На денешен ден

На денешен ден – 14 јули

Објавено пред

4 години

на

јули 14, 2021

Од

Порта.мк

1223 година – Умре францускиот крал Филип Август. Неговото владеење го започнал во 1179 година со успешна војна против Англичаните, од кои ја заземал западна Франција и со победата над англо-германската армија, ја проширил територијата на Франција. Учествувал во Третата крстоносна војна.

1602 година – Роден е lesил Мазарин, француски државник со италијанско потекло, наследник на кардиналот Ришелје на дворот на Луј XIII (1642). За време на регентноста на Ана од Австрија, мајка на Луј XIV, Мазарин имал целосна моќ и како вешт дипломат ги поставил темелите на француската надмоќ во Европа, која се појавила во целост за време на владеењето на Луј XIV.

1789 година – Во Париз, луѓето го окупираат озлогласениот затвор во Бастилја, симбол на монархијата. Тој ден се смета за почеток на Француската револуција, настан што означи пресвртница во европската историја. Во Франција се слави како национален празник.

1817.- Умре француската писателка Ана Луиз Некер, позната како Мадам де Штаел. Со книгата „За Германија“, таа даде многу значаен придонес во теоријата на францускиот и европскиот романтизам. Нејзиниот салон во Париз беше познато место за собирање интелектуалци од тоа време.

1867 година – Алфред Нобел, пронаоѓач на динамит, најпрво го демонстрираше својот изум во каменолом во близина на англискиот град Редихл.

1887 година – Умре германскиот индустријалец и производител на оружје Алфред Круп. Тој беше првиот што започна да произведува топови од леано челик и се стекна со монопол во снабдувањето на пруската армија со топови, создавајќи го моќниот металуршки концерн „Круп“.

1889 година – во Париз се одржа меѓународен социјалистички конгрес, организиран од марксистичките партии на Германија и Франција. Втората меѓународна е основана и беше усвоена резолуција на осумчасовниот работен ден и на прославата на 1 Мај како ден на меѓународната солидарност на работниците.

1901 година – Во Белград официјално беше отворен првиот работнички театар во Србија. Настапите се изведуваа во кафулето „Радничка касина“ на аголот од улиците Дежанска и Скопansанска (Нучишева).

1902 година – Во Сараево е основано српското културно-просветно здружение „Просвјета“.

1904 година – Роден е американскиот писател Исак Башевис, полски Евреин, добитник на Нобеловата награда за литература во 1978 година. Тој се смета за најважниот модерен писател на јидиш, иако неговите дела се појавуваат исклучиво на англиски превод. „Роб“, „Сатана“ „во Гора“, „Волшебник од Лублин“).

1913 година – американскиот политичар Лесли Линч, помладиот, познат како eraералд Форд, претседател на САД од 1974 година, го замени Ричард Никсон, кој поднесе оставка заради аферата Вотергејт. На претседателските избори во 1976 година, тој беше поразен од Jimими Картер.

1918 година – Роден е шведскиот филмски и театарски режисер и сценарист Ингмар Бергман, еден од најважните филмаџии на 20 век, добитник на три Оскари („Седмиот печат“, „Диви јагоди“, „Богородица пролет“, „Вресоци и шепоти“) , “Змија”). Јајце “).

1933 година – Во Германија, национал-социјалистите, кои дојдоа на власт со Хитлер во јануари, ги забранија сите опозициски партии.

1958 година – Воен удар ги уби кралот Фајсал Втори и премиерот Нури ал-Саид во Ирак. Ирак беше прогласен за република, а генералот Абдул Карим Касим (Кашем) ја презеде власта.

1959 година – Во Квинси, Масачусетс беше лансиран првиот брод со нуклеарно напојување, USS Long Beach. Бродот имаше два нуклеарни реактори и можеше да достигне брзина од 30 јазли на час.

1965 година – Американскиот сателит Маринер 4, лансиран во 1964 година, ги направи првите фотографии на Марс.

1976 година – Кинески градежници ја завршија железничката пруга Танзам, која ги поврзува Замбија и пристаништето Дар ес Салам во Танзанија.

1992 година – Милан Паниќ, американски бизнисмен со српско потекло, е избран за прв премиер на СР Југославија.

1997 година – Меѓународниот кривичен трибунал за поранешна Југославија (МКТЈ) во Хаг го осуди босанскиот Србин Душан Тадиќ на 20 години затвор за учество во етничкото чистење на босанските муслимани во областа Приедор во северозападна Босна во 1992 година.

1998 година – Умре Ричард Мекдоналд, отворајќи го патот кон концептот за брза храна и развивајќи го во најголемиот ланец на светот, Мекдоналдс.

1999 година – Летовите меѓу Аргентина и Фокландските острови се обновени, првпат по војната во Фокланд во 1982 година.

2000 година – Потпишан е трговски договор помеѓу Соединетите Држави и Виетнам 25 години по завршувањето на Виетнамската војна, со што се отвори патот Ханој да се приклучи на Светската трговска организација.

2000 година – Судот во Мајами им нареди на големите американски производители на цигари да платат 145 милијарди долари отштета на пушачите во Флорида за загрозување на нивното здравје.

2002 година – Член на неонацистичкото движење пука во францускиот претседател quesак Ширак на прославата на Денот на Бастилја. Осомничениот бил брзо фатен, а парадата продолжила.

2006 година – Тајфунот Билис, кој предизвика бури и поплави во југоисточна Кина, уби 482 лица.

2008 година – Меѓународниот кривичен суд во Хаг го обвини претседателот на Судан Омар ал-Башир за геноцид врз африканските племиња во Дарфур. Од почетокот на конфликтот во 2003 година, повеќе од 300 000 луѓе го загубија животот во судирите меѓу силите на суданскиот претседател Ал-Башир и локалните племиња.

2009 година – Трибуналот на ООН за воени злосторства во Руанда, со седиште во Танзанија, го осуди поранешниот гувернер на Кигали, потполковник Тарцис Рензахо на доживотен затвор како еден од главните поттикнувачи на геноцидот во Руанда во 1994 година.

2011 година – Јужен Судан е примен во Обединетите нации како 193-та земја-членка на оваа светска организација.

2014 година – Во Јоханесбург почина Надин Гордимер (91), нобеловец, јужноафрикански писател, истакнат борец против апартхејдот („Луѓе од јули“, „Приказна за мојот син“, „Случајна средба“, „Ајде сами“)

2016 година – На шеталиштето во Ница, камион беше насочен кон толпа луѓе и уби 84 лица. Возилото било управувано од Мохамед Булел, француски државјанин по потекло од Тунис.

Тагови:14 Јули На денешен ден

Следно

На денешен ден – 15 јули

Не пропуштај

На денешен ден – 12 јули

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

4 дена

на

септември 10, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).

Политика и атентати

1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.

Култура и личности

1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.

Несреќи и катастрофи

1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 2 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 2, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🛡️ Воени битки и борби

31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.

📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки

1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.

✈️ Откритија, истражувања и летови

1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.

✊ Протести и демонстрации

1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.

⚰️ Смртни случаи на познати личности

1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 1 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 1, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🕊️ Смрт и загуби

1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.

⚔️ Војни и конфликти

1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.

🌍 Политички и државни настани

1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.