Култура
Кичево, 120 години од битката на „Ѓурѓејца“, 4-ти август 1903 година. Слава на хероите!
Една од најкрвавите битки во Илинденското востание во Кичевско се одиграла на една голема полјана помеѓу селата Карбуница и Кладник во месноста Гурѓејца“. Според хроничарите оваа битка се одиграла на 4 август 1903 година и претставува една од ретко успешните и добиени битки на востаниците во Илинден, кој успех силно одекнал меѓу востаниците, како и во целиот битолски револуционерен округ. Оваа битка со својата пожртвуваност се втемели во успехот на познатата Крушевска република од 1903 година. Загинатите борци на Гурѓејца ги испишаа светлите страници на Македонскиот непокор.
По нападот на востаницитс на Кичево, турскиот аскер ги зајакнал своите позиции, како засилување им дошле војниците од гарнизонот сместен во селото Ижиште и со силен напад се упатиле кон селото Вранештица, се со цел да пробијат кон селото Слп и да се поврзат со војските од демирхисарско. Турската војска наишла на силен отпор од селската чета од Вранештица, како и востаниците предводени од Арсо војвода. Во овие борби зеле учество и селските чети од бржданска река Брждани, Белица, Јудово, Кладник и Видрани. Во овие борби се борела и манастирската чета што ја водел младиот поп Стојан од селото Подвис. Востаниците имале успех и го принудиле аскерот да се повлече кон градот. Во тие борби војводата Арсо, минувајќи низ селото Староец, една аскерска заседа го ранила во ногата, но тој храбро ги продолжил борбите.
Разбеснат поради големите загуби во овие борби на 3 август, турскиот аскер масовно тргнал да се пресмета со востаниците, собирајќи и голем број на башибозучки сили. Осамнал 4 август 1903 година. Убав летен ден, а над селото Карбуница се надвиснале црни облаци од чад од силната пукотница. Започнала најкрвавата битка во Кичевско битката кај “Ѓурѓејца”. Се судриле две војски, гради вгради. За кусо време пукотниците од оружјето престанале. Аскерот и востаниците се фатиле гуша за гуша и се бореле со кундаците и бајонетите. Востаниците имале тешки загуби. Во тие тешки и судбоносни моменти пристигнала веста дека на помош доаѓа Јордан Пиперката со над 150 востаници од Демирхисарско. И навистина Јордан пристигнал. Веста за пристигнувањето на Јордан Пиперката, внесла забуна во редовите на турската војска и башибозук. Сите добро знаеле кој е Јордан, храбар и бестрашен борец. Борбените дејствија биле се пожестоки и неизвесни. Во силната пукотница смртно бил погоден башибозучкиот водач Сефер ага од Зајас. Наеднаш затишје на Ѓурѓејца, потоа аскерот се дал во бегство, штом виделе дека водачот им загинал. Прв пат во Илинден оваа битка била добиена, положбата над Карбуница бил спасен, а со тоа бил нанесен тежок удар на вековниот поробител. По се изгледа дека аскерот дал големи жртви што се откажал од понатамошните акции.
Оваа битка кај Гурѓејца востаниците скапо ја платиле давајќи над 30 загинати борци од кои 17 загинати претежно од демирхисарско. Селаните од Кладник ги закопале во дворот на црквата, каде денес на надгробната плоча се испишани имињата на борците кои ги дадоа своите животи за делото на Македонија. На третиот ден по битката во селото Белица дошол членот на Главниот Штаб Борис Сарафов, кој се сретнал со Арсо Војводата и со селските реонски војводи, кој изразил благодарност за пожртвуваноста на борците во оваа пресудна битка.
Турскиот аскер скоро три седмици не се појавил на теренот во Горна и Долна Копачка. Во тој период се вратиле сите селани, жени и деца кои биле во збегови во шумата, почнало да се собира летината и да се собере нешто за претстојната зима.
