На денешен ден
На денешен ден: 23 јануари

1516.- Почина Фернандо II, крал на Арагон од 1479 година. За време на нивното владеење, Гранада била освоена во 1492 година, последното упориште на Мавр, истата година биле протерани Евреите, а во 1480 година бил основан инквизиторски суд. Тие ја опремиле експедицијата на Кристофоро Коломбо, кој ја открил Америка, а во 1503 година го преземале Кралството Неапол од Франција.
1719.- Со обединувањето на Вадуц и Шеленберг е создадено кнежеството Лихтенштајн.
1783.- Роден е францускиот писател Мари Анри Бејл, познат под псевдонимот Стендал, основоположник на големата литературна ера на францускиот реализам („Црвено-црни“, „Картуски манастир во Парма“, „Лисјен Левен“).
1793.- Русија и Прусија се договорија за втора поделба на Полска.
1806.- Умре англискиот државник Вилијам Пит Помладиот, кој во 1783 година на 24-годишна возраст стана најмладиот премиер во британската историја. Водел експанзивна колонијална политика, ја консолидирал британската власт во Индија и бил главниот организатор на коалициите против револуционерната и наполеонска Франција во Европа.
1832.- Роден е францускиот сликар Едуар Мане, претходник на импресионизмот и зачетник на новиот уметнички израз кој означи пресврт во француското и европското сликарство.
1878.- На барање на султанот Абдул Хамид II, Британија ја испратила својата флота во Константинопол за време на Руско-турската војна.
1898.- Роден е Сергеј Михајлович Ајзенштајн, најзначајниот руски филмски режисер и теоретичар кој силно влијаел на тековите на светската кинематографија. Своите идеи и искуства ги презентирал во две книги објавени во Њујорк – „Филмско чувство“ (1942) и „Филмска форма“ (1949), а неговиот филм „Оклопен Потемкин“ (1925) е едно од ремек-делата на филмската уметност.
1920.- Холандија одби да им го екстрадира на сојузниците поранешниот германски император Вилијам Втори, кој емигрирал во Холандија по неговата абдикација во ноември 1918 година. Се бараше негова екстрадиција за да биде казнет за злосторствата што ги направиле Германците во Првата светска војна.
1928.- Родена е Жана Моро, француска филмска актерка која стана позната во француските филмови „Нов бран“ по Втората светска војна. Жил и Џим“).
1931.- Умре руската балерина Ана Павловна Павлова, најголемата уметничка на класичниот балет на почетокот на 20 век. Кариерата ја започна во Санкт Петербург со познатиот Вацлав Нижински во рускиот балет на Сергеј Диагилев. Потоа основала своја група со која со голем успех настапувала низ светот.
1943.- Британската армија под водство на фелдмаршалот Монтгомери го зазеде Триполи, Либија, за време на Втората светска војна.
1944.- Умре норвешкиот сликар Едвард Мунк, еден од основоположниците на експресионистичката уметност, автор на познатата слика „Врисок“.
1945.- Советските трупи упаднале во реката Одра во Полска за време на Втората светска војна на пат кон Берлин.
1968.- Севернокорејската морнарица го зазеде американскиот шпионски брод Пуебло. Екипажот на бродот беше ослободен во декември.
1989.- Умре шпанскиот надреалистички сликар Салвадор Дали, еден од најголемите уметници на 20 век. Работел и како костимограф и сценограф во филмовите „Андалузиско куче“ и „Златно доба“ на шпанскиот режисер Луј Бонуел. Тој беше погребан во криптата под стаклената купола во музејот Дали во Фигерас, Каталонија.
1997.- Белградските студенти со огномет, свирежи и труби го одбележаа 100-тиот час непречено стоење пред полицискиот кордон на улицата Коларчева во центарот на Белград. Полицијата почна да ги спречува студентските и граѓанските антирежимски демонстрации кои започнаа на 20 ноември поради фалсификувањето на локалните избори во Србија на 24 декември.
2000.- Повеќе од милион демонстранти маршираа низ центарот на Мадрид протестирајќи против ескалацијата на насилството од баскиската сепаратистичка група ЕТА, во чии насилни дејства загинаа околу 800 луѓе во текот на 32 години.
2002.- Во Париз умре еден од најпознатите француски и светски социолози Пјер Бурдје, иницијатор на насоката на критичката социологија на новото време, жесток критичар на неолиберализмот и глобализацијата. Неговата книга „Мизеријата на светот“ (1993) беше комерцијален успех како ниту едно друго дело од областа на социологијата.
2002.- Дописникот на американскиот Волстрит журнал, Даниел Перл, е киднапиран и убиен во пакистанската престолнина Карачи, за да ги истражи исламските милитантни групи во земјата.
