На денешен ден

На денешен ден – 11 мај

Објавено пред

4 години

на

мај 11, 2021

Од

Порта.мк

330 – Римскиот император Константин Први Велики го прогласи грчкиот град Византија за нова престолнина на Римската империја. Градот именуван по него, Константинопол (Константинопол) бил освоен од Турците во 1453 година и бидејќи Истанбул бил главен град на Отоманската империја до 1923 година.

483 година – Роден е византискиот император Јустинијан Први Велики, кој за време на неговото владеење (од 527 година) се обиде да го врати единството на Римската империја со седиштето во Цариград. Заслужен е за кодификација на римското право.

1686 година – Умре германскиот физичар и пронаоѓач Ото фон Гуерике. Тој беше првиот што демонстрираше вакуум, тој измисли пумпа за воздух, воздушна скала и барометар.

1745 година – Француските трупи ги поразија Британците во битката кај Фонтеној и ја презедоа Холандија од Австрија.

1778 година – Умре англискиот државник Вилијам Пит Постариот, еден од иницијаторите на Седумгодишната војна (1756-63), по што Велика Британија станува колонијална сила.

1824 година – Британските сили го зазедоа Рангун во Бурма.

1867 година – Лондонскиот договор ја гарантира независноста и неутралноста на војводството Луксембург.

1896 година – Роден е југословенскиот композитор Јосип Славенски, професор на Музичката академија во Белград. Во обид да го оформи националното изразување, тој комбинираше елементи на музички фолклор на одредени балкански народи со модерна европска музичка техника („Симфонија на ориентот“, „Хаос“, „Хелиофонија“, „Симфониска епопеја“).

1888 година – Роден е американскиот композитор Ирвинг Берлин. Тој се прослави како автор на популарна музика, а неговата песна „Белиот Божиќ“ сè уште е една од најпродаваните на американскиот пазар на плочи.

1904 година – Роден е шпанскиот надреалистички сликар Салвадор Дали, еден од најголемите сликари на 20 век. Работел и како дизајнер на костуми и сценограф во филмовите на шпанскиот режисер Луис Бунуел „Кучето Андалузија“ и „Златното доба“.

1931 година – Колапсот на најголемата австриска банка Кредит-Ансталт претставува почеток на финансискиот колапс на Централна Европа.

1949 година – Сијам го смени името во Тајланд; Израел е примен во ООН.

1968 година – Во обид да се стави крај на жестоките студентски судири со полицијата, францускиот премиер orорж Помпиду направи отстапки за студентските барања.

1973 година – Воспоставени се дипломатски односи помеѓу Сојузна Република Германија и Германска Демократска Република, со што заврши периодот на непризнавање на Германска Демократска Република како суверена држава.

1981 година – Почина популарниот реге-пејач Боб Марли.

1987 година – Индискиот премиер Раџив Ганди го стави Пенџаб под федерална контрола врз бунтот во Сика.

1988.- Во Москва умре британскиот новинар и двоен агент Харолд Адријан Расел, „Ким“ Филби (Адријан Рушел, Филби), еден од најуспешните шпиони во советската разузнавачка служба.

1992 година – Поради вмешаност на југословенската армија во конфликтот во Босна, министрите за надворешни работи на ЕУ одлучија да ги повлечат амбасадорите од Белград и да побараат прекинување на членството на Југославија во ОБСЕ.

1992 година – За време на театарските состаноци „Јоаким Вујиќ“ во Крушевац, почина српскиот актер Јован Милишевиќ.

1996 година – Американски патнички авион ДЦ-9 се урна во мочуриштето Еверглајдс во Флорида, кратко по полетувањето од аеродромот во Мајами. Сите 110 патници и членови на екипажот беа убиени.

1997 година – Суперкомпјутерот на ИМБ „Супер сина“ го победи светскиот шампион во шах, рускиот велемајстор Гери Каспаров, во натпревар од шест натпревари.

2000 година – Индија го поздравува својот милијардити жител – се роди девојче во Државната болница Сафдаријанг во Newу Делхи.

2002 година – Умре Joо Бонано, познат како „eо Банана“, еден од основачите на американската мафија, кој никогаш не бил осудуван со децении како глава на „пет семејства“ вклучени во организиран криминал.

2003 година – Потпретседател на Демократската партија на социјалистите (ДПС) Филип Вујановиќ е избран за претседател на Црна Гора. Тој го освои вториот претседателски мандат на изборите на 6 април 2008 година, а третиот во 2013 година.

2004 година – Почина Фил Герш, еден од најпознатите холивудски агенти, кој со децении ги претставуваше водечките холивудски starsвезди, вклучувајќи ги Хемфери, Дејвид Нивен и Jamesејмс Мејсон.

2006 година – Умре Флојд Патерсон, поранешен светски шампион во тешка категорија, нокаутирајќи го Арчи Мур на 21 година во 1956 година, и стана најмладиот боксер што некогаш ја освоил титулата.

2008 година – На предвремените парламентарни избори во Србија, најмногу гласови доби Коалицијата за европска Србија – Борис Тадиќ, предводена од Демократската партија.

2010 година – Дејвид Камерон, лидер на Конзервативната партија, стана нов британски премиер откако кралицата Елизабета Втора ја прифати оставката на пратеникот Гордон Браун.

2013 година – Најмалку 17 лица загинаа, а десетици се повредени за време на денот на изборите во Пакистан. Изборите во Пакистан се одржаа во прилог на предупредувањето на талибанците, кои ги сметаат изборите за неисламски, дека бомбардирањата и вооружените напади низ целата земја ќе ги предупредат гласачите да не гласаат за да се избегне крвопролевање.

2016 година – Корупцијата троши повеќе од два проценти од вкупното богатство на светот годишно, односно годишно се трошат на мито од 1.500 до 2.000 милијарди долари, според Меѓународниот монетарен фонд (ММФ).

Тагови:11 Мај На денешен ден

Следно

На денешен ден – 13 мај

Не пропуштај

На денешен ден – 10 мај

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

5 дена

на

септември 10, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).

Политика и атентати

1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.

Култура и личности

1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.

Несреќи и катастрофи

1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 2 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 2, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🛡️ Воени битки и борби

31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.

📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки

1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.

✈️ Откритија, истражувања и летови

1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.

✊ Протести и демонстрации

1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.

⚰️ Смртни случаи на познати личности

1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 1 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 1, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🕊️ Смрт и загуби

1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.

⚔️ Војни и конфликти

1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.

🌍 Политички и државни настани

1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.