На денешен ден
5 ноември – Светот на „Денешен ден“
1630.- Мировниот договор во Мадрид стави крај на англо-шпанската војна во која Шпанија и нејзиниот сојузник Австрија беа поразени на море и на копно. Французите и Холанѓаните се бореа на страната на Англичаните.
1879.- Умре Џејмс Кларк Максвел, најголемиот теоретски физичар во 19 век, професор во Лондон и Кембриџ. Меѓу неговите најзначајни дела се истражувањата од областа на електромагнетизмот, во кои математички ги формулирал откритијата на Фарадеј. Роден е во Кембриџ во 1831 година, истиот ден кога умре.
1882.- Во Загреб умре научникот и филолог Ѓура Даничиќ, секретар на Друштвото за српска литература, професор на Лицејот и Големата школа во Белград. Го поддржал Вук Караџиќ во борбата за реформа на српскиот јазик и правопис („Војна за српскиот јазик и правопис“, 1847). Како секретар на Југословенската академија на науките и уметностите во Загреб во 1880 година, тој ја иницирал подготовката на главниот дел „Речник на хрватскиот или српскиот јазик“. Тој го превел Стариот Завет од латински.
1909.- Во Пожаревац е родена сликарката и поетеса Милена Павловиќ-Барили, најзначајниот претставник на надреализмот во српското сликарство. Од 1939 година живеела во САД, каде била илустраторка за модниот магазин „Вог“, сценограф и костимограф во њујоршките театри. Таа починала во Њујорк на 36-годишна возраст, откако паднала од коњ.
1911.- Италија ги анектирала провинциите на Отоманската империја во Либија – Триполи и Киренаика и ги држела до 1943 година, кога германско-италијанските сили во Втората светска војна биле истиснати од Африка.
1913.- Родена е британската театарска и филмска актерка Вивиен Ли (Вивиен Ли), која светската слава ја стекна со улогата на Скарлет О’Хара (Скарлет) во американскиот филм „Однесено од виорот“, за кој доби Оскар. Во театарот играше главни улоги во претстави на Вилијам Шекспир, најчесто како партнерка на Лоренс Оливие, со која беше во брак од 1937 до 1960 година. Вториот Оскар го доби за филмот „Трамвај по име желба“.
1914.- Франција и Велика Британија и објавија војна на Отоманската империја во Првата светска војна.
1914.- Под команда на генералот Оскар Поќорек (Потиорек) во Првата светска војна, започнала нова австроунгарска офанзива врз Србија, чии сили биле принудени да се повлечат. Контраофанзива под команда на Живојин Мишиќ следела на 3 декември во битката кај Колубара, која завршила кон средината на декември со победа на српската војска.
1926.- По четвртиот атентат на Мусолини, во Италија беше донесен Законот за заштита на државата, со кој беше воведен тоталитарен фашистички режим.
1930.- Умре холандскиот лекар Кристијан Ајкман (Кристијан Ејкман), добитник на Нобеловата награда за медицина во 1929 година, откривач на причинителот на болеста бери-бери. Тој ја доби Нобеловата награда за откривање на витамин Б.
1943.- Во Јајце за време на Втората светска војна е основана Телеграфската агенција на Нова Југославија – Танјуг. Првиот директор беше Владислав Рибникар.
1955.- Умре францускиот сликар Морис Утрило, кој и покрај сите сликарски правци и струи создаде посебно доживување на околината сликајќи париски ведути, од кои најпознати се сцените од задните улички и плоштадите на Монмартр.
1956.- Британските падобранци слетаа на Порт Саид за време на британско-француско-израелската агресија против Египет, а Советскиот Сојуз се закани дека ќе употреби ракети доколку Французите и Британците не прифатат прекин на огнот.
1960.- Умре американскиот филмски режисер со канадско потекло Мек Сенет, еден од најважните автори на бурлески комедии во периодот на немиот филм. Тој го промовираше Чарли Чаплин.
1989.- Умре американскиот пијанист, по потекло руски Евреин, Владимир Хоровиц (Хоровиц), еден од најголемите пијано мајстори на 20 век. Тој го напушти СССР во 1925 година, за да се врати за прв пат во 1986 година, кога неговите концерти во Москва и Ленинград добија овации.
1991.- Претседателите на Србија и Црна Гора, Слободан Милошевиќ и Момир Булатовиќ, ја отфрлија четвртата верзија на Договорот за општо решение на југословенската криза понудена од меѓународните посредници на Меѓународната конференција за Југославија во Хаг.
1991.- Британскиот медиумски магнат со чешко потекло Иан Роберт Максвел (Иан, Максвел) бил пронајден мртов во Атлантскиот Океан во близина на Канарските Острови каде што крстарел со јахта.
1996.- Премиерката Беназир Буто беше разрешена од пакистанскиот претседател под обвинение дека нејзината влада е заглавена во корупција и непотизам.
1996.- Кандидатот на Демократската партија Бил Клинтон беше реизбран за претседател на САД, победувајќи го републиканецот Боб Дол.
2000.- Последниот император на Етиопија, Хаиле Селасие, беше свечено погребан во катедралата Света Троица во Адис Абеба, 25 години откако умре под сомнителни околности и беше погребан на начин непримерен за владетел. Харизматичниот африкански лидер, кој според легендата е директен потомок на кралот Соломон и на кралицата Шеба, беше соборен со воен удар во 1974 година, по 44 години владеење.
2001.- Во Белград беше потпишан договор за соработка меѓу југословенските власти и УНМИК, со кој беа потврдени основните принципи и обврски од Резолуцијата 1244 на Советот за безбедност на ОН, со која се отвори патот за учество на Србите на изборите на Косово.
2001.- Умре британскиот филмски продуцент Рој Бултинг, познат по најдобрите британски филмови од 1940-тите до 1970-тите, како што се „Brighton Rock“ и „It’s All Right, Jack“.
2004.- Умре новинарот Сергије Лукач. Беше долгогодишен уредник и новинар на белградскиот неделник НИН и основач на Катедрата за новинарство на Факултетот за политички науки во Белград, каде што беше редовен професор до 1985 година.
2006.- Умре турскиот премиер Булент Еџевит, кој ја извршуваше оваа функција пет мандати и чија политичка кариера траеше речиси половина век. Во 1974 година ја испрати турската армија на Кипар, а во 1999 година, за време на неговиот мандат, Турција доби статус на кандидат за членство во ЕУ.
2006.- Поранешниот ирачки претседател Садам Хусеин беше осуден на смрт со бесење за злосторства против човештвото. Тој беше шеф на државата од 1979 до 2003 година. Беше егзекутиран на 30 декември 2006 година.
2008.- Умре американскиот писател Мајкл Крајтон, автор на десетици бестселери, меѓу кои „Паркот Јура“, „Веб на времето“, „Плен“, „Кома“, „Изгрејсонце“, „Состојба на страв“ и „Мајстори“. “.
2013 – Индија ја лансираше својата прва меѓупланетарна сонда, мисија за орбитер на Марс (Мангалјаан).
2013 – Пописот на населението утврди дека Босна и Херцеговина има 3.791.662 жители.
2017 година – Во експлозија на автомобил-бомба во источна Сирија загинаа 75 лица, главно раселени лица; 27 лица загинаа во пукање што се случи во црква во Тексас (САД). Напаѓачот влегол во баптистичката црква во Сатерленд Спрингс и отворил оган врз верниците собрани на неделната миса.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден: 19 август
На денешен ден 19 август, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
⚔️ Империјализам и воени конфликти
-
14 година: Смртта на Октавијан Август означува крај на ерата на основачот на Римското Царство.
-
636 година: Битката кај Јармук – клучна пресвртница во арапските освојувања и падот на византиската моќ на Истокот.
-
1691 година: Австриско-турски судир кај Сланкамен – дел од големите европско-османлиски војни.
-
1878 година: Австроунгарската окупација на Сараево – вовед во политичките тензии на Балканот кои ќе кулминираат со Првата светска војна.
🧠 Наука и техника
-
1819: Смртта на Џејмс Ват – човекот што ја усоврши парната машина, симбол на Индустриската револуција.
-
1979: Повраток од рекорден престој во вселената – важен момент за советската вселенска програма.
-
1996: Средба на меѓународни космонаути на „Мир“ – симбол на соработката во пост-Студена војна доба.
🎭 Култура и уметност
-
1883: Родена Коко Шанел – икона на модата.
-
1929: Смртта на Сергеј Дјагилев – револуционер во балетот и сценската уметност.
-
1936: Убиството на Федерико Гарсија Лорка – симбол на интелектуалната жртва во Шпанската граѓанска војна.
-
2009-2016: Смрт на неколку значајни фигури од оперската, книжевната и филмската сцена, меѓу кои Хилдегард Беренс, Мирко Ковач, Мира Ступица.
🌍 Политички превирања и државни удари
-
1953: Удар во Иран со поддршка на ЦИА – клучен настан во иранско-американските односи.
-
1991: Обид за државен удар во СССР – пресуден момент за крајот на Советскиот Сојуз.
-
2020: ЕУ не ги признава изборите во Белорусија – контекст на современи европски политички конфликти.
✈️ Технологија и летови
-
1871: Роден Орвил Рајт – пионер на воздухопловството.
-
1960: Судбината на Гари Пауерс – шпионски инцидент од Студената војна.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден: 14 август
На денешен ден 14 август, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Историски битки и политички настани
-
1385 – Победата на Португалците во Битката кај Аљубарота ја обезбедила независноста на земјата.
-
1867 – Обид за балкански сојуз против Отоманската империја.
-
1920 – Потпишан договорот за Мала Антанта.
-
1941 – Атлантската повелба ја дефинира визијата за поствоен свет.
-
1947 – Формирање на Пакистан, значаен геополитички момент.
-
1996 – Крајот на ерата на апартхејдот: Јужноафриканската национална партија оди во опозиција.
-
2015 – САД и Куба ги обновуваат дипломатските односи.
⚔️ Воени конфликти и кризи
-
1900 – Крај на Боксерската буна.
-
1945 – Јапонија капитулира – крај на Втората светска војна.
-
2006 – Прекин на огнот меѓу Израел и Либан.
-
2013 – Египет во криза – вонредна состојба по смртоносни судири.
🧪 Наука и технологија
-
1457 – Првата книга во боја: „Мајнцовиот псалтир“.
-
1777 – Роден Ханс Кристијан Ерстед, откривачот на електромагнетизмот.
-
1893 – Франција воведува први регистарски таблички.
🧍♂️ Значајни личности (родени/починати)
-
1777 – Ерстед (научник)
-
1956 – Починал Бертолт Брехт, драматург.
-
1988 – Смрт на Енцо Ферари, основач на Ferrari.
-
2004 – Починал Чеслав Милош, нобеловец.
-
2010 – Починал Херман Леонард, легендарен џез фотограф.
-
2012 – Починал Светозар Глигориќ, шаховски велемајстор.
🌍 Катастрофи и трагедии
-
2005 – Пад на авион во Грција (121 загинат).
-
2017 – Поплави во Сиера Леоне (310 загинати).
-
2018 – Уривање на мост во Џенова, Италија (43 загинати).
-
2021 – Земјотрес во Хаити (над 2.200 загинати).
-
2022 – Пожар во коптска црква во Каиро (41 загинат).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 27 јуни
На денешен ден 27 јуни, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🌍 Историски настани:
- 1801 – Британски и турски сили го поразуваат Наполеоновиот гарнизон во Каиро, ставајќи крај на француската инвазија на Египет.
- 1905 – Почеток на бунтот на екипажот на крстосувачот „Потемкин“, еден од првите знаци на револуционерно движење во царска Русија.
- 1932 – Сиам (денешен Тајланд) преминува од апсолутна во уставна монархија.
- 1946 – Додеканеските острови официјално ѝ се доделуваат на Грција по Втората светска војна.
- 1950 – Југославија го воведува самоуправувањето, уникатен модел во социјалистичкиот свет.
- 1954 – Во Обнинск, СССР, е пуштена првата нуклеарна електрана во светот.
🕊 Политика и конфликти:
- 1991 – Почеток на војната за независност на Словенија, што трае само шест дена.
- 1997 – Претседателот на Таџикистан потпишува мировен договор, ставајќи крај на граѓанската војна.
- 1999 – Алжирската влада предлага амнестија за исламските екстремисти за прекин на долгогодишното насилство.
- 2011 – Меѓународниот кривичен суд издава налог за апсење на Моамер Гадафи.
🎭 Култура, наука и општество:
- 1838 – Роден Банким Чандра Чатерџи, пионер на индиската литература на бенгалски.
- 1989 – Починува Жил Алфред Ајер, истакнат британски филозоф.
- 2000 – Усвоена Варшавската декларација за демократија.
- 2023 – Земјата изгубила 4,1 милиони хектари тропска шума за една година.
🎸 Музика и поп култура:
- 2002 – Почина Џон Ентвисл, басист на легендарната рок-група The Who.
-
Кичево2 денаОВР Кичево лиши од слобода кичевчанка која вчера на „Магистрален пат“ возела со брзина 107 км/ч
-
Кичево2 денаИграорците на КУД „Бисер“ од Кичево во Полска, се натпреваруваат за најубава македонска носија на меѓународен фестивал
-
Спорт1 ден(ВИДЕО) Кичевски „ФК Напредок“ со полна пареа ги започна припремите за новата сезона, сонот е познат – „Враќање на победничките патеки“
-
Хороскоп1 денХороскоп за вторник (19 август)
-
Македонија13 часаМВР соопшти за деталите околу сообраќајката кај с.Ботун на магистралниот пат Охрид-Кичево, каде учесници беа два автомобили и едно тешко товарно возило
-
Култура17 часаДенес е празник, „Преображение Господово“ – За многу години!
-
Хороскоп4 часаХороскоп за среда (20 август)
-
Македонија2 денаДенес во Штип, Македонската Армија одбележува 33 години од своето формирање, три децении исполнети со професионализам, посветеност и храброст
