На денешен ден
На денешен ден – 24 декември
800 – Папата Лав III (Лав) го круниса франкскиот владетел Карло Велики како свето римски император во Рим, што ќе биде титулата на германски и австриски монарси до времето на Наполеон I.
1000 – Крунисан е првиот унгарски христијански крал Стефан (Иштван).
1066.- Во Вестминстерската катедрала во Лондон, норманскиот војвода Вилијам I Освојувачот (Вилијам Освојувачот) бил крунисан за крал на Англија, откако ја поразил војската на Харолд II, последниот саксонски крал, кај Хестингс. Од 1070 година, кога Вилијам ја освоил целата земја, Норманите почнале да се спојуваат со освоените Англосаксонци во англиската нација.
1642.- Роден е англискиот математичар, физичар и астроном Исак Њутн, основач на модерната физика. Неговата теорија за гравитација (1666) се смета за едно од најголемите достигнувања на човечкиот ум. Значајни се и неговите откритија во областа на математиката, оптиката, механиката и астрономијата. Неговото дело под наслов „Математички принципи на филозофијата на природата“ (1687) се смета за епохално дело.
1741.- Шведскиот физичар Андерс Целзиус објави дека измислил скала од сто степени за мерење на температурата.
1745.- Во Дрезден беше потпишан мировен договор со кој заврши Шлезиската војна меѓу Австрија и Прусија.
1870.- Родена е германската револуционерка Роза Луксембург, водач на левицата во полското и германското работничко движење, една од основачите на Комунистичката партија на Германија во 1918 година, претставник на левото крило на Втората интернационала. Уапсена и затворена, била убиена заедно со Карл Либкнехт (Либкнехт) по поразот на германските работници во јануарското востание 1919 година.
1876.- Роден е пакистанскиот државник Мохамед Али Џина (Мохамед, Џина), основач и прв претседател на Пакистан (1947), кој се борел со Ганди и Нехру за независност на индискиот потконтинент од Велика Британија. Подоцна тој се судри со нив, барајќи посебна муслиманска држава.
1914.- Неофицијалното „Божиќно примирје“ стапило на сила на Првата светска војна на Западниот фронт кога две групи – британски и германски војници – престанале да пукаат, излегле од своите ровови и се сретнале на ничија земја меѓу завојуваните страни.
1918.- Роден е египетскиот државник Анвар ел Садат (Анвар), претседател на Египет од октомври 1970 до октомври 1981 година, кога бил убиен на воена парада во Каиро од противниците на склучувањето мир со Израел. Тој е еден од протагонистите на трипартитниот договор САД-Израел-Египет во Кемп Дејвид во 1977 година и добитник на Нобеловата награда за мир во 1978 година, која ја сподели со израелскиот премиер Менахем Бегин.
1926.- Јапонскиот регент принцот Хирохито го наследил јапонскиот престол по смртта на неговиот татко, императорот Јошихито. Хирохито почина во 1989 година.
1932.- Британскиот крал Џорџ V ја испрати првата божиќна порака до нацијата преку радио бранови.
1938.- Умрел чешкиот писател Карел Чапек, познат по утописките романи „Апсолутна фабрика“ и „Кракатит“, во кои ја претставил апсурдноста на техничката цивилизација. Во делот „Разговори со Т.Г. Масарик“ ги презентираше филозофските и политичките ставови на познатиот чешки политичар и филозоф.
1941.- Во Втората светска војна, јапонската армија го окупираше Хонг Конг по 17-дневна опсада.
1942.- Германците во Белград го застрелаа српскиот композитор, диригент и музиколог Воислав Вучковиќ. Бил професор во музичкото училиште „Станковиќ“ и диригент на Белградската филхармонија, соработник на многу весници и списанија, еден од иницијаторите и главните уредници на Неделни информативни новини (НИН) („Херојски ораториум“, „Озарени стави “, „Буревесник“).
1974 – Циклон речиси целосно го уништи австралискиот град Дарвин.
1977.- Умре англискиот филмски актер, сценарист, режисер и продуцент Чарли Чаплин, еден од пионерите на кинематографијата и најголемите уметници во историјата на филмот. Светската слава ја стекна во САД со улогата на сентиментален скитник кловн во неми филмски комедии. Добитник е на Оскар за животно дело во 1972 година („Модерни времиња“, „Светлата на големиот град“, „Големиот диктатор“).
