На денешен ден

На денешен ден – 17 март

Објавено пред

4 години

на

март 17, 2021

Од

Порта.мк

45 п.н.е. – Јулиј Цезар, во битката кај Мунд во Шпанија, сериозно ги победил силите предводени од двајцата синови на Гнај Помпеј Велики, кои изгубиле повеќе од 30 000 војници.

180.- Умре римскиот филозоф и император Маркус Аврелиј. Според делото „Медитација“ тој е рангиран меѓу најважните претставници на доцниот стоички еклектицизам. Неговиот бронзен коњички споменик на Капитол во Рим е едно од најмонументалните дела на римската античка скулптура.

1190 година – Повеќе од 500 Евреи се масакрирани во Јорк, Англија.

1526 година – Францускиот крал Франсоа е ослободен од ропството. Кралот бил заробен во февруари 1525 година, кога, во близина на италијанскиот град Павија, шпанската армија предводена од маркизот Пескара ги победила француско-швајцарските трупи под негова команда.

1649 година – Домот на лордовите го распушти Домот на лордовите за време на владеењето на Оливер Кромвел, победникот во Граѓанската војна во која беше поразен кралот Чарлс Први во 1648 година.

1861 година – Парламентот е прогласен за крал на обединета Италија, а Виторио Емануел Втори е прогласен за крал на Италија.

1921 година – Во Полска е донесен устав со кој се воведува парламентарно правило.

1938 година – Роден е рускиот балетски танчер Рудолф Нуреев, една од најголемите starsвезди на светската балетска сцена во 20 век. Тој емигрирал на Запад по гостувањето во Париз во јуни 1961 година. Запаметен е по неговите главни улоги во многу балети, вклучувајќи ги „Лебедово езеро“, „isизел“ и „Магдонос“.

1944 година – Сојузничкото бомбардирање на Австрија во Втората светска војна започна со напад на повеќе од 200 бомбардери врз цели во Виена.

1948 година – Велика Британија, Франција и земјите од Бенелукс (Белгија, Холандија и Луксембург) го потпишаа Бриселскиот договор за 50-годишен сојуз против вооружени напади во Европа и за економска, социјална и воена соработка, што се смета за почеток на Европската унија .

1956.- Умре францускиот научник, нуклеарен физичар и хемичарка Ирене Кири, ќерка на нобеловците Пјер и Марија Кири. Во 1935 година, таа ја сподели Нобеловата награда за хемија со нејзиниот сопруг Jeanан Фредерик oliолиот. Со српскиот физичар Павле Савиќ во 1937 и 1938 година таа открила изотопи на познати елементи со бомбардирање на ураниум со неутрони.

1958 година – од Кејп Канаверал, САД го лансираа вториот американски сателит во орбитата околу Земјата, Вангард Први.

1963 година – Вулкан избувна на индонезискиот остров Бали, при што загинаа најмалку 1100 лица.

1968 година – Пред американската амбасада во Лондон започна судир меѓу полицијата и демонстрантите кои протестираат против војната во Виетнам. 300 демонстранти беа уапсени, а 90 полицајци беа повредени.

1969 година – Голда Меир, блиска соработничка на Бен Гурион во борбата за создавање на Израел, стана првата жена премиер на Израел. Таа поднесе оставка во 1974 година поради несогласувања во коалициската влада.

1991 година – Мнозинството советски граѓани гласаа на референдум за зачувување на Алијансата на државите под новото име на Комонвелтот на независни држави.

1992 година – Експлодираше автомобил-бомба кај израелската амбасада во Буенос Аирес. 29 лица беа убиени и 252 ранети.

1992 година – На референдум во Јужна Африка, белците со големо мнозинство ги поддржуваат реформите за ставање крај на системот на апартхејдот.

1995 година – Азербејџанската армија го задуши дводневниот полициски бунт во северните предградија на Баку по жестоки борби. Револтот против претседателот Гаидар Алиев го водеше заменик министерот за внатрешни работи Ровшан Javавадов.

