Следете не

Култура

Честит 11-ти октомври – Ден на народното востание на Македонскиот народ

Објавено пред

на

Денес се чествуваат 79 години – Ден на востанието на Македонија или Ден на народното востание на македонскиот народ познат и само како 11 Октомври — државен празник кој се празнува на 11 октомври во Македонија. Востанието е против фашизмот и со тоа започнува борбата за ослободување на македонскиот народ. Тоа е важен меѓник во борбата за самобитност и самостојност на македонскиот народ. Со својата вооружена борба, Македонија не станала квислиншка територија, туку, напротив, жешко подрачје за окупаторот и дала свој придонес во победата над фашизмот во Втората светска војна.

Историја

По фашистичката агресија и окупацијата на Југославија во 1941 година, Македонија повторно е поделена, овојпат помеѓу италијанскиот и бугарскиот окупатор.

И пред 11 октомври 1941 година доаѓа до вооружен отпор против окупаторот. Така, на 8 септември Лазо Колевски убива бугарски стражар кај Богомилскиот тунел, истиот ден во Скопје Боро Петрушевски убива бугарски војник, на 7 октомври во Скопје е извршен обид за убиство на агентотМане Мачков, во кој загинува Благоја Деспотовски – Шовељ, а на 8 октомври Трајко Бошкоски – Тарцан, пробивајќи се низ непријателскиот обрач во Прилеп, убива еден непријателски полицаец.

Сепак, за почеток на востанието против фашизмот во Македонија се смета нападот кој Прилепскиот партизански одред „Гоце Делчев“ го извршува во Прилеп на 11 октомври 1941 година. Во нападот учествуваат 16 партизани,распределени во три групи. Првата го напаѓа бугарскиот полициски участок, втората – затворот, а третата има задача да ги прекине телефонските врски и електричната инсталација.
  • Во првата група учествуваат: Аспарух Јосифоски (командир), Душко Наумоски, Блаже Спиркоски, Милан Димоски и Драган Спиркоски.
  • Во втората група биле: Никола Попоски (командир), Мице Козар, Пецо Крстески, Јонче Јанески, Благоја Корубин и Душко Ристески.
  • Во третата група биле: Мице Димески (командир), Крсте Црвенковски, Коле Чашуле, Киро Ќососки и Киро Базеркоски.

Помеѓу партизаните немало загинати, а бил убиен еден стражар од участокот во Прилеп од Душко Наумоски. Татко му на Наумоски бил пријател на стражарот Петар Колев, кој бил местен човек од Смилево, мобилизиран. Душко го искористил ова па се приближил и го убил.

Дејствија има и во Кумановско. На 12 октомври 1941 година, во областа Студена вода е формиран Кумановскиот (Козјачки) партизански одред, а во областа Менкова колиба Карадачкиот партизански одред. При првите судири со бугарската војска овие партизански одреди биле разбиени. Карадачкиот одред е разбиен на 14 октомври, а Козјачкиот одред – на 17 октомври. Скопскиот партизански одред, формиран веќе во август, не зема учество во овие настани, бидејќи борците не биле известени. Иако активноста на овие први партизански одреди е скромна, таа претставува иницијална каписла за продолжување на борбата.

Култура

Денес е празник, „Преображение Господово“ – За многу години!

Објавено пред

на

ФОТО: Горан Алексов @ Манастир „Св.Преображение“ - Крушево

Празникот Преображение Господово се вбројува меѓу големите празници што ги чествува Православната Црква. Покрај неговото богословско значење, Преображението има и особено место во народната традиција, обичаи и верувања, што сведочи за длабоката духовна и културна вкоренетост на овој празник во животот на македонскиот народ.

Богословска суштина на Преображението

Преображението се случило во третата година од јавната мисија на Исус Христос. Тој ги зел со себе тројцата апостоли – Петар, Јаков и Јован – и се искачил со нив на планината Тавор. Додека се молел, неговото лице засветило како сонце, а облеката му станала бела како снег. Во тој момент се појавиле пророците Мојсеј и Илија, со кои разговарал за своето претстојно страдање, смрт и воскресение. Апостолите, трогнати од глетката, паѓаат ничкум, а од облакот се слуша гласот Божји: „Ова е мојот возљубен Син, во кого е мојата волја; него послушајте го!“ (Мат. 17, 5).

Целта на Преображението била да ги зацврсти учениците во верата и да ги подготви за претстојните страдања на Христос. Со овој настан, Исус им го открил својот Божествен лик, кој вообичаено останувал скриен зад човечката природа.

Значењето на планината и ноќта

Изборот на планина како место за настанот не е случаен. Во старата традиција, значајните настани често се случувале на возвишени места – како симбол на духовното искачување и приближување до Бога. Нoќта, пак, се смета за време на внатрешна тишина и молитвено расположение, што ја прави погодна за откровенија од ваков вид.

