На денешен ден
На денешен ден – 16 мај
1532 година – Шпанскиот освојувач Франциско Пизаро слета на брегот на Перу со мала група војници. Совладувајќи го отпорот на Индијанците, Шпанија го освоила Перу во 1572 година и го држела до 1824 година.
1703 година – Умре францускиот писател Шарл Перо, автор на збирката бајки „Бајки“, во која има и „Мачка во чизми“, „Црвенкапа“ и „Заспаната убавица“.
1770 година – Францускиот престолонаследник Луис (подоцна Луј XVI) и Мари Антоанета, ќерка на царицата Марија Тереза од Австрија, се венчаа во Версај. За време на Француската револуција од 1789 година, тие беа осудени на смрт и погубени со гилотина во 1793 година.
1812 година – Турција и Русија потпишаа мировен договор во Букурешт со кој се предвидува општа амнестија за српските бунтовници и преговори со турските власти за српската автономија.
1881 година – Лансиран е првиот електричен трамвај во околината на Берлин.
1898 година – Родена е писателката Десанка Максимовиќ, една од најпопуларните српски поети („Поет и татковина“, „Барам помилување“, „Немам повеќе време“, „Зборот на убовта“).
1898 година – Роден е поетот, патеписец и дипломат Растко Петровиќ. Тој припаѓал на првата генерација на српски модернисти, а неговата стихозбирка „Откровение“ се смета за едно од најзначајните дела на српската поезија меѓу двете светски војни.
1916 година – Потпишан е договор за трипартитна англо-француско-руска контрола врз Палестина за поделба на блискоисточните територии на Отоманската империја.
1917 година – Српскиот поет Владислав Петковиќ Дис се удави во Јонското Море кај Крф, кога германска подморница го торпедираше бродот со кој се наоѓаше во Првата светска војна („Го чекаме императорот“, „Зандана“, „Нирвана“, „Можеби тој спие”).
1924 година – Родена е Дауда Јавара, основач (1959 година) и лидер (од 1960 година) на Народната напредна партија, претседател на Гамбија од 1970 до 1994 година, кога беше симнат од власт со државен удар.
1929 година – Првите награди на Американската академија (познати како Оскари од 1931 година) беа доделени во Холивуд на „Крилја“ од актерката etенет Гејнор и актерот Емил nенингс.
1941 година – Парламентот на Исланд го поништи договорот со Исланд од 1814 година, со кој се прогласи независност од Кралството Данска. Независна Република Исланд беше прогласена на 17 јуни 1944 година, по популарен плебисцит.
1947. година – Умре англискиот биохемичар Фредерик Голанд, еден од основачите на науката за витамините. Во 1929 година, тој ја доби Нобеловата награда за медицина со холандскиот лекар Кристијан Ејкман.
1961 година – Генералот Парк Чунг-Хи изврши воен удар во Јужна Кореја. Тој беше на власт сè до 1979 година, кога беше убиен од шефот на безбедноста.
1969 година – Советско вселенско летало „Венера 5“ донесе планета за сонда за стекнување податоци.
1972 година – Претседателите на СФРЈ и Романија, Јосип Броз Тито и Николае Чаешеску, го пуштија во употреба хидроенергетскиот систем jerердап на Дунав.
1972.- Умре Кваме Нкрума, првиот претседател на независна Гана (1957). Тој беше прогласен за доживотен претседател во 1962 година, но беше симнат од власт во 1966 година со државен удар.
1974 година – Собранието на СФРЈ го прогласи Јосип Броз Тито за претседател на Југославија доживотно.
1974 година – Вилм Брант стана канцелар на Западна Германија по оставката на Вилм Брант.
1975 година – Јапонецот Junунко Табеи е првата жена што се искачи на највисокиот врв на светот, Монт Еверест.
1984 година – почина американскиот писател Ирвин Шоу. Тој се прослави со романот „Млади лавови“ (1949) („Луси Краун“, „Две недели во друг град“, „Богати и сиромашни“, „Вечер во Византија“).
1989 година – Советскиот претседател Михаил Горбачов и кинескиот лидер Денг Кјаопинг се состанаа во Пекинг на Првиот кинеско-советски самит, со што по 30 години официјално завршија „Тивката студена војна“ на двете најголеми комунистички земји.
