На денешен ден
На денешен ден (16 септември)

1380.- Умре францускиот крал Шарл V Мудриот. Тој се качи на престолот во 1360 година, а во Стогодишната војна успеа да го врати поголемиот дел од територијата од Англичаните. Тој ги охрабри науката и културата. Него го наследи неговиот син Чарлс VI Лудиот.
1387 година – Роден е англискиот крал Хенри V, кој ја продолжи Стогодишната војна со Франција за време на неговото владеење (1413-22) и го освои Париз по победата во Азенкур во 1415 година. Тој станал регент во 1420 година, а по смртта на Чарлс VI, наследник на престолот на Франција.
1498 – Смрт на шпанскиот доминиканец Томас де Торкемада, крстен Евреин, првиот голем инквизитор на Шпанија (1483-94) и фанатичен проповедник на инквизицијата. Под негов притисок, кралот Фердинанд V издаде декрет за прогон на Евреите, врз основа на кој 300.000 Евреи беа протерани од Шпанија.
1620 година – Мејфлауер го напушти англиското пристаниште Саутемптон со патници за да го основа Плимут, првата постојана англиска колонија во Америка.
1736.- Умрел германскиот физичар Габриел Даниел Фаренхајт, кој го усовршил термометарот во 1714 година со тоа што го наполнил со жива наместо алкохол. Точката на замрзнување на нејзината скала, 32 степени, значи најголем студ што беше измерен во 1709 година во Данциг (Гдањск).
1745.- Роден е рускиот воен водач Михаил Иларионович Кутузов, еден од најголемите воени стратези на 19 век. Тој стана познат по борбите против Турците и Наполеон Бонапарта во 1812 година. Тој е еден од главните ликови во романот на Лав Толстој „Војна и мир“.
1810 – Масовното востание на селаните предводено од Мигел Идалго и Кастилја и Хозе Моралес во Мексико ја започнува борбата за независност од Шпанија, која завршува со успех во 1821 година. Датумот на востанието се слави во Мексико како Ден на независноста.
1823.- Роден е принцот Михаило Обреновиќ, кој ја направи Србија најсилната воена сила на Балканот. Тој владеел од 1839 до 1842 година и од 1860 до 1868 година, кога бил убиен во Косутњак. Поради бунтот на Томо Вучиќ Перишиќ, во 1842 година побегнал во Австрија каде им помогнал на Вук Караџиќ, Đуро Даничиќ, Бранко Радичевиќ и други српски писатели.
1859.- Шкотскиот истражувач Дејвид Ливингстон го открил Големото Езеро yаса во Источна Африка, кое сега ги дели Малави, Танзанија и Мозамбик.
1861 година – Претставништвото на Град Загреб му додели на Вук Стефановиќ Караџиќ Повелба за почесен граѓанин, која му ги дава „сите права, слободи и придобивки, бидејќи тие припаѓаат на секој граѓанин на Загреб според законот и стариот народен обичај“.
1894.- Роден е архитект, историчар на уметност и писател Александар Дероко, член на Српската академија на науките и уметностите, еден од првите историографи на српската средновековна и народна архитектура.
1908.- Виена и Москва се согласија дека Австро-Унгарија нема да се спротивстави на отворањето на Босфор за руските бродови, а Русија ќе се спротистави на австро-унгарската анексија на Босна и Херцеговина, со што ќе заврши кризата со анексијата. Русија и Србија, под притисок на Австро-Унгарија и Германија, ја признаа анексијата во март 1909 година.
1923.- Роден е сингапурскиот државник Ли Куан Ју, кој како премиер на Сингапур (1959-90), ја трансформира поранешната британска колонија во индустриска и комерцијална метропола.
1931 година – Италијанските колонијални сили го фатија и погубија либискиот национален водач Омар Мухтар.
1941.- Иранскиот шах Реза Кан Пахлави абдицира во корист на 22-годишниот принц Мохамед Реза. Абдикацијата беше принудена од Велика Британија, САД и СССР поради прогерманската политика на Шахот.
1955.- Со воен удар беше соборен аргентинскиот претседател Хуан Перон. По 18 години во егзил, Перон се врати во Аргентина во 1973 година, кога беше формирана перонистичката влада на Ектор Кампора и истата година повторно стана претседател на Аргентина. По неговата смрт во 1974 година, тој беше заменет со неговата сопруга Изабел Перон.
1963.- Малаја, Северен Борнео, Саравак и Сингапур ја основаа Малезиската федерација.
1966 година – Во зградата Линколн во Newујорк се отвора нова зграда на Метрополитен опера со изведба на Самуиловата опера „Антонија и Клеопатра“.
1977.- Во Париз умре грчката оперска пејачка Марија Калас, славена сопран („Норма“, „Тоска“) и позната личност во светските модни кругови.
1978.- Земјотрес со јачина од 7,5 или 7,9 степени по Рихтер го погоди Иран, при што загинаа најмалку 25.000 луѓе. Градот Табас и голем број села беа целосно уништени.
2001.- По 15 години преговори, Кина беше примена во Светската трговска организација.
2002.- Умре Двајт Вајли, кој стана првиот звучник на Би -Би -Си во Лондон во 1961 година.
2004.- Африканските држави го отворија Пан -африканскиот парламент, првото претставничко тело во цела Африка, во близина на Јоханесбург.
2008. – Од почетокот на годината, 1.445 цивили се убиени во напади на бунтовници, американски и НАТО сили во Авганистан, или 40 проценти повеќе отколку во истиот период во 2007 година, според податоците на ОН од Кабул.
2011 – Алијансата на леви партии освои најмногу гласови на парламентарните избори во Данска, а мандатот за формирање влада го доби претседателката на социјалдемократската партија, Хеле Торнинг -Шмит, со што Данска ја доби првата жена премиер во нејзината историја.
2013 година – Вооружен напад на бродоградилиштето на американската морнарица во Вашингтон уби 13 луѓе, вклучувајќи го и напаѓачот – поранешен воен офицер.
2014.- Украинскиот парламент го ратификуваше Договорот за асоцијација со ЕУ.
2017 – Исландскиот премиер Бјарни Бенедиксон поднесе оставка откако владата на десниот центар се распадна по повлекувањето на малцинскиот коалициски партнер, Центристичката партија за светла иднина, бидејќи таткото на премиерот му помогна на осудениот педофил да ги исчисти досиејата за да може да добие работа повторно.
2018 – Етиопија и Еритреја потпишаа мировен договор по 30 години конфликт. Мировниот договор го потпишаа премиерот на Етиопија, Аби Ахмед и претседателот на Еритреја, Исајас Афверки, во Саудиска Арабија.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (10 септември)