Задушувањето на Илинденското востание во Кичсвско се одвивало со неколку аскерски офанзиви распоредени скоро по сите реони. За разлика од другите револуционерни реони, а особено во Охридскиот каде последиците биле најжестоки, во кичевско многу побавно течело ликвидирањето на востаничките сили. Османлиската власт не успеала да го вклучи во борбата масовно муслиманското население, како за време на востанието, така и во задушувањето. Голема била улогата на Лука Ѓеров кој успеал да постави дијалог со албанското население од дебарскиот крај, а по овие разговори останале неангажирани во задушувањето на востанието.
Првиот обид за повторно заземање на Копачијата бил направен на 30 август 1903 година, кога силен аскер, со јачина од 500 души од дебарскиот гарнизон, го минале планинскиот превој “Јама” и го нападнале селото Душогубица, а друга потера тргнала кон селото Лавчани. Храбрата селска чега од Душогубица што ја предводел Крсте Алексов, искусен војвода кој бил од Ербеле дебарско, се оженил во село Душогубица и целосно се вклучил во ослободителните борби во Илинден, во Копачијата и Кичевско, заедно со Лука Ѓеров и со Наќе војвода. како и селските чети од Иванчишта, Ехлоец, Попоец, Кленоец и Малкоец, кои им дошле на помош успеале да го одбијат овој напад. Башибозукот кој доаѓал преку “Два Камена” и покрај силниот востанички отпор го запалиле селото Лавчани. Во акциите за задушување на востанието и во Рабетинска река аскерот направил неколку обиди да се справи со востаниците. После тешките борби кај месноста “Подуач” борбите кај селото Патеец или како оној судир е познат “патеечки судир”, аскерот на 26 и 27 август 1903 година со големи сили од Поречието, ако и од гарнизонот во селото Ижиште извршиле напад на востаничкиот реон Рабетино.
Борбите траеле два дена. Во овие борби востаниците претрпеле страотен пораз во кои борби своите животи ги дале над 35 востаници. Во овие борби треба да се подвлече и меѓусебната борба меѓу две турски потери Едната потера која доаѓала од Кичево, преку Орланци и Крушица се судрила со турската потера која доаѓала од Патеец. Во меѓусебните борби кај селата Рабетино и Дупјани имало многу убиени, но за одмазда ги запалиле селата Дупјани и Рабетино. На 18 септември 1903 година неочекувано од Кичево дошла многу војска и од Бржданска река, кога било ограбено и запалено селото Белица. Последен продор на турскиот аскер бил направен во почетокот на месец октомври, кога биле целосно освоени селата Брждани, Козица, Белица, Свињишта, Видрани, Кладник и Карбуница. На тој потег бил и манастирот Света Богородица – Пречиста, кој и покрај силниот отпор од манастирската чета предводена од поп Стојан бил освоен.
Главниот востанички штаб издал наредба во која се предлагало: да се расформираат селските чети во помали групи, да се избегнуваат директни судири со аскерот, луѓето кои беа во збегови да се вратат во своите домови, бидејќи турскиот аскер имал објавено, онаму каде ќе се најде празно село, ќе биде запалено.
Инаку една од најкрвавите битки од Илинденската епопеја во која на олтарот за Автономна Македонија се 12-ет Церани меѓу кои и Анѓеле Попоски Зеленко ги положија животите!
Смрт на тиранинот, слобода на народот! Тоа биле мажи, млади и непоколебливи кои ја платија највисоката цена… ги положија своите животи!
Како и денес така и во тоа време се воделе братоубиствени војни, ќе се осврнам на помошта која требала да дојде од Јордан Сиљанов Пиперкоски – Пиперката кој требало да пружи помош на веќе ослабените комитски позиции.
Иако Јордан стигнал на време од спротива немо ја следел битката на Ѓургејца во која како што реков се водека битка гради в гради со кундаци и бајонети, по битката на Ножот ова била една од најкрвавите битки по Илинденското востание!
