На денешен ден
На денешен ден – 23 април

1616.- Шпанскиот писател Мигел де Сервантес Сааведра (Мигел, Сервантес) умрел во Мадрид, на истиот ден како и Вилијам Шекспир во Лондон. Пишува романи, драми, комедии, раскази и песни, а во светската литература влезе со романот „Дон Кихот“, кој се смета за претходник на модерниот роман.
1728.- Голем дел од Копенхаген бил уништен во катастрофален пожар.
1775.- Роден е англискиот сликар Џозеф Малард Вилијам Тарнер. Неговото сликарство имаше значително влијание врз француските импресионисти.
1850.- Умре поетот Вилијам Вордсворт, заедно со Колриџ, најзначајниот претставник на романтизмот во англиската литература. Неговата стихозбирка „Лирски балади“ (1798) го означи почетокот на романтизмот во англиската литература.
1858.- Роден е германскиот физичар Макс Планк (Макс, Лудвиг Планк), креаторот на квантната теорија, за која во 1918 година ја доби Нобеловата награда.
1867.- Роден е српскиот политичар, публицист и писател Јаша Продановиќ, еден од основачите на Југословенската Републиканска демократска партија. Бил потпретседател на владата на ФНРЈ од 1946 до 1948 година. Ги уредувал списанијата „Народна мисао“ и „Оѓек“, составил две антологии на народни песни и приказни и комплетните дела на Јован Јовановиќ Змај, Јово Илиќ, Светислав Лазаровиќ и.
1880.- Роден е рускиот балетан, кореограф и педагог Михаил Михајлович Фокин, реформатор на класичниот балет.
1891.- Роден е рускиот композитор и пијанист Сергеј Прокофјев, еден од најоригиналните музички творци на 20 век.
1897.- Роден е канадскиот политичар и државник Лестер Боулс Пирсон, министер за надворешни работи од 1948 до 1957 година и премиер на Канада од 1963 до 1968 година.
1899.- Роден е историчарот Михаило Диниќ, професор на Филозофскиот факултет во Белград, член на Српската академија на науките и уметностите. Објавил голем број трудови за средновековната историја на Србија, Босна, Дубровник и Хрватска. Студирал и рударство во средниот век.
1913.- Турците во Првата балканска војна им го предале Скадар на Црногорците. Со одлука на големите сили на 14 мај, Црногорците морале да се повлечат, а Скадар и припаднал на Албанија.
1928.- Родена е Ширли Темпл, која како дете стана холивудска филмска ѕвезда. Таа подоцна служеше како амбасадор на САД во Гана и Чехословачка.
1938.- Судетските Германци побараа, со поддршка на Хитлер, целосна автономија во рамките на Чехословачка. Со Минхенскиот договор во септември истата година, Хитлер ја анектира Судетската област кон Германија, а во 1939 година ја окупира Чехословачка.
1941.- Грчката армија капитулирала пред трупите на нацистичка Германија, а кралот и владата побегнале.
1945.- Советската армија ги ослободила нацистичките концентрациони логори Заксенхаузен и Равенсбрук во Втората светска војна.
1975.- Последната влада во Сајгон поднесе оставка, а американскиот претседател Џералд Форд го призна поразот во Виетнамската војна.
1986.- Умре американскиот филмски режисер со австриско потекло Ото Премингер (Ото). Се прослави со филмовите „Лаура“, „Кармен Џонс“ и „Егзодус“.
1990.- Кинескиот премиер Ли Пенг пристигна во Москва. Тоа беше прва посета на кинески премиер на СССР по 26 години.
1992.- Индискиот филмски режисер Сатјаџит Реј почина три недели по добивањето на Оскар за животно дело. („Татко Панчали“, „Каменот на мудроста“, „Рабиндранат Тагоре“).
1997.- Претседателите на Русија и Кина, Борис Елцин и Џијанг Земин, потпишаа декларација со која се спротивставија на доминацијата на една суперсила во ерата по Студената војна.
1998.- Умре грчкиот државник Константинос Караманлис (Константинос), премиер од 1955 до 1963 година и во 1974 година, по падот на воената хунта, и претседател на Грција од 1990 до 1995 година.
1998.- Во Србија на референдум за странско посредување за решавање на проблемот во Косово гласале 73,05 отсто од гласачите. Против учеството на странски претставници во решавањето на проблемите на Косово гласале 94,73 отсто.
1999.- На триесеттиот ден од воздушните напади на НАТО врз Сојузна Република Југославија, беше погодена зградата на државната телевизија РТС. Загинаа 16 вработени, а 18 се повредени. Уништени се и неколку репетитори на РТС во Србија.
2003.- Првите директни преговори меѓу САД и Северна Кореја беа одржани во Пекинг, откако Северна Кореја призна дека тајно работела на подобрување на нуклеарното оружје, со што ги прекршила меѓународните обврски.
2005.- Умре Едуардо Паолоци, еден од најистакнатите британски уметници и основач на поп-арт движењето во Велика Британија. Меѓу неговите позначајни дела се шарениот мозаик на станицата Тотенхем Корт Роуд на лондонското метро и монументалната бронзена статуа на Исак Њутн пред Британската библиотека.
2005.- Умре британскиот актер Сер Џон Милс, кој доби Оскар во 1971 година за улогата на селски нем во „Ќерката на Рајан“ на Дејвид Лин.
2007.- Умре Борис Елцин, првиот претседател на Русија и клучна фигура во посткомунистичка Русија. Тој беше претседател во два мандати, од јуни 1991 година до 31 декември 1999 година, кога поднесе оставка и го назначи Владимир Путин за вршител на должноста претседател. Тој одигра клучна улога во спречувањето на државниот удар во август 1991 година. Таа година, тој потпиша и декрет за забрана на Комунистичката партија.
2009.- Умре британскиот фотограф и двократен оскаровец Џек Кардиф, еден од првите мајстори на фотографијата кој снимаше во Техниколор.
2009.- Со одлуката на Управниот комитет за укинување на дневниците на пратениците во српскиот парламент беше укинат „надоместокот за оброк“, кој се плаќаше 16 години, од јуни 1993 година.
2013.- Горниот дом на британскиот парламент усвои закон со кој ќе се стави крај на вековната практика да се дава приоритет на момчињата пред девојчињата при наследувањето на тронот.
2018 – Ерменскиот премиер Серж Саркисјан поднесе оставка по неколкудневните антивладини протести во земјата. Тој беше претседател 10 години во два мандати (2008 – 2018), по што помина само седум дена како премиер.
2022.- Во земјотресот со јачина од 5,9 степени според Рихтеровата скала што ја погоди југоисточна Босна и Херцеговина загина едно лице, а најголема штета е причинета на Столац и Љубиње.
2023.- Во четири општини на Косово (Северна Митровица, Лепосавиќ, Звечан и Зубин Поток) се одржаа предвремени локални избори на кои учествуваа околу 3,5% од гласачите. На изборите не учествуваа претставниците на Српската листа, водечката политичка партија на Србите на Косово.
/b92.net
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (10 септември)

