На денешен ден

На денешен ден (2 ноември)

Објавено пред

4 години

на

ноември 2, 2021

Од

Порта.мк

1642.- Во Втората битка кај Брајтенфелд во Триесетгодишната војна, Швеѓаните ги поразиле австриските царски трупи под водство на надвојводата Леополд, кои изгубиле најмалку 10.000 луѓе.

1687.- Во бунтот на јаничарите во Константинопол, турскиот султан Мухамед IV бил соборен, а на тронот дошол неговиот помлад брат Сулејман III.

1721.- По војните против Отоманската империја и Шведска, кои ја зајакнале Русија на Црното Море и Балтикот, Петар Велики бил прогласен за цар на цела Русија.

1755.- Родена е француската кралица Марија Антоанета, сопруга на Луј XVI, ќерка на австриската царица Марија Тереза. Обвинета за предавство на Франција преку тајни врски со виенскиот суд за време на Француската револуција, таа беше погубена на гилотина во 1793 година.

1766.- Роден е фелдмаршалот Јохан Јозеф Радецки, австриски воен реформатор и национален херој кој ги предводел австриските трупи повеќе од половина век.

1785 – Лондонскиот производител на кочии Лајонел Лукин го патентира првиот чамец за спасување.

1789.- Во Франција е конфискуван имотот на Католичката црква, што е прв тежок удар за Католичката црква во нејзината историја.

1815.- Роден е англискиот математичар Џорџ Бул, основач на симболичката логика и „Буловата алгебра“, која била пресудна за развојот на компјутерите. Значајни се неговите дела „Истражување на законот на мислата“ и „Математичка анализа на логиката“.

1841.- Револтирани од британската окупација на Кабул, Авганистанците масакрираа 24 британски офицери, предизвикувајќи втора авганистанска војна.

1906.- Роден е Лучино Висконти, еден од најзначајните италијански филмски режисери, кој го означи почетокот на италијанскиот неореализам со „Земјата се тресе“ (1948), „Бели ноќи“, „Роко и неговите браќа“, „Гепард“. Самрак на боговите“, „Смрт во Венеција“, „Невин“).

1917.- Британскиот министер за надворешни работи Артур Џејмс Балфур ја издаде Декларацијата, позната како Декларација Балфур, за основање на еврејска држава во Палестина.

1930.- Хаиле Селасие е крунисан за император на Етиопија.

1938.- Унгарија ја анектира јужна Словачка, приклучувајќи се кон поделбата на Чехословачка по потпишувањето на Минхенскиот договор во септември.

1950.- Умре ирскиот драматург, новинар и критичар од ирско потекло Џорџ Бернард Шо. Својата книжевна кариера ја започнал со пишување романи и театарски критики, а се прославил по многубројните драми. Добитник е на Нобеловата награда за литература во 1925 година („Кандида“, „Занаетот на г-ѓа Ворен“, „Мајор Барбара“, „Пигмалион“).

1953.- Прогласена е пакистанската Исламска Република Пакистан.

1956.- Унгарската влада го отфрли членството во Варшавскиот пакт и побара помош од ОН поради нападот на советските трупи СССР стави вето на Советот за безбедност на ОН на барање на западните сили да ја разгледа кризата во Унгарија.

1964.- Во Саудиска Арабија е соборен кралот Сауд, а за нов крал е прогласен принцот Фајсал.

1978.- Двајца советски космонаути, Јуриј Романенко и Георги Гречко, се вратија на Земјата од вселенската станица Саљут 6 по 139 дена и 14 часа, што е нов рекорд за нивниот престој во вселената.

1994.- Во пожар во големо складиште за нафта во близина на село во јужен Египет загинаа повеќе од 430 луѓе.

1995.- Врховниот суд на Аргентина донесе одлука за екстрадиција на нацистичкиот офицер Ерих Прибке во Италија, каде што беше обвинет за воени злосторства за време на Втората светска војна.

1998.- Ураганот Мич, кој беснееше низ Централна Америка седум дена, предизвика огромно уништување, особено во Хондурас и Никарагва, убивајќи најмалку 9.000 луѓе.

1999.- Црна Гора ја воведе германската марка како паралелна валута со југословенскиот динар.

2001.- По повеќе од половина век, веронауката повторно е воведена во училиштата во Србија.

2003 – Свештеникот, Канон V. Џин Робинсон, е назначен за епископ на Американската епископска црква. Тој е првиот свештеник кој јавно призна дека е геј.

2003.- Умре Кристабел Биленберг, британска писателка и авторка на книгата „Минатото сум јас“, мемоари за опстанокот во нацистичка Германија.

2004.- Републиканецот Џорџ В. Буш е реизбран на претседателските избори во САД.

2004.- Умре шеикот Зајед Бен ал Нахајан, основачот и историски лидер на Обединетите Арапски Емирати, кој владееше со земјата од 1971 година.

2004.- Во Амстердам е убиен холандскиот филмски режисер и колумнист Тео ван Гог, правнук на сликарот Винсет ван Гог. Тој беше избоден до смрт од Мароканец кој подоцна беше уапсен. Тео ван Гог снимил филм за злоупотребата на жените во исламските земји.

2007.- Американецот Пол Тибетс, пилот и командант на авион Б-29 кој фрли атомска бомба врз Хирошима во 1945 година, уби меѓу 70.000 и 100.000 луѓе.

2008.- Умре Џон Дејли, продуцент на 13 филмови наградени со Оскар, вклучувајќи ги „Водот“ на Оливер Стоун, „Последниот кинески император“ на Бернард Бертолучи и „Привидени“ на Роберт Алтман.

2013.- Двајца новинари на француското меѓународно радио RFI беа убиени на северот на Мали, неколку часа откако беа киднапирани од група вооружени лица. По тој повод, Меѓународната федерација на новинари го востанови Меѓународниот ден за борба против неказнивоста на злосторствата против новинарите.

2014.- Во Москва почина Вељко Кадијевиќ, последниот министер за одбрана на Социјалистичка Југославија. Тој беше на чело на ЈНА во 1991 година, кога беа спроведени операции во Вуковар и Дубровник, што доведе до три обвиненија против него во Хрватска за злосторства против цивили. Тој побегна во Русија во 2001 година, откако Хашкиот трибунал го повика да сведочи.

2015 – Почина Петар Лаловиќ, филмски режисер, сценарист и кинематографер познат по метафоричните филмови за природата, за кои освои над 150 награди („Птици што не летаат“, „Последната оаза“, „Светот што исчезнува“). .

Тагови:Porta.mk На денешен ден

Следно

На денешен ден: 3 ноември

Не пропуштај

На денешен ден: 1 ноември

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

4 дена

на

септември 10, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).

Политика и атентати

1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.

Култура и личности

1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.

Несреќи и катастрофи

1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 2 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 2, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🛡️ Воени битки и борби

31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.

📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки

1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.

✈️ Откритија, истражувања и летови

1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.

✊ Протести и демонстрации

1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.

⚰️ Смртни случаи на познати личности

1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 1 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 1, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🕊️ Смрт и загуби

1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.

⚔️ Војни и конфликти

1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.

🌍 Политички и државни настани

1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.