На денешен ден
На денешен ден: 23 јануари
1516.- Почина Фернандо II, крал на Арагон од 1479 година. За време на нивното владеење, Гранада била освоена во 1492 година, последното упориште на Мавр, истата година биле протерани Евреите, а во 1480 година бил основан инквизиторски суд. Тие ја опремиле експедицијата на Кристофоро Коломбо, кој ја открил Америка, а во 1503 година го преземале Кралството Неапол од Франција.
1719.- Со обединувањето на Вадуц и Шеленберг е создадено кнежеството Лихтенштајн.
1783.- Роден е францускиот писател Мари Анри Бејл, познат под псевдонимот Стендал, основоположник на големата литературна ера на францускиот реализам („Црвено-црни“, „Картуски манастир во Парма“, „Лисјен Левен“).
1793.- Русија и Прусија се договорија за втора поделба на Полска.
1806.- Умре англискиот државник Вилијам Пит Помладиот, кој во 1783 година на 24-годишна возраст стана најмладиот премиер во британската историја. Водел експанзивна колонијална политика, ја консолидирал британската власт во Индија и бил главниот организатор на коалициите против револуционерната и наполеонска Франција во Европа.
1832.- Роден е францускиот сликар Едуар Мане, претходник на импресионизмот и зачетник на новиот уметнички израз кој означи пресврт во француското и европското сликарство.
1878.- На барање на султанот Абдул Хамид II, Британија ја испратила својата флота во Константинопол за време на Руско-турската војна.
1898.- Роден е Сергеј Михајлович Ајзенштајн, најзначајниот руски филмски режисер и теоретичар кој силно влијаел на тековите на светската кинематографија. Своите идеи и искуства ги презентирал во две книги објавени во Њујорк – „Филмско чувство“ (1942) и „Филмска форма“ (1949), а неговиот филм „Оклопен Потемкин“ (1925) е едно од ремек-делата на филмската уметност.
1920.- Холандија одби да им го екстрадира на сојузниците поранешниот германски император Вилијам Втори, кој емигрирал во Холандија по неговата абдикација во ноември 1918 година. Се бараше негова екстрадиција за да биде казнет за злосторствата што ги направиле Германците во Првата светска војна.
1928.- Родена е Жана Моро, француска филмска актерка која стана позната во француските филмови „Нов бран“ по Втората светска војна. Жил и Џим“).
1931.- Умре руската балерина Ана Павловна Павлова, најголемата уметничка на класичниот балет на почетокот на 20 век. Кариерата ја започна во Санкт Петербург со познатиот Вацлав Нижински во рускиот балет на Сергеј Диагилев. Потоа основала своја група со која со голем успех настапувала низ светот.
1943.- Британската армија под водство на фелдмаршалот Монтгомери го зазеде Триполи, Либија, за време на Втората светска војна.
1944.- Умре норвешкиот сликар Едвард Мунк, еден од основоположниците на експресионистичката уметност, автор на познатата слика „Врисок“.
1945.- Советските трупи упаднале во реката Одра во Полска за време на Втората светска војна на пат кон Берлин.
1968.- Севернокорејската морнарица го зазеде американскиот шпионски брод Пуебло. Екипажот на бродот беше ослободен во декември.
1989.- Умре шпанскиот надреалистички сликар Салвадор Дали, еден од најголемите уметници на 20 век. Работел и како костимограф и сценограф во филмовите „Андалузиско куче“ и „Златно доба“ на шпанскиот режисер Луј Бонуел. Тој беше погребан во криптата под стаклената купола во музејот Дали во Фигерас, Каталонија.
1997.- Белградските студенти со огномет, свирежи и труби го одбележаа 100-тиот час непречено стоење пред полицискиот кордон на улицата Коларчева во центарот на Белград. Полицијата почна да ги спречува студентските и граѓанските антирежимски демонстрации кои започнаа на 20 ноември поради фалсификувањето на локалните избори во Србија на 24 декември.
2000.- Повеќе од милион демонстранти маршираа низ центарот на Мадрид протестирајќи против ескалацијата на насилството од баскиската сепаратистичка група ЕТА, во чии насилни дејства загинаа околу 800 луѓе во текот на 32 години.
2002.- Во Париз умре еден од најпознатите француски и светски социолози Пјер Бурдје, иницијатор на насоката на критичката социологија на новото време, жесток критичар на неолиберализмот и глобализацијата. Неговата книга „Мизеријата на светот“ (1993) беше комерцијален успех како ниту едно друго дело од областа на социологијата.