Во еден миг запрашан Јордан од Костадин Стојанов со зборовите ” Војводо време е да пружиме помош и да го нападиме башибозукот “, Јордан одговорил
– Оставете нека гинат што повеќе, толку повеќе вдовици ќе има за нас во Цер!
По битката на Ѓургејца и Битката во с.Белица пристигнува Претседателот на Охридското Горско Начелство Борис Сарафов кој им честитал на востаниците, но воедно кога разбрал за дејствијата и вистената на Ѓургејца зошто Јордан не делувал, го свикува Начелството во Охрид и ја носи по трет пат смртната предуда за Јордан Пиперката! Истата пресуда ја доверува токму на Костадин Стојанов да направи завера во Цер и да го ликвидира Пиоерката иако претходно на два пати ја избегнал смртната казна поради засолнувањето од страна на селскиот Поп од с. Вранештица кој преку каналите на ВМРО успева на два пати тајно да обезбеди пребегнување на Јордан во Софија тос и го пишува во мемоарите на Пео Јаворов!
По само три седмици во Цер во месноста Вренцова Залага е извршена смрттната пресуда за Пиперката!
По ликвидацијата во која Пиперката загинува со уште тројца свои соборци од стрсна на Стојанов е издедена наредба телата да не се погребаат ниру во Цер ниту во неговата родна Козица, туку да се погребаат во месноста Черешна во с.Велмевци од каде се гледа Суво Поле / Церско поле со зборовите ” Однесете ги на Черешна во Велмеј од таму сега нека ги гледа Церските вдоици” !
Тоа е вистината за погибието на Пиперката во Цер! По извршување на заверата Костадин Стојанов пребегнува за Аргентина се со цел да ја избегне крвната одмазда кон него.
Така постепено згаснал огнот во Илинденското востание во Кичево и Кичевско.
Култура
Читателите одлучија: „Сам дома“ е најдобриот божиќен филм на сите времиња
Божиќните празници се идеално време за уживање во омилените филмски класици. Дури и ако сме ги гледале десетици пати, тие секогаш будат исти топли чувства.
Во наша анкета, побаравме од читателите да го изберат најдобриот божиќен филм на сите времиња од листа со десет познати наслови:„The Holiday“ „Elf“ „Love Actually“ „How the Grinch Stole Christmas“ „Home Alone“ „Die Hard“ „Planes, Trains and Automobiles“ „A Christmas Carol“ „Miracle on 34th Street“ „It’s a Wonderful Life“
Со огромна предност, „Сам дома“ победи со 56% од гласовите. Овој иконски прв дел од франшизата, кој ја следи приказната за осумгодишниот Кевин Мекалистер, останува омилен избор за многумина. Во момент на лутина, Кевин посакува неговото семејство да го нема, а неговата желба неочекувано се остварува кога родителите го забораваат дома и заминуваат на патување. Но, ситуацијата се заплеткува кога Кевин мора да ја брани својата куќа од двајца криминалци, Хари и Марв.
Неверојатен успех на филмот
„Сам дома“ премиерно беше прикажан на 16 ноември 1990 година и веднаш стана хит. Филмот помина 12 недели како најгледан во САД, а остана во топ 10 до април 1991 година, дури и по Велигден. Со заработка од 476 милиони долари, филмот постигна неверојатен успех во однос на својот буџет од само 18 милиони долари.
Главниот актер, Меколи Калкин, беше клучен за успехот на филмот. „Меколи имаше нешто посебно. Беше природен, шармантен и смешен. Имаше несовршености што го правеа уште попривлечен“, изјави режисерот Крис Колумбус.
Со годините, „Сам дома“ останува симбол на празничната атмосфера, буди смеа и носталгија, и продолжува да биде неизоставен дел од божиќните традиции.
Извор: Dnevnik
Култура
Пред нас е големиот празник Св.Никола, светоцот заштитник на децата, сиромашните и работниците, за многу години најчестата слава во македонските домови!