1996 година – Бран грабеж и подметнување пожар ја погоди Грбавица, два дена пред последното српско предградие на Сараево да и биде предадено на полицијата на Федерацијата БиХ во согласност со Дејтонскиот договор.

1998 година – Chinaу Ронгџи, врвен кинески економист и реформатор, стана премиер на Кина.

1999 година – Шест члена на Меѓународниот олимписки комитет се протерани од институцијата за примање мито за Зимските олимписки игри 2002 година.

2000 година – Во Уганда, 530 лица, членови на сектата „Десет заповеди“, извршија колективно самоубиство со палење во црква.

2002 година – умре Ван Тиен Дунг, командант на силите на Северна Виетнам кои го освојуваат Сајгон, конечна победа и крај на 30-годишната американско-виетнамска војна.

2003 година – Робин Кук, спикер на Долниот дом, поднесе оставка во знак на протест за војната во Ирак.

2003 година – Во 13-минутен говор во Белата куќа, американскиот претседател Georgeорџ В. Раш му постави ултиматум на ирачкиот претседател Садам Хусеин да го напушти Ирак со неговите синови во рок од 48 часа или да се соочи со војна.

2004 година – Во Косово избувнаа масовни демонстрации на Албанци поради давење на две момчиња Албанци во реката Ибар, во близина на селото Кабра, кои прераснаа во дводневно насилство во кое загинаа 19 лица (11 Албанци и осум Срби) и беа повредени повеќе од 900, вклучително и припадници на меѓународната и косовската полиција. Уништени или оштетени околу 800 куќи во Косово, 34 цркви и манастири, а илјадници Срби ги напуштија своите домови. Протести на илјадници луѓе избија во градовите во Србија поради нападот врз српските енклави, а џамиите беа запалени во центарот на Белград и Ниш.

2004 година – Поранешниот полски министер за внатрешни работи Чеслав Кишчак е осуден на четири години затвор, условен за две, бидејќи за време на распадот на движењето „Солидарност“ во 1981 година, полицијата отвори оган кон рударите во рудникот за јаглен Вујек во Катовице, што предизвика смрт на деветмина и ранување на 25 рудари. Тој е првиот висок функционер од комунистичката ера осуден за кривично дело.

2005 година – Во Мадрид е отстранета единствената преостаната статуа на поранешниот шпански диктатор, генерал Франциско Франко. Тој започна вооружен бунт против републиканската влада во 1936 година, а граѓанската војна во таа земја траеше три години. Неговата смрт во 1975 година создаде услови за повторно воспоставување на демократијата во земјата и враќање на шпанскиот крал Хуан Карлос во земјата.

2006 година – Умре Олег Касини, познат моден дизајнер кој се прослави со своите креации што ја направија quаклин Кенеди најгламурозната прва дама во САД.

2012 година – почина Халео Јовидија, тајландски бизнисмен, креатор на енергетскиот пијалок „Ред Бул“.

2012 година – Умре поглаварот на коптската православна црква, патријархот Шенуда Трети, кој ја водеше црквата четири децении. Се смета за најзаслужна за извлекувањето на Коптската црква од изолација и нејзиното отворање кон другите цркви.

2017 година – Во текот на 2016 година, 7.763 мигранти починаа, 27 проценти повеќе отколку во 2015 година. Меѓународната организација за миграција предупредува дека бројот на убиени мигранти е зголемен, особено во Средоземното море, каде шверцерите превезуваат бегалци на сè поопасните патишта на сè повеќе небезбедни бродови.

