На денешен ден

На денешен ден – 14 јули

Објавено пред

4 години

на

јули 14, 2021

Од

Порта.мк

1223 година – Умре францускиот крал Филип Август. Неговото владеење го започнал во 1179 година со успешна војна против Англичаните, од кои ја заземал западна Франција и со победата над англо-германската армија, ја проширил територијата на Франција. Учествувал во Третата крстоносна војна.

1602 година – Роден е lesил Мазарин, француски државник со италијанско потекло, наследник на кардиналот Ришелје на дворот на Луј XIII (1642). За време на регентноста на Ана од Австрија, мајка на Луј XIV, Мазарин имал целосна моќ и како вешт дипломат ги поставил темелите на француската надмоќ во Европа, која се појавила во целост за време на владеењето на Луј XIV.

1789 година – Во Париз, луѓето го окупираат озлогласениот затвор во Бастилја, симбол на монархијата. Тој ден се смета за почеток на Француската револуција, настан што означи пресвртница во европската историја. Во Франција се слави како национален празник.

1817.- Умре француската писателка Ана Луиз Некер, позната како Мадам де Штаел. Со книгата „За Германија“, таа даде многу значаен придонес во теоријата на францускиот и европскиот романтизам. Нејзиниот салон во Париз беше познато место за собирање интелектуалци од тоа време.

1867 година – Алфред Нобел, пронаоѓач на динамит, најпрво го демонстрираше својот изум во каменолом во близина на англискиот град Редихл.

1887 година – Умре германскиот индустријалец и производител на оружје Алфред Круп. Тој беше првиот што започна да произведува топови од леано челик и се стекна со монопол во снабдувањето на пруската армија со топови, создавајќи го моќниот металуршки концерн „Круп“.

1889 година – во Париз се одржа меѓународен социјалистички конгрес, организиран од марксистичките партии на Германија и Франција. Втората меѓународна е основана и беше усвоена резолуција на осумчасовниот работен ден и на прославата на 1 Мај како ден на меѓународната солидарност на работниците.

1901 година – Во Белград официјално беше отворен првиот работнички театар во Србија. Настапите се изведуваа во кафулето „Радничка касина“ на аголот од улиците Дежанска и Скопansанска (Нучишева).

1902 година – Во Сараево е основано српското културно-просветно здружение „Просвјета“.

1904 година – Роден е американскиот писател Исак Башевис, полски Евреин, добитник на Нобеловата награда за литература во 1978 година. Тој се смета за најважниот модерен писател на јидиш, иако неговите дела се појавуваат исклучиво на англиски превод. „Роб“, „Сатана“ „во Гора“, „Волшебник од Лублин“).

1913 година – американскиот политичар Лесли Линч, помладиот, познат како eraералд Форд, претседател на САД од 1974 година, го замени Ричард Никсон, кој поднесе оставка заради аферата Вотергејт. На претседателските избори во 1976 година, тој беше поразен од Jimими Картер.

1918 година – Роден е шведскиот филмски и театарски режисер и сценарист Ингмар Бергман, еден од најважните филмаџии на 20 век, добитник на три Оскари („Седмиот печат“, „Диви јагоди“, „Богородица пролет“, „Вресоци и шепоти“) , “Змија”). Јајце “).

1933 година – Во Германија, национал-социјалистите, кои дојдоа на власт со Хитлер во јануари, ги забранија сите опозициски партии.

1958 година – Воен удар ги уби кралот Фајсал Втори и премиерот Нури ал-Саид во Ирак. Ирак беше прогласен за република, а генералот Абдул Карим Касим (Кашем) ја презеде власта.

1959 година – Во Квинси, Масачусетс беше лансиран првиот брод со нуклеарно напојување, USS Long Beach. Бродот имаше два нуклеарни реактори и можеше да достигне брзина од 30 јазли на час.

1965 година – Американскиот сателит Маринер 4, лансиран во 1964 година, ги направи првите фотографии на Марс.

1976 година – Кинески градежници ја завршија железничката пруга Танзам, која ги поврзува Замбија и пристаништето Дар ес Салам во Танзанија.

1992 година – Милан Паниќ, американски бизнисмен со српско потекло, е избран за прв премиер на СР Југославија.

1997 година – Меѓународниот кривичен трибунал за поранешна Југославија (МКТЈ) во Хаг го осуди босанскиот Србин Душан Тадиќ на 20 години затвор за учество во етничкото чистење на босанските муслимани во областа Приедор во северозападна Босна во 1992 година.

1998 година – Умре Ричард Мекдоналд, отворајќи го патот кон концептот за брза храна и развивајќи го во најголемиот ланец на светот, Мекдоналдс.