2002.- Дописникот на американскиот Волстрит журнал, Даниел Перл, е киднапиран и убиен во пакистанската престолнина Карачи, за да ги истражи исламските милитантни групи во земјата.
2003.- Во Боливија, истакнати бизнисмени ја повикаа владата веднаш да прогласи вонредна состојба, со што завршија протестите низ целата земја, кои ја задушија економијата и загубија животи. Осум лица беа убиени за време на демонстрациите на стотици илјади луѓе кои со денови ги блокираа автопатите барајќи намалување на сиромаштијата.
2003.- Во Италија умре Џовани Ањели, кој беше на чело на познатата автомобилска компанија „Фиат“ околу 30 години и успеа да ја претвори семејната компанија за автомобили, основана од неговиот дедо во 1899 година, во голем индустриски конгломерат.
2005.- Умре Џони Карсон, американски комичар кој речиси 30 години го водеше најпопуларното телевизиско шоу „Tonight’s Show“.
2006.- Во железничка несреќа на линијата Бијело Поље-Бар, кај Биоце, кај Подгорица, загинаа 45, а повеќе од 200 беа повредени.
2007.- Умре академик Никола Милошевиќ, филозоф, публицист, писател и литературен критичар, професор на Филолошкиот факултет во Белград, лидер на Српската либерална партија и пратеник на изборната листа на Демократската партија на Србија.
2008.- Умре Зоран Предиќ, новинар и ТВ критичар, уредник на „Радио ТВ Ревија“, директор на ЈУ ИНФО, Политика, Студио Б и Елмаг.
2012.- Францускиот Сенат усвои закон според кој негирањето дека Отоманска Турција извршила геноцид врз Ерменците е кривично дело. Турскиот премиер Таип Ердоган остро протестираше поради усвојувањето на таканаречениот „дискриминаторски и расистички“ закон.
2015 – Умре Абдула бин Абдулазиз ал-Сауд, саудиски крал кој се сметаше за реформатор, дозволи благи критики на неговата влада и веруваше дека на жените треба да им се дозволи да работат. Кралот на Саудиска Арабија од август 2005 година, а со земјата управува од 1996 година, откако неговиот полубрат, кралот Фахд, доживеа мозочен удар.
2016.- Репрезентацијата на Србија ја освои третата последователна титула на Европското првенство во ватерполо. Финалниот натпревар меѓу Србија и Црна Гора го следеле над 18.000 луѓе, што е рекорд во историјата на тој спорт.
2019 година – Летонија доби нова влада предводена од Кристијанис Каринс, со што се стави крај на политичката блокада што трае од октомври минатата година, кога во оваа земја се одржаа парламентарни избори, на кои ниту една партија не освои мнозинство.
2021 – Умре Лери Кинг, американски новинар и ТВ водител, кој има направено бројни интервјуа со познати личности повеќе од половина век од неговата кариера.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 27 ноември
На денешен ден 27 ноември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по векови:
19. век
1879
-
Францускиот парламент бил преместен од Версај во Париз.
1895
-
Алфред Нобел во Париз го напишал својот тестамент, оставајќи големо богатство за развој на науката, литературата и мирот. Нобеловата награда се доделува од 1901 година.
20. век
1910-1930
1912
-
Шпанија воспоставила протекторат над Мароко.
1919
-
Во Неџија, Бугарија по Првата светска војна потпишала договор со кој:
-
Добруџа ѝ припаднала на Романија,
-
Источна Тракија на Грција,
-
Струмица, Димитровград и Босилеград на Кралството СХС.
-
1926
-
Ахмед Бен Зогу во Тирана потпишал договор со Италија, ставајќи ја Албанија под италијански протекторат.
1930-1950
1940
-
Нацистичка Германија ја анектирала француската покраина Лорена.
-
Во Романија, профашистичката „Железна гарда“ убила над 60 соработници на кралот Карол II, меѓу кои и поранешниот премиер Николае Јорго.
1941
-
Последните италијански сили во тврдината Гондар (Етиопија) капитулирале пред Сојузниците, кои заробиле 23.000 војници.
1942
-
Француската флота во Тулон била потопена за да не падне во германски раце.
1945
-
Норвешка станала членка на Обединетите нации.
1950-1970
1953
-
Хусо Хоџиќ, учесник во НОБ, прогласен за народен херој.
