На денешен ден

На денешен ден – 21 март

Објавено пред

4 години

на

март 21, 2021

Од

Порта.мк

1556 година – Томас Кранмер, надбискуп во Кантербери, беше запален на клада како еретик за време на римокатоличката реакција на кралицата Марија. Како главен поборник на верската реформација во Англија, тој ја воведе литургијата и ја состави „Општата молитвена книга“ на неговиот мајчин англиски јазик.

1685 година – Роден е Јохан Себастијан Бах, на чие дело се темели германската музичка традиција. Современиците го ценеа како виртуозен оргулист, а вредноста на неговото музичко дело беше откриена на почетокот на 19 век во ерата на музичкиот романтизам, особено по изведбата на ремек-делото на Бах од Менделсон „Страста на Матеј“ (1829) Неговиот голем опус вклучува и „Бранденбуршки концерти“ и колекција од 48 прелудии и фуги за пијано.

1804 година – Стапува на сила Кодексот на Наполеон, француско кривично и граѓанско право, со реформа на судството од страна на императорот Наполеон Први, тогаш „доживотен конзул“.

1829 година – Земјотрес во Шпанија уби 6.000 луѓе.

1839 година – Роден е композиторот Скромен Петрович Мусоргски, член на композиторската група „Голема петорка“, претставник на Руското национално музичко училиште (опера „Борис Годунов“, пијано композиција „Слики од изложбата“).

1871 година – канцеларот Ото фон Бизмарк ја отвори првата сесија на Рајхстагот (парламентот) на новосоздадената Германска империја.

1884 година – Во Франција се легализираат синдикатите.

1913 година – Роден е југословенскиот писател Иван Горан Ковачиќ, автор на поемата „Јама“ (1943), потресно дело за злосторствата во Втората светска војна во која и самиот почина. Поемата „Јама“ инспирираше многу сликари, а музиката инспирирана од тој дел е компонирана од Никола Херсигоња.

1918 година – Последната германска офанзива во Првата светска војна ја започна Втората битка на Сом во Франција.

1919 година – Власта во Унгарија беше соборена од комунистичката Бела Кун и беше прогласена Советската Република Унгарија. Советската влада поднесе оставка на 1 август, а десничарските социјалдемократи ја презедоа власта.

1945 година – Британските авиони го бомбардираа седиштето на Гестапо во Копенхаген во Втората светска војна, убивајќи повеќе од 70 германски нацисти. По грешка го погодија и француското училиште, каде беа убиени 86 деца и десет монахињи.

1952 година – Кваме Нкрума стана премиер на Голд Коуст (подоцна Гана), првиот субсахарски Африканец што служеше како премиер.

1960 година – Експлозија на бомба кај северниот град Шарпевил уби 79 и рани повеќе од 180 кога полицијата отвори мирни демонстрации против црнците против расистички режим.

1960 година – Роден е бразилскиот ас-автомобил Аиртон Сена (Аиртон Сена), трикратен светски шампион во Формула 1 во 1988, 1990 и 1991 година. Тој имаше статус на национален херој во Бразил и неговата смрт во мај 1994 година на патеката во Имола , за време на трките за Големата награда на Сан Марино се сметаше за национална трагедија.

1963 година – Со пренесувањето на последните 27 уапсени се затвори Алкатраз, најпознатиот затвор во заливот Сан Франциско, каде што еднаш беше затворен гангстерот Ал Капоне.

1975 година – Привремен воен совет на Етиопија, предводен од водачот на државниот удар потполковник Менгист Хајле Маријам, ја укина етиопската империја стара 3.000 години.

1991 година – На седницата на Претседателството на СФР Југославија, беше постигнат договор претседателите на републиките да започнат преговори за иднината на сојузната држава. Првата од шесте вакви средби се одржа на 28 март во Сплит.

1991 година – Саудиски транспортен авион се урна во Кувајт поради лошите временски услови и силниот чад од изгорените извори на нафта од Кувајт. Сите патници во авионот беа убиени – 92 сенегалски војници и шест Саудијци, членови на екипажот.

1997 година – Претседателите на Русија и на САД, Борис Елцин и Бил Клинтон се согласија на самитот во Хелсинки да ги намалат нуклеарните арсенали на нивните земји.

1998 година – Албанците во Косово одржаа други паралелни, нелегитимни парламентарни и претседателски избори. Ибрахим Ругова, најистакнат лидер на косовските Албанци во борбата за независност на Косово од Србија, беше избран за претседател на непризната Република Косово.

1998 година – Умре руската балерина Галина Сергеевна Уланова, водејќи скоро две децении во „Бо Theaterшој театар“ по Втората светска војна.

2002 година – Папата Јован Павле Втори за прв пат јавно објави дека има голем број случаи на сексуална злоупотреба на малолетни лица од страна на католички свештеници, кои ги обвини за газење на завети и приклучување кон ѓаволот.

2003 година – Комисијата за вистината и помирувањето во Јужна Африка означува крај на својата работа. Комисијата е формирана во 1995 година за да ги испита кршењата на човековите права за време на апартхејдот, за време на владеењето на белото малцинство. Претседателот на таа комисија, надбискупот Дезмонд Туту, ја принуди владата да плати 270 милиони долари отштета за 20 000 жртви на злосторства во тој период.

2003 година – Американските сили ги ракетираа палатите на ирачкиот претседател Садам Хусеин и клучните државни институции во Багдад. Осум британски и четворица американски војници загинаа при пад на хеликоптерот на ирачката граница, како први жртви на војната во Ирак на страната на напаѓачите.

2005 година – Коментатор, новинар, еден од основачите на белградскиот неделник „Време“, Стојан Церовиќ почина во Париз.

2006 година – Бернард Лакост почина во Париз, на чело на Империјата на Лакост, светски позната по своите маици од крокодил, повеќе од 40 години.

2009 година – Десетици илјади луѓе излегоа на улиците на Неапол за да им оддадат почит на жртвите на мафијата и да побараат јужна Италија повеќе да не биде упориште на организираниот криминал.

2010 година – Умре директорот на Оперскиот фестивал во Бајројт, Волфганг Вагнер, внук на славниот германски композитор Ричард Вагнер. Тој целиот свој живот го посвети на наследството на неговиот дедо, а го водеше славниот фестивал од 1951 до 2008 година.

2014 година – Лидерите на ЕУ го потпишаа политичкиот дел од договорот за асоцијација со Украина во Брисел.

2017 година – почина Мартин Мекгинис, поранешен вицепремиер на Северна Ирска, командант на ИРЕ и еден од водачите на римокатоличкиот Шин Фајн.

Тагови:21 Март На денешен ден

Следно

На денешен ден – 24 март

Не пропуштај

На денешен ден – 20 март

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

4 дена

на

септември 10, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).

Политика и атентати

1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.

Култура и личности

1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.

Несреќи и катастрофи

1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 2 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 2, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🛡️ Воени битки и борби

31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.

📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки

1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.

✈️ Откритија, истражувања и летови

1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.

✊ Протести и демонстрации

1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.

⚰️ Смртни случаи на познати личности

1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 1 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 1, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🕊️ Смрт и загуби

1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.

⚔️ Војни и конфликти

1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.

🌍 Политички и државни настани

1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.