На денешен ден

На денешен ден – 16 јули

Објавено пред

4 години

на

јули 16, 2021

Од

Порта.мк

622 година – Историчарите веруваат дека овој датум означува почеток на првата година од исламската ера, денот кога Мухамед и неговите следбеници ја напуштиле Мека за да го воспостават првиот центар на новата вера во Медина.

1054 година – Сподели раскол меѓу римската и константинополската христијанска црква околу полемиката дали римскиот папа има примат меѓу христијанските водачи Спорот подоцна довел до „голем раскол“ и биле создадени две цркви – источните православни и западните римокатолици.

1533 година – По наредба на шпанскиот освојувач Франциско Пизаро, бил убиен императорот на Инките Атахуалпа, иако тој го дал потребниот откуп – една просторија полна со злато и две полни со сребро.

1661 година – Банката во Стокхолм ги издаде првите хартиени банкноти во Европа.

1723 година – Роден е англискиот сликар oshошуа Рејнолдс, еден од најголемите сликари на портрети во историјата на сликарството, првиот претседател на Кралската академија на уметностите (1768) и дворски сликар од 1784 година. Тој направи околу 2.000 портрети и силно влијаеше врз генерациите на Англиски сликари на портрети.

1858.- Роден е српскиот војвода Петар Бојовиќ, познат воен водач во војните од 1912-18 година. Заслужен е за победите во Првата балканска војна над турската војска во битките кај Куманово и Битола (1912) и во Втората балканска војна за успехот во битката кај Брегалница (1913) над бугарската војска. За неговите успеси во Првата светска војна бил награден со војвода. Како командант на Првата армија, на 1 ноември 1918 година го ослободи Белград. Починал во 1945 година во Белград и бил погребан без воени почести.

1861 година – Во Нови Сад е основан Српскиот народен театар.

1867 година – Францускиот градинар Josephозеф Мониер патентира армиран бетон во Париз.

1872 – Роден е норвешкиот истражувач Роалд Амундсен, првиот човек кој стигнал до Јужниот пол (1911). Тој загина во авионска несреќа во јуни 1928 година, обидувајќи се да најде исчезната италијанска експедиција, која се движеше кон Северниот пол.

1890 година – Умре швајцарскиот писател Готфрид Келер.

1896 година – Умре францускиот писател Едмонд Гонкур, по чија иницијатива е основано литературното друштво „Академија де Гонкур“, именувано по браќата Гонкур.

1917 година – Болшевичкиот обид за преземање на власта во Русија е спречен, Троцки е уапсен, а Ленин се повлекува нелегално.

1918 година – Во Екатеринбург беа убиени последниот руски цар, Николај Втори Романов и членовите на неговото семејство.

1925 година – Во Багдад се отвори седницата на првиот избран парламент во Ирак.

1935 година – Во Оклахома Сити е инсталиран првиот метар за паркирање во светот.

1945 година – САД го спроведоа првиот тест за атомска бомба, под кодното име „Троица“, во пустината Аламогордо, Ново Мексико.

1950 година – На стадионот „Маракана“ во Рио де Janeанеиро, Уругвај го совлада Бразил со 2-1 во финалето на Светското првенство, освојувајќи го Светскиот куп по втор пат. Натпреварот го следеа 199 000 гледачи.

1951 година – Белгискиот крал Леополд III абдицирал во корист на неговиот син Бодуин.

1965 година – Францускиот и италијанскиот претседател Шарл Гол и useузепе отворија тунел долг 11,6 километри под Мон Блан кој ги поврзува двете земји.

1969 година – Американскиот вселенски брод Аполо 11 беше лансиран од Кејп Канаверал на историска мисија на Месечината со астронаутите Нил Армстронг (Нил), Едвин Олдрин и Мајкл Колинс.

1976 година – Индонезија ја припои поранешната португалска колонија Источен Тимор како нејзина 27-ма покраина.