Тагови:17 март Porta.mk На денешен ден

Следно

На денешен ден – 18 март

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 26 јуни

Објавено пред

22 часа

на

јуни 26, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 26 јуни, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

19 век

1843 – Хонг Конг станува британска кралска колонија, клучен момент во историјата на Британската империја и Кина.
1856 – Смрт на Макс Штирнер, влијателен, но контроверзен анархистички мислител.
1858 – Крај на Британско-кинеската војна; договорот од Тиенцин ги отвора кинеските пристаништа и легализира опиумот.
1867 – Историски чин на симнување на турското знаме од белградската тврдина – симбол на крајот на османлиското владеење.
1869 – Роден Владимир Ласкарев, значаен геолог кој го проучувал Балканот.
1877 – Црногорска победа против Османлиите кај Спуж – дел од широка ослободителна борба.
1881 – Тајна конвенција меѓу Србија и Австро-Унгарија – дипломатски потег со долгорочни последици за Балканот.
1892 – Родена Перл Бак, Нобеловка која пишувала за кинескиот живот.
1898 – Роден Месершмит, дизајнер на револуционерни авиони.

20 век

1905 – Смрт на Јанко Веселиновиќ, писател со теми од српската историја.
1906 – Првата Гран При трка – почеток на моторспорт традицијата.
1917 – Солунски процес: егзекуција на Апис и други офицери – драматичен момент во српската воена и политичка историја.
1941 – Финска влегува во војна на страната на Германија.
1945 – Потпишување на Повелбата на ООН – клучен чекор кон нов светски поредок по Втората светска војна.
1960 – Независност на Мадагаскар и Сомалиленд – дел од дехолонизацијата на Африка.
1970 – Дубчек е исклучен од КПЧ – крај на Прашката пролет.
1977 – Независност на Џибути; последен концерт на Елвис Присли.

Кон крајот на 20 век и 21 век

1992 – ОН бараат прекин на борбите во Сараево.
2000 – Првично декодирање на човечкиот геном – револуција во медицината.
2001 – Регионален договор за бегалци и трговија во ЈИЕ.
2004 – Прв воз Белград – Сплит по војната.
2006 – Прва официјална посета на српски претседател во независна Црна Гора.
2008 – Врховниот суд на САД го признава правото на поседување оружје.
2012 – Црна Гора добива „зелено светло“ за преговори со ЕУ.
2013 – Еди Рама победува на изборите во Албанија.
2015 – Исламистички напади во Тунис и Кувајт.
2016 – Српска ватерполо доминација во Светската лига.
2021 – Американски извештај за НЛО – многу прашања, малку одговори.
2024 – Повлекување на контроверзен даночен закон во Кенија по жестоки протести.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 25 јуни

Објавено пред

2 дена

на

јуни 25, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 25 јуни, хронолошки подредени значајни настани што се случиле низ различни години и делови на светот. Еве краток преглед на најважните случувања по категории:

🎭 КУЛТУРА И УМЕТНОСТ

1822 – Почина Ернст Хофман, германски писател и композитор. Неговата фантастична литература го инспирирала Жак Офенбах да ја создаде познатата опера „Хофманови приказни“.
1997 – Почина Жак-Ив Кусто, француски океанограф и изумител на „водните бели дробови“ (Aqualung), симбол на подводната ера.

⚔️ ВОЕНИ И ПОЛИТИЧКИ НАСТАНИ

1876 – Битка кај Литл Биг Хорн: пораз на американската војска од страна на Сиуксите предводени од Лудиот Коњ.
1950 – Започна Корејската војна, еден од најзначајните конфликти на Студената војна.
1991 – Словенија и Хрватска прогласија независност од СФРЈ, што доведе до војна во регионот.
1995 – Државен удар во Катар, при што шеикот Хамад бин Калифа Ал Тани го симна својот татко од власт.

🏛 ДИПЛОМАТИЈА И МЕЃУНАРОДНИ ОДНОСИ

1966 – Југославија и Ватикан ги обновија дипломатските односи.
1988 – Потпишана Декларацијата за односи меѓу ЕЗ и ССЕА, симболично зближување Исток-Запад.
2024 – Ален Берсе, поранешен претседател на Швајцарија, е избран за генерален секретар на Советот на Европа.

🗳 ДЕМОКРАТИЈА И ИЗБОРИ

1993 – Ким Кемпбел стана првата жена премиер на Канада.
2005 – Махмуд Ахмадинеџад избран за претседател на Иран.
2023 – Киријакос Мицотакис и неговата партија Нова демократија победија на изборите во Грција; Алексис Ципрас поднесе оставка.