Зошто Мојсеј и Илија?

Присуството на Мојсеј и Илија е симболично. Мојсеј го претставува Законот, а Илија Пророците. Со нивното појавување се потврдува дека Исус е исполнувањето на Стариот Завет и Цар над сите пророци. Воедно, се побива верувањето на некои дека Исус бил само пророк.

Празнување и иконографија

Преображение Господово се празнува на 19 август (6 август по стар стил), за време на Богородичините пости, четириесет дена пред Воздвижение на Чесниот Крст (14 септември), кое се смета за ден паралелен на Велики Петок.

На иконите, Христос е претставен на врвот од планината во сјајна бела облека, со Мојсеј од десната страна и Илија од левата. Под нив се тројцата апостоли, паднати ничкум, заслепени од божествената светлина.

Симболика и значење на зборот „преображение“

Зборот „преображение“ означува промена на надворешната форма. Но, Христос не се изменил во нешто што претходно не бил, туку го открил пред учениците она што секогаш го носел во себе – своето Божество. Се работи, всушност, за откривање, а не за суштинска трансформација.

Народни обичаи и верувања поврзани со Преображение

Празникот длабоко се вкоренил во народната култура. Еден од најпознатите обичаи е благословувањето на грозјето. Се верува дека на Преображение за прв пат во годината се јаде грозје, и тоа дури откако ќе го благослови свештеникот. Таму каде што нема грозје, се осветуваат други овошја, како јаболка или сливи. Овој обичај е знак на благодарност кон Бога за даровите од природата.

Во некои краишта се носи варена пченица и овошје во црква, а потоа се дели меѓу верниците. Тоа не е нафора во литургиска смисла, туку симболично дарување на првите плодови.

Обичаи од народната традиција

Истражувачи како Марко Цепенков и Кузман Шапкарев забележале дека до Преображение не се јаде грозје, зашто се сметало за грев да се вкуси од плодот пред да се отпее и благослови. Во Куманово, Охрид, Велес и Гевгелија се практикувале слични обичаи: се одело во лозјето, се береа најубавите гроздови и се носеа во црква. Потоа се раздавале за бериќет.

Верувања за отворено небо

Еден од најпознатите митови поврзани со Преображение е дека ноќта спроти празникот – небото се отвора. Се верува дека Господ се јавува и им ги исполнува желбите на оние што се будни во тој момент. Овој мит е сличен на оној за Богојавление.

К. Шапкарев и Ефтим Спространов запишале низа верувања и приказни на оваа тема: од поклонување на дрвјата, до случки со луѓе што посакале нешто погрешно и биле казнети. На пример, човек кој наместо да посака пари, посакал „шиник глава“ – и навистина му пораснала толку голема што не можел да излезе низ вратата.

Спространов, исто така, опишал интересен феномен кај Охрид – собирање на штрковите кај Студенчишта, кои пред заминување во топли краишта правеле глетка слична на проштална поворка, предводени од „црн штрк“.

Прочитај повеќе...

Култура

Денес се празнува „Откривањето и преносот на моштите на Светиот првомаченик и архиѓакон Стефан“, еден од четирите празници посветени на овој светец.

Објавено пред

на

ФОТО: Славица Јовановска @ Патувања низ Македонија

На денешен ден, односно 15 август, православните христијани го празнуваат „Откривањето и преносот на моштите на Светиот првомаченик и архиѓакон Стефан“, еден од четирите празници посветени на овој светец.

Свети Стефан е првиот маченик што пострадал за христијанската вера, поради што неговиот култ е широко распространет кај нашиот, но и кај други православни народи. Иако најмногу се чествува на 9 јануари, и овој летен празник се одбележува со богослужби и молитви.

Како и апостолите, и Стефан бил исполнет со Светиот Дух и правел многу чуда, за кои се сведочи во Новиот завет.

Празникот се однесува на пронаоѓањето и свечениот пренос на неговите мошти. Според преданието, откако бил убиен со камења, неговото тело било оставено без погреб, но Бог не дозволил да биде осквернавено. По два дена, Гамалиил — таен следбеник на Христос и учител на апостол Павле — го зел телото и чесно го погребал во својата пештера.

Со тек на време, местото на погребот било заборавено, сè до 415 година, кога Гамалиил му се јавил во сон на свештеникот Лукијан и му го открил гробот. Моштите потоа биле пренесени на Сион, а подоцна и во Цариград, при што многумина биле исцелени од нив.

Во чест на светецот, во охридското село Шипокно, во пештера, постои една од најстарите цркви посветени на Свети Стефан, датирана од XIX век.

Прочитај повеќе...