1968
-
Југословенската армија и полиција ги потиснале албанските демонстрации во Косово, одржани на Денот на знамето, со барање покраината да добие статус на република.
1970-1990
1970
-
Во Манила, колумбиски сликар преправен во свештеник се обидел да го убие папата Павле VI.
1974
-
На Телевизија Белград била емитувана првата епизода од „Коцки, коцки, коцки“.
1978
-
Поранешниот надзорник Ден Вајт ги убил градоначалникот Џорџ Москоне и политичарот Харви Милк во Сан Франциско.
1983
-
Колумбиски Боинг 747 се урнал кај Мадрид; загинале 181 лице.
1989
-
Колумбиски Боинг 727 експлодирал во лет; загинале сите 107 патници и членови на екипажот.
1990
-
Џон Мејџор станал премиер на Велика Британија и лидер на Конзервативната партија.
1990-2000
1991
-
Советот за безбедност на ОН овластил распоредување на УНПРОФОР во поранешна Југославија.
-
Во Пном Пен толпа го нападнала лидерот на Црвените Кмери Кије Самфан, кој бил евакуиран во Бангкок.
1996
-
Поради протестите против изборни фалсификати, властите ги затвориле Радио Б92 и Радио Индекс; работата ја продолжиле на 5 декември.
-
Над 90 рудари загинале во експлозија на гас во јагленокоп во кинеската провинција Шанкси.
1997
-
Судири кај Србица и во селото Резница: убиени двајца полицајци и еден Албанец, четворица полицајци ранети.
21. век
2000
-
Норвешкиот крал Харолд го отворил Лердалскиот тунел, најдолг патен тунел во светот (16.900 м).
-
Агенцијата за СИДА на ОН објавила дека од почетокот на пандемијата починале над 21 милион луѓе.
2001
-
НАСА објавила откривање атмосфера на планета оддалечена 150 милиони светлосни години – прво директно откривање надвор од Сончевиот систем.
-
Официјално бил отворен каспискиот нафтоводен систем за транспорт до Новоросијск.
2004
-
Вселенскиот патријарх Вартоломеј I ги примил моштите на Свети Златоуст и Свети Григориј од папата Јован Павле II.
2005
-
Прва трансплантација на лице извршена во Амиен, Франција.
2006
-
Во Јасеновац бил отворен Образовен центар и Меморијален музеј со нова изложба за жртвите од логорот.
-
Канадскиот парламент го признал Квебек како „посебна нација во рамките на Канада“.
На денешен ден
Светот на денешен ден (20 ноември)
1531 – Капелскиот мировен договор ја утврдува конфесионалната поделба на Швајцарија.
1780 – Велика Британија објави војна на Холандија поради снабдувањето на американските бунтовници.
1818 – Симон Боливар ја прогласи независноста на Венецуела од Шпанија.
1873 – Обединување на Будим и Пешта во главниот град Будимпешта.
1903 – Демонстрации во Белград против режимот на кралот Александар Обреновиќ.
1910 – Франциско I. Мадеро повика на револуција и се прогласи за претседател на Мексико.
1917 – Украина беше прогласена за република.
1917 – Почеток на Битката кај Камбре во Првата светска војна.
1919 – Во Берлин нелегално започна првиот конгрес на младински организации и беше основана Комунистичката младинска интернационала.
1924 – Задушено курдското востание во Турција.
1962 – Кенеди ја укина американската блокада на Куба и формално ја заврши Кубанската ракетна криза.
1991 – Однесувањето на околу 260 луѓе од болницата во Вуковар до Овчара од страна на ЈНА.
1999 – Кина го лансира својот прв вселенски брод.
2003 – Експлозија на неколку бомби во Истанбул; уништен британскиот конзулат.
2003 – Уапсен Мајкл Џексон за наводна сексуална експлоатација на малолетници.
На денешен ден
Светот на денешен ден (18 ноември)
Среден век и големи откритија
-
1477 – Основан е рускиот град Екатеринбург.
-
1493 – Кристофер Колумбо за првпат го здогледува Порторико; следниот ден се истоварува и островот го нарекува Сан Хуан Батиста.
18. и 19. век
-
1739 – Со Белградскиот договор Отоманската империја го враќа Белград и териториите северно од Западна Морава.
-
1865 – Во Њујорк се објавува расказот на Марк Твен: „Прославената скокачка жаба од округот Калаверас“.
Почеток на 20. век
-
1903 – САД потпишуваат договор со Панама за неограничено користење на Панамскиот канал.
