, Слободан Милошевиќ, десетгодишниот неприкосновен лидер на Србија, следниот ден го призна својот изборен пораз на кандидатот на Демократската опозиција на Србија, Воислав Коштуница.
2001.- Умрела Емили Шиндлер, која заедно со нејзиниот сопруг Оскар им помогнала на стотици Евреи да избегаат од нацистичките концентрациони логори за време на Втората светска војна.
2004.- Умрел Морис Вилкинс, британски научник и нобеловец, еден од тројцата научници кои заедно ја откриле структурата на ДНК. Тој ја доби Нобеловата награда за медицина во 1962 година, заедно со Френсис Крик и Џејмс Вотсон.
2005 – Околу 2.000 луѓе загинаа во налетот на ураганот Стен, кој предизвика лизгање на кал во планинскиот дел на Гватемала каде што живеат потомци на Маите.
2011 – Умре еден од основачите и извршен директор на Apple, Стив Џобс. Тој измислил и мајсторски рекламирал софистицирани „гаџети“ кои го смениле секојдневието – од домашниот компјутер (PC) до iPod (iPod) до iPhone (iPhone).
2012.- Умре Војин Димитријевиќ, угледен српски експерт за меѓународно право и меѓународни односи, основач и директор на белградскиот Центар за човекови права.
2015.- На 67-годишна возраст почина шведскиот писател Хенинг Манкел, познат по неговата серија романи за полицискиот инспектор Курт Валандер.
2019 година – Масовните протести во Иран што започнаа на 1 октомври оставија речиси 100 мртви, бидејќи безбедносните сили со денови користеа боева муниција за да ги задушат демонстрантите.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (10 септември)

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
Војни и мировни договори
-
1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
-
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
-
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
-
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
-
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
-
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
-
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).
Политика и атентати
-
1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
-
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
-
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
-
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
-
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
-
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
-
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
-
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
-
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
-
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
-
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
-
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
-
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
-
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.
Култура и личности
-
1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
-
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
-
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
-
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
-
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
-
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
-
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.
Несреќи и катастрофи
-
1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
-
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 2 септември

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Воени битки и борби
-
31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
-
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
-
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
-
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.
📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки
-
1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
-
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
-
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
-
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
-
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
-
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
-
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
-
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
-
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.
✈️ Откритија, истражувања и летови
-
1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.
✊ Протести и демонстрации
-
1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
-
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.
⚰️ Смртни случаи на познати личности
-
1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
-
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
-
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
-
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
-
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
-
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
-
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
-
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
-
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
-
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 1 септември

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🕊️ Смрт и загуби
-
1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
-
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
-
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
-
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
-
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.
⚔️ Војни и конфликти
-
1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
-
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
-
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
-
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
-
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
-
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
-
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
-
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.
🌍 Политички и државни настани
-
1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
-
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
-
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
-
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
-
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
-
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
-
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
-
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
-
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.
🌋 Природни катастрофи
-
1923 – Земјотрес во Јапонија: уништени Јокохама и дел од Токио, 142.000 жртви.
-
1962 – Земјотрес во северозападен Иран, 12.000 жртви.
🎭 Култура, наука и спорт
-
1972 – Боби Фишер го победил Спаски и станал светски шампион во шах.
-
Хороскоп1 ден
Хороскоп за среда (17 септември)
-
Македонија2 дена
Министерството за одбрана, петта година по ред ги задржа максималните 100 % активна транспарентност и е практично најтранспарентна институција во државата
-
Хороскоп9 часа
Хороскоп за четврток (18 септември)
-
Скопје2 дена
(ВИДЕО) Снимка од подметнувањето на пожарот во Пинтија, каде ние човечноста?!
-
Музика1 ден
Училиштето за Црковна музика „Митрополит Козма Пречистански“ во петок и сабота преку „аудиција“ врши упис на нови членови за источно пеење
-
Свет2 дена
„Google“ со сериозна инвестиција на центри за податоци и вештачка интелигенција во Велика Британија
-
Македонија2 дена
„СОЗР“ стави крај на злоупотребите на службените возила и зголемување на транспарентноста од денес граѓаните можат да пријавуваат случаи на незаконита употреба на службени возила
-
Временска прогноза1 ден
Брз продор на ладен воздух од север, додека само утре услови за слаб локален дожд