🌍 КОЛОНИЈАЛИЗАМ И НЕЗАВИСНОСТ

1847 – Прогласување на независноста на Либерија, основана од ослободени американски робови.
1975 – Мозамбик стана независна држава по 477 години португалска колонијална власт.

🎤 ПОП КУЛТУРА

2009 – Смрт на Мајкл Џексон, кралот на попот, чие музичко наследство останува безвремено.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 21 јуни

Објавено пред

6 дена

на

јуни 21, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 21 јуни, хронолошки подредени значајни настани што се случиле низ различни години и делови на светот. Еве краток преглед на најважните случувања по категории:

🔱 Средновековие и рана модерна ера

1377 – Почина Едвард III, англиски крал чии претензии за францускиот престол го иницираа почетокот на Стогодишната војна.
1527 – Почина Николо Макијавели, познат по своето политичко дело „Принцот“, кое го инспирира терминот макијавелизам.
1791 – Обидот за бегство на Луј XVI и Марија Антоанета заврши со нивно апсење во Варен, што дополнително го поттикна падот на монархијата.

⚔️ Војни и револуции

1813 – Во битката кај Виторија, силите на Велингтон ја поразија француската војска – крај на француската власт во Шпанија.
1919 – Германски морнари самоиницијативно ги потопија сопствените бродови во Скепа Флоу – еден од најмасовните чин на уништување на сопствена флота.
1942 – Фелдмаршал Ромел го освои Тобрук, заробувајќи 25.000 британски војници.
1945 – Јапонските трупи се предадоа на Окинава, клучна победа за САД во Втората светска војна.
1970 – Бразил го победи Италија на финалето на СП – станува прв трикратен светски шампион.

🎓 Култура, наука и уметност

1852 – Почина Фридрих Фробел, основачот на првата градинка.
1905 – Роден Жан-Пол Сартр, водечки егзистенцијалист, Нобеловец (кој ја одби наградата).
1908 – Почина Римски-Корсаков, автор на дела како „Шехерезада“ и „Шпански каприц“.
1933 – Родена Франсоаз Саган, авторка на култниот роман „Добро утро, тага“.
1948 – „Колумбија рекордс“ ја издаде првата винилна долга плоча (LP) – револуција во музичката индустрија.

Политика и општество

1963 – Папа Павле VI беше избран; Шарл де Гол ги повлече поморските сили од НАТО.
1971 – Меѓународниот суд го прогласи владеењето на Јужна Африка над Намибија за нелегално.
1981 – Социјалистите на Митеран победија во Франција – значаен пресврт во француската политика.
1990 – Повторно отворање на берзата во Унгарија, симбол на економска трансформација.
2012 – За прв пат половина од француската влада беа жени – чекор кон родова еднаквост.

🕯️ Смрт на значајни личности

1970 – Почина Ахмед Сукарно, првиот претседател на Индонезија.
1969 – Умре Морен Коноли, првата жена која ги освоила сите 4 Гренд Слема во една година.
2001 – Почина Џон Ли Хукер, легенда на блуз музиката.
2003 – Почина Леон Урис, автор на „Егзодус“.
2000 – Почина Слободан Иниќ, политиколог и основач на Демократската партија.

⚖️ Судски и правни настани

2002 – Драгољуб Милановиќ, поранешен директор на РТС, осуден за смртта на 16 лица во НАТО бомбардирањето.
2016 – Жан-Пјер Бемба, поранешен потпретседател на Конго, осуден на 18 години затвор за воени злосторства.

🌍 Современи конфликти и трагедии

1990 – Катастрофален земјотрес во Иран, со околу 100.000 жртви.
2007 – Објавен бројот на загинати во војната во БиХ: 97.207.
2017 – Масакр во Брија (Централноафриканска Република), само ден по мировен договор.
2020 – Српската напредна партија освои доминантно мнозинство на изборите во Србија.