1979 година – Садам Хусеин стана претседател на Ирак.

1985 година – умре германскиот писател Хајнрих Теодор Бол, добитник на Нобеловата награда за литература; 1972 година, најпреведуваниот германски писател по Втората светска војна („Групен портрет со дама“, „Мислење на кловн“).

1989 година – Умре австрискиот диригент Херберт фон Карајан, еден од најголемите диригенти на 20 век. Од 1949 година беше диригент на Виенскиот симфониски оркестар, од 1955 година диригираше со Берлинската филхармонија, а од 1956 до 1964 година беше директор на Виенската државна опера.

1990 година – Земјотрес уби повеќе од 1.600 луѓе на Филипините.

1995 година – Умре британскиот поет Стивен. На почетокот на својата кариера, тој беше прогласен за втор Шели („Дваесет песни“, „Урнатини и визии“).

1998 година – Албанците од Косово сочинуваат паралелен косовски парламент во Приштина. Полицијата, по наредба на српските власти, кои сметаа дека постапката е незаконска, како и изборите во мај, ги окупираше просториите и ги заплени документите за работата на парламентот.

2000.- Во Будимпешта почина поетот Georgeорџ Петри, еден од најпознатите унгарски дисиденти за време на комунистичкиот режим на Јанош Кадар.

2001 година – Хуан Антонио Самаранч, претседател на Меѓународниот олимписки комитет (МОК) од 1980 година, се пензионира и е назначен за почесен живот на МОК. Него го наследи белгискиот хирург quesак Рог.

2001 година – Кинескиот и рускиот претседател Russianианг Земин и Владимир Путин потпишаа пријателски пакт со кој се утврдуваат принципите на партнерство меѓу двете земји за да се заштитат нивните интереси.

2003 година – Воен удар ја собори владата на африканската островска држава Сао Томе и Принсипе, додека нејзиниот претседател Фрадике де Менезес беше во приватна посета на Нигерија.

2004 година – Поранешниот светски шампион во шах, Боби Фишер е уапсен на аеродромот во Токио. Во март 2005 година, Фишер отпатува на Исланд откако го доби државјанството на таа островска земја, со што избегна депортација во САД, кои го бараа повеќе од десет години за кршење на меѓународните санкции против поранешна Југославија, каде што играше шаховски натпревар со Борис Спаски во 1992 година.

2004 година – почина американскиот пилот Чарлс Свини, кој леташе со бомбардер кој фрли атомска бомба врз јапонскиот град Нагасаки во 1945 година.

2005 година – УНЕСКО го запиша Мостар (БиХ) на списокот на светско наследство.

2012 година – почина Johnон Лорд, поранешен клавијатурист на Дип Парпл и коавтор на некои од нивните најпознати песни („Smoke on the Water“). Тој имаше успешна соло кариера и е познат по музичкото спојување на рок и класика барокни форми.

2014 година – Во мај истата година во Брисел се одржа донаторска конференција за санација на последиците од поплавите во Србија и БиХ.

2016 година – 265 лица загинаа и стотици се ранети во судирите во Анкара и Истанбул кога турската армија се обидува да ја преземе власта во земјата и да го симне од власт претседателот Реџеп Таип Ердоган (Реџеп Таип).

Тагови:16 Јули Porta.mk На денешен ден

Следно

На денешен ден – 17 јули

Не пропуштај

На денешен ден – 15 јули

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

6 дена

на

септември 10, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).

Политика и атентати

1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.

Култура и личности

1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.

Несреќи и катастрофи

1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 2 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 2, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🛡️ Воени битки и борби

31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.

📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки

1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.

✈️ Откритија, истражувања и летови

1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.

✊ Протести и демонстрации

1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.

⚰️ Смртни случаи на познати личности

1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 1 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 1, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🕊️ Смрт и загуби

1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.

⚔️ Војни и конфликти

1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.

🌍 Политички и државни настани

1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.