На денешен ден
7 април – На денешен ден
1348 година – Кралот Чарлс IV од Бохемија го основа Универзитетот во Прага (Универзитет Чарлс), првиот универзитет во Централна Европа.
1614 година – Умре шпанскиот сликар Ел Греко, роден на Крит во 1540 година како Доминикос Теотокопулос. Креаторот на една од најоригиналните слики во историјата на европското сликарство беше целосно заборавен и повторно откриен на крајот на 19 век.
1770 година – Роден е англискиот романтичен поет Вилијам Вордсворт. Неговите најзначајни дела се „Лирски балади“, книга што го означи почетокот на романтизмот во англиската литература.
1866 година – Земунскиот печатач Игњан Сопрон, на покана на босанскиот везир Шериф Осман Паша, ја отвори првата печатница во Сараево и го издаде првиот весник отпечатен во Босна – неделникот „Босански вјесник“. Весникот го уредувал Милош Мандиќ и тие биле објавени на српски или хрватски јазик, на кирилица и според правописот на Вук.
1929 година – За прв пат, белградската радио станица емитуваше еден фудбалски натпревар, првенствениот натпревар помеѓу БСК и „Југославија“. Известувач беше Раде Стоиловиќ.
1939 година – Војниците на Мусолини слетаа на брегот на Албанија и ја окупираа земјата за пет дена.
1941 година – Владата на Кралството Југославија објави почеток на војната со Германија и Италија и издаде наредба за општа мобилизација.
1943 година – Јован Дучиќ, српски поет, есеист и патеписец, умре во Гери, САД. Неговото дело претставува кулминација на српската лирска поезија во првите две децении на 20 век. Тој беше во дипломатската служба на Кралството Србија и Кралството Југославија. Inивееше во САД од 1941 година, а неговите посмртни останки беа пренесени во неговиот роден град Требиње во октомври 2000 година („Песни“, „Песни во проза“, „Сини легенди“, „Песни за Loveубовта и смртта“, „Царски сонети“) , збирка патописи „Градови и химери“, книга проза „Богатство на царот Радован“).
1943 година – ЛСД за првпат се произведува во лабораторија во Базел, Швајцарија.
1945 година – Американските авиони во Втората светска војна го потопија најголемиот јапонски воен брод Јамато.
1947. година – Умре американскиот автомобилски магнат Хенри Форд. Првите „вагони со бензин“ ги конструирал во 1896 година, а во 1899 година започнал со производство на автомобили. Тој беше првиот кој воведе сериско производство, а во 1908 година го создаде „Model T“, првиот „народен автомобил“.
1948 година – Основана е Светската здравствена организација (СЗО). Статутот на оваа организација го потпишаа 26 земји, а 7 април беше прогласен за Светски ден на здравјето.
1955 година – Умре американската филмска актерка Теда Бара, првата „вамп“ жена во историјата на кино.
1962.- Уапсен е југословенскиот политичар и дисидент Милован Djилас, поранешен најблизок соработник на Јосип Броз Тито. Причината за апсењето е објавувањето на неговата книга „Разговори со Сталин“. Тоа беше четврто апсење и судење на Djилас откако тој раскина со раководството на Комунистичката партија на Југославија во јануари 1954 година.
1963 година – Донесен е нов југословенски устав, со кој се менуваат името на државата во Федеративна народна Република Југославија (FPRY) и Социјалистичка федерална Република Југославија (СФРЈ). Новиот устав популарно се нарекува „повелба за самоуправување“ затоа што го применуваше моделот на самоуправување во сите сфери и на сите нивоа на општествениот живот.
1966 година – Американска хидрогенска бомба е отстранета од Средоземното Море крај шпанскиот брег и испуштена од авион поради техничка грешка.
1971. година – Југословенскиот амбасадор Владимир Роловиќ беше застрелан во Стокхолм и по раните умре осум дена подоцна. Атентаторите Мирослав Барешиќ и Анѓелко Брајковиќ беа фатени и осудени на доживотен затвор во Шведска.