Православните христијани во Македонија од утре го празнуваат Свети Никола Чудотворец, светецот заштитник на децата, морепловците, девојките, сиромашните, учениците, пекарите, аптекарите, трговците, патниците.
Се чествува најчестата слава во македонските домови, Свети Никола. Станува збор за посна слава па на трпезата ќе доминираат посна сарма, посно гравче, риба. Свети Никола е еден од најпочитуваните светци, a го слават и православните и католиците, но и дел од муслиманите, особено во Турција.
Во Македонија и во светот има безброј цркви, манастири, икони и фрески, кои се посветени на овој светец. Многу македонски семејства вечер со богата посна трпеза на која преовладуваат рибата и посните сарми ќе го прослават празникот. Свети Никола е еден од најсаканите христијански светци.
Овој светец имал многу возбудлива животна приказна, која со векови ги фасцинира христијаните. Роден во малоазискиот град Патара, пристаниште на медитеранскиот брег на денешна Турција, свети Никола живеел во 4 век, многу пред расколот помеѓу православната и католичката црква од 1054 година.
Неговите богати родители Теофан и Нина, синот Никола го добиле во време на владеењето на римскиот цар Валеријан (253 – 260 година), алчен човек што поради страста за златото организирал воен поход на Персиското царство. Персискиот крал Шапур го заробил во битката кај Едеса, го понижувал во заложништвото и, на крајот, го убил сипајќи му истопено злато низ грлото, како симбол на неговата алчност.
Бидејќи Валеријан бил прв (и останал единствен) римски цар што е заробен во борба, неговото заложништво и смрт предизвикале бран нестабилност во Римската империја.
Во такво нестабилно опкружување растел младиот Никола. Кога неговите родители умреле во големата епидемија, Никола го разделил целото наследено богатство. Уште како дете се истакнувал со добро воспитание поради што станал омилен и пред Бога и пред луѓето. Го одгледувал чичкото, архиепископот Патаре, под чие будно око Никола напредувал во црквената хиерархија. По смртта на чичко му, Никола е избран за архиепископ мирликијски. Бил и еден од архиепископите што се повикани пред царот Константин на саборот во Никеја во 325 година.
Свети Никола умрел на 19 декември 343 година. Погребан е во соборната црква Мирликијска митрополија, а кон крајот на 11 век неговите мошти се пренесени во Бари, во манастирот Свети Јован Претеча.
Од свети Никола до Дедо Мраз
По црвениот плашт и белата брада потсетува на денес модерниот приказ на Дедо Мраз. Во поново време, благодарение на рекламите и потрошувачкото општество, најпознат е како Дедо Мраз (Санта Клаус, скратено од Санта Николаус – свети Никола). Додека на православните икони е прикажан како висок човек во препознатлив црвен плашт, со епископска митра на главата и со стап во рацете, како ги дарува децата со подароци од вреќата, потрошувачкото општество тоа малку го „зачинило“. Црвениот плашт останал, како и долгата седа брада, но се додадени ирвасите што ги влечат санките со кои Дедо Мраз го обиколува светот во текот на Бадниковата вечер.
Верските аналитичари потсетуваат дека свети Никола е најран светец и е славен во цела Европа, без многу поврзаност со современиот Дедо Мраз, истакнувајќи дека денешниот Дедо Мраз е нерелигиска и нехристијанска копија на свети Никола, но децата сеедно му се радуваат.
Причината за неговата популарност треба да се бара во самата личност на свети Никола, кој целото богатство наследено од родителите го разделил на сиромашните, старите и на немоќните. Со една бовча тргнал на пат со верба во Господ, па се смета за чудотворец. Во желба да остане анонимен, парите не им ги давал на луѓето в раце, туку им ги ставал в џеб за да се изненадат кога ќе ги најдат. Токму поради неговото добротворство произлегла легендата за Санта Клаус, односно за Дедо Мраз, кој воочи Божик би им оставал подароци на децата во чорап пред огништето.