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
Војни и мировни договори
-
1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
-
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
-
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
-
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
-
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
-
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
-
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).
Политика и атентати
-
1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
-
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
-
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
-
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
-
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
-
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
-
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
-
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
-
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
-
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
-
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
-
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
-
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
-
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.
Култура и личности
-
1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
-
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
-
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
-
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
-
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
-
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
-
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.
Несреќи и катастрофи
-
1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
-
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 2 септември

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Воени битки и борби
-
31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
-
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
-
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
-
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.
📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки
-
1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
-
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
-
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
-
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
-
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
-
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
-
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
-
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
-
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.
✈️ Откритија, истражувања и летови
-
1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.
✊ Протести и демонстрации
-
1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
-
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.
⚰️ Смртни случаи на познати личности
-
1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
-
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
-
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
-
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
-
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
-
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
-
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
-
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
-
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
-
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 1 септември

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🕊️ Смрт и загуби
-
1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
-
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
-
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
-
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
-
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.
⚔️ Војни и конфликти
-
1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
-
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
-
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
-
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
-
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
-
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
-
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
-
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.
🌍 Политички и државни настани
-
1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
-
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
-
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
-
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
-
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
-
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
-
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
-
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
-
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.
🌋 Природни катастрофи
-
1923 – Земјотрес во Јапонија: уништени Јокохама и дел од Токио, 142.000 жртви.
-
1962 – Земјотрес во северозападен Иран, 12.000 жртви.
🎭 Култура, наука и спорт
-
1972 – Боби Фишер го победил Спаски и станал светски шампион во шах.
-
Хороскоп1 ден
Хороскоп за среда (17 септември)
-
Хороскоп11 часа
Хороскоп за четврток (18 септември)
-
Македонија2 дена
Министерството за одбрана, петта година по ред ги задржа максималните 100 % активна транспарентност и е практично најтранспарентна институција во државата
-
Музика1 ден
Училиштето за Црковна музика „Митрополит Козма Пречистански“ во петок и сабота преку „аудиција“ врши упис на нови членови за источно пеење
-
Македонија2 дена
„СОЗР“ стави крај на злоупотребите на службените возила и зголемување на транспарентноста од денес граѓаните можат да пријавуваат случаи на незаконита употреба на службени возила
-
Временска прогноза1 ден
Брз продор на ладен воздух од север, додека само утре услови за слаб локален дожд
-
Магазин2 дена
iOS 26 е тука! 10 големи нови функции и три модели на iPhone без поддршка
-
Магазин23 часа
Осум iOS 26 промени што мора да ги пробате