1975 година – во Загреб почина хрватскиот сликар и графичар Крсто Хегедушиќ. Тој беше иницијатор и еден од основачите на уметничката група „Земlа“ (1929), а исто така е и основач на наивната школа за сликарство во Хлебине (1930).
1990 година – Избувна пожар на траектот „Скандинавска Starвезда“ додека пловеше по Северното Море помеѓу Норвешка и Данска. Загинаа 158 лица.
1992 година – Денот кога Европската заедница (ЕУ) ја признава независноста на Босна и Херцеговина, босанските Срби прогласија независност на Република Српска во Бања Лука, а претставниците на босанските Срби во претседателството на БиХ, Билјана Плавшиќ и Никола Коjeевиќ, поднесоа оставки.
1992 година – Соединетите држави ја признаа независноста на БиХ, Словенија и Хрватска.
1994 година – Премиерката Агата Увилигијамана беше убиена во главниот град на Руанда, Кигали.
2004 година – Повеќе од 600 Ирачани загинаа и повеќе од 400 се повредени во бомбардирањето на џамија во Фалуџа, ирачки град кој со денови беше под опсада на американските маринци. Во Багдад официјално беше соопштено дека повеќе од 720 војници на коалиционите сили, предводени од САД, беа убиени во таа земја, повеќето од нив по објавувањето на крајот на главните воени операции на 1 мај 2003 година.
2005 година – Индија и Пакистан ја обновија автобуската линија што го поврзува поделениот регион Кашмир по 60 години.
2009 година – Поранешниот претседател на Перу, Алберто Фуџимори е осуден на 25 години затвор за злосторства против човештвото за време на неговото владеење од 1990 до 2000 година. Тоа беше прва пресуда против демократски избран шеф на држава на латиноамериканска земја пред домашниот суд.
2013 година – Филип Вујановиќ победи по претседателските избори во Црна Гора по трет пат и освои петгодишен мандат, додека неговиот противкандидат Миодраг Лекиќ доби 7.600 гласа помалку.
2017 година – Во напад на камион врз минувачи на пешачката улица во Стокхолм, загинаа четири лица, а 15 беа повредени, шведската полиција процени дека станува збор за терористички акт.
2018 година – Railелезничкиот сообраќај беше повторно воспоставен преку мостот Чешеž во Нови Сад, 19 години по неговото демолирање во бомбардирањето на НАТО.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (15 декември)
На денешен ден 15 декември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по ред:
1806 – Француски трупи под команда на Наполеон Бонапарта влегуваат во Варшава.
1840 – Ковчегот со останките на францускиот император Наполеон I е положен во „Homme des Invalides“ во Париз, 19 години по неговата смрт во егзил на островот Света Елена.
1914 – Битката кај Колубара завршува со ослободувањето на Белград во Првата светска војна. Победата, за која исклучителни заслуги му припаѓаат на командантот на Првата армија, генерал Живојин Мишиќ, го подигна угледот на Србија меѓу сојузниците и ја зајакна самодовербата на српската армија и народ.
1961 – Генералното собрание на Обединетите нации го отфрли советскиот предлог за прием на Народна Република Кина во светската организација.
1961 – Поранешниот нацистички функционер Адолф Ајхман, организатор и извршител на геноцидот врз Евреите во Втората светска војна, е осуден на смрт во Ерусалим, а потоа обесен. По војната, тој живеел во Аргентина под лажно име до 1960 година, кога бил откриен и уапсен од припадници на израелската тајна служба.
1991 – Околу 500 луѓе ги загубиле животите кога фериботот „Салем експрес“ удрил во корален гребен пред египетското пристаниште Сафага и потонал.
2000 – Нуклеарната централа Чернобил во Украина е затворена, каде што еден од блоковите на електраната експлодирал на 26 април 1986 година, предизвикувајќи ја најлошата нуклеарна катастрофа од почетокот на употребата на нуклеарните централи.
2001 – Кривата кула во Пиза во Италија повторно се отвора за посетители, по 12-годишна пауза поради реновирање.
2011 – Градското собрание на Белград официјално го именува Мостот на Ада.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (9 декември)
На денешен ден 9 декември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред:
1824
- Во Перуанската војна за независност, силите на Симон Боливар ја победија шпанската војска во битката кај Ајакучо – клучна за независноста на Перу.
