Крстовден, или Воздвижението на Чесниот Крст, како празник се јавува со самото пронаоѓање на Светиот и Животворен Христов Крст, којшто бил пронајден од страна на светата царица Елена, мајката на светиот цар Константин Велики. Тој можеби е и единствениот празник што започнал да се прославува истовремено со случувањата на самиот настан на којшто е посветен овој празник.

Се знае дека, откако се случиле оние најголеми настани во историјата на човештвото – Распнувањето, Погребението, Воскресението и Вознесението Христово, се изгубил Крстот на кој беше распнат Спасителот на светот. За тоа најголемо влијание имало уништувањето на Ерусалим од страна на римската војска во 70 година по Христа, а на некои од местата на Христовиот живот биле изградени пагански храмови.

Историската и црковна литература содржи три различни верзии за настанот поврзан со наоѓањето на Крстот Господов. Така Руфин, еден од црковните историчари, го сведочи следново: „Елена, мајката на Константин, жена со беспрекорна вера и религиозна душа, неспоредлива по благородништвото, чиј син навистина беше Константин, поттикната, како што велат, од Божественото видение, отишла во Ерусалим и таму, кај локалните жители, разбрала за она место каде што на Крстот било распнато светото Христово тело. Меѓутоа, потрагата била отежната поради тоа што во времето гонителите на местото ја подигнале статуата на Венера, така што ако некој од христијаните сакал да му се помоли на Христа на тоа место, да изгледа дека ѝ се моли на Венера. И поради тоа, таму веќе посетеноста била ретка и речиси било заборавено. Но, кога (како што рековме погоре) религиозната жена побрзала кон местото, означено со небесен знак, отстранувајќи од него сè нечисто и злобно, во длабочините под ѓубрето нашла нечисти три крста кои лежеле на тоа место. Сепак, радоста од наоѓањето на наодите, ја нарушила надворешната еднаквост на крстовите. Иако таму била пронајдена и табличката, на која Пилат напишал натпис на грчки, латински и еврејски јазик, сепак немало јасно укажување за Господовиот Крст. Затоа, на човечката несигурност ѝ требаше Божјо сведоштво. Се случило во градот, недалеку од ова место, да има една благородна жена, изморена од тешка болест и веќе на умирање. Епископ во тоа време на црквата, во тој град, бил Макариј. Кога ја виде кралицата како неодлучно стои, како и сите присутни, рече: Донесете ги овде сите крстови што се најдоа, а оној што го носеше Господ, ќе ни го открие Бог. И влегувајќи заедно со царицата, како и со луѓето [во куќата], кај скоро умрената, клекнал и Му принел молитва на Бога“. Кога зборува за сето ова Руфин, ја пишува молитвата и продолжува со следново кажување: „И кога го кажа ова [молитвата], најпрво го приложи првиот крст од нив, но ништо не постигна. Го приложи вториот, па исто така ништо не се случи. Кога го постави третиот [крст], жената наеднаш отворајќи ги очите се крена, и кога ѝ се врати нејзината телесна сила, стана посвежа отколку кога лежела болна. И сите во куќата се згужваа и почнаа да ја фалат Божјата семоќност. Така, откако доби очигледни докази, царицата, според дадениот завет, со царска ревност изградила неверојатен храм на тоа место каде што го нашла Крстот.“

Тоа е целосниот текст во историјата на Руфин Аквилејски, а останатите две верзии се слични, од кои едната вели дека пронаоѓањето се случило околу 100 години порано и се вели дека Крстот го пронашла Протоника, сопругата на императорот Клавдиј II (269-270), а потоа е скриен и повторно откриен во IV век. Третата верзија е од Сиријски текстови, слично како и втората и се кажува како светата царица Елена се обидела да ја дознае локацијата на Светиот Крст од Ерусалимските Јудејци и на крајот, еден постар Евреин по име Јуда, кој на почетокот не сакал да зборува, откако бил измачен го посочил местото, поточно храмот на Венера. Откако царицата наредила уништување на храмот и ископувања биле пронајдени три крста. Бидејќи не знаеле како да го препознаат Крстот Христов, тогаш поминала поворка со мртовец и преку допирање на еден од крстовите врз мртовецот се случило чудо и мртвиот воскреснал. Токму овај текст подоцна е внесен во преданието за Крстовден.

Токму поради ова Црквата го празнува почитувањето на Крстот Христов како орудие за победа над смртта, пеколот, сатаната и злите сили, па поради тоа Крстот е знак на Божјата љубов кон нас и кон целиот свет. Тој стана симбол и за нашата вера и за силата Божја. Нека Бог нѐ заштити со силата и дејството на Светиот крст и ни даде сила за победа на искушенијата низ целиот наш живот, па да Го прославиме Отецот, Синот и Светиот Дух, постојано, сега, секогаш и во вечни векови. Амин!

Честито и благословена слава на тие кои слават, вековити имињата на тие кои ги носат и за многу години!

Нашата кичевска Црква Св.Апостоли Петар и Павле за претстојниот празник ја истакна следната агенда на активности

14/27.09.2022 година (вторник)
ВОЗДВИЖЕНИЕ НА СВЕТИОТ И ЖИВОТВОРЕН КРСТ (Крстовден)

26.09.2022 година (понеделник)
Вечерна Богослужба – 18⁰⁰ часот.

27.09.2022 година (вторник)
Утрена Богослужба – 07³⁰ часот;
Света Божествена Литургија – 08³⁰ часот.