2003.- Во Боливија, истакнати бизнисмени ја повикаа владата веднаш да прогласи вонредна состојба, со што завршија протестите низ целата земја, кои ја задушија економијата и загубија животи. Осум лица беа убиени за време на демонстрациите на стотици илјади луѓе кои со денови ги блокираа автопатите барајќи намалување на сиромаштијата.
2003.- Во Италија умре Џовани Ањели, кој беше на чело на познатата автомобилска компанија „Фиат“ околу 30 години и успеа да ја претвори семејната компанија за автомобили, основана од неговиот дедо во 1899 година, во голем индустриски конгломерат.
2005.- Умре Џони Карсон, американски комичар кој речиси 30 години го водеше најпопуларното телевизиско шоу „Tonight’s Show“.
2006.- Во железничка несреќа на линијата Бијело Поље-Бар, кај Биоце, кај Подгорица, загинаа 45, а повеќе од 200 беа повредени.
2007.- Умре академик Никола Милошевиќ, филозоф, публицист, писател и литературен критичар, професор на Филолошкиот факултет во Белград, лидер на Српската либерална партија и пратеник на изборната листа на Демократската партија на Србија.
2008.- Умре Зоран Предиќ, новинар и ТВ критичар, уредник на „Радио ТВ Ревија“, директор на ЈУ ИНФО, Политика, Студио Б и Елмаг.
2012.- Францускиот Сенат усвои закон според кој негирањето дека Отоманска Турција извршила геноцид врз Ерменците е кривично дело. Турскиот премиер Таип Ердоган остро протестираше поради усвојувањето на таканаречениот „дискриминаторски и расистички“ закон.
2015 – Умре Абдула бин Абдулазиз ал-Сауд, саудиски крал кој се сметаше за реформатор, дозволи благи критики на неговата влада и веруваше дека на жените треба да им се дозволи да работат. Кралот на Саудиска Арабија од август 2005 година, а со земјата управува од 1996 година, откако неговиот полубрат, кралот Фахд, доживеа мозочен удар.
2016.- Репрезентацијата на Србија ја освои третата последователна титула на Европското првенство во ватерполо. Финалниот натпревар меѓу Србија и Црна Гора го следеле над 18.000 луѓе, што е рекорд во историјата на тој спорт.
2019 година – Летонија доби нова влада предводена од Кристијанис Каринс, со што се стави крај на политичката блокада што трае од октомври минатата година, кога во оваа земја се одржаа парламентарни избори, на кои ниту една партија не освои мнозинство.
2021 – Умре Лери Кинг, американски новинар и ТВ водител, кој има направено бројни интервјуа со познати личности повеќе од половина век од неговата кариера.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден: 19 август

На денешен ден 19 август, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
⚔️ Империјализам и воени конфликти
-
14 година: Смртта на Октавијан Август означува крај на ерата на основачот на Римското Царство.
-
636 година: Битката кај Јармук – клучна пресвртница во арапските освојувања и падот на византиската моќ на Истокот.
-
1691 година: Австриско-турски судир кај Сланкамен – дел од големите европско-османлиски војни.
-
1878 година: Австроунгарската окупација на Сараево – вовед во политичките тензии на Балканот кои ќе кулминираат со Првата светска војна.
🧠 Наука и техника
-
1819: Смртта на Џејмс Ват – човекот што ја усоврши парната машина, симбол на Индустриската револуција.
-
1979: Повраток од рекорден престој во вселената – важен момент за советската вселенска програма.
-
1996: Средба на меѓународни космонаути на „Мир“ – симбол на соработката во пост-Студена војна доба.
🎭 Култура и уметност
-
1883: Родена Коко Шанел – икона на модата.
-
1929: Смртта на Сергеј Дјагилев – револуционер во балетот и сценската уметност.
-
1936: Убиството на Федерико Гарсија Лорка – симбол на интелектуалната жртва во Шпанската граѓанска војна.
-
2009-2016: Смрт на неколку значајни фигури од оперската, книжевната и филмската сцена, меѓу кои Хилдегард Беренс, Мирко Ковач, Мира Ступица.
🌍 Политички превирања и државни удари
-
1953: Удар во Иран со поддршка на ЦИА – клучен настан во иранско-американските односи.
-
1991: Обид за државен удар во СССР – пресуден момент за крајот на Советскиот Сојуз.
-
2020: ЕУ не ги признава изборите во Белорусија – контекст на современи европски политички конфликти.
✈️ Технологија и летови
-
1871: Роден Орвил Рајт – пионер на воздухопловството.