1979.- Советските трупи влегоа во Авганистан, во првата воена интервенција на СССР надвор од Варшавскиот пакт, за да ја поддржат владата на Бабрак Кармал. Во војната, од која се повлече по 10 години, СССР загуби 27.000 војници.
1991.- Михаил Горбачов поднесе оставка како претседател на СССР и му ја предаде функцијата на Борис Елцин.
1997 – Божиќ беше јавно прославен во Куба за прв пат по три децении. Претседателот Фидел Кастро тој ден го прогласи за празник во чест на папата кој ја посети Куба во јануари 1998 година.
2001.- Повеќе од 540 луѓе загинаа во судирите меѓу бунтовниците и војската на Бурунди за време на заземањето на бунтовничката скривалиште во шумата Тенга во близина на главниот град Буџумбура.
2005.- Умре шведската оперска пејачка Биргит Нилсон, најголемиот вагнерски сопран по Втората светска војна. Таа се стекна со слава во Америка во 1959 година во Метрополитен операта во Њујорк, пеејќи ја Изолда во Вагнеровата „Тристан и Изолда“.
2006.- Почина легендарниот „крал на душата“ Џејмс Браун, кој ја доби наградата Греми за животно дело во 1992 година. Неговото танцување на сцената беше модел за многу ѕвезди како Мик Џегер и Мајкл Џексон. Негови познати хитови се „Out of Singht“, „Sex Machine“, „I Got You“ (I Feel Good) и „Say It Out Loud – I’m Black and I’m Proud“.
2008.- Почина Eartha Kitt, американска актерка и џез пејачка од Јужна Каролина, која беше позната по својот „мачкин глас“ и безвременската песна „Santa baby“ и ќе остане запаметена по провокативната улога на Catwoman во ТВ серијата „Batman“. “ во средината на шеесеттите години на минатиот век.
2011 – Најмалку 38 луѓе – мигранти од Хаити загинаа кога бродот со кој пловеа потона во близина на источниот брег на Куба. Силите на цивилната одбрана на Куба извлекоа од водата 87 преживеани, меѓу кои и четири деца.
2016 – 92 патници и членови на екипажот, меѓу кои и 65 членови на познатиот руски воен хор „Александров“, ги загубија животите кога руски воен авион се урна во Црното Море неколку минути по полетувањето од аеродромот кај Сочи.
2021 – Лансиран е најголемиот и најмоќниот вселенски телескоп Џејмс Веб, кој ќе ги истражува фазите на космосот, од првиот период на универзумот, големата експлозија, до создавањето на првите галаксии.
На денешен ден
Светот на денешен ден (8 ноември)
1520 – По наредба на данскиот крал Кристијан II, во „Стокхолмската крвава бања“ биле убиени повеќе од 80 шведски свештеници и благородници. Настанот предизвикал востание под водство на Густав Васа, кое во 1521 година ја ослободило Шведска од данската власт.
1620 – Во близина на Прага се одржала битката кај Бела Гора – првата голема битка од Триесетгодишната војна.
1805 – Диздарот на Смедерево, Мухарем Гуша Бошњак, му ги предал клучевите од градот на Караѓорѓе, со што Смедерево станало еден од првите градови ослободени во Првото српско востание.
1858 – По победата кај Грахово, Црна Гора добила меѓународно признати граници со Отоманската империја, гарантирани од Русија, Австрија, Франција и Прусија.
1889 – Монтана станала 41-та држава на Соединетите Американски Држави.
1895 – Германскиот физичар Вилхелм Конрад Рентген ги открил рендгенските зраци, по кои и се наречени. Во 1901 година ја добил првата Нобелова награда за физика.
1917 – Основан е Советот на народни комесари – новата влада на Советска Русија со Ленин на чело. Лев Троцки станал комесар за надворешни работи, а Сталин – за националности.
1923 – Осуетен е неуспешниот „Пуч во пивницата“ во Минхен, предводен од Адолф Хитлер и генерал Ерих Лудендорф. Хитлер бил уапсен и осуден на пет години затвор, каде ја напишал својата книга „Мојата борба“ (Mein Kampf).
1931 – Во Кралството Југославија се одржале парламентарни избори, на кои излегле над 2,3 милиони гласачи.
1937 – Во Минхен бил прикажан нацистичкиот пропаганден филм „Вечниот Евреин“.
1941 – Основана е Комунистичката партија на Албанија.