1989 година – Еден либански верски водач Шеик Хасан Калед и уште 21 лице се убиени од автомобил-бомба во Бејрут.
1990 година – Познатиот американски забавувач Семи Дејвис јуниор почина од рак на грлото.
1991 година – Британската кралица Елизабета стана првата кралица која се обрати на Конгресот за време на официјалната посета на Соединетите држави.
1992 година – Повлекувајќи се од Босна, ЈНА минира воен аеродром од 6 милијарди долари под планината Пjешевица, близу Бихаќка.
1997 година – Претседателот на Заир, Мобуту Сесе Секо, избега од Киншаса, која беше под контрола на бунтовниците, со што заврши 32-годишното автократско владеење.
1997 година – почина италијанскиот филмски режисер useузепе, еден од најважните претставници на филмскиот неореализам, создаден во Италија во првите години по Втората светска војна („Горчлив ориз“, „Рим во 11 часот“, „Една година долг пат“) )
2003 година – Умре американскиот актер Роберт Стак, кој се стекна со слава за улогата на детектив Елиот Нес во ТВ серијата за борба против мафијата „Нескршливиот“.
2005 година – Кувајтски парламент донесе закон со кој на жените им се дава право на глас и глас.
2007 година – Никола Саркози официјално стана претседател на Франција, следејќи го quesак Ширак. Така, за прв пат во рамките на Петтата република, двајца членови на иста политичка струја беа заменети како претседател.
2013 година – Папата Франциско во својот прв голем говор за финансиската криза ги повика светските лидери да го прекинат „култот на парите“ и да ги поврзат финансиите со етиката.
2019 година – Изложена е меѓународна криминална група која користела софтвер за да украде над 100 милиони долари од повеќе од 40 000 жртви. Против осомничените се поднесени тужби во Грузија, Украина, Молдавија и САД, додека пет руски државјани се во бегство.
На денешен ден
Светот на денешен ден (8 ноември)
1520 – По наредба на данскиот крал Кристијан II, во „Стокхолмската крвава бања“ биле убиени повеќе од 80 шведски свештеници и благородници. Настанот предизвикал востание под водство на Густав Васа, кое во 1521 година ја ослободило Шведска од данската власт.
1620 – Во близина на Прага се одржала битката кај Бела Гора – првата голема битка од Триесетгодишната војна.
1805 – Диздарот на Смедерево, Мухарем Гуша Бошњак, му ги предал клучевите од градот на Караѓорѓе, со што Смедерево станало еден од првите градови ослободени во Првото српско востание.
1858 – По победата кај Грахово, Црна Гора добила меѓународно признати граници со Отоманската империја, гарантирани од Русија, Австрија, Франција и Прусија.
1889 – Монтана станала 41-та држава на Соединетите Американски Држави.
1895 – Германскиот физичар Вилхелм Конрад Рентген ги открил рендгенските зраци, по кои и се наречени. Во 1901 година ја добил првата Нобелова награда за физика.
1917 – Основан е Советот на народни комесари – новата влада на Советска Русија со Ленин на чело. Лев Троцки станал комесар за надворешни работи, а Сталин – за националности.
1923 – Осуетен е неуспешниот „Пуч во пивницата“ во Минхен, предводен од Адолф Хитлер и генерал Ерих Лудендорф. Хитлер бил уапсен и осуден на пет години затвор, каде ја напишал својата книга „Мојата борба“ (Mein Kampf).
1931 – Во Кралството Југославија се одржале парламентарни избори, на кои излегле над 2,3 милиони гласачи.
1937 – Во Минхен бил прикажан нацистичкиот пропаганден филм „Вечниот Евреин“.
1941 – Основана е Комунистичката партија на Албанија.
1942 – Сојузничките сили под команда на генерал Двајт Ајзенхауер започнале со искрцување во Северна Африка. Операцијата завршила во мај 1943 година со победа на сојузниците.
1944 – Во текот на Народноослободителната војна биле ослободени Штип, Неготино и Струга.
1959 – Обединетата Арапска Република и Судан потпишале договор за користење на реката Нил.
1960 – Џон Ф. Кенеди го победил Ричард Никсон на претседателските избори во САД, станувајќи најмладиот избран претседател во американската историја.