1825
- Константин стана нов цар на Русија; веднаш беа ковани монети со неговиот лик – познатата Константинова рубља.
1890
- Започна третото официјално светско првенство во шах (1890/91) помеѓу Штајниц и Гунсберг.
1905
- Премиера на едночинката „Салома“ од Рихард Штраус во Дрезден, шокирана публика.
- Франција донесе декрет за одвојување на црквата од државата.
1917
- Турските трупи го предадоа Ерусалим на Британците во Првата светска војна.
1935
- Во Загреб е основана Федерацијата за лизгање на мраз и хокеј.
1941
- Кина им објавува војна на Јапонија, Германија и Италија во Втората светска војна.
1944
- Даниловград е ослободен по неколкудневни борби од фашистичкиот окупатор.
1961
- Тангањика добива независност во рамките на Британскиот Комонвелт со Јулиус Њерере за премиер.
(1962 – станува република, ист ден)
1967
- Николае Чаушеску станува претседател на Романија.
1978
- Се игра првиот натпревар од Женската професионална кошаркарска лига (WBL) – Чикаго Хасл vs. Милвоки Доус.
1985
- Поранешните аргентински лидери Хорхе Видела и Емилио Масера осудени на доживотен затвор.
- ГС на ОН едногласно усвојува резолуција за осуда на сите терористички акти.
1987
- Протестите во Појасот Газа ја започнаа Првата Интифада; потоа се прошири во Западен Брег и Ерусалим.
1990
- Лех Валенса победува на претседателските избори во Полска.
- На првите повеќепартиски избори во Србија победи Социјалистичката партија; Милошевиќ станува претседател.
1991
- Касарните на Трсат и командата на Риечкиот корпус предадени на хрватската армија; последниот војник на ЈНА ја напушта Риека.
1992
- ФИФА ѝ забранува на Југославија да учествува во квалификациите за СП 1994, согласно санкциите на ОН.
1994
- Шин Фејн започнува мировни преговори со британската влада по повеќе од 70 години.
1995
- Врховниот суд на Полска ја потврдува победата на Квашњевски и ја отфрла жалбата за Валенса.
1996
- ОН го одобрува договорот „нафта за храна“ – Ирак се враќа на светскиот нафтен пазар по 1990.
1999
- Српските власти ја осудуваат Флора Бровина на 12 години затвор; ослободена во 2000 по заминувањето на Милошевиќ.
2000
- Југославија и Словенија воспоставуваат дипломатски односи.
2002
- „Јунајтед ерлајнс“ поднесува барање за банкрот – најголем во историјата на авиоиндустријата.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (1 декември)
На денешен ден 1 декември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по векови:
-
1640 – Португалија ја враќа својата независност по востанието што ја собори шпанската влада. Две недели подоцна, војводата од Браганца е крунисан за крал на Португалија под името Јован IV. Шпанија не ја признава независноста на Португалија сè до 1668 година.
-
1803 – Во Франција стапија на сила нови закони за труд, кои бараа работниците да имаат дозвола за работа заверена од полицијата или градските службеници. Овој документ, без кој никој не можеше да добие работа, дозволуваше државна контрола врз работната сила.
-
1813 – По неизвесниот одговор на францускиот император Наполеон I на мировните услови на сојузниците, Русија, Прусија и Австрија одлучија да ја нападнат Франција.
-
1821 – Доминиканската Република, која ги опфаќа источните две третини од карипскиот остров Хаити, тогаш познат како Хиспаниола, прогласи независност од Шпанија.
-
1822 – Основачот на Бразилското Царство, Дом Педро, беше крунисан за прв император на Бразил под името Педро I.
-
1835 – Ханс Кристијан Андерсен ја објави својата прва книга со бајки.
-
1903 – Прикажан е првиот вестерн филм, „Големиот грабеж на воз“.
-
1906 – Во Париз е отворено киното „Омнија Пате“, првото наменски изградено кино во светот кое прикажувало филмови.
-
1918 – Исланд добил независност со одлука на данскиот парламент.