1942 – Сојузничките сили под команда на генерал Двајт Ајзенхауер започнале со искрцување во Северна Африка. Операцијата завршила во мај 1943 година со победа на сојузниците.
1944 – Во текот на Народноослободителната војна биле ослободени Штип, Неготино и Струга.
1959 – Обединетата Арапска Република и Судан потпишале договор за користење на реката Нил.
1960 – Џон Ф. Кенеди го победил Ричард Никсон на претседателските избори во САД, станувајќи најмладиот избран претседател во американската историја.
1971 – Издаден е четвртиот студиски албум на „Лед Цепелин“, кој го содржи легендарниот хит „Stairway to Heaven“.
1977 – Грчкиот археолог Манолис Андроникос ја открил гробницата на Филип II Македонски во Вергина.
1989 – Даглас Вајлдер е избран за гувернер на Вирџинија – првиот Афроамериканец на таа функција во историјата на САД. Истовремено, Дејвид Динкинс станал прв црн градоначалник на Њујорк.
1991 – Југословенската морнарица воспоставила поморска блокада на Хрватска.
1992 – Започнала Митровданската офанзива – една од најжестоките битки во војната во Босна и Херцеговина, во реонот на Невесиње.
1995 – Република Македонија станала 38-ма членка на Советот на Европа.
1998 – Суд во Бангладеш изрекол смртни казни за 15 поранешни офицери, обвинети за убиството на претседателот Шеик Муџибур Рахман во 1975 година.
2001 – Припадниците на српската единица „Црвени беретки“ започнале бунт во Кула, кој завршил по десет дена со преговори со владата.
Истиот ден, францускиот Сенат усвоил закон за ограничена автономија на Корзика.
2002 – Советот за безбедност на ОН ја усвоил Резолуцијата 1441, со која се бара разоружување на Ирак.
2006 – Прогласен е новиот Устав на Република Србија, со кој Косово е дефинирано како составен дел на државата.
2010 – Европската Унија ги укина визите за граѓаните на Босна и Херцеговина и Албанија.
2016 – Доналд Џ. Трамп е избран за претседател на САД, по победата над Хилари Клинтон
На денешен ден
Светот „На денешен ден“ – 30 октомври
1762 – Роден е францускиот поет Андре де Шение, кој ги споил класичните поетски форми со новиот романтичарски дух. Се спротивставил на јакобинската диктатура и бил погубен на гилотина во 1794 година.
1817 – Симон Боливар ја формира првата независна влада на Венецуела.
1830 – Починал Петар I Петровиќ Његош, црногорски епископ и државник. Тој го донел првиот закон на Црна Гора (1796) и основал централно судско тело (1803), обединувајќи ги завојуваните племиња.
1864 – Со Виенскиот мир, Данска им ги предала Шлезвиг, Холштајн и Лауенбург на Прусија.
1869 – Во Белград е отворен Народниот театар, дело на архитектот Александар Бугарски. На свеченоста е изведена сликата „Посмртна слава на принцот Михаил“ од Ѓорѓе Милетиќ.
1905 – Рускиот цар Николај II го издал Октомврискиот манифест, со кој биле воведени граѓански слободи и избран парламент – Думата.
1910 – Починал Жан Анри Динан, швајцарски филантроп и основач на Црвениот крст, добитник на првата Нобелова награда за мир (1901).
1918 – Словачка се одвоила од Унгарија и со Чешка ја формирала Чехословачка, првата држава создадена по распадот на Австро-Унгарија.
Истата година Турција капитулирала во Првата светска војна, со што престанала да постои Отоманската империја.
1922 – По „Маршот кон Рим“, Бенито Мусолини ја формирал првата фашистичка влада во Италија.
1938 – Радио драмата „Војна на световите“ на Орсон Велс предизвикала паника во САД – слушателите поверувале дека станува збор за вистинска инвазија од Марс.
1973 – Отворен е Босфорскиот мост, што ги поврзува Европа и Азија.
1974 – Мухамед Али се вратил на боксерскиот ринг и со нокаут го победил Џорџ Форман.
1975 – Принцот Хуан Карлос го наследил болниот диктатор Франциско Франко и ја презел власта во Шпанија.
Истата година се случила авионската несреќа на „Инекс-Адрија“ кај Прага, во која загинале 75 патници.
1990 – Кина објавила дека има 1 милијарда и 13 милиони жители.
1995 – На референдумот во Квебек, 50,6% од гласачите се изјасниле против независноста од Канада.