1971 – Издаден е четвртиот студиски албум на „Лед Цепелин“, кој го содржи легендарниот хит „Stairway to Heaven“.
1977 – Грчкиот археолог Манолис Андроникос ја открил гробницата на Филип II Македонски во Вергина.
1989 – Даглас Вајлдер е избран за гувернер на Вирџинија – првиот Афроамериканец на таа функција во историјата на САД. Истовремено, Дејвид Динкинс станал прв црн градоначалник на Њујорк.
1991 – Југословенската морнарица воспоставила поморска блокада на Хрватска.
1992 – Започнала Митровданската офанзива – една од најжестоките битки во војната во Босна и Херцеговина, во реонот на Невесиње.
1995 – Република Македонија станала 38-ма членка на Советот на Европа.
1998 – Суд во Бангладеш изрекол смртни казни за 15 поранешни офицери, обвинети за убиството на претседателот Шеик Муџибур Рахман во 1975 година.
2001 – Припадниците на српската единица „Црвени беретки“ започнале бунт во Кула, кој завршил по десет дена со преговори со владата.
Истиот ден, францускиот Сенат усвоил закон за ограничена автономија на Корзика.
2002 – Советот за безбедност на ОН ја усвоил Резолуцијата 1441, со која се бара разоружување на Ирак.
2006 – Прогласен е новиот Устав на Република Србија, со кој Косово е дефинирано како составен дел на државата.
2010 – Европската Унија ги укина визите за граѓаните на Босна и Херцеговина и Албанија.
2016 – Доналд Џ. Трамп е избран за претседател на САД, по победата над Хилари Клинтон
На денешен ден
Светот „На денешен ден“ – 30 октомври
1762 – Роден е францускиот поет Андре де Шение, кој ги споил класичните поетски форми со новиот романтичарски дух. Се спротивставил на јакобинската диктатура и бил погубен на гилотина во 1794 година.
1817 – Симон Боливар ја формира првата независна влада на Венецуела.
1830 – Починал Петар I Петровиќ Његош, црногорски епископ и државник. Тој го донел првиот закон на Црна Гора (1796) и основал централно судско тело (1803), обединувајќи ги завојуваните племиња.
1864 – Со Виенскиот мир, Данска им ги предала Шлезвиг, Холштајн и Лауенбург на Прусија.
1869 – Во Белград е отворен Народниот театар, дело на архитектот Александар Бугарски. На свеченоста е изведена сликата „Посмртна слава на принцот Михаил“ од Ѓорѓе Милетиќ.
1905 – Рускиот цар Николај II го издал Октомврискиот манифест, со кој биле воведени граѓански слободи и избран парламент – Думата.
1910 – Починал Жан Анри Динан, швајцарски филантроп и основач на Црвениот крст, добитник на првата Нобелова награда за мир (1901).
1918 – Словачка се одвоила од Унгарија и со Чешка ја формирала Чехословачка, првата држава создадена по распадот на Австро-Унгарија.
Истата година Турција капитулирала во Првата светска војна, со што престанала да постои Отоманската империја.
1922 – По „Маршот кон Рим“, Бенито Мусолини ја формирал првата фашистичка влада во Италија.
1938 – Радио драмата „Војна на световите“ на Орсон Велс предизвикала паника во САД – слушателите поверувале дека станува збор за вистинска инвазија од Марс.
1973 – Отворен е Босфорскиот мост, што ги поврзува Европа и Азија.
1974 – Мухамед Али се вратил на боксерскиот ринг и со нокаут го победил Џорџ Форман.
1975 – Принцот Хуан Карлос го наследил болниот диктатор Франциско Франко и ја презел власта во Шпанија.
Истата година се случила авионската несреќа на „Инекс-Адрија“ кај Прага, во која загинале 75 патници.
1990 – Кина објавила дека има 1 милијарда и 13 милиони жители.
1995 – На референдумот во Квебек, 50,6% од гласачите се изјасниле против независноста од Канада.
1998 – Започнала НАТО мисијата „Орловско око“ за надгледување на воздушниот простор над Косово.
2000 – Во Мадрид, автомобил-бомба убила судија од Врховниот суд и уште две лица; нападот се припишува на групата ЕТА.