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
Војни и мировни договори
-
1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
-
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
-
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
-
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
-
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
-
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
-
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).
Политика и атентати
-
1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
-
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
-
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
-
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
-
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
-
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
-
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
-
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
-
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
-
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
-
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
-
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
-
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
-
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.
Култура и личности
-
1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
-
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
-
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
-
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
-
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
-
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
-
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.
Несреќи и катастрофи
-
1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
-
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 2 септември

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Воени битки и борби
-
31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
-
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
-
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
-
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.
📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки
-
1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
-
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
-
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
-
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
-
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
-
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
-
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
-
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
-
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.
✈️ Откритија, истражувања и летови
-
1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.
✊ Протести и демонстрации
-
1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
-
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.
⚰️ Смртни случаи на познати личности
-
1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
-
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
-
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
-
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
-
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
-
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
-
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
-
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
-
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
-
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 1 септември

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🕊️ Смрт и загуби
-
1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
-
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
-
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
-
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
-
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.
⚔️ Војни и конфликти
-
1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
-
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
-
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
-
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
-
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
-
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
-
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
-
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.
🌍 Политички и државни настани
-
1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
-
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
-
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
-
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
-
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
-
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
-
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
-
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
-
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.
🌋 Природни катастрофи
-
1923 – Земјотрес во Јапонија: уништени Јокохама и дел од Токио, 142.000 жртви.
-
1962 – Земјотрес во северозападен Иран, 12.000 жртви.
🎭 Култура, наука и спорт
-
1972 – Боби Фишер го победил Спаски и станал светски шампион во шах.
-
Хороскоп2 дена
Хороскоп за петок (12 септември)
-
Хороскоп18 часа
Хороскоп за сабота (13 септември)
-
Хроника1 ден
Комбе со работници паднало од експресниот пат Штип – Радовиш, неофицијално има жртви и повредени
-
Свет1 ден
Денес во Киргистан беше регистриран силен земјотрес
-
Скопје1 ден
СВР Скопје: Кривична пријава против двајца скопјани, одгледувале канабис во нивните дворови
-
Магазин1 ден
Промената што ја чекавме со години пристигна на Spotify
-
Автомобили1 ден
BMW и Qualcomm развиваат систем за помош при управување „Snapdragon Ride Pilot“
-
Lifestyle1 ден
Работи што генерацијата Z не сака да ги работи