1998 – Започнала НАТО мисијата „Орловско око“ за надгледување на воздушниот простор над Косово.
2000 – Во Мадрид, автомобил-бомба убила судија од Врховниот суд и уште две лица; нападот се припишува на групата ЕТА.
2001 – Лондонскиот клуб на доверители ѝ го намалил долгот на СР Југославија за 600 милиони долари.
2003 – Донаторска конференција во Хаг обезбедила 15,7 милиони евра за судот за воени злосторства во Сараево.
Истата година, Џулио Андреоти бил ослободен од обвинението за вмешаност во убиството на новинарот Кармине Пикорели.
2006 – Аугусто Пиноче, поранешен чилеански диктатор, бил ставен во домашен притвор за злосторства извршени за време на неговото владеење.
2008 – Починал Исмет (Ицо) Вољевица, познат хрватски карикатурист и автор на стрипот „Грга“.
2011 – Росен Плевнелиев бил избран за претседател на Бугарија.
2012 – Ураганот Сенди го погодил источниот брег на САД, одземајќи најмалку 39 животи и оставајќи милиони без струја.
2017 – Светската метеоролошка организација објавила дека концентрацијата на CO₂ во атмосферата достигнала рекордно ниво во 2016 година.
2020 – Починал митрополит Амфилохие, лидер на Српската православна црква во Црна Гора, од последици на COVID-19.
2022 – Луиз Инасио Лула да Силва е избран по трет пат за претседател на Бразил.
На денешен ден
Светот на денешен ден (28 октомври)
1492 – Кристофер Колумбо ја открил Куба за време на своето прво патување преку Атлантскиот океан и ја прогласил за посед на Шпанија.
1628 – Кралските трупи, предводени од кардиналот Ришелје, го зазеле хугенотското (протестантско) упориште Ла Рошел по неколкумесечна опсада.
1636 – Во Кембриџ, Масачусетс, бил основан Харвард колеџ – најстарата високообразовна институција во Соединетите Американски Држави.
1704 – Починал англискиот филозоф Џон Лок, еден од основоположниците на емпиризмот и либералната филозофија. Неговите дела, меѓу кои „Преглед на човечкиот разум“, „Писма за толеранцијата“ и „Два трактати за владата“, извршиле силно влијание врз понатамошниот развој на европската мисла.
1746 – Катастрофален земјотрес во Перу ги уништил градовите Лима и Каљао, при што загинале најмалку 18.000 лица.
1836 – Била прогласена федерацијата меѓу Перу и Боливија.
1884 – Роден е Милоје Милојевиќ, српски композитор, музиколог, педагог и критичар, професор на Музичката академија во Белград и еден од основачите на српската музикологија. Тој го основал белградскиот оркестар „Collegium musicum“ и е автор на дела како „Четири дела за пијано“, „Мелодии и ритми од Балканот“ и „Пред величеството на природата“.
1886 – Американскиот претседател Гровер Кливленд ја открил Статуата на слободата во њујоршкото пристаниште. Статуата е подарок од Франција, дело на скулпторот Фредерик Огист Бартолди.
1891 – Силен земјотрес на јапонскиот остров Хоншу (Нипон) усмртил околу 10.000 лица и оставил повеќе од 300.000 луѓе без домови.
1914 – Роден е американскиот микробиолог Џонас Едвард Салк, кој во 1953 година ја развил првата ефикасна вакцина против детска парализа.
1918 – По распадот на Австро-Унгарија, Националниот комитет ја презел власта во Прага. Република Чехословачка официјално била прогласена во ноември 1918 година со Томас Гариг Масарик како прв претседател.
1919 – Во САД стапила во сила забрана за продажба на пијалаци со повеќе од половина процент алкохол.
1922 – Околу 40.000 фашисти, т.н. „црнокошулаши“, предводени од Бенито Мусолини, тргнале од Неапол во „Маршот кон Рим“. Два дена подоцна, кралот Виторио Емануеле III му го доверил мандатот на Мусолини да формира влада, со што започнал фашистичкиот режим што траел до 1943 година.
1923 – Починал Стојан Протиќ, српски политичар и публицист, еден од основачите на Радикалната партија и прв премиер на Кралството на Срби, Хрвати и Словенци. Бил уредник на весниците „Самоуправа“ и „Оџек“.
1932 – Роден е Спирос Кипријану, кипарски државник и прв министер за надворешни работи по стекнувањето на независноста на Кипар во 1960 година. Во 1977 година станал претседател на државата по смртта на архиепископот Макариос III.