Во народното паметење овој лик останал како заштитник на патниците, посебно на оние што патуваат по вода, но и по тоа што како за време на животот така и по смртта ги помагал сиромашните, ги заштитувал затворениците и неправедно осудените, ги откупувал робовите и ги пуштал на слобода.
Именден празнуваат: Никола, Нино, Николина, Коле…
Во животот на нашиот човек посебно значајно место има свети Никола Мирликиски – Чудотворец, кого многу семејства го сметаат за свој домашен заштитник и со домашни служби и со многу обичаи го празнуваат неговиот спомен. Иако повеќе се празнува денот на неговото упокојување 19/6 декември (празник познат како зимски Св. Никола или Св. Никола – зимен), сепак внимание му се посветува и на денот на пренесувањето на моштите на свети Никола од Мир (во Ликија) во Бари (Италија) на 22/9 мај (празник меѓу народот познат како летен Св. Никола).
Култура
Утре е Св. Ѓорѓија, заштитник на сиромашните, лекар на немоќните – за многу години слава и именден!
Утре верниците со православна вероисповед го празнуваат посен свети Ѓорѓија. Освен како семејна слава и се чекаат гости денес и утре, овој голем ден се празнува и како именден и како слава на цели села и градови. „Како ослободител на плениците и заштитник на сиромашните, лекар на немоќните, помошник на владетелите, победоносецу, великомаченику Георгие, моли Го Христа Бога да ги спаси нашите души“.
Овие стихови пред векови му беа посветени на празникот кој се одбележува денес за Свети великомаченик Георгиј Победоносец
Во жестоката борба меѓу доброто и злото, издржал надчовечки мачења и станал Победоносец, за да сведочи пред светот дека љубовта, побожноста и верата се посилни од се. На иконата Св. Ѓорѓија е претставен како војвода на коњ како со копје убива ламја која е под копитата на коњот. Приказот на свети Ѓорѓија како ја убива ламјата е заснован на попууларна легенда во христијанската митологија.
Според легендата Св. Ѓорѓија ја убил ламјата што на народот му правела голема штета. Во 494. тој е прогласен за светец.
Во Македонија постојат многу цркви посветени на Св.Ѓорѓија, од кој најстара е онаа во преспанскиот регион, близу до живописното село Курбиново, во пазувите на планината Пелистер. Според времето на живописување, забележано на натписот на северната страна со грчка сигнатура, се претпоставува дека црквата била подигната во годината 1191.
Она што импресионира и восхитува во оваа црква е нејзиниот живопис, што заедно со оној од црквата Свети Пантелејмон крај Скопје, претставува едно врвно и оригинално остварување од периодот на Комненската уметност во Македонија.
-
Хороскоп2 дена
Хороскоп за сабота (4 јануари)
-
Кичево1 ден
(ФОТО) Вчерашниот ден на „Хуманитарниот Божиќен Базар“ во Кичево помина прекрасно, вечерва не го пропуштајте спектакуларниот „Детски Воз“ и богатата музичка агенда
-
Хороскоп21 час
Хороскоп за недела (5 јануари)
-
Македонија2 дена
Поради снег, воведена забрана за тешки товарни возила на превој Стража и Дебар-Маврово
-
Македонија1 ден
Д-р Бакрачески ќе биде дополнително ангажиран како консултант во кардиолошкиот оддел на болницата „Плодност“, но останува посветен и во „Специјалната болница за кардиоваскуларни болести“ – Охрид
-
Кичево7 часа
Утре во Кичево заедно со дечињата да ја направиме најголемата „Бадникова поворка“ која некогаш се случила, силно и гласно да го најавиме Христовото раѓање
-
Lifestyle1 ден
Која храна го намалува шеќерот во крвта
-
Lifestyle1 ден
10 Навики за Ефикасна Детоксикација – Без Потреба од Строги Диети