Култура

Денеска се слави Преподобната маченичка Параскева, позната меѓународот како Св.Петка

Објавено пред

на

ФОТО: printscreen/video

Денес се одбележува споменот на Преподобната маченичка Параскева, која во народот е позната и како Света Петка.

Таа е родена во Рим во христијанско семејство и уште од мали нозе била воспитана во духот на христијанската вера. Со голема посветеност ги исполнувала Божјите заповеди и преку својот живот исполнет со доблести, влијаела и на другите луѓе да тргнат по патот на спасението.

По смртта на нејзините родители, го разделила целиот имот на сиромашните и се замонашила. Како монахиња, уште поревносно ја ширела христијанската вера, иако во тоа време таа била строго забранета и жестоко гонета од римските власти.

Првата тужба против неа ја поднеле злобни луѓе, кои ја пријавиле заради проповедање на верата во Христа. Ја изведоа пред римскиот цар Антонин, кој се обиде со убеди и ласкања да ја натера да се откаже од верата, но без успех. Потоа ја изложиле на страшни маки – ѝ ставиле врел метален шлем на главата, но Господ чудесно ја заштитил и таа останала жива. По ова чудо, побегнала од Рим.

Продолжила да патува од град во град, обраќајќи го незнабожечкиот народ кон христијанството. И во други градови била судена и мачена, но со Божја сила извршувала чуда и чудесно се опоравувала од маки.

Незнабошците ги припишувале тие чуда на магија, а нејзиното заздравување на нивните идоли. Еден кнез, мачител, ѝ рече дека нејзиното спасение се должи на неговите богови, но светицата му возврати: „Не ме спасија твоите богови, туку мојот Христос – вистинскиот Бог“.

На крај, кнезот Тарасиј ја погубил со меч. Така заврши животот на Света Петка – со маченичка смрт, но и со голема слава. Нејзините свети мошти подоцна биле пренесени во Цариград. Таа го претрпе мачеништвото во вториот век, оставувајќи силен белег во историјата на христијанството.

Прочитај повеќе...

Facebook

Последни објави

Хороскоп2 часа

Хороскоп за среда (20 август)

ОВЕН Постои можност на деловно поле да добиете помош околу напредувањето кое сте го очекувале. Потребно е повеќе да и...

Македонија12 часа

МВР соопшти за деталите околу сообраќајката кај с.Ботун на магистралниот пат Охрид-Кичево, каде учесници беа два автомобили и едно тешко товарно возило

На 18.08.2025 во 17:10 часот во СВР Охрид било пријавено дека на магистралниот пат Охрид-Кичево, после влез за с.Ботун, се...

Автомобили14 часа

Фолксваген продаде 1,5 милиони електрични автомобили и најави поевтини модели

Фолксваген постигна нов историски успех во преминот кон електрична мобилност – електричниот автомобил со сериски број 1.500.000 од семејството ID...

Lifestyle14 часа

Домашен сок од грозје – рецепт што враќа во детството

Ако сакате пијалок со природен вкус и арома, кој ќе ве потсети на детството, домашниот сок од грозје е вистинскиот...

Lifestyle14 часа

Грешки што ги правиме при нанесување дезодоранс – една е особено опасна

Во текот на летото, високите температури и лесната облека бараат да останеме свежи подолго. Но, многу луѓе прават несвесни грешки...

Lifestyle14 часа

Како да ги направите крпите повторно меки со едноставен трик

Крпите се едни од најчесто користените текстилни предмети во секое домаќинство. Секојдневно ги земаме во раце, очекувајќи да бидат меки,...

Спорт15 часа

ФФМ донесе значајна одлука, клубовите на „ВМФЛ“ нема да плаќаат котизација, „ФК Преспа“ доаѓа на местото од „ФК Беса“ која се откажа од натпреварувањата

Фудбалската федерација на Македонија донесе значајна одлука – клубовите кои се натпреваруваат во Втората македонска фудбалска лига повеќе нема да...

Автомобили15 часа

Што знаеме за легендарниот „BMW E21“ кој ги освои сите симпатии на експертите и купувачите

Првата BMW Серија 3 (E21), претставена во 1975 година, создаде сосема нова класа на возила и стана најпродаваниот премиум автомобил...

Култура16 часа

Денес е празник, „Преображение Господово“ – За многу години!

Празникот Преображение Господово се вбројува меѓу големите празници што ги чествува Православната Црква. Покрај неговото богословско значење, Преображението има и...

Македонија16 часа

(ФОТО) Во два одвоени случаи лишени од слобода три лица во Кочани и кочанско, пронајдена дрога

На 18.08.2025 во 15:40 часот во Кочани, полициски службеници од СВР Штип – ОВР Кочани го лишиле од слобода Б.Д.(22)...

НАЈЧИТАНИ