1940 – Италијанските трупи ја нападнале Грција од Албанија, откако Атина го одбила ултиматумот со кој Италија барала воени бази на грчка територија. Со помош на Германија, Грција била окупирана во април 1941 година.
1962 – Официјално завршила Кубанската ракетна криза: советскиот лидер Никита Хрушчов наредил повлекување на ракетите од Куба, а американскиот претседател Џон Ф. Кенеди ја укинал поморската блокада.
1974 – Арапските лидери, меѓу кои и јорданскиот крал Хусеин, усвоиле декларација со која се повикува на создавање независна палестинска држава.
1982 – Социјалистичката работничка партија на Шпанија, предводена од Фелипе Гонзалес, извојувала убедлива победа на општите избори.
1995 – Во пожар во метрото во главниот град на Азербејџан, Баку, загинале 289 лица, а 270 биле повредени.
2000 – Во Косово се одржале локални избори под покровителство на ОН. Демократската лига на Косово, предводена од Ибрахим Ругова, извојувала убедлива победа. Србите ги бојкотирале изборите, а југословенските власти не ги признале резултатите.
2001 – Американскиот претседател Џорџ В. Буш формирал Група за следење на странски терористи, предводена од државниот обвинител Џон Ешкрофт, со задача да идентификува и депортира странски државјани кои нелегално престојуваат во САД.
2002 – Високиот американски дипломат Лоренс Фоли бил убиен во Аман, Јордан. Тој ја раководел канцеларијата на УСАИД во американската амбасада и бил првиот западен дипломат убиен во таа земја.
2005 – Починал големиот актер Љуба Тадиќ, член на Белградскиот драмски театар, Народниот театар, Ателје 212 и Југословенскиот драмски театар. Настапувал во повеќе од 60 филмови и бројни радио и телевизиски драми.
2008 – На претседателските избори на Малдивите, Маумун Абдула Гајум ја изгубил власта по 30 години. Опозицискиот кандидат Мохамед Нашид, кој повеќепати бил затворан за време на неговото владеење, ја однел победата.
2011 – Починал писателот и филозоф Радомир Константиновиќ, автор на влијателниот есеј „Филозофија на Паланка“.
2013 – Починале Тадеуш Мазовиецки, првиот некомунистички премиер во Источна Европа по Втората светска војна и активист на движењето „Солидарност“, и Александар Тијаниќ, новинар и директор на Радио-телевизија Србија.
2018 – Жаир Болсонаро победил на претседателските избори во Бразил и станал 38-ми претседател на земјата.
2020 – Србија добила нова влада со 21 министерство и двајца министри без ресор, предводена од премиерката Ана Брнабиќ во нејзиниот втор мандат.
2022 – Европскиот парламент и земјите-членки на Европската Унија се договориле да ја забранат продажбата на нови возила со мотори на фосилни горива од 2035 година, во рамки на климатскиот пакет „Подготвени за 55“.
Истата година, Елон Маск ја купил социјалната мрежа „Твитер“ за 44 милијарди долари.
2023 – Починал актерот Метју Пери, познат по улогата на Чендлер Бинг во серијата „Пријатели“. Причината за смртта била предозирање со кетамин; пет лица се обвинети во врска со неговата смрт, меѓу кои и неговиот асистент и неколку лекари.
-
Кичево8 часа(ФОТО) Д-р Александар Јовановски денеска со свеченост ја презеде функцијата градоначалник на општина Кичево, „За мене како што знаете поделбите не постојат, ќе продолжиме напред заедно“
-
Кичево2 часаНа градскиот плоштад во Кичево и оваа година ќе блесне хуманитарниот „Божиќен Базар“ покрај најубавиот украс „Витлеемската Пештера“
-
Кичево1 денВо сабота спремете се за третото концертно издание на „Enigma Rock Night Vol.3“ во НУЦК „Кочо Рацин“, на сцената ќе настапат сите локални бендови
-
Хороскоп1 денХороскоп за понеделник (10 ноември)
-
Здравје и убавина1 денОвие шест работи предизвикуваат висок крвен притисок
-
Хороскоп35 минутиХороскоп за вторник (11 ноември)
-
Здравје и убавина5 часаДомашен напиток од свежи билки против болки во Бубрезите од бубрежните камења
-
Спорт5 часаАталанта го разреши од должноста досегашниот тренер Иван Јуриќ