2001 – Лондонскиот клуб на доверители ѝ го намалил долгот на СР Југославија за 600 милиони долари.
2003 – Донаторска конференција во Хаг обезбедила 15,7 милиони евра за судот за воени злосторства во Сараево.
Истата година, Џулио Андреоти бил ослободен од обвинението за вмешаност во убиството на новинарот Кармине Пикорели.
2006 – Аугусто Пиноче, поранешен чилеански диктатор, бил ставен во домашен притвор за злосторства извршени за време на неговото владеење.
2008 – Починал Исмет (Ицо) Вољевица, познат хрватски карикатурист и автор на стрипот „Грга“.
2011 – Росен Плевнелиев бил избран за претседател на Бугарија.
2012 – Ураганот Сенди го погодил источниот брег на САД, одземајќи најмалку 39 животи и оставајќи милиони без струја.
2017 – Светската метеоролошка организација објавила дека концентрацијата на CO₂ во атмосферата достигнала рекордно ниво во 2016 година.
2020 – Починал митрополит Амфилохие, лидер на Српската православна црква во Црна Гора, од последици на COVID-19.
2022 – Луиз Инасио Лула да Силва е избран по трет пат за претседател на Бразил.
На денешен ден
Светот на денешен ден (28 октомври)
1492 – Кристофер Колумбо ја открил Куба за време на своето прво патување преку Атлантскиот океан и ја прогласил за посед на Шпанија.
1628 – Кралските трупи, предводени од кардиналот Ришелје, го зазеле хугенотското (протестантско) упориште Ла Рошел по неколкумесечна опсада.
1636 – Во Кембриџ, Масачусетс, бил основан Харвард колеџ – најстарата високообразовна институција во Соединетите Американски Држави.
1704 – Починал англискиот филозоф Џон Лок, еден од основоположниците на емпиризмот и либералната филозофија. Неговите дела, меѓу кои „Преглед на човечкиот разум“, „Писма за толеранцијата“ и „Два трактати за владата“, извршиле силно влијание врз понатамошниот развој на европската мисла.
1746 – Катастрофален земјотрес во Перу ги уништил градовите Лима и Каљао, при што загинале најмалку 18.000 лица.
1836 – Била прогласена федерацијата меѓу Перу и Боливија.
1884 – Роден е Милоје Милојевиќ, српски композитор, музиколог, педагог и критичар, професор на Музичката академија во Белград и еден од основачите на српската музикологија. Тој го основал белградскиот оркестар „Collegium musicum“ и е автор на дела како „Четири дела за пијано“, „Мелодии и ритми од Балканот“ и „Пред величеството на природата“.
1886 – Американскиот претседател Гровер Кливленд ја открил Статуата на слободата во њујоршкото пристаниште. Статуата е подарок од Франција, дело на скулпторот Фредерик Огист Бартолди.
1891 – Силен земјотрес на јапонскиот остров Хоншу (Нипон) усмртил околу 10.000 лица и оставил повеќе од 300.000 луѓе без домови.
1914 – Роден е американскиот микробиолог Џонас Едвард Салк, кој во 1953 година ја развил првата ефикасна вакцина против детска парализа.
1918 – По распадот на Австро-Унгарија, Националниот комитет ја презел власта во Прага. Република Чехословачка официјално била прогласена во ноември 1918 година со Томас Гариг Масарик како прв претседател.
1919 – Во САД стапила во сила забрана за продажба на пијалаци со повеќе од половина процент алкохол.
1922 – Околу 40.000 фашисти, т.н. „црнокошулаши“, предводени од Бенито Мусолини, тргнале од Неапол во „Маршот кон Рим“. Два дена подоцна, кралот Виторио Емануеле III му го доверил мандатот на Мусолини да формира влада, со што започнал фашистичкиот режим што траел до 1943 година.
1923 – Починал Стојан Протиќ, српски политичар и публицист, еден од основачите на Радикалната партија и прв премиер на Кралството на Срби, Хрвати и Словенци. Бил уредник на весниците „Самоуправа“ и „Оџек“.
1932 – Роден е Спирос Кипријану, кипарски државник и прв министер за надворешни работи по стекнувањето на независноста на Кипар во 1960 година. Во 1977 година станал претседател на државата по смртта на архиепископот Макариос III.