-
1918 – Со обединувањето на државите на Србите, Хрватите и Словенците со Кралството Србија и Кралството Црна Гора е создадена првата заедничка југословенска држава, Кралството на Србите, Хрватите и Словенците, подоцна Кралство Југославија.
-
1918 – Покраината Трансилванија, претходно дел од Унгарија, т.е. Австро-Унгарија, е обединета со Романија. Романскиот дел од Банат и некои други покраини исто така станале дел од Романија. Романците го слават овој датум како национален празник, Ден на обединувањето.
-
1925 – Во Локарно, Швајцарија, се потпишани договори меѓу европските земји со кои се гарантира мирот и неповредливоста на границите. Рајнскиот пакт се смета за најважен, со кој Германија, Франција и Белгија се обврзаа да ги почитуваат границите, а Германија ја прифати демилитаризацијата на Рајнската област. Овие договори беа прекршени од Хитлер во 1936 година, кога ја окупираше Рајнската област, а потоа ги нападна Чехословачка и Полска.
-
1941 – Црногорскиот одред на НОП за операции во Санџак, под команда на Арс Јовановиќ, го нападна италијанскиот гарнизон во Плевља. По тешките борби, партизаните беа принудени да се повлечат од Плевља, со тешки загуби од околу 500 убиени и ранети.
-
1971 – Во Караѓорѓево, на седница на Претседателството на Сојузот на комунисти на Југославија, дел од раководството на Сојузот на комунисти на Хрватска, носители на политиката на таканареченото масовно движење. Потоа следеа чистки на политичките и економските лидери во Србија, Словенија и Македонија, што ги спречи обидите за политички и економски реформи во СФРЈ.
-
1976 – Ангола стана членка на Обединетите нации.
-
1981 – Во најлошата катастрофа во историјата на југословенската авијација, авион DC-9 Super 80 управуван од љубљанската компанија Inex-Adria Avio-Promet се урна во планина во близина на Ајачо, Корзика. Сите 178 патници и членови на екипажот загинаа.
-
1988 – Беназир Буто стана премиер на Пакистан, првата жена што водеше исламска земја.
-
1989 – Михаил Горбачов, првиот советски лидер, го посети Ватикан и се согласи со папата Јован Павле II да воспостави дипломатски односи меѓу СССР и Ватикан.
-
1991 – На референдум во советската република Украина, огромното мнозинство гласачи гласаа за независност од СССР.
-
1992 – Основан е 6-тиот полк на Домостражата, Сплит.
-
2000 – Лидерот на Националната акциона партија, Винсент Фокс, е инаугуриран за претседател на Мексико, со што се стави крај на 71-годишното владеење на Институционалната револуционерна партија. Тоа беше првиот пораз на партијата од 1929 година.
-
2001 – 10 Израелци се убиени во два палестински самоубиствени бомбашки напади во Ерусалим, а 30 се убиени во експлозија на автобус во Хаифа. Повеќе од 200 луѓе се повредени во нападите.
-
2002 – Поранешниот премиер Јанез Дрновшек е избран за претседател на Словенија.
-
Хороскоп2 денаХороскоп за понеделник (15 декември)
-
Кичево23 часаТППЕ Кичево вчера со полни раце работа, интервенирале врз опожарен автомобил и зграда
-
Временска прогноза2 денаВременска прогноза до 22 декември, следува ладен период, појава на слана, мраз, подледици по речните долини и магла
-
Хороскоп13 часаХороскоп за вторник (16 декември)
-
Кичево1 часПополнета рубрика 2025: „Зошто вредиТ да си од Кичево“ – некои натписи сигурно за прв пат ќе ги прочитате
-
Македонија20 часаОд ноќеска цената на дизелот и бензинот се намалува, еве колку ќе чини литар гориво на малопродажните објекти ширум Македонија
-
Спорт2 денаРакометар од битолски ракометен клуб по завршувањето на мечот во „Биљанини Извори“ нападнал помошен тренер на охридскиот ракометен клуб по меѓусебниот натпревар
-
Технологија2 денаОткриен нов малвер по име „DroidLock“ – го заклучува телефонот и снима