-
1960: Судбината на Гари Пауерс – шпионски инцидент од Студената војна.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден: 14 август

На денешен ден 14 август, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Историски битки и политички настани
-
1385 – Победата на Португалците во Битката кај Аљубарота ја обезбедила независноста на земјата.
-
1867 – Обид за балкански сојуз против Отоманската империја.
-
1920 – Потпишан договорот за Мала Антанта.
-
1941 – Атлантската повелба ја дефинира визијата за поствоен свет.
-
1947 – Формирање на Пакистан, значаен геополитички момент.
-
1996 – Крајот на ерата на апартхејдот: Јужноафриканската национална партија оди во опозиција.
-
2015 – САД и Куба ги обновуваат дипломатските односи.
⚔️ Воени конфликти и кризи
-
1900 – Крај на Боксерската буна.
-
1945 – Јапонија капитулира – крај на Втората светска војна.
-
2006 – Прекин на огнот меѓу Израел и Либан.
-
2013 – Египет во криза – вонредна состојба по смртоносни судири.
🧪 Наука и технологија
-
1457 – Првата книга во боја: „Мајнцовиот псалтир“.
-
1777 – Роден Ханс Кристијан Ерстед, откривачот на електромагнетизмот.
-
1893 – Франција воведува први регистарски таблички.
🧍♂️ Значајни личности (родени/починати)
-
1777 – Ерстед (научник)
-
1956 – Починал Бертолт Брехт, драматург.
-
1988 – Смрт на Енцо Ферари, основач на Ferrari.
-
2004 – Починал Чеслав Милош, нобеловец.
-
2010 – Починал Херман Леонард, легендарен џез фотограф.
-
2012 – Починал Светозар Глигориќ, шаховски велемајстор.
🌍 Катастрофи и трагедии
-
2005 – Пад на авион во Грција (121 загинат).
-
2017 – Поплави во Сиера Леоне (310 загинати).
-
2018 – Уривање на мост во Џенова, Италија (43 загинати).
-
2021 – Земјотрес во Хаити (над 2.200 загинати).
-
2022 – Пожар во коптска црква во Каиро (41 загинат).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 27 јуни

На денешен ден 27 јуни, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🌍 Историски настани:
- 1801 – Британски и турски сили го поразуваат Наполеоновиот гарнизон во Каиро, ставајќи крај на француската инвазија на Египет.
- 1905 – Почеток на бунтот на екипажот на крстосувачот „Потемкин“, еден од првите знаци на револуционерно движење во царска Русија.
- 1932 – Сиам (денешен Тајланд) преминува од апсолутна во уставна монархија.
- 1946 – Додеканеските острови официјално ѝ се доделуваат на Грција по Втората светска војна.
- 1950 – Југославија го воведува самоуправувањето, уникатен модел во социјалистичкиот свет.
- 1954 – Во Обнинск, СССР, е пуштена првата нуклеарна електрана во светот.
🕊 Политика и конфликти:
- 1991 – Почеток на војната за независност на Словенија, што трае само шест дена.
- 1997 – Претседателот на Таџикистан потпишува мировен договор, ставајќи крај на граѓанската војна.
- 1999 – Алжирската влада предлага амнестија за исламските екстремисти за прекин на долгогодишното насилство.
- 2011 – Меѓународниот кривичен суд издава налог за апсење на Моамер Гадафи.
🎭 Култура, наука и општество:
- 1838 – Роден Банким Чандра Чатерџи, пионер на индиската литература на бенгалски.
- 1989 – Починува Жил Алфред Ајер, истакнат британски филозоф.
- 2000 – Усвоена Варшавската декларација за демократија.
- 2023 – Земјата изгубила 4,1 милиони хектари тропска шума за една година.
🎸 Музика и поп култура:
- 2002 – Почина Џон Ентвисл, басист на легендарната рок-група The Who.
-
Хроника1 ден
Кичево и кичевско во тага по страшната трагедија која се случи вчера, каде по пад од четирицикл две малолетнички ги изгубија своите животи
-
Кичево4 часа
Кичево: Најавени градежни работи кон месност Крушино, за тоа време ќе има времен прекин на сообраќај
-
Хороскоп2 дена
Хороскоп за петок (22 август)
-
Хороскоп20 часа
Хороскоп за сабота (23 август)
-
Македонија21 час
Времен прекин на сообраќај утре и задутре поради меѓународниот ФИС ролер-ски натпревар „Тодор Проески“
-
Македонија1 ден
Уште една измама со лажна сообраќајка, тетовчанка измамена за огромна сума на евра и швајцарски франци
-
Спорт1 ден
Утре започнува првото коло во втората македонска фудбалска лига, според новите правила само шампионот обезбедува место во ПМФЛ
-
Временска прогноза1 ден
Западните предели променливо облачно со засилен ветер и пороен дожд