-
1905 – Принцот Чарлс од Данска станува крал на Норвешка под името Хакон VII.
-
1909 – САД испраќаат два воени брода во Никарагва по масакрот што го наредил диктаторот Хозе Сантос Зелаја.
-
1910 – Започнува Мексиканската селска револуција, предводена од Панчо Виља и Емилијано Сапата.
Првата светска војна и последици
-
1918 – Латвија прогласува независност.
-
1918 – Белгиската армија повторно влегува во Брисел по четиригодишна германска окупација.
1920-ти и 1930-ти
-
1926 – Џорџ Бернард Шо ги одбива парите од Нобеловата награда.
-
1928 – Во Њујорк е прикажан „Паробродот Вили“, првиот анимиран филм со Мики Маус.
-
1936 – Германија и Италија ја признаваат владата на Франциско Франко во Шпанија.
Втора светска војна и по неа
-
1941 – Прв судир меѓу четници и партизани во Хрватска, во Почитељ.
-
1943 – 440 авиони на британските Кралски воздухопловни сили го бомбардираат Берлин, со минимална штета.
-
1945 – На изборите во Бугарија победува комунистичкиот Отечествен фронт.
Втора половина на 20. век
-
1959 – Премиера на филмот „Бен-Хур“ во Њујорк.
-
1969 – „Аполо 12“ слетува на Месечината – второ успешно слетување на човечка мисија.
-
1971 – „Лед Цепелин“ го објавува својот безнасловен албум („Led Zeppelin IV“).
-
1978 – Масовното самоубиство во Џонстаун: 913 жртви.
-
1982 – Боксерот Дук Ку Ким умира по мечот со Реј Манчини, што предизвикува реформи во боксот.
-
1987 – Пожар во лондонската метро-станица Кингс Крос: 31 загинат.
-
1988 – Претседателот Реган потпишува закон со кој дилерите на дрога можат да бидат осудени на смрт.
-
1990 – Првите општи избори во СР Босна и Херцеговина.
Распадот на Југославија
-
1991 – ЈНА го освојува Вуковар.
-
1991 – Мате Бобан ја прогласува „Хрватска заедница Херцег-Босна“.
-
1991 – Македонското собрание го усвојува Уставот, прогласувајќи независност.
-
1993 – Јужноафриканските лидери го одобруваат уставот што го означува крајот на апартхејдот.
Кон крајот на векот
-
1996 – Пожар во тунелот под Ла Манш.
-
1998 – Алис Мекдермот ја добива Националната награда за книга за „Шармантниот Били“.
-
1999 – На самитот на ОБСЕ во Истанбул е усвоена Повелбата за европска безбедност.
21. век
-
2002 – Тимот на Ханс Бликс пристигнува во Ирак како ОН-инспектори за нуклеарно оружје.
-
2003 – Хашкиот трибунал го обвинува Милан Бабиќ за злосторства против човештвото; подоцна осуден на 13 години.
-
2003 – Последна седница на коалицијата ДОС во Белград.
-
2004 – Русија го ратификува Протоколот од Кјото.
-
2004 – Чешка укинува задолжителен воен рок и преминува на професионална армија.
-
2006 – Тони Блер признава дека интервенцијата во Ирак била грешка.
-
2006 – Поплави во авганистанската покраина Бадгис: 53 загинати.
-
Кичево1 денОВР Кичево го пронајде возачот кој предизвика сообраќајна несреќа во Кичево и го напушти местото на настанот
-
Македонија1 ден„ЛУКОИЛ Македонија“ во своите малопродажни објекти го враќа купувањето со „VISA“ дебитните и кредитни картички, од денес во целосна функционалност може да се користат услугите за плаќање
-
Хороскоп2 денаХороскоп за среда (26 ноември)
-
Кичево7 часаОВР Кичево поднесе кривична за лице од скопско, најдена банкарска картичка употребил за купување на производи
-
Хороскоп20 часаХороскоп за четврток (27 ноември)
-
Временска прогноза18 часаПопоски: Врнежите од дожд не престануваат, особено внимание во недела, каде можни се врнежи од снег и на превоите до 1000 нмв.
-
Lifestyle6 часа„Travelers Cycling Macedonia“ – Кичево ја лансира првата андроид мобилна апликација за велосипедизам во Македонија
-
Магазин1 денGoogle Photos добива шест нови AI-функции: Подобрено уредување, пребарување и креативност