1999 година – Летовите меѓу Аргентина и Фокландските острови се обновени, првпат по војната во Фокланд во 1982 година.

2000 година – Потпишан е трговски договор помеѓу Соединетите Држави и Виетнам 25 години по завршувањето на Виетнамската војна, со што се отвори патот Ханој да се приклучи на Светската трговска организација.

2000 година – Судот во Мајами им нареди на големите американски производители на цигари да платат 145 милијарди долари отштета на пушачите во Флорида за загрозување на нивното здравје.

2002 година – Член на неонацистичкото движење пука во францускиот претседател quesак Ширак на прославата на Денот на Бастилја. Осомничениот бил брзо фатен, а парадата продолжила.

2006 година – Тајфунот Билис, кој предизвика бури и поплави во југоисточна Кина, уби 482 лица.

2008 година – Меѓународниот кривичен суд во Хаг го обвини претседателот на Судан Омар ал-Башир за геноцид врз африканските племиња во Дарфур. Од почетокот на конфликтот во 2003 година, повеќе од 300 000 луѓе го загубија животот во судирите меѓу силите на суданскиот претседател Ал-Башир и локалните племиња.

2009 година – Трибуналот на ООН за воени злосторства во Руанда, со седиште во Танзанија, го осуди поранешниот гувернер на Кигали, потполковник Тарцис Рензахо на доживотен затвор како еден од главните поттикнувачи на геноцидот во Руанда во 1994 година.

2011 година – Јужен Судан е примен во Обединетите нации како 193-та земја-членка на оваа светска организација.

2014 година – Во Јоханесбург почина Надин Гордимер (91), нобеловец, јужноафрикански писател, истакнат борец против апартхејдот („Луѓе од јули“, „Приказна за мојот син“, „Случајна средба“, „Ајде сами“)

2016 година – На шеталиштето во Ница, камион беше насочен кон толпа луѓе и уби 84 лица. Возилото било управувано од Мохамед Булел, француски државјанин по потекло од Тунис.

Тагови:14 Јули На денешен ден

Следно

На денешен ден – 15 јули

Не пропуштај

На денешен ден – 12 јули

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 3 јуни

Објавено пред

2 недели

на

јуни 3, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 3 јуни, хронолошки подредени значајни настани што се случиле низ различни години и делови на светот. Еве краток преглед на најважните случувања по категории:

Политика и војни
1808 – Роден е Џеферсон Дејвис, претседателот на Конфедерацијата во американската Граѓанска војна.

1818 – Британија ја завршува последната војна против Маратите, зацврстувајќи ја својата контрола над Индија.

1940 – Завршува евакуацијата од Денкерк, еден од најважните настани во Втората светска војна.

1999 – Слободан Милошевиќ го прифаќа мировниот план за Косово, што доведува до прекин на НАТО-бомбардирањата.

Култура и уметност
1875 – Умира Жорж Бизе, автор на операта Кармен.

1899 – Умира Јохан Штраус Младиот, познат по валцерите и оперетите.

1924 – Умира Франц Кафка, чија литература имаше длабоко влијание во 20 век.

1926 – Роден Ален Гинсберг, битнички поет, автор на Howl.

2009 – Почина Коко Тејлор, „кралицата на блузот“.

2016 – Почина Мухамед Али, шампион во бокс и симбол на борбата за човекови права.

Наука и технологија
1965 – Едвард Вајт станува првиот Американец што „прошетал“ во вселената.

1973 – Совјетскиот авион Туполев 144 се урива за време на аеромитинг.

Социјални и политички движења
1968 – Почеток на студентските протести во Југославија, првиот сериозен бран на отпор кон комунистичкиот систем.

2020 – Се формира новата косовска влада предводена од Авдулах Хоти.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (26 мај)

Објавено пред

3 недели

на

мај 26, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 26 мај, хронолошки подредени значајни настани што се случиле низ различни години и делови на светот. Еве краток преглед на најважните случувања по категории:

📜 Античко и средновековно време

604 г. – Починал Свети Августин, првиот надбискуп на Кентербери, испратен од Папата Григориј I во Англија со мисија да го прошири христијанството.
735 г. – Умрел Свети Беде, англиски монах и историчар, автор на “Црковна историја на англискиот народ”.
1521 г. – Император Карло V го издал Вормскиот едикт, со кој Мартин Лутер и неговите следбеници биле прогласени за еретици и прогонети.

🕌 Историја на Азија

1659 г. – Ауранџеб, индискиот Могол, станал цар по насилно преземање на тронот од својот татко и браќа.