1940 – Италијанските трупи ја нападнале Грција од Албанија, откако Атина го одбила ултиматумот со кој Италија барала воени бази на грчка територија. Со помош на Германија, Грција била окупирана во април 1941 година.
1962 – Официјално завршила Кубанската ракетна криза: советскиот лидер Никита Хрушчов наредил повлекување на ракетите од Куба, а американскиот претседател Џон Ф. Кенеди ја укинал поморската блокада.
1974 – Арапските лидери, меѓу кои и јорданскиот крал Хусеин, усвоиле декларација со која се повикува на создавање независна палестинска држава.
1982 – Социјалистичката работничка партија на Шпанија, предводена од Фелипе Гонзалес, извојувала убедлива победа на општите избори.
1995 – Во пожар во метрото во главниот град на Азербејџан, Баку, загинале 289 лица, а 270 биле повредени.
2000 – Во Косово се одржале локални избори под покровителство на ОН. Демократската лига на Косово, предводена од Ибрахим Ругова, извојувала убедлива победа. Србите ги бојкотирале изборите, а југословенските власти не ги признале резултатите.
2001 – Американскиот претседател Џорџ В. Буш формирал Група за следење на странски терористи, предводена од државниот обвинител Џон Ешкрофт, со задача да идентификува и депортира странски државјани кои нелегално престојуваат во САД.
2002 – Високиот американски дипломат Лоренс Фоли бил убиен во Аман, Јордан. Тој ја раководел канцеларијата на УСАИД во американската амбасада и бил првиот западен дипломат убиен во таа земја.
2005 – Починал големиот актер Љуба Тадиќ, член на Белградскиот драмски театар, Народниот театар, Ателје 212 и Југословенскиот драмски театар. Настапувал во повеќе од 60 филмови и бројни радио и телевизиски драми.
2008 – На претседателските избори на Малдивите, Маумун Абдула Гајум ја изгубил власта по 30 години. Опозицискиот кандидат Мохамед Нашид, кој повеќепати бил затворан за време на неговото владеење, ја однел победата.
2011 – Починал писателот и филозоф Радомир Константиновиќ, автор на влијателниот есеј „Филозофија на Паланка“.
2013 – Починале Тадеуш Мазовиецки, првиот некомунистички премиер во Источна Европа по Втората светска војна и активист на движењето „Солидарност“, и Александар Тијаниќ, новинар и директор на Радио-телевизија Србија.
2018 – Жаир Болсонаро победил на претседателските избори во Бразил и станал 38-ми претседател на земјата.
2020 – Србија добила нова влада со 21 министерство и двајца министри без ресор, предводена од премиерката Ана Брнабиќ во нејзиниот втор мандат.
2022 – Европскиот парламент и земјите-членки на Европската Унија се договориле да ја забранат продажбата на нови возила со мотори на фосилни горива од 2035 година, во рамки на климатскиот пакет „Подготвени за 55“.
Истата година, Елон Маск ја купил социјалната мрежа „Твитер“ за 44 милијарди долари.
2023 – Починал актерот Метју Пери, познат по улогата на Чендлер Бинг во серијата „Пријатели“. Причината за смртта била предозирање со кетамин; пет лица се обвинети во врска со неговата смрт, меѓу кои и неговиот асистент и неколку лекари.
-
Хороскоп1 денХороскоп за сабота (15 ноември)
-
Скопје13 часаЦУК: Двете жени се пронајдени во црн пат помеѓу Долно Количани и Батинци и се во добра здравствена состојба, истите биле државјанки на Македонија
-
Спорт18 часаДриблинг атракции, фудбалски надигрувања и фер плеј. Фудбалски викенд во Кичево, дечињата на „ФК Кичево“ активни во сите генерации
-
Хороскоп8 часаХороскоп за недела (16 ноември)
-
Временска прогноза14 часаОд вторник следува промена на времето во Македонија
-
Спорт2 денаФФМ истакна важни информации за македонските навивачи кои го проследат мечот помеѓу Велс – Македонија
-
Свет2 денаАмериканската корпорација „Карлајл“ разгледува можност за купување на нафтениот гигант „Лукоил“ надвор од својата матична земја
-
Спорт2 денаМакедонија ремизираше на пријателскиот натпревар против Летонија на „Тодор Проески“
