На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

• 1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.

• 1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.

• 1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.

• 1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.

• 1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.

• 1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.

• 1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).

Политика и атентати

• 1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.

• 1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.

• 1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.

• 1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.

• 1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.

• 1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.

• 2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.

• 2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.

• 2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.

• 2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.

• 2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.

• 2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.

• 2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.

• 2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.

Култура и личности

• 1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.

• 1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.

• 1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.

• 1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.

• 1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.

• 1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.

• 2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.

Несреќи и катастрофи

• 1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.

• 2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🛡️ Воени битки и борби

• 31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.

• 1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.

• 1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.

• 1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.

📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки

• 1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).

• 1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.

• 1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.

• 1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.

• 1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).

• 1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.

• 1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).

• 1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).

• 2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.

✈️ Откритија, истражувања и летови

• 1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.

✊ Протести и демонстрации

• 1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.

• 2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.

⚰️ Смртни случаи на познати личности

• 1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).

• 1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.

• 1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.

• 1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.

• 2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.

• 2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.

• 2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.

• 2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.

• 2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.

• 2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🕊️ Смрт и загуби

• 1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.

• 1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.

• 1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.

• 1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.

• 2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.

⚔️ Војни и конфликти

• 1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).

• 1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.

• 1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.

• 1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.

• 1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.

• 1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.

• 2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.

• 2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.

🌍 Политички и државни настани

• 1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.

• 1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).

• 1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.

• 1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.

• 1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.

• 2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.

• 2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.

• 2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.

• 2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.

🌋 Природни катастрофи

• 1923 – Земјотрес во Јапонија: уништени Јокохама и дел од Токио, 142.000 жртви.

• 1962 – Земјотрес во северозападен Иран, 12.000 жртви.

🎭 Култура, наука и спорт

• 1972 – Боби Фишер го победил Спаски и станал светски шампион во шах.