👑 Европска политика и култура

1805 г. – Наполеон Бонапарта бил крунисан за крал на Италија во Миланската катедрала.
1822 г. – Роден Едмон Гонкур, француски писател. По неговата смрт е основана Академијата Гонкур, која ја доделува престижната книжевна награда „Гонкур“.
1851 г. – Во Лондон започнал првиот меѓународен шаховски турнир. Победил Адолф Андерсен.
1868 г. – Последно јавно погубување во Англија – Мајкл Барет бил обесен.
1876 г. – Починал Франтишек Палацки, еден од најзначајните чешки историчари и политичари.
1896 г. – Николај II бил крунисан за последниот цар на Руското Царство.

⚔️ 20 век – војни и политики

1912 г. – Роден Јанош Кадар, лидер на комунистичка Унгарија.
1942 г. – Потпишан британско-советски договор за соработка во Втората светска војна.
1955 г. – Никита Хрушчов ја посетил Југославија; потпишана Белградска декларација – нормализација на односите.
1966 г. – Британска Гвајана станала независна држава.
1972 г. – Потпишан SALT 1 договорот (ограничување на нуклеарно оружје) меѓу СССР и САД.
1976 г. – Починал германскиот филозоф Мартин Хајдегер, автор на „Битието и времето“.
1978 г. – Починала балерината Тамара Карсавина, икона на Рускиот балет.
1991 г. – Звијад Гамсахурдија е избран за претседател на Грузија.
1991 г. – Авион од компанијата на Ники Лауда се урнал во Тајланд – загинале 223 лица.
1997 г. – Австралискиот премиер се извинил на Абориџините за асимилаторските политики.
1998 г. – Србија усвоила спорен Закон за универзитетите, предизвикувајќи масовни протести.
2001 г. – Организацијата на африканско единство (ОАЕ) е заменета со Африканска унија.
2002 г. – Роман Полански ја освоил Златната палма за филмот „Пијанистот“.
2003 г. – Укрински авион се урнал кај Трабзон, Турција – загинале 75 луѓе, вкл. 62 шпански мировници.
2004 г. – Потпишан договор за поделба на власта во Судан.
2008 г. – Починал Сидни Полак, познат холивудски режисер, добитник на Оскар за „Мојата Африка“.
2011 г. – Уапсен Ратко Младиќ, обвинет за геноцид во Босна.
2013 г. – Во Опленац погребани посмртните останки на југословенскиот крал Петар II и членовите на неговото семејство.
2014 г. – Белгискиот премиер Елио ди Рупо поднел оставка по изборите.
2017 г. – Поплави и лизгања на земјиште во Шри Ланка усмртиле 200 луѓе.
2019 г. – На изборите за Европскиот парламент, традиционалните партии го задржале мнозинството.
2023 г. – Напнатости во северно Косово, со судири меѓу Срби и косовската полиција, поради влез на албански градоначалници во општински згради.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (24 мај)

Објавено пред

3 недели

на

мај 24, 2025

Од

Порта.мк

На денешен ден 24 мај, хронолошки подредени значајни настани што се случиле низ различни години и делови на светот. Еве краток преглед на најважните случувања по категории:

🪐 Наука и технологија

1543 – Почина Николај Коперник, полски астроном кој ја воведе хелиоцентричната теорија. Со делото „De revolutionibus orbium coelestium“ постави темели за модерната астрономија.
1544 – Роден Вилијам Гилберт, кој ја постави теоријата за магнетната природа на Земјата.
1686 – Роден Габриел Фаренхајт, кој го измисли живиниот термометар и ја воведе Фаренхајтовата скала.
1844 – Самуел Морс ја испрати првата телеграфска порака: „What hath God wrought?“

⚔️ Историски и политички настани

1822 – Битката кај Пичинча, победа на Антонио Хозе де Сукре против Шпанците – Еквадор добива независност.
1941 – Германскиот боен брод Бизмарк го потопува британскиот Худ – еден од најтешките загуби за британската морнарица во Втората светска војна.
1993 – Еритреја стекнува независност од Етиопија по три децении војна.
2002 – Потпишан е договор меѓу САД и Русија за големо намалување на нуклеарниот арсенал.

👑 Личности

1819 – Родена кралица Викторија, под чија власт Британската империја доживеала најголем подем.
1899 – Роден Бранислав Којиќ, еден од основоположниците на модерната српска архитектура.
1941 – Роден е Боб Дилан, легендарен музичар и поет, добитник на Нобелова награда за литература.
2015 – Почина Џон Неш, математичар познат по теоријата на игри, чие животно дело е прикажано во филмот A Beautiful Mind.

🧱 Културни и социјални настани

1883 – Отворен е Бруклинскиот мост, еден од најпознатите мостови во светот.
1926 – Отворена е Универзитетската библиотека во Белград, прва специјално изградена зграда за библиотека во Србија.
1974 – Почина Дјук Елингтон, еден од највлијателните џез музичари на 20 век.