На денешен ден
25 ноември – Светот на денешен ден
1560.- Починал Андреа Дориа, средновековниот херој на Џенова, кој до крајот на својот живот, на 87-годишна возраст, успешно се борел против Турците и варварските пирати во Средоземното Море. Со помош на Карло V, тој ја ослободил Џенова од Французите во 1528 година и основал независна република.
1562.- Роден е Лопе де Вега, реформатор на шпанскиот театар и еден од најзначајните драматурзи во европската литература. Голем поет и добар прозаист, со 1.800 комедии и драми, повеќе од 3.000 сонети, епови, романи, историски записи, тој се смета за најплодниот литературен творец во историјата на литературата („Витезот од Олмеда“, „ Ѕвезда на Севиља“, „Перибањеш“, „Девојка на духовит“).
1783.- Последните британски војници го напуштиле Њујорк, по завршувањето на американската револуционерна војна.
1828.- Роден е хрватскиот свештеник, историчар и политичар Фрањо Рачки, еден од идеолозите на илирското движење и поддржувач на јужнословенското единство. Бил основач на Народната партија со Јосип Штросмајер (1860) и прв претседател на Југословенската академија на науките и уметностите (1866).
1835.- Роден е американскиот индустријалец со шкотско потекло Ендрју Карнеги, кој вложил големо богатство во добротворни цели, главно во основање народни библиотеки во САД и други земји. Ја објавил книгата „Евангелие на богатството“ (1900). Во 1926 година, донацијата на Карнеги помогна да се изгради Универзитетската библиотека во Белград со 100.000 долари.
. Востанието беше задушено на 29 ноември, а од 70 учесници обвинети за велепредавство, 24 беа осудени на смрт, од кои седум беа застрелани.
1884.- Во Сент Луис, Мисури, Џон Мајенберг патентирал млеко во прав.
1884.- Во Големата школа во Белград бил отворен првиот курс по англиски јазик.
1914.- Умре српскиот и словенечкиот композитор Даворин Јенко, автор на словенечката химна „Напред, знаме на славата“ и на српската „Божја правда“. Бил член на Српската кралска академија, хор-мајстор и диригент на Народниот театар во Белград. Направил музика за околу 90 „парчиња со пеење“ и е автор на првата српска оперета „Врача“.
1915.- Врховната команда на српската војска во Првата светска војна донесе одлука за повлекување на војниците преку Црна Гора и Албанија. Во повлекувањето на војниците придружувани од бегалците, животот го загубија повеќе од 240.000 луѓе. 135.000 војници биле префрлени на Крф со сојузничките бродови, кои закрепнале и се реорганизирале и продолжиле со борбите на Солунскиот фронт следната година.
1936.- Германија и Јапонија го потпишаа Антикоминтернскиот пакт со кој се обврзаа да се борат против ширењето на комунизмот.
1941 – 848 британски морнари загинаа кога германска подморница го потопи британскиот воен брод „Барам“ во Втората светска војна.
1952.- Во Лондон за првпат беше изведена „Самица за глувци“ на Агата Кристи, претстава која и денес се прикажува во кината ширум светот. Континуирано се изведува во лондонскиот театар Сент Мартин веќе 50 години.
1959.- Почина францускиот филмски и театарски актер Жерар Филип, еден од најпопуларните актери по Втората светска војна („Ѓаволот во месо“, „Картускиот манастир во Парма“, „Фанфан Лала“, „Црвено-црно“, „ „Опасни врски“).
1965.- Претседателот Џозеф Касавубу беше соборен од власт во Конго со воен удар под водство на генералот Џозеф Мобуту (Јозеф). Подоцна беше прогласена Демократска Република Конго, во 1971 година името беше сменето во Република Заир, а нејзиниот претседател го зеде името Мобуту Сесе Секо.
1969.- Членот на „Битлси“ Џон Ленон (Џон) ја врати титулата на Орденот на Британската империја што му ја додели кралицата Елизабета Втора (Елизабета) во 1965 година, во знак на протест поради поддршката на Велика Британија за американската агресија во Виетнам и Британската политика во нигериската провинција Биафра.
1970.- Јапонскиот писател Јукио Мишима изврши јавно ритуално самоубиство (харикири) во знак на протест против „западноста“ на Јапонија.
1974.- Умре бурманскиот дипломат У Тант (Тант), генерален секретар на ОН од 1962 до 1971. Кризите во Конго, Берлин и Куба, Виетнамската војна, конфликтите на Блискиот исток и индиско-пакистанската војна беа драматични настани со кои се соочи за време на мандатот. .
1992 – Чешкиот парламент гласаше за поделба на Чехословачка на одделни држави Чешка и Словачка од 1 јануари 1993 година.
1996.- Повеќе од 100.000 луѓе протестираа на улиците на Белград поради судско поништување на победата на опозициската коалиција „Заедно“ на локалните избори, обвинувајќи го претседателот Слободан Милошевиќ за кражба на изборите.
2001.- Американската компанија „Advanced cell technology“ објави дека клонирала човечки ембрион. Според изјавата на научникот, достигнувањето ќе се користи во медицината, а не за клонирање на човечко суштество.
2002.- Претседателот на Црна Гора, Мило Ѓукановиќ, поднесе оставка, а еден ден подоцна беше предложен за нова црногорска влада.
2002.- УНМИК ја презеде контролата врз општинската администрација во северниот дел на Косовска Митровица, која дотогаш беше под контрола на Србите. Така, по три години и пет месеци меѓународната заедница воспостави власт на целата територија на Косово.
2003.- Во Тенеси (САД) умре Теди Вилбурн, еден од водечките кантри музичари.
2005.- Почина Ричард Барнс, единствениот Британец кој го освои Светскиот шампионат во рели.
2007.- Умре поранешниот шеф на руската безбедносна служба КГБ, Владимир Крјучков, кој беше клучна фигура во неуспешниот пуч во 1991 година против тогашниот советски претседател Михаил Горбачов.
2010 – Бројот на сиромашни земји во светот е двојно зголемен во изминатите 40 години, според извештајот на ОН за 2010 година.
2011 – Во Мароко се одржаа парламентарни избори, први според новиот Устав на земјата изгласани на референдум на 1 јули.
2013 – Умре Форесторн Чико Хамилтон (Чико), американски џез-тапанар и композитор, кој за време на својата повеќегодишна кариера соработуваше со познати џез-музичари како Рон Картер, Ерик Долфи, Чарлс Лојд, Лери Корил и Габор Сабо.
2018 – Европскиот совет го одобри повлекувањето на Обединетото Кралство на Велика Британија и Северна Ирска од Европската унија и Европската заедница за атомска енергија. Беше усвоена и „Политичката декларација“ врз основа на идните односи. Лондон и Брисел постигнаа договор за разделба по 17 месеци преговори.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден: 19 август
На денешен ден 19 август, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
⚔️ Империјализам и воени конфликти
-
14 година: Смртта на Октавијан Август означува крај на ерата на основачот на Римското Царство.
-
636 година: Битката кај Јармук – клучна пресвртница во арапските освојувања и падот на византиската моќ на Истокот.
-
1691 година: Австриско-турски судир кај Сланкамен – дел од големите европско-османлиски војни.
-
1878 година: Австроунгарската окупација на Сараево – вовед во политичките тензии на Балканот кои ќе кулминираат со Првата светска војна.
🧠 Наука и техника
-
1819: Смртта на Џејмс Ват – човекот што ја усоврши парната машина, симбол на Индустриската револуција.
-
1979: Повраток од рекорден престој во вселената – важен момент за советската вселенска програма.
-
1996: Средба на меѓународни космонаути на „Мир“ – симбол на соработката во пост-Студена војна доба.
🎭 Култура и уметност
-
1883: Родена Коко Шанел – икона на модата.
-
1929: Смртта на Сергеј Дјагилев – револуционер во балетот и сценската уметност.
-
1936: Убиството на Федерико Гарсија Лорка – симбол на интелектуалната жртва во Шпанската граѓанска војна.
-
2009-2016: Смрт на неколку значајни фигури од оперската, книжевната и филмската сцена, меѓу кои Хилдегард Беренс, Мирко Ковач, Мира Ступица.
🌍 Политички превирања и државни удари
-
1953: Удар во Иран со поддршка на ЦИА – клучен настан во иранско-американските односи.
-
1991: Обид за државен удар во СССР – пресуден момент за крајот на Советскиот Сојуз.
-
2020: ЕУ не ги признава изборите во Белорусија – контекст на современи европски политички конфликти.
✈️ Технологија и летови
-
1871: Роден Орвил Рајт – пионер на воздухопловството.
-
1960: Судбината на Гари Пауерс – шпионски инцидент од Студената војна.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден: 14 август
На денешен ден 14 август, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Историски битки и политички настани
-
1385 – Победата на Португалците во Битката кај Аљубарота ја обезбедила независноста на земјата.
-
1867 – Обид за балкански сојуз против Отоманската империја.
-
1920 – Потпишан договорот за Мала Антанта.
-
1941 – Атлантската повелба ја дефинира визијата за поствоен свет.
-
1947 – Формирање на Пакистан, значаен геополитички момент.
-
1996 – Крајот на ерата на апартхејдот: Јужноафриканската национална партија оди во опозиција.
-
2015 – САД и Куба ги обновуваат дипломатските односи.
⚔️ Воени конфликти и кризи
-
1900 – Крај на Боксерската буна.
-
1945 – Јапонија капитулира – крај на Втората светска војна.
-
2006 – Прекин на огнот меѓу Израел и Либан.
-
2013 – Египет во криза – вонредна состојба по смртоносни судири.
🧪 Наука и технологија
-
1457 – Првата книга во боја: „Мајнцовиот псалтир“.
-
1777 – Роден Ханс Кристијан Ерстед, откривачот на електромагнетизмот.
-
1893 – Франција воведува први регистарски таблички.
🧍♂️ Значајни личности (родени/починати)
-
1777 – Ерстед (научник)
-
1956 – Починал Бертолт Брехт, драматург.
-
1988 – Смрт на Енцо Ферари, основач на Ferrari.
-
2004 – Починал Чеслав Милош, нобеловец.
-
2010 – Починал Херман Леонард, легендарен џез фотограф.
-
2012 – Починал Светозар Глигориќ, шаховски велемајстор.
🌍 Катастрофи и трагедии
-
2005 – Пад на авион во Грција (121 загинат).
-
2017 – Поплави во Сиера Леоне (310 загинати).
-
2018 – Уривање на мост во Џенова, Италија (43 загинати).
-
2021 – Земјотрес во Хаити (над 2.200 загинати).
-
2022 – Пожар во коптска црква во Каиро (41 загинат).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 27 јуни
На денешен ден 27 јуни, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🌍 Историски настани:
- 1801 – Британски и турски сили го поразуваат Наполеоновиот гарнизон во Каиро, ставајќи крај на француската инвазија на Египет.
- 1905 – Почеток на бунтот на екипажот на крстосувачот „Потемкин“, еден од првите знаци на револуционерно движење во царска Русија.
- 1932 – Сиам (денешен Тајланд) преминува од апсолутна во уставна монархија.
- 1946 – Додеканеските острови официјално ѝ се доделуваат на Грција по Втората светска војна.
- 1950 – Југославија го воведува самоуправувањето, уникатен модел во социјалистичкиот свет.
- 1954 – Во Обнинск, СССР, е пуштена првата нуклеарна електрана во светот.
🕊 Политика и конфликти:
- 1991 – Почеток на војната за независност на Словенија, што трае само шест дена.
- 1997 – Претседателот на Таџикистан потпишува мировен договор, ставајќи крај на граѓанската војна.
- 1999 – Алжирската влада предлага амнестија за исламските екстремисти за прекин на долгогодишното насилство.
- 2011 – Меѓународниот кривичен суд издава налог за апсење на Моамер Гадафи.
🎭 Култура, наука и општество:
- 1838 – Роден Банким Чандра Чатерџи, пионер на индиската литература на бенгалски.
- 1989 – Починува Жил Алфред Ајер, истакнат британски филозоф.
- 2000 – Усвоена Варшавската декларација за демократија.
- 2023 – Земјата изгубила 4,1 милиони хектари тропска шума за една година.
🎸 Музика и поп култура:
- 2002 – Почина Џон Ентвисл, басист на легендарната рок-група The Who.
-
Кичево2 денаОВР Кичево лиши од слобода кичевчанка која вчера на „Магистрален пат“ возела со брзина 107 км/ч
-
Кичево2 денаИграорците на КУД „Бисер“ од Кичево во Полска, се натпреваруваат за најубава македонска носија на меѓународен фестивал
-
Спорт1 ден(ВИДЕО) Кичевски „ФК Напредок“ со полна пареа ги започна припремите за новата сезона, сонот е познат – „Враќање на победничките патеки“
-
Хороскоп1 денХороскоп за вторник (19 август)
-
Македонија15 часаМВР соопшти за деталите околу сообраќајката кај с.Ботун на магистралниот пат Охрид-Кичево, каде учесници беа два автомобили и едно тешко товарно возило
-
Култура18 часаДенес е празник, „Преображение Господово“ – За многу години!
-
Хороскоп5 часаХороскоп за среда (20 август)
-
Македонија2 денаДенес во Штип, Македонската Армија одбележува 33 години од своето формирање, три децении исполнети со професионализам, посветеност и храброст
