На денешен ден

На денешен ден – 10 мај

Објавено пред

4 години

на

мај 10, 2021

Од

Порта.мк

1497 година – Италијанскиот навигатор Америго Веспучи тргна на своето прво патување кон Новиот свет. Плови до бреговите на Бразил и Хондурас, убеден дека открил нов континент меѓу Европа и Азија.

1655 година – Британците ја презедоа Јамајка од Шпанија, која беше под шпанска власт веќе 161 година.

1760 година – Роден е францускиот офицер Клод Josephозеф Руже (Лисел), кој во 1792 година ги пишува зборовите и мелодијата на француската химна „Марсеј“.

1774 година – Луис XV од Франција умре од сипаници. Тој го наследи престолот како петгодишно дете во 1715 година, по смртта на неговиот прадедо Луј XIV. Поразен во Седумгодишната војна (1756-63) како сојузник на Австрија против Прусија и Велика Британија, Парискиот мир во 1763 година го принуди да ја окупира Северна Америка и да и го предаде Велика Британија на Индија. Неговото владеење ја донесе Франција на работ на револуцијата.

1844 година – Шефот на Министерството за образование во српската влада, Јован Стерија Поповиќ, испрати писмо до сите окружни власти да испратат антиквитети до Националниот музеј. Овој датум се смета за ден на основањето на Националниот музеј во Белград, иако основачкиот акт беше донесен во септември.

1865 година – Силите на Унијата го фатија Конфедералниот претседател ffеферсон Дејвис за време на американската граѓанска војна.

1871 година – Франција и Германија потпишаа договор во Франкфурт со кој Германците им се отстапија Алзас и Лорена.

1881 година – крунисан е Керол Хоенцолерн, крал на Романија со германско потекло, прв крал на Романија.

1894 година – Роден е американскиот композитор и диригент Димитри Тјомкин. Тој е познат и како автор на филмска музика („Точно на пладне“, „Рио Браво“, „Старецот и морето“).

1923 година – Конвенцијата за воспоставување на слободна зона во Солун е склучена помеѓу Кралството на Србите, Хрватите и Словенците и Грција, со што на Кралството му се дава царинска управа за 50 години. Нов договор меѓу Југославија и Грција беше потпишан во 1975 година во Атина, со важност од 10 години.

1933 година – Во Берлин, пред Рајхстагот, нацистите изгореа повеќе од 25 000 книги (Маркс, Фројд, Брехт, Ајнштајн …), со што најавија „нов период во историјата на германската култура“.

1940 година – Винстон Черчил стана британски премиер, по оставката на Невил Чембрлен, потписник на Минхенскиот договор.

1940 година – Германија ги нападна Холандија, Белгија и Луксембург без да објави војна, а Велика Британија ја нападна поранешната данска колонија Исланд по германската инвазија на Данска.

1941 година – Заменикот на Хитлер, Рудолф Хес, скокна со падобран во Шкотска со намера да започне мировни разговори. Тој беше уапсен и крајот на војната го помина во британски затвор. На судењето во Нирнберг во 1946 година, тој беше осуден на доживотен затвор за воени злосторства.

1945 година – Советските трупи ја окупираа Прага за време на Втората светска војна; Сојузниците го зедоа Рангун од Јапонците.

1960 година – Американска нуклеарна подморница Тритон го заврши 84-дневното патување низ целиот свет.

1977.- Умре американската филмска актерка anоан Крафорд, една од најголемите холивудски starsвезди во триесеттите години од минатиот век и добитник на Оскар во 1945 година за филмот „Милдред Пирс“.

1979 година – почина Ита Рина, најпознатата југословенска филмска актерка меѓу двете светски војни, која се стекна со слава со филмот „Еротика“. Таа влезе во светската енциклопедија на филмот.

1981 година – Франсоа Митеран стана претседател на Франција, победувајќи го Валери iscискар Д’Естанг во вториот круг.

1988 година – Соединетите држави ставаат вето на резолуцијата на Советот за безбедност на ООН со која се осудува Израел за инвазијата во јужен Либан.

1993 година – Во пожар загинаа повеќе од 200 тајландски работници во фабрика за играчки во провинцијата Патом.

1994 година – Нелсон Мандела е избран за претседател на Јужна Африка и станува првиот црн претседател на земјата.

1994 година – Италијанскиот медиумски магнат Силвио Берлускони стана премиер на италијанската влада, на која неофашистите им се придружија за прв пат по Втората светска војна.

1995 година – Светската здравствена организација во Geneенева објави дека смртоносната епидемија во Заир може да биде предизвикана од вирусот ебола.

1997 година – Земјотрес во источен Иран уби најмалку 1.560 луѓе.

2001 година – Југословенското собрание го ратификуваше Договорот за посебни, паралелни односи меѓу СРЈ и Република Српска, кој беше потпишан на 5 март во Бања Лука од претседателите на СРЈ и РС, Воислав Коштуница и Мирко Саровиќ.

2002 година – Поранешниот агент на ФБИ, Роберт Хансен е осуден на доживотен затвор во САД за продажба на строго доверливи документи на Москва, што го прави најголемиот шпион во американската историја.

2002 година – Умре Ив Роберт, француски актер и режисер кој оствари најголеми достигнувања со филмовите „Висок син човек со една црна обувка“ и „Војна на копчиња“.

2003 година – Јеменскиот суд го осуди Абед Абдул Разак Камел на смрт за убиство на тројца американски баптистички мисионери и ранување на еден во декември 2002 година во болницата во ibибла.

2005 година – Египетскиот парламент одобри уставен амандман со кој се дозволува, за прв пат во историјата на земјата, повеќе кандидати да учествуваат на претседателските избори.

2005 година – Во Берлин, Германија е отворен меморијален центар, во спомен на шест милиони Евреи кои загинаа за време на нацистичкото владеење.

2006 година – Giorgорџо Наполитано е избран за претседател на Италија, 11-ти по ред од Втората светска војна, и тој е првиот поранешен комунист што ја извршуваше функцијата.

2011 година – Обединетите нации соопштија дека малкумина патници ја преживеале несреќата на пренатрупаниот брод со околу 600 мигранти, кој паднал во морето и потонал крај бреговите на Либија.

2014 година – Новиот унгарски парламент го избра Виктор Орбан, лидерот на победничката партија Фидес, за премиер.

2017 година – Собранието на Косово изгласа недоверба на Владата. Претседателот Хашим Тачи потпиша указ за распуштање на Собранието на Косово, што доведе до предвремени парламентарни избори.

Тагови:10 Мај На денешен ден

Следно

На денешен ден – 11 мај

Не пропуштај

На денешен ден – 9 мај

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

1 месец

на

септември 10, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).

Политика и атентати

1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.

Култура и личности

1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.

Несреќи и катастрофи

1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 2 септември

Објавено пред

2 месеци

на

септември 2, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🛡️ Воени битки и борби

31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.

📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки

1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.

✈️ Откритија, истражувања и летови

1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.

✊ Протести и демонстрации

1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.

⚰️ Смртни случаи на познати личности

1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 1 септември

Објавено пред

2 месеци

на

септември 1, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🕊️ Смрт и загуби

1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.

⚔️ Војни и конфликти

1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.

🌍 Политички